1. Zvicinyi zvingaita kuti vanarume vashaishe kutaja vakaji vavo no vana?

GAMA RO kuti “kutungamirira,” rinorevenyi kwamuri? Vanarume vamweni vanotendera kuti zvirovejeso zvavo, mugariro no manera ovakarehwa, zvipsase manera ovanotaja mukaji wavo no vana. Hambzaji Yanita vanogara ku Europa vakananga kudari: “Kuno, vandhu vanotenda kamare kuti mwanakaji wakaderera maningi mukuezanisira no mwanarume, atee anodikana kuvoniwa inga muranda.” Hama Ruka, vanogara Estadhus Unidhus vakati: “Vabari vamweni vanojijisa vana vavo kuti zvese zvinonangwa ngo vanakaji azvisisiri. Ngo kudaro, apana dikano yo kuda kupurukira zvavanonanga.” Asi Jehovha aadi kuti vanarume vataje vakaji vavo ngo njira iyi. (Ezanisanyi na Marco 7:13.) Waro, mwanarume angaitenyi kuti ave musoro waushoni wo mbhuri?

2. Mwanarume kuti ave musoro waushoni wo mbhuri anodikana kuzivenyi, ngenyi?

² Mwanarume kuti ave musoro waushoni wo mbhuri, anodikana kuzwisisa kuti Jehovha anoda kuti iyena aitenyi. Cimwenizve, anodikana kuziva kuti ngenyi Jehovha wakaita kuti vamweni vave no mutoro wo kutungamirira vamweni no kuvona kuti angatevejeresa kudini muezaniso wakagajwa ndi Jehovha na Jesu. Ngenyi mwanarume anodikana kuziva zvese izvi? Ngokuti Jehovha wakaita kuti musoro jo mbhuri jive no mutoro wo kutungamirira vamweni. I Jehovha anoda kuti ivona vanase kuushandisa.—Ruka 12:48b.

3. Mukuzwirana no 1 VaKorinto 11:3, tinojijenyi ngo pamusoro po nasiriro ya Jehovha yo kutungamirira?

³ Verenganyi 1 VaKorinto 11:3. Vhesi iyi inosanangura manera Jehovha wakaronga mbhuri yake yo nyezuru no pasi. Zvecivoneka kuti iyena “imusoro” wo zvese, ano simba pa nyezuru po vese. Ecishandisa nasiriro iyi, iyena wakaita kuti vamweni vave vatungamiriri vo vamweni. Asi ivona vanozodavira ndava kwaari ngo manera avanotaja vamweni. (VaRoma 14:10; VaEfeso 3:14, 15)  Jehovha wakaita kuti Jesu ave musoro wo ungano, asi Jesu anozodavira kuna Jehovha ngo manera aanotitaja. (1 VaKorinto 15:27) Jehovha wakaitavo kuti vanarume vave musoro wo mbhuri, asi mwamuna anozodavira pamberi pa Jehovha no pa Jesu ngo manera aanotaja mbhuri yake.—1 Pedru 3:7.

4. Jehovha na Jesu vano citendehwa co kuitenyi?

⁴ Zvecivoneka kuti Jehovha i Musoro wo zvese, nyezuru no pasi, iyena anocitendehwa co kudira mutemo ngo pamusoro po zvinodikana kuitwa ngo vana vake no kuva no cokwadi co kuti ivona vari kuzwira mupango jondhojo. (Isaia 33:22) Ndizvonavo zvondhozvo na Jesu, inga musoro wo ungano yo Cikristu, ano citendehwa co kudira mutemo no kuva no cokwadi co kuti jiri kutevejwa.—VaGalàsia 6:2; VaKolosi 1:18-20.

