Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

Hama Joseph Rutherford no hama jimweni povainga vecivhakacira Europa

1920—Mazana O Makore Akhirira

1920—Mazana O Makore Akhirira

MUKUTANGA ko 1920, vandhu va Jehovha vaidakara maningi ngo basa ravaizoda kuita. Ngo ndava yazvo, vhesi yo gore yakasanwa kuitira 1920 nga iyi: “Simba rangu no ndumbo yangu ndi Tenji Mwari.”—Nduyo 118:14.

Kunasa kunanga Jehovha wakapa simba vacumaeri vaya vainga vacivangisira. Mukati mo gore ro 1920, mutengo wo colportores kana (mapiyona), wakaengejeka kuvha pa 225 kwenda pa 350. Yakava vhaza yokutanga yo kuti zviuru zvisere zvo trabalhadores de classe kana (vacumaeri) vakatumira ripoti yo basa ravo ro kucumaera ku cine ro pasi pese. Hama iji, jakakomborehwa ndi Jehovha mu njira inoshamaisa maningi.

IVONA VAKASHANDA NGO SIMBA

Mu dhiya 21 ya Março yo 1920, hama Joseph Rutherford, avo vaitungamirira basa ro Vajiji vo Bhaibheri vakaita hurukuro yainga no musoro unoti: “Zviuru no Zviuru zvo Vandhu Vari Kupona Wari Avacazofi.” Vajiji vo Bhaibheri vaishanda ngo simba kuti vakoke vandhu vaidakarira kuti vaviye ku musongano uwu. Ivona vakaarugari ndau huru yo Novha Yorki yaiitihwa mutambo zve vakakovanisa mukoka jaikwana kuita 320.000.

Ciziviso ciri pa jhoronari co hurukuro yainga no musoro unoti: “Zviuru no Zviuru zvo Vandhu Vari Kupona Wari Avacazofi”

Zvinoshamaisa ngo zvokuti, vandhu vazinji vakaashira mukoka vakaviya. Zvituru zvaipindirija zviuru zvishanu zvakapera kuzara ngo vandhu zve vandhu vanokwana kuita zviuru zvinomwe avazivi kunghwina. Watch Tower (Murindiri) wakananga kuti ciitiko ici “cakava umwe wo musongano wakanasa kubudirira wo Vajiji vo Bhaibheri kutendera pasi pese.”

Vajiji vo Bhaibheri vakanasa kuzivika ngo kucumaera musoro waiti: “Zviuru no Zviuru zvo Vandhu Vari Kupona Wari Avacazofi.” Pa mukuvo wondhowo, ivona vainga vacito vazwisisa kuti masoko o Umambo aizoguma ndhambo kamare. Pikija zvakadaro, kuvangisira kwavo kwakava kunoshamaisa. Hambzaji Ida Olmstead avo vakatanga kwenda kumusongano mu gore ro 1902, vakati: “Tazviziva kuti vandhu vaizoashira makomborero akawanda. Ngokudaro, taivhunja vandhu vese vataisongana navo masoko aya akanakari.”

KUDHINDHA MABHUKU EDU

Kuti titame kucotehwa ngo zvokuha zvokumujimu, hama jo ku Bheteri jakatanga kudhindha mabhuku manganani vecishandisa mare yavo. Ivona vakatenga mucini jaidiwa vojidira mu predhiyo yakaarugahwi yaiwanika ku Avhenidha Myrtle, 35, yaigara phedo kamare no Bheteri ro Brooklyni, Novha Yorki.

Hama Leo Pelle na Walter Kessler vakaguma pa Bheteri kuti vashande, mu mweji wa Janeiro wo 1920. Hama Walter vakati: “Potakaguma, hama yaitungamirira bauhwa ro kudhindha yakatisota yotivhunja kudari: ‘Pari kucota nguva imwe no meya kuti tiende kosvusvura.’ Ngokudaro, takatotanga kushanda. Iyona yakatituma kuti tiende kothwara kasha jo mabhuku jainga mu gutu-gutu.”

Hama Leo vakananga zviro zvakaitika pa njiku yakatevera: “Basa redu rainga ro kusuka mapiravira o primero andari o predhiyo yondhoyo. Ndainga ndicito ndamboita basa raisvipisa inga rondhoro. Asi ndainga ndecishandira Jehovha, izvo zvakaita kuti irona rive rinosisira maningi.”

Mucini wo kudhindha waishandiswa kuitira kudhindha A Torre de Vigia (Murindiri)

Pasure po sumana nganani, A Torre de Vigia (Murindiri) wakatanga kudhindhwa ngo vashandi vakajipira vanovangisira. Makhopi anodarika 60.000 o Murindiri wo kutanga wa Fevereiro wo 1920 akadhindhwa ngo mucini wainga mu andari yo cipiri. Kusiyapo izvo, mu gutu-gutu hama jakadira mucini wo jakadura zina ro kuti Encouraçado. Revhista Idade de Ouro, ya 14 ya Abril yo 1920, yakatanga kudhindhwa mondhomo. Pacina kukana-kana Jehovha wakakomborera basa rakaithwari ngo vashandi ava vanojipira.

“Asi ndainga ndecishandira Jehovha, izvo zvakaita kuti irona rive rinosisira maningi”

“NGATIGARE NO RUNYARARO”

Vandhu vakadakara va Jehovha vainga vatangazve kuita basa ravo no kwenda kumusongano. Asi pa ngari yo zvineso, kutangira 1917 mbhera 1919, vajiji vamweni vo Bhaibheri vakasiya kushandira Jehovha. Waro, zvicinyi zvaidikana kuithwa kuti vabesehwe?

A Torre de Vigia (Murindiri) wo kutanga wa Abril wo 1920 mu Cingezi, wakavhisa musoro waiti: “Ngatigare no Runyararo.” Iwona wainanga kudari: “Tinocokwadi co kuti vese vano mujimu mucena wa Jehovha, vakanasiririka kuti vakanganwe zvakasara sure, vapone pamwepo vakabatana no kuita zviro inga muviri umwe.”

Vazinji vakadarira magama awo akanaka. Varovorani vamweni vakatara kudari: “Takavona kuti kugara pa mukuvo unopindirija gore rimwe kuveni vamweni vari kuita basa ro kucumaera, zvakashata maningi. . . . Tinovona kuti atizocengejwizve.” Hama jaingari jahwirira kuna Jehovha jaizova no basa rakawanda maningi.

KUKOVANISWA KO “ZG”

Mu njiku 21 ya Junho yo 1920, Vajiji vo Bhaibheri vakatanga kuita fafanya yo kukovanisa “ZG,” mujeura wo kapa inopeteka wo bhuku O Mistério Consumado. * Makhopi akati kuti o bhuku iri akagara acizivi kushandiswa, irona porakarambiswa mu gore ro 1918.

Vacumaeri vese kubatanijavo no mapiyona vakakokwa kuti vaende koita fafanya iyi. “Mu ungano imwe nga imwe, mucumaeri wese wakabhabhatijwa, waida kuita basa iri waidikana kuzviita ngo mwoyo wese. Mundhu umwe nga umwe waidikana kuva na izvi mu murangariro: ‘Ndino cido co’ kukovanisa ZG.” Hama Edmund Hooper vanoceuja kuti hama zinji jakatanga kushanda muzi ngo muzi pa fafanya iyi pa vhaza yo kutanga. Ivona vakaengejera veciti: “Takatanga kuzwisisa kamare zvaibatanijwa pa basa iri raizoendererari mberi mu njira yoticairangarira.”

KURONGAZVE BASA KU EUROPA

Pakati po hondo yo Kutanga yo Nyika Yese, kubhuya no Vajiji vo Bhaibheri vo nyika jimweni zvainesa maningi. Ngo iyo ndava, hama Rutherford vaida kuvangisa hama ijo no kutangazve basa ro kucumaera. Ngokudaro, mu njiku 12 ya Agosto wo 1920, ivona no hama jimweni murongomuna vakaita hwendo kuti vaende ku nyika jakati kuti jo Europa no ku Oriente Medhiyo.

Hama Rutherford ku Ejipita

Hama Rutherford povakavhakacira Gra-Bretanya, Vajiji vo Bhaibheri vakaita magungano matatu no musongano jinokwana kuita 12 kuitira vandhu vese. Zvakavoneka kuti vandhu vanokwana kuita 50.000 vakaenda ku musongano iji. Mukugurisira hwendo uhu, A Torre de Vigia (kana Murindiri) wakati: “Hama jakavangiswa maningi zve jakadakara. Ivona vakanasa kubatisisa basa ravo no kukhombijirana kwavo rudo.” Ku Paris, hama Rutherford vakaitazve hurukuru yaingaya no musoro waiti: “Zviuru no Zviuru zvo Vandhu Vari Kupona Wari Avacazofi.” Hurukuro poyakatanga, ndauyo yese yainga yazara ngo vandhu. Perapo vandhu vanokwana kuita 300, vakakumbira kuziva zvizinji.

Phepha rainga no hurukuru yaizoitwa ku Royal Albert Hall, Rondres

Pa sumana jakatevera, hama nganani jakaenda kovhakacira Atena, Kairo no Jerusarema. Zvecivoneka kuti kwainga kuno vandhu vakakhombija kudakarira cokwadi, hama Rutherford vakaita kuti kondhoyo kuwanikevo ndau inodihwa mabhuku ku dhorobha ro Ramallah, phedo no Jerusarema. Pakupera kuita zvondhozvo, ivona vakahwirira ku Europa, vofunungura hofise huru kondhoyo zve voita nasiriro kuti kudhindhwe mabhuku.

KUVHISA PAMBHENE KUTAMA KURUNGAMA

Mu mweji wa Setembro wo 1920, Vajiji vo Bhaibheri vakabudisa revhista A Idade de Ouro numuro 27. Wakava mujeura unosisira ngokuti wakakhombija pambhene kuteverehwa kwakava no vajiji vo Bhaibheri mu gore ro 1918. Mucini wo kudhindha wakadanijwaya Encouraçado wakashanda usiku no masikati kuti ukwanise kudhindha makhopi o revhista iyi anopindirija miriau murongomuna.

Pikica ya hambzaji Emma Martin yainga mu gutu-gutu ro maporisiya

Vaverengi vo revhista iyi, vakaguma pa kuziva zviro zvainga zvicikaziviki zva hambzaji Emma Martin. Ivona vaishanda inga colportora (piyona) ku San Bernardino, Karifornia. Mu njiku 17 ya Março yo 1918, ivona no hama ndhatu, Edward Hamm, Edward Sonnenburg na hama Stevens, vainga vapinda kumusongano wo Vajiji vo Bhaibheri.

Asi mwanarume umweni wainga kondhoyo aacaienda kojija Bhaibheri. Iyena wakazoguma pa kunanga kudari: “Ndakaenda kumusongano uwu . . . ngokuti ndakatumwa ngo utongi. Ndakapinda kondhoyo no cinangwa co kuda kuwana zviro zvaizovapa ndava.” Iyena wakakwanisa kuwana zviro zvaaipsakaro: Bhuku ro Mistério Consumado. Pa njiku ndhatu jakazotevera, hambzaji Emma no hama ndhatu jiya, vakasungwa vodihwa mu kadheya ngo ndava yo kuphwanya mutemo ngo kukovanisa kwavo bhuku Mistério Consumado.

Hambzaji Emma no hama ndhatu jiya, vakavhunjwa kuti vainga no ndava zvokuti, vaitodikana kutogara mu kadheya ko makore matatu. Mu njiku 17 ya Maio wo 1920, pasure po kuita zvese kuti vatame kofungihwa ivona vakazogumira pa kufungihwa. Asi mugariro wavo waizoita nane.

Mu njiku 20 ya Junho yo 1920, hama Rutherford vakabhuya ngo pamusoro po zvakaitikari pa gungano rakaitihwa ku San Francisco. Vandhu vaengepo vakapsaswa maningi ngo mugariro uwu ucikazivi kurungama zvokuti vakaguma pa kutenderana kuti Teregrama itumihwe ku presidente wo Estadhus Unidhus. Teregrama yondhoyo yainanga kudari: “Itusu tinovona kuti zvakaitikira hambzaji Emma azvizivi kurungama ngo pamusoro po kupumbhwa kuti vaposa Mutemo wo Kufeya. Utongi wakakwanisa kushandisa simba rahwo kuti vaite zviri zvese kuti vakwanise kupumbha hambzaji Emma, perapo vodhindha phepha raizoendesa hambzaji iyi mukadheya. Izvo zvainga zvakashata maningi.”

Mu njiku yakatevera, prezidhenti Woodrow Wilson wakaitisa kuti hambzaji Emma no hama ndhatu jiya, jibude mukadheya ngo kukasika. Kutama kurungama kwakaitikaya kwakapera.

Gore ro 1920 porainga recipera, vakava no mathangwe mazinji kuti vave vakadakara. Basa ro cine ro nyika yese raindoenderera mberi recindoengejeka mu njira icikazivi kumbovonekazve. Makristu o cokwadi vainga vakavanga pa basa ro kuzivisa Umambo hwa Mwari inga soterero imwe basi yaizopeja zvineso zvo vandhu. (Mateu 24:14) Gore rakazotevera, 1921, raizova gore rakanakisisa ro kuzivisa cokwadi co Umambo.

^ ndim. 18 Retra “Z” yakashandiswa ngokuti mujeura wo kapa icikanesi kupeteka wainga wo kutanga wo mweji wa Março wo 1918, wo Zion’s Watch Tower (zina ro Cingezi rainangira Torre de vigia.) Kuveni “G” no iri retra yo cinomwe yo maretera ese, yaivonesa kuti, bhuku raizwi O Mistério Consumado rainga vhurume yo cinomwe yo Jijo yo Matahwa.