1. Ngenyi Vabhabhironiya vakashamaisika maningi pavakavona muporofita Dhanyeri?

 MUPOROFITA Dhanyeri wainga mujaha maningi paakatohwa inga muranda kwenda Bhabhironiya ndhambo no nyika yaakabarihwa. Pikija wainga mujaha, vandhu vakashamaisika maningi ndiyena. Ngo “ciemo cake” co kunja ivona vakavona kuti Dhanyeri wainga mundhu wainga no ‘mavonekero’ aushoni nokutizve waivha pa mbhuri inosisira maningi. (1 Samueli 16:7) Izvi zvakaitisa kuti Vabhabhironiya vajijise Dhanyeri kuti ashandire pa banje ra mambo.—Dhanyeri 1:3, 4, 6.

2. Jehovha waivona kudini Dhanyeri? (Ezekieli 14:14)

² Jehovha waida Dhanyeri, haiwa ngokuti wainga mundhu wakanyara maningi kana mundhu wainga no cigaro cakakhwirira pa banje ra mambo, asi iyena waimuda ngokuti wainga wakasana kumushandira. Zvokadi Jehovha paakananga kuti Dhanyeri wakadari inga Nowa na Jobe, zvingaita kuti iyena wainga no 20 o makore basi. Ngo kudaro, Jehovha wakavona mujaha uwu, inga mundhu wakarurama inga ndi Nowa na Jobe, avo vainga vakamushandira vakagondeka ko makore akawanda. (Genesi 5:32; 6:9, 10; Jobe 42:16, 17; verenganyi Ezekieli 14:14.) Jehovha wakaenderera mberi ecida Dhanyeri mu upenyu hwake hwese.—Dhanyeri 10:11, 19.

3. Ngozvapi zvatinozovona mu cijijo cino?

³ Mu cijijo cino, tinozovona mugariro muviri jakaita kuti Dhanyeri ave mundhu anosisira pamberi pa Jehovha. Pokutanga, tinozobhuisana ngo mugariro umwe nga umwe perapo tovona kuti wakaukhombijisa kudini. Tevere, tinozovona kuti zvicinyi zvakabesera Dhanyeri kuti akwanise kukhombija mugariro iji. Pejisire, tinozovona kuti tingatevejeresa kudini muezaniso wake. Pikija cijijo ici cakanasirihwa kuitira kubesera majaha, icona cingabeseravo itusu tese kuti titevejere muezaniso wa Dhanyeri.

4. Dhanyeri wakakhombijisa kudini cicunge? Ipanyi muezaniso.

⁴ Vandhu vano cicunge vangathyavo asi avatenderi kuti kuthya uku kuvaite kuti vacaita zvaushoni. Dhanyeri wainga mujaha wakacunga maningi. Vonanyi vhaza mbiri jaakakhombija mugariro uwu. Vhaza yokutanga ndi paya pokuti painga papera makore maviri Vabhabhironiya novaparaja Jerusarema. Mambo Nebhukadhinezari wo Bhabhironiya, wakarota ngo pamusoro po cithombi cakakura. Iyena wakasunga kuuraya vazivi vese kubatanijavo na Dhanyeri, kudari vakakonehwa kumuvhunja zvaaingari arota no kusanangura revo yazvo. (Dhanyeri 2:3-5) Dhanyeri wakaita ciri cese ngo kukasika. Kudari naacizivi kuita izvi vandhu vazinji vaizofa. Iyena “wakaenda kuna mambo, womukumbira kuti amupe mukuvo kuti akwanise kumuvhunja revo yo hope jaakarota.” (Dhanyeri 2:16) Kuti iyena aite izvi, waidikana kuva no cicunge pomwe no rutendo. Mu Bhaibheri amuna ndau yatinovona kuti Dhanyeri wainga wakambodurujira hope kareko. Iyena wakakumbira shamwari jake, Shadhreki, Meshaki na Abhedhinego “kuti vaite mukumbiro kuna Mwari wo kudenga kuti avaitire usizi ngo pamusoro po cakafisika ici.” (Dhanyeri 2:18) Jehovha wakadavira mukumbiro iji. Ngo besero ra Jehovha, Dhanyeri wakakwanisa kudurujira hope ja Nebhukadhinezari. Iyena wakakwanisa kuponesa upenyu hwake no upenyu hwo shamwari jake.