5. Mwamuna wo Cikristu anocitendehwa co kuitenyi i cinogumira papi?

⁵ Mwamuna wo Cikristu ecitevejera muezaniso wa Jehovha na Jesu, ano citendehwa co kutema zvivaringo ku mbhuri yake. (VaRoma 7:2; VaEfeso 6:4) Asi citendehwa ici, cino pacinogumira. Inga muezaniso, zvese zvaanoita, zvinodikana kucijikira mu ndhungamiro jinowanika mu Soko ra Mwari. (Mazwi Akangwara 3:5, 6) Cimwenizve, musoro wo mbhuri audikani kuita mutemo ku vandhu vaciripi vo mbhuri yake. (VaRoma 14:4) Vana vake pavanokura vobuda pa muzi, ivona vanoenderera mberi vecimureremeja asi aaciripizve mutungamiriri wavo.—Mateu 19:5.

6. Ngenyi Jehovha wakaita nasiriro kuti kuve no mundhu anotungamirira?

⁶ Jehovha wakaita nasiriro iyi ngokuti anoda mbhuri yake. Kutungamirira, icipo cinovha kuna Jehovha. Kutungamirira kunoita kuti mbhuri ya Jehovha ive no runyararo no kunasa kurongeka. (1 VaKorinto 14:33, 40) Kudari no zvicainasa kuzivika kuti ndiyani ano mutoro wo kutungamirira, mbhuri ya Jehovha yaizoguma pa kuva icikazivi kurongeka no icina mudakaro. Inga muezaniso, apana mundhu waizoziva kuti ndiyani anodikana kutema zvivaringo zvakati kuti no mundhu anodikana kungwarira zvivaringo zvatemwaro.

7. Mukuzwirana na VaEfeso 5:25, 28, Jehovha anoda kuti vanarume vatajise kudini vanakaji?

⁷ Kudari nasiriro ya Mwari yo kutungamirira iciro caushoni, ngenyi vanakaji vazinji vanovona kuti mwamuna wavo anovabzinyirira no kuvatonga? Izvi zvinoitika ngokuti vanarume vazinji avaripi kuteverera ndhungamiriro ja Jehovha ngo pamusoro po kutungamirira mbhuri. Ivona vanosana kuteveja zvirovejeso zvo mundharaundha mavo. Ivona vanotaja vakaji vavo ngo njira icizivi kunaka kuti vadakajise zvido zvavo. Inga muezaniso, mwamuna angatonga mukaji wake kuti ajizwe ecireremejwa maningi kana kuitira kuvonesa vamweni kuti iyena ndi “mwanarume wokadi kamare.” Kangaije mwamuna angarangarira kuti, andiripi kuvangirija mukaji wangu kuti andide, asi ndingaita kuti iyena andithye. Ngo kudaro, iyena angashandisa kuthya uku kuti akwanise kutonga mukaji wake. * Mwanarume anorangarira ngo njira iyi no kuita zviro zvakadari, anonga ecishaisha kamare. Ngokuti iyena anonga acikareremeji vanakaji inga zvavanodikana kuitwa. Cimwenizve anonga ecihwisana no zviya zvinonga zvecida Jehovha.—Verenganyi VaEfeso 5:25, 28.

8. Zvicinyi zvingabesera mwanarume kuti ave musoro waushoni wo mbhuri?

⁸ Mwanarume angava musoro waushoni wo mbhuri, kudari akatevejera manera anoita  Jehovha na Jesu, pakutungamirira. Ngativone mugariro muviri jinotatijwa ndi Jehovha na Jesu no kuvona kuti musoro wo mbhuri angakhombijisa kudini mugariro iji kuno mukaji wake no vana.

9. Jehovha wakakhombijisa kudini kujidodokesa?

⁹ Kujidodokesa. Jehovha anoziva maningi kupinda mundhu ari wese hake. Pikija zvakadaro, iyena anopurukira mavonero o vashandiri vake. (Genesi 18:23, 24, 32) Iyena anotendera kuti vese vaanotungamirira vanange mavonero avo. (1 Majimambo 22:19-22) Jehovha i mundhu wakakwana, asi wari uno iyena aaveteri kuti itusu tive vandhu vakakwana. Kusiyapo zvondhozvo, iyena anobesera vandhu vacizivi kukwana kuti vamushandire mu njira kwayo. (Nduyo 113:6, 7) Bhaibheri rinonanga kuti Jehovha ndi “mubeseri” wedu. (Nduyo 27:9; Vaheberi 13:6) Mambo Dhavhidhi wakazwisisa kuti waikwanisa kuita basa raakapuwa, ngo ndava yo kujidodokesa ka Jehovha.—2 Samueli 22:36.

10. Jesu wakakhombijisa kudini kujidodokesa?

¹⁰ Ngativone muezaniso wa Jesu. Pikija kuti wainga Mambo no Mujijisi wo vajiji vake, iyena wakasuka soka javo. Ngenyi Jehovha wakatendera kuti ciitiko ici citahwe mu Bhaibheri? Kuitira kuti musoro yo mbhuri no vamweni vawane muezaniso wakanaka wo kutevejera. Jesu pacake wakati: “Ndamutatijira, kuti kudari ngo bzandakamuitari, imwimwi muitevo bzondhobzo.” (Johani 13:12-17) Pikija Jesu wainga Mambo no Mujijisi, aacaivetera kushandihwa. Asi iyena waishandira vamweni.—Mateu 20:28.

11. Mwamuna angatevejeresa kudini kujidodokesa ka Jehovha na Jesu?

¹¹ Zvatinojija. Musoro wo mbhuri angatatija kuti anojidodokesa ngo njira jakasiyana-siyana. Inga muezaniso, iyena aaveteri kuti mukaji wake no vana vave vakakwana. Iyena anopurukira vo pambhuri yake pavanonanga mavonero avo, pikija iyena acikatenderani nazvo. Hambzaji Marirei, vanogara ku Estadhos Unidhus vakati: “Inini no mwamunangu nguva jimweni tinova no mavonero akasiyana. Asi iyena anondireremeja i anoreremejavo mavonero angu. Nguva jese acito atema zvivaringo anotanga arangarira mavonero angu.” Musoro wo mbhuri anojidodokesa, anobesera kuita mabasa anoizwa pa muzi, pikija vandhu vo mundharaundhemo vecirangarira kuti mabasa ondhoo aaizwi ngo mwanarume. Kuita izvi kungava cineso.  Ngenyi? Hambzaji imweni inodanijwa Rakeri yakati: “Kunyika kwandinovha, kudari mwanarume akabesa mukaji wake kusuka paratu no kucenesa pa muzi, vocigarisano no voukama, vanotanga kumuseka vacinanga kuti ‘asipi mwanarume kwaye.’ Ivona vanorangarira kuti iyena aakwanisi kutonga mukaji wake.” Kudari murangariro uwu wakazara ku ndau komunogararo, ceukijanyi kuti Jesu wakasuka soka jo vajiji vake, pikija iri rainga basa raiitwa ngo varanda. Musoro wo mbhuri anojidodokesa aagari ecineseka ngo kuda kuvoneka ushoni ngo vandhu vamweni, asi iyena anoneseka ngo kugara ushoni ko mukaji wake no vana. Asi kuno mugariro umweni unosisira maningi ungabesera mwanarume kuti ave musoro waushoni wo mbhuri. Ngo wapi wakona?

12. Jehovha na Jesu vanokhombijisa kudini kuti vanotida?

¹² Rudo. Zvese zvinoitwa ndi Jehovha anozviita ngo rudo. (1 Johani 4:7, 8) Iyena anovonesa kuti anotida ngo kutipa zvatinoda kudivi ro umwari ecishandisa Soko rake Bhaibheri no sangano rake. Iyena anotaja mazwiro edu ngo kuvonesa kuti anotida. Waro tingati kudini ngo zvatinoda kudivi ro kunyama? Bhaibheri rinonanga kuti Jehovha “anotipa [zviro] bzese, kuti tidakare.” (1 Timoti 6:17) Patinoposa Jehovha anotipangira, asi aaregeri kutida. Rudo hwake kwatiri ngo wakamuita kuti atumire mwana wake Jesu. Jesu wakakhombijavo kuti anotida ngo kuviya kwake kotifira kuti tikwanise kupona. (Johani 3:16; 15:13) Apana cingaita kuti Jehovha na Jesu vatame kuda vaya vakagondeka kwavari.—Johani 13:1; VaRoma 8:35, 38, 39.

13. Ngenyi zvinosisira kuti musoro wo mbhuri akhombije kuti anoda mukaji wake no vana? (Vonanyi bhokiso rinoti: “ Mwanarume Wavha Kucadha Angakhombijisa Kudini Kuti Anoreremeja Mukaji Wake?”)

¹³ Zvatinojija. Zvese zvinoitwa ngo musoro wo mbhuri anodikana kuzviita ngo rudo. Ngenyi izvo zvinosisira? Mupostori Johani wakati: “Ndiani anonanga kuti: ndinodisa Mwari, wovenga hama [kana mbhuri] yake yaanovona, angadisa kudini Mwari waacikavoni?” (1 Johani 4:11, 20) Mwamuna anotaja mbhuri yake kudivi ro umwari, mazwiro no divi ro kunyama anokhombija kuti anoda mbhuriyo i anonga ecitevejera  muezaniso wa Jehovha na Jesu. (1 Timoti 5:8) Iyena anojijisa no kupangira vana vake. Anotema zvivaringo zvinokuja Jehovha no zvinobesera mbhuri yake. Wari, ngatende tivone kuti musoro wo mbhuri angatevejeresa kudini Jehovha na Jesu pa kushandisa mafundo anoteverari.

14. Musoro wo mbhuri angakhombijisa kudini kuti anotaja zvinodiwa zvo umwari zvo mukaji wake no vana?

¹⁴ Kupa mbhuri yake zvainoda kudivi ro umwari. Jesu ecitevejera muezaniso wa Jehovha, waida kupa vajiji vake zvavaida kudivi ro umwari. (Mateu 5:3, 6; Marco 6:34) Ngo maitiro ondhoo, musoro wo mbhuri anozwisisa kuti mutoro mukuru waanawo ngo wo kupekeja zvinodiwa zvo umwari ku mbhuri yake. (Deuteronòmio 6:6-9) Musoro wo mbhuri anodikana kuva no cokwadi co kuti iyena kamare no mbhuri yake vari kuverenga no kujija Soko ra Mwari, kwenda ku musongano, kucumaera masoko akanaka, kuva shamwari ya Jehovha no kwenderera mbheri vano ushamwari wondhowo.

15. Musoro wo mbhuri angakhombijisa kudini kuti anotaja mazwiro o mukaji wake no vana?

¹⁵ Kutaja mazwiro o mukaji wake no vana. Jehovha wakanasa kujekesa kuti waida mwana wake Jesu, pikija painga no vandhu vamweni. (Mateu 3:17) Jesu wakaitavo zvondhozvo no vateveri vake. Iyena wakavonesa rudo uhu, ngo zvaainanga no kuita. Inga muviyo, vateveri vake vakavonesavo kuti vaimuda. (Johani 15:9, 12, 13; 21:16) Musoro wo mbhuri angakhombija kuti anoda mukaji wake no vana ngo zviro zvaanoita. Inga muezaniso ngo kujija Bhaibheri navo. Angakhombijazve kuti anoda mukaji wake no vana, ngo kuvasimba pikija pambeji po vamweni, kudari zvecidikana.—Mazwi Akangwara 31:28, 29.

16. Ngozvapi zvimweni zvinodikana kuizwa ngo musoro wo mbhuri asi ngozvapