1-3. (a) Zvicinyi zvinozotibesera kuramba takagondeka mu njiku jino jo kupejisira? (b) Tinozojijenyi pa musoro uno?

NYAMASI uno tiri kupona phedo no kupera ko njiku jokupejisira. Tiri kuvona maningi vandhu vakashatisisa. Ivona “vanoreba inga uswa.” (Nduyo 92:8) Ngokudaro atikahamari ngo kuvona kuti vandhu vazinji vanoramba zviya zvinonangwa ndi Mwari kuva zvakarungama. Pauro wakananga kudari kuna maKristu: ‘Muzvakashata ivanyi vana, asi mukuzwisisa ivanyi vakuru.’ (1 VaKorinto 14:20, Baiberi Mazwi Akacena aMwari) Tingazviitisa kudini?

² Tinowana mupinguro wakona pa vhesi yakacijikira musoro wedu, inoti: ‘Vaya vanopsaka Jehovha vangazwisisa zviro zvese.’ (Mazwi Akangwara 28:5) Izvi zvinoreva kuti ivona vangazwisisa zviri zvese zvinodikna kuti vadakajise Jehovha. Mazwi  Akangwara 2:7, 9 inotijijisavo kuti Jehovha anopa uzivi ku vaya vanoita zvakarungama. Inga muviyo, ‘vangazwisisavo ururami, udikani no urungami, vozwisisavo makwanja ese o kudakara.’

³ Nowa, Dhanieri na Jobe vakava no uzivi uwu wo umwari. (Ezekieli 14:14, Shanduro yeNyika Itsva) Ngozvinoitikavo no vandhu va Mwari. Imwimwivo keni? Muno uzivi hwo umwari here? Kuti ‘muzwisisise zviro zvese’ zvamunoda kuti mudakajise Jehovha, munodikana kunasa kumuziva. Ngo kudaro, pa musoro uno tiri kuda kujija kuti (1) Nowa, Dhanieri na Jobe vakagumisa kudini pa kuziva Mwari, (2) kuziva Mwari kwakavabesera kudini, zve (3) tingakurisa kudini gonda rakadari inga ravo.

4. Nowa wakagumisa kudini pa kuziva Jehovha, zve kumuziva kwakamubesera kudini?

⁴ Nowa wakagumisa kudini pa kuziva Jehovha? Adhamu na Evha pavakandotanga kubara vana, vandhu vaijija ngo pamusoro pa Jehovha ngo njira ndhatu: zvisikwa zvake, vashandiri vamweni vake vakagondeka, zve kuvona makomborero anovepo ngo kumuzwira. (Isaia 48:18) Ngo kusotesesa zvisikwa, Nowa waikwanisa kuvona citatijo co kuti Mwari ariyo zve ngojapi mugariro jake. Izvo zvaizoitisa kuti Nowa azwisise kuti Jehovha ano simba maningi zve ndiyena basi Mwari wokadi-kadi. (VaRoma 1:20) Ngo kudaro, Nowa aacaitenda basi kuti Mwari ariyo, asi iyena wakavangisa gonda rake kwaari.

5. Nowa wakajija kudini ngo pamusoro po zvinoda Mwari ku mushovo wese wo vandhu?

⁵ Bhaibheri rinonanga kuti “kutenda kunobva ku utokotesi” kana kuti ku zvakanangwa, kuda kureva kuti zvatinozwa ngo vamweni zvingatibesera kuti tive no gonda. (VaRoma 10:17) Kangaije Nowa, wakazwa ngo pamusoro pa Jehovha ngo ukama hwake. Baba wake, Rameki, vainga no gonda kuna Mwari zve vakabahwa Adhamu acito afa. (Vonanyi pikija yo kutanga.) Vamwenivo ndi cekuru wake Metuzaree zve na cekuru-kuruhwe wake Jaredhi, avo vakafa vaano 366 o makore pasure po kubahwa ka Nowa. * (Vonanyi masoko o pasi.) (Luka 3:36, 37) Kangaije vanarume vondhovo no vakaji vavo ndivona vakajijisa Nowa kuti Jehovha ndiyena wakasika vandhu zve anoda kuti vandhu vave no vana, vazaje nyika zve vamushandire. Nowa wakajijazve kuti Adhamu na Evha avazivi kuzwira Jehovha zve wakavona muviyo wakashata ngo pamusoro po civaringo cavo. (Genesi 1:28; 3:16-19, 24) Nowa waidakarira maningi zvaaijija zve zvakamundundira kuti ashandire Jehovha.—Genesi 6:9.

6, 7. Vetero yakavangisa kudini gonda ra Nowa?

⁶ Vetero inovangisa gonda. Rangariranyi basi mavangire akaita gonda ra Nowa paakajija kuti zina rake raireva “Zororo” kana kuti “Tondhojo,” kuda kunanga embejero, raibatanija masoko o vetero. (Genesi 5:29) Jehovha  wakafemera Rameki kuti anange ngo pamusoro po mwana wake, Nowa, eciti: “Uu anozotiviisira, mu bziito no mabasa edu, kuembejehwa kunobva ku nyika yakatukwa ndi Mwari.” Ngo kudaro, Nowa wainga no vetero yo kuti Mwari waizoita kuti zviro zvinake. Mukufanana na Abheri na Enoki Nowa wainga no gonda ro kuti “jinja” kana mubarihwana waizocangaja musoro wo nyoka.—Genesi 3:15.

⁷ Nowa aacainasa kuzwisisa kamare cigondiso ca Mwari ciri pana Genesi 3:15. Asi waizwisisa kuti ciporofita ici caipa vetero kuitira kumbeji. Enoki wakacumaera masoko amweo, ecinanga kuti Jehovha waizoparaja vashati. (Juda 1:14, 15) Zvokadi, masoko a Enoki, ao anozokwanirisika zvakakwana pa Armagedhoni, akavangisa gonda no vetero ra Nowa!

8. Kunasa kuziva Mwari kwakabvikira kudini Nowa?

⁸ Zivo yokadi-kadi ya Mwari yakabesera kudini Nowa? Ngokuti Nowa wakajijira ngo pamusoro pa Jehovha, iyena wakaengejera gonda no zivo yo umwari. Zvondhozvo zvakamubvikira, maningi kuti atame kuita zviro zvaizonyangaja Jehovha. Kuitisa kudini? Nowa waida kuva shamwari ya Mwari, ngokudaro aazivi kuva shamwari yo vaya vacainga no gonda na Jehovha zve vaimuramba. Mukusiyana navo, Nowa aacaiungiswa ngo madhimoni aingaya akaviya pasi pano. Vandhu vaishamaisika ngo simba rainga no madhimoni vecitoeja kumanamata. (Genesi 6:1-4, 9) Cimweni ngo cokuti Nowa waiziva kuti Jehovha waida kuti vandhu vave no vana zve vazaje pasi pano. (Genesi 1:27, 28) Asi madhimoni paakarovora vanakaji obara vana navo, Nowa waizviziva kuti zvainga zvakashata. Zvakazonasa kujeka ushoni, vana vaya pavakazokura nokuvanga kupinda vana vamweni. Pakupejisira, Jehovha wakabvunja Nowa kuti waizoviisa ndambi kuti aparaje vandhu vese vakashata. Ngo kuti Nowa wainga no gonda no ngwajo ya Jehovha, wakavaka arka, zve iyena no ukama hwake vakaponeswa.—Vaheberi 11:7.

9, 10. Tingaengejeresa kudini gonda redu rova inga ra Nowa?

⁹ Tingasakurira kudini gonda rakadari inga ra Nowa? Zvinosisira maningi kunasa kujija Soko ra Mwari, kuti tide zvatinojijemo tozvishandisa kuti tiite cinjo no kutema zvivaringo mu upenyu. (1 Pedru 1:13-15) Gonda no uzivi hwo umwari zvicazotibvikira kuti titame kubatwa ngo ucengeji wa Sathana no kukwevejehwa ngo nyika yake. (2 VaKorinto 2:11) Uzinji hwo vandhu mu nyika vanodisisa ugevenga no uhure no kutevera zvido zvavo zvakashata. (1 Johani 2:15, 16) Ivona vanorerusa cokwadi co kuti tiri phedo no mugumo wo nyika ino yakashata. Kudari tikatama kuva no gonda rakavanga, tingatotangavo kuva no murangariro wakadaro. Mucadokanganwa kuti Jesu paakaezanisa mukuvo wedu no mukuvo wa Nowa, iyena aazivi  kunanga ngo pamusoro po ugevenga kana uhure asi wakananga ngo ngozi inoviiswa ngo kukangaijwa totama kushandira Mwari.—Verenganyi Mateu 24:36-39.

¹⁰ Jibvunjisenyi kudari: ‘Upenyu hwangu unokhombija kuti ndinodadi Jehovha kamare here? Gonda rangu rinondikwevejera kuti ndiite zvinonanga Jehovha kuva zvakarungama no kujijisa vamweni kuita zvinoda Mwari here?’ Mupinguro jenyu ku mubvunjo iji jinozomubesera kuziva kuti muri kufamba na Mwari wokadi-kadi inga zvakaita Nowa kana kuti haiwa.

11. (a) Rudo hwainga no mujaha Dhanieri kuna Mwari unotivonesenyi ngo pamusoro po vabari vake? (b) Mugariro japi ja Dhanieri jomaidakarira kuva najo?

¹¹ Dhanieri wakagumisa kudini pa kuziva Jehovha? Zviri pambhene kuti vabari va Dhanieri vakamujijisa kuti ade Jehovha no Soko rake. Zve Dhanieri wakazviita pa upenyu hwake hwese. Pikija paainga aaharahwa, wairamba ecinasa kujija Matahwa. (Danieli 9:1, 2) Dhanieri waiziva ushoni Jehovha. Iyena waizivazve zvese zvakaita Jehovha kuno vaIziraeri. Izvi tinozvivona patinoverenga mukumbiro wokuzvidodokesa no mwoyo wese wa Dhanieri unowanika pana Danieli 9:3-19. Verenganyi mukumbiro uwu, perepo monasa kuurangarijisisa. Perepo mojibvunjisa kudari: ‘Mukumbiro uwu unondijijisenyi ngo pamusoro pa Dhanieri?’

12-14. Dhanieri wakakhombijisa kudini uzivi hwo umwari? (b) Jehovha wakakomboreresa kudini kucunga no kugondeka ka Dhanieri?

¹² Dhanieri wakabesereka kudini ngo kunasa kuziva Mwari? Azvicainga zvakareruka kuno vaJudha vakagondeka kushandira Jehovha mu nyika yo cihedheni yo Bhabhironi. Inga muezaniso, Jehovha wakabvunja vaJudha kudari: “Psakanyi kunyarara ku guta rondakamuendesa.” (Jeremia 29:7) Asi wakavapazve mupango wokuti vaidikana kunamata iyena basi ngo mwoyo wavo wese. (Exodo 34:14) Dhanieri waizoitisa kudini kuti azwire mupango muviri iji? Uzivi hwo umwari wakamubesera kuti waidikana kutanga kuzwira Jehovha, pasure pazvo wozozwira vandhu. Nopapera mazana o makore, Jesu wakajijisa ciambi condhoco.—Luka 20:25.

¹³ Rangariranyi ngo zvakaita Dhanieri nopabuda mutemo wainanga kuti ko 30 o njiku, vandhu vese vaidikana kuita mukumbiro kuna mambo basi, haiwa ku mwari umweni kana mundhu umweni. (Verenganyi Dhanieli 6:7-11.) Kangaije Dhanieri waizonanga hake kudari: ‘Ah, ndinoregera hangu, sii 30 o njiku basi!’ Asi kusiyapo kuita kudaro, iyena aazivi kutendera kuti mutemo jo vandhu jive jinosisira maningi kupinda kunamata kwake Mwari. Dhanieri waizoita hake mukumbiro kuna Jehovha pa ndau yakafisika. Asi waizviziva kuti vandhu vaizomuvona eciita mukumbiro njiku ngo njiku. Ngo kudaro, pikija eciziva kuti yainga ngozi, Dhanieri wakaramba eciita mukumbiro ari pa ndau yaaiziva kuti vandhu vaimuvona ngo kuti aacaida kuti varangarire kuti wainga asiya kushandira Jehovha.

¹⁴ Jehovha wakakomborera civaringo co kucunga zve co kugondeka ca Dhanieri. Wakaita mushamaiso woponesa Dhanieri kuti atame kuurawa ngo mbhondoro. Inga muviyo, vo mu Utongi hwo Medho-Persia hwese vakajija ngo pamusoro pa Jehovha!—Danieli 6:25-27.

15. Tingasakuririsa kudini gonda inga ra Dhanieri?

 ¹⁵ Tingasakuririsa kudini gonda redu kuti rive inga ra Dhanieri? Kuitira kuva no gonda rakavanga azvikwani basi kuverenga Soko ra Mwari. Tinodikana kurizwisisa. (Mateu 13:23) Tinoda kuziva murangariro no mazwiro a Jehovha pa shwiro iri yese. Ngo iyo ndava, tinodikana kunasa kurangarijisisa ngo pamusoro po zvatinoverenga. Zvinosisira maningi kuita mukumbiro nguva jese, maningi-ningi patinonga tiri pa zvineso. Tingava no gonda ro kuti Jehovha ngo kukova kwake anopa uzivi no vangiso yatinomukumbira.—Jakobo 1:5.

16, 17. Jobe wakagumisa kudini pa kuziva Jehovha?

¹⁶ Jobe wakagumisa kudini pa kuziva Jehovha? Iyena aacainga mu Iziraeri. Asi Abhirahama, Izaki, na Jakobe vainga ukama hwake ngo ndhambo, zve Jehovha wainga wakavajijisa ngo pamusoro pake no zvaaida kuno vandhu vake. Ngo maitiro ari ese, Jobe  wakajijavo zvakawanda ngo pamusoro po zvokadi izvo zvinosisira. (Jobe 23:12) Iyena wakabvunja Jehovha kudari: “Ndaimuziva ngo bzo vainanga vamweni.” (Jobe 42:5) Asi Jehovha ambhwine wakananga kuti Jobe wakabvunja vamweni cokwadi ngo pamusoro Pake.—Jobe 42:7, 8.

¹⁷ Jobe wakagumazve pa kuziva mugariro ja Jehovha ngo kusotesesa zvisikwa. (Jobe 12:7-9, 13) Erihu na Jehovha vakashandisa zvisikwa kuti vajijise Jobe azive kuti vandhu vakadodoka maningi kuezanisa na Mwari. (Jobe 37:14; 38:1-4) Magama a Jehovha akapsasa Jobe omuita ajidodokese zve abvunje Mwari kudari: “Ndinoziva kuti munokwanisa bzese, no kuti murangariro enyu aidonyi.” Perepo wakaengejera eciti: ‘Ndinokhauya mu bukuta no marota.’—Jobe 42:2, 6.

18, 19. Jobe wakatatijisa kudini kuti waizivadi Jehovha kamare?

¹⁸ Jobe wakabesereka kudini ngo kunasa kuziva Mwari? Jobe wakanasa kuzwisisa zviambi zvo umwari. Iyena wainasa kuziva Jehovha kamare, zve izvi zvakamukwevejera kuti aite zviro ngo njira kwayo. Inga muezaniso, Jobe waiziva kuti aacaibvira kunanga kuti ndinoda Mwari kuveni waishaisha kutaja vandhu. (Jobe 6:14) Aacaijivona kuti wakanaka maningi kupinda vamweni, kusiyapo izvo, iyena waitaja vandhu inga kutoti i ukama hwake, azvinenyi kuti vaikhupuka kana vainga varombo. Jobe wakati: “Wiya wakandirura mu ndani, aazivi kumururavo na yena?” (Jobe 31:13-22) Pikija paainga ari mukhupuki zve ano simba, aazivi kuguma pakujikuja nee aacaivona vamweni inga vacikasisiri. Mugariro uwu wakasiyana maningi no uzinji hwo vandhu vakakhupuka zve vano simba, nyamasi uno.

¹⁹ Jobe aacaida kuti ciri cese, kubatanija zviro zvo kunyama cive cinosisira maningi kwaari kupinda Jehovha. Waiziva kuti kudari zvikadaro, ‘waizoramba Mwari wo nyezuru.’ (Verenganyi Jobe 31:24-28.) Cimweni ngo cokuti Jobe waivona mucadho inga cigondiso cakacena cinoitwa ngo mukaji no mwamuna. Iyena wakatoita citenderano na iyena pacake co kutama kusota mwanakaji no cido co uhure. (Jobe 31:1) Izvi zvinoshamisa maningi ngo kuti wakapona mu mukuvo wo kuti Jehovha waitendera kuti mwanarume ave no vakaji vanodarika umwe. Ngo kudaro, Jobe waizorovora mwanakaji wo cipiri kudari waida. Asi iyena waidikana kuziva kutii mucadho wo kutanga wakarongwa ndi Jehovha wainga wo mwanarume umwe no mwanakaji umwe, zve Jobe wakatokheta kuva no maponero akadarovo. * (Vonanyi masoko o pasi.) (Genesi 2:18, 24) Zvokadi, nopapera makore anokhwedera 1.600, Jesu wakajijisa ciambi condhoco, paakananga kuti vatano no rovorano zvinodikana kuizwa ngo mukaji no mwamuna.—Mateu 5:28; 19:4, 5.

20. Kuitisa kudini kunasa kuziva Jehovha no mutemo jake zvinotibesera kuziva kukheta shamwari no mabungaijo akanaka?

²⁰ Tingasakuririsa kudini gonda redu roita inga ra Jobe? Apa tinojijazve kuti tinodikana kunasa kuziva Jehovha perepo totendera kuti zivo yondhoyo ikwevejere zvese zvatinoita. Inga muezaniso, Bhaibheri rinonanga kuti Jehovha ‘anonyenya ari wese anodisisa ugevenga’ zve atidikani kutamba no vandhu vanoviga zvavari. (Verenganyi Nduyo 11:5; 26:4, Shanduro yeNyika Itsva.)  Wari jibvunjisenyi kudari: ‘Mavhesi maviri aya anondibvunjenyi ngo pamusoro po murangariro wa Jehovha? Izvi zvinodikana kupsasa kudini zviya zvinosisira maningi mu upenyu hwangu? Izvi zvinodikana kupsasa kudini zvandinovona mu Interneti, vaya vandinosana kuva shamwari jangu zve zviya zvandinosana kuti ndibungaije naizvona? Mupinguro jenyu jingamubesera kuvona kuti munoziva ushoni Jehovha. Atidi kukwevehwa ngo nyika ino yakashata. Ngo kudaro, tinodikana kuroveja ‘simba redu ro kurangarira,’ kana kuti, tinodikana kukwanisa kusiyanisa zvakarungama no zvakashata zvo ungwaru no zviciripi zvo ungwaru.—Vaheberi 5:14, Shanduro yeNyika Itsva; VaEfeso 5:15.

21. Zvicinyi zvinozotibesera ‘kuzwisisa bzese’ zvatinoda kuziva kuti tidakajise Jehovha?

²¹ Ngo kuti Nowa, Dhanieri na Jobe vakaita zvese zvavaikwanisa kuti vanase kuziva Jehovha, iyena wakavabesera ‘kuzwisisa bzese’ zvinodiwa kuti vamudakajise. Muezaniso javo jinovonesa kuti kuita zviro ngo njira ja Jehovha zvinoendesa ku upenyu unobudirira. (Nduyo 1:1-3) Ngo iyo ndava, jibvunjisenyi kudari, ‘Ndinoziva Jehovha inga mazivire avaimuita Nowa, Dhanieri na Jobe here?’ Zvokadi, nyamasi uno tingakwanisa kunasa kuziva Jehovha kutopinda vanarume vatatu avo, ngo kuti iyena ari kutipa masoko akawandisisa ngo pamusoro pake. (Mazwi Akangwara 4:18) Ngo kudaro, nasanyi kujija Bhaibheri. Rangarijisisanyi zvamunowanemo. Zve kumbiranyi mujimu mucena. Munozovona kuti nyika ino yakashata aizomukwevejeri. Kusiyapo, imwimwi kamare munozoita zviro mukuzwirana no uzivi wo umwari motokhwedera phedo na Baba wenyu vo mugore.—Mazwi Akangwara 2:4-7.