5. Ngoyapi vhaza imweni yokuti Dhanyeri waidikanazve kukhombija cicunge?

⁵ Nopapera mukuvo mushoma Dhanyeri naapera kudurujira hope ngo pamusoro po cithombi cikuru, kucunga kwake kwakaejwazve. Nebhukadhinezari wakarotazve hope jimweni. Pa vhaza iyi, iyena wakarota muti wakareba maningi. Ngo kucunga kwese, Dhanyeri wakasanangurira mambo revo yo hope jake no kutonangavo kuti mambo waizovhiswa pa cigaro cake ko mukuvo wakati kuti. (Dhanyeri 4:25) Zvaizoreruka maningi kuti mambo avone Dhanyeri inga muvengi wake ngo ndava yo masoko aakanangari no kutogumira pa kumuuraya. Asi Dhanyeri wakakhombija cicunge, wosanangura revo yo hope iji.

6. Ngozvapi kangaije zvakabesera Dhanyeri kuti ave no cicunge?

⁶ Ngozvapi kangaije zvakabesera Dhanyeri kuti ave no cicunge mu upenyu hwake hwese? Paainga mujaha, iyena wakajija maningi ngo muezaniso wo vabari vake. Pacina kukana-kana,  ivona vakazwira ndhungamiriro yakapa Jehovha kuno vabari vo Iziraeri, vojijisa mutemo iji kuno vana vavo. (Deuteronòmio 6:6-9) Dhanyeri aacaiziva basi zviro zvakareruka zvainangwa ngo Mutemo, zvakadari inga zvainangwa pa Gumi ro Mupango. Asi waiziva zvizinji kamare zvaidikana kuhiwa no zvicaidikana kuhiwa ngo Vaiziraeri. b (VaLevi 11:4-8; Dhanyeri 1:8, 11-13) Dhanyeri waizivazve zvizinji ngo zvainga zvakaitika no vandhu va Mwari. Waizivazve kuti ngozvapi zvaiitika povaitama kuzwira ndhungamiriro jake. (Dhanyeri 9:10, 11) Zvakaitika mu upenyu hwa Dhanyeri zvakamuthembesa kamare kuti Jehovha pamwepo no ngirozi jake vaimubesera.—Dhanyeri 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. Ngozvapi zvimweni zvakabesera Dhanyeri kuti ave no cicunge? (Vonanyi foto.)

⁷ Dhanyeri waijija zvakatahwa ngo vaporofeti va Mwari, kubatanijavo zviporofita zva Jeremiya. Ngo ndava yo kujija kwaiitari, wakazwisisa kuti kugara kwavo inga varanda ku Bhabhironiya kwainga kuri phedo no kupera. (Dhanyeri 9:2) Pacina kukana-kana, Dhanyeri paakavona kukwanirisika ko ciporofita ici co Bhaibheri, zvakavangisa maningi kuthemba kwaiita Jehovha no kuvangisazve vaya vaithemba Jehovha kuti vave no cicunge cakakura. (Ezanisanyi no Varoma 8:31, 32, 37-39.) Cinosisira maningi pa zvese, ngo cokuti Dhanyeri waiita mukumbiro kuna Baba wake vo kudenga ko vhaza jakawanda. (Dhanyeri 6:10) Iyena waidekeca zvishaishi zvake kuna Jehovha no kumuvhunja zvese zvaaizwa. Cimwenizve, Dhanyeri waikumbira besero. (Dhanyeri 9:4, 5, 19) Iyena wainga mundhu wakadari inga ndisu, aazivi kubahwa no cicunge. Iyena wakasakurira mugariro uwu ngo kujija kwaaita Bhaibheri, kuita mukumbiro no kuthemba Jehovha.

8. Tingaitisa kudini kuti tive no cicunge?

⁸ Ngozvapi zvatinodikana kuita kuti tive no cicunge? Vabari vedu vangatotivhunja kuti tive no cicunge, asi avangakwanisi kuita kuti tive no cicunge ngokuti ivona vakacunga. Kuva no cicunge kwakadari inga kujijira kuita zviro zvipsa. Kuti tikwanise kuita zviro izvi, tinodikana kunasa kusotesesa mundhu anokwanisa ushoni kuzviita perapo tomutevejera. Mukuezanavo, tingakwanisa kuva no cicunge ngo kusotesesa vandhu vanokhombija mugariro uwu, perapo toutevejera. Waro, ngozvapi zvatingajija ngo muezaniso wa Dhanyeri? Inga ndi Dhanyeri, tinodikana kunasa kuziva Soko ra Mwari. Tinodikana kuva no ushamwari wo phedo na Jehovha ngo kubhuya naye takasujunuka no kutozviita mukuvo wese. Tinodikana kumuthemba, tojikhohwesa kamare kuti mukuvo wese anozotibesera. Perapo, rutendo hwedu paunozoejwa, tinozokwanisa kuva no cicunge.

9. Tinobesereka kudini ngo kuva kwedu no cicunge?

⁹ Tinobesereka ngo njira jakasiyana-siyana ngo kuva vandhu vano cicunge. Vonanyi basi zvakaitika no hama imweni iri mujaha inodanwa Bheni. Iyona yaijija ku Aremanya, nyika yokuti vandhu vazinji vanotenda kuti vandhu vakaita ngo kuphinduka-phinduka, vanovona kuti shwiro yo kusikwa asipi yokadi. Njiku imweni, hama Bheni vakapuwa mukana wokunanga pamberi po vadoni vavo vese kuti ngenyi vaitenda kuti vandhu vakaita ngo kusikwa. Ngo cicunge cese hama iyi yo mujaha yakasanangura zvoyaitenda. Ngowapi wakava muviyo? Hama Bheni vakati: “Porosori wangu wakanasa kupurukira zvandainanga, wototora masokowo wotovhunja vese vandaijija navo.” Vadoni va hama Bheni vakaitenyi? Hama Bheni vakati: “Vazinji vakatanga kupurukira zvandainanga, vamweni vakona vakatonanga kuti vaishamaisika maningi ndini.”  Inga zvatavona pa muezaniso wa hama Bheni, vandhu vano cicunge kazinji vanoreremejwa ngo vamweni. Vangatoitazve kuti vandhu vano mwoyo wakanaka vade kuziva Jehovha. Zvokadi kamare, tinova no muviyo jaushoni ngo kuva kwedu vandhu vano cicunge.

10. Kugondeka kunorevenyi?

¹⁰ Mu Bhaibheri, gama ro Cihebheru rokuti “kugondeka” kana “rudo ucikacinji” rinopa murangariro wo rudo waanokhombija Mwari kuno vashandiri vake. Gama iri rinoshandiswazve pa kuda kusanangura rudo unokhombija vashandiri va Jehovha umwe kuno umweni. (2 Samueli 9:6, 7) Kugondeka kwedu kungaguma pa kuvanga pa kufamba ko nguva. Vonanyi kuti izvi zvakaitikisa kudini kuna Dhanyeri.

11. Ngowapi muejo wakaeja kugondeka ka Dhanyeri paainga waamusharuka? (Vonanyi foto yo pakapa.)

¹¹ Kugondeka ka Dhanyeri kuna Jehovha kwakaejwa maningi mu upenyu hwake. Asi muejo mukuru wo kugondeka kwake wakaitika paainga no makore anokwana kuita 90. Pa mukuvo uwu, Bhabhironiya rainga ratohwa ngo Vamedho no Vapersiya, Mambo Dhariyo ndiyena wainga ecitonga. Vatungamiriri vaishanda pa banje ra mambo, avacaidakarira Dhanyeri nee avacaitodakarira Mwari waainamata. Ngo kudaro, vakaita urongwa wo kuuraya Dhanyeri. Vakaita kuti mambo adire mutemo waizovonesa dangani Dhanyeri wainga wakagondeka kuna Jehovha kana kuna mambo. Kuti avonese kuti wainga wakagondeka kuna mambo no kuitavo zvaiithwa ngo vamweni, Dhanyeri aacaidikana kuita mukumbiro kuna Jehovha ko njiku jinokwana kuita 30. Dhanyeri wakaramba kuita izvi. Inga muviyo, wakakhandihwa mu rindi ro mbhondoro. Asi Jehovha wakakomborera kugondeka ka Dhanyeri ngo kufunga muromo jo mbhondoro. (Dhanyeri 6:12-15, 20-22) Tingaitisa kudini kuti tive takagondeka inga ndi Dhanyeri?

12. Dhanyeri wakakhombijisa kudini kuti wainga wakagondeka kuna Jehovha?

¹² Inga zvambonangwaya, tinokwanisa kuva takagondeka kuna Jehovha kudari tecimuda maningi. Dhanyeri wakakwanisa kuva wakagondeka kuna Jehovha ngokuti waimuda maningi. Pacina kukana-kana, iyena wakakwanisa kuva no rudo uhu ngo kurangarira ngo pamusoro po mugariro ja Jehovha no kurangarira manera aanojikhombija kuno vashandiri vake. (Dhanyeri 9:4) Cimwenizve, Dhanyeri wakarangariravo ngo zvese zvaushoni zvaakaitihwa ndi Jehovha  no zvaakaita kuno vandhu vake.—Dhanyeri 2:20-23; 9:15, 16.

13. (a) Majaha ari kusongana no muejo jakadini jinoeja kugondeka kwavo? Ipanyi muezaniso. (Vonanyi foto.) (b) Inga zvinokhombijwa pa vhidhiyo, maizodavirisa kudini kudari vamweni vakavhunjisa kuti Zvapupu zva Jehovha zvinobesera vaya vanoda vanarume doni kana vanakaji doni?

¹³ Inga ndi Dhanyeri, majaha akawanda akatendenejwa ngo vandhu vacikareremeji Jehovha no ndhungamiriro jake. Vandhu vakadaro, avadakariri vandhu vanonangaya kuti vanoda Mwari. Vamweni vanotovashora kuti vatame kuva vakagondeka kuna Jehovha. Inga muezaniso, vonanyi basi zvakaitika no mujaha umweni anodanwa Grimi, anogara ku Austrariya. Iyena wakasongana no cineso cikuru paainga ari kucikora. Porosori wavo wakavavhunjisa kuti ngozvapi zvavaizoita, kudari mudoni wo vanojija naye akananga kuti anodakarira mwanakaji doni kana mwanarume doni. Porosoriwo wakananga kuti vaya vanobesera shamwari ino maponero aya ngavamuke vaime ngo divi rimweni, kuno vaya vacikabeseri ngavaime ngo divi rimweni. Grimi wakananga kudari: “Vandhu vese vainga mu sara, vakabesera vandhu vainga no maponero aya, kusiyapo inini no umweni waingavo Capupu.” Zvakazoitika zvakaeja kamare kugondeka ka Grimi. Iyena wakati: “Pa nguva yese yatakazopeja tecijija, vadoni votaijija navo pamwepo na porosori vakatituka maningi. Ndakaita zvese zvandaikwanisa kuti ndijivirire rutendo hwangu ngo njira yakathiva no yakapfava, asi avacaida kundipurukira.” Waro, Grimi wakajizwa kudini ngo zvakaitikari? Iyena wakati: “Andicaida kutukwa, asi ndakadakara maningi ngo kuvona kuti ndakakwanisa kujivirira zvandaitenda ndicikazivi kusiya kugondeka kwangu kuna Jehovha.” c

14. Ngoyapi njira imwe ingatibesera kuti tirambe takagondeka kuna Jehovha?

¹⁴ Tingakwanisa kuva takagondeka kuna Jehovha inga zvakaithwavo ndi Dhanyeri, kudari tikada maningi Jehovha. Tingakwanisa kuva no rudo hwakadaro ngo kujijira ngo mugariro ja Jehovha. Inga muezaniso, tingajija kuvhira ku zviro zvaakasika. (Varoma 1:20) Kudari mecida kuengejera rudo hwenyu kuna Jehovha no kureremeja kwamunomuita, verenganyi musoro jakafupika kana kutovona mavhidhiyo o mutevejwana unoti: “Zvakasikwa Kana Zvakavepo Zvega?” Mungatoverengazve mabhurushura anoti: Será Que a Vida Teve Um Criador? no A Origem da Vida—Cinco Perguntas que Merecem Respostas. Vonanyi basi zviro zvimweni zvakanangwa ngo hambzaji imweni iri musikane inozwi Esteri, inogara ku Dhinamarka ngo pamusoro po mabhurushura aya: “Zvinonangwa mondhomo zvinodakajisa. Mabhurushura aya aakuvhunji zvaunodikana kutenda, iwona anosanangura zvokadi ngo njira yakareruka, oita kuti uteme wega civaringo cako.” Hama Bheni vambonangwaya, vakati: “Zviro zvinonangwari mu mabhurushura aya, zvinovangisa maningi rutendo. Izvona zvakandikhohwesa kamare kuti Mwari wakasika upenyu.” Pakupera kujija zvinonangwari mu mabhurushura aya, kangaije mungatenderana no zvinonangwa ngo Bhaibheri, parinoti: “Imwimwi Jehovha Mwari wedu, munofanera kureremejwa, kukujwa no kuva no simba, ngokuti makasika zviro zvese, ngokuda kwenyu izvona zvakavepo, zvosikwa.”—Apokaripsi 4:11. d

15. Ngoyapi njira imweni yamungashandisa kuti muvangise ushamwari hwenyu na Jehovha?

¹⁵ Njira imweni ingatibeserazve kuti tive no rudo hwakavanga na Jehovha, ngo yo kunasa  kusotesesa zvakaitwa ngo Mwana wake, Jesu. Hambzaji imweni iri musikane inozwi Samira, inogara ku Aremanya, yakaita izvi. Iyona yakati: “Ndakaguma pakunasa kuziva Jehovha ngo kujija ngo pamusoro pa Jesu.” Paainga aciri mwana mudoko, Samira wainesehwa maningi kuzwisisa kuti Jehovha waingavo no mazwiro. Asi waitenda kuti Jesu wainga no mazwiro. Iyena wakaengejera eciti: “Ndaidakarira maningi kujija ngo pamusoro pa Jesu ngokuti waikhombija ushamwari no kuda maningi vana vadoko.” Paaijija zvakawanda ngo pamusoro pa Jesu, zvaiita kuti avevo no ushamwari wo phedo na Jehovha. Ngenyi? Hambzaji Samira vakati: “Padoko ngo padoko, ndakatanga kuzwisisa kuti Jesu wainasa kutevejera Baba wake. Ivona vakatojana maningi. Ndinovona kuti izvi ngo zvakaitisa kuti Jehovha atumire Jesu kuti aviye pasi pano, kuti abesere vandhu vakawanda kuti vanase kuziva Jehovha.” (Johani 14:9) Kudari mecida kuvangisa ushamwari hwenyu na Jehovha, ngenyi amupeji mukuvo mecijija ngo pamusoro pa Jesu? Mukaita zvondhozvo, rudo hwenyu kuna Jehovha no kugondeka kwenyu kwaari zvinozoengejeka.

16. Tinobesereka kudini ngo kuva takagondeka? (Nduyo 18:26; Mikeya 6:8)

¹⁶ Vandhu vakagondeka kazinji vanova no ushamwari hwakavanga no wo kwenda no kwenda. (Rute 1:14-17) Mukuengejera, kudari tikava vandhu vakagondeka kuna Jehovha, tinozokwanisa kuva takagajana no takadakara. Ngenyi? Ngokuti Jehovha anogondesa kuva wakagondeka kuna vaya vakagondeka kwaari. (Verenganyi Nduyo 18:26; Mikeya 6:8.) Amborangariranyi basi, Mwari wo masimba ese anogondesa kuti anozoenderera mberi ecitida pikija itusu tiri vadoko maningi mukuezanisa naye. Patinova no ushamwari wakadari na Jehovha apana ciri cese cingakwanisa kupeja ushamwari uhu, nee zvineso, kuteverehwa pikija rufu. (Dhanyeri 12:13; Ruka 20:37, 38; Varoma 8:38, 39) Izvi zvinovonesa kuti zvinosisira maningi kutevejera muezaniso wa Dhanyeri toenderera mberi takagondeka kuna Jehovha.

17-18. Ngozvapi zvimweni zvatingajija ngo pamusoro pa Dhanyeri?

¹⁷ Mu cijijo cino, takwanisa kujija ngo mugariro muviri basi ja Dhanyeri. Asi kuno mugariro muzinji jatingajija ngo pamusoro pake. Inga muezaniso, Jehovha wakapa Dhanyeri zvivoniso zvakawanda maningi no kumupazve simba ro kukwanisa kudurujira masoko o uporofeti. Masoko mazinji o uporofeti aakadurujirari apera kukwanirisika. Amweni anovonesa kuti ngozvapi zvinozoitika kumbeji kwatiri kwendari pasi pano.

¹⁸ Mu cijijo cinotevera, tinozonasa kuvona zviporofita zviviri zvakatahwa ndi Dhanyeri. Kuzwisisa zviporofita izvi kunozobesera itusu tese kuti titeme zvivaringo zvaushoni wari uno, azvinenyi dangani tiri majaha kana vasharuka. Izvona zvinozovangisa cicunge no kugondeka kwedu kuti tive takanasiririka kuitira zvineso zvizinji zvatinozosongana nazvo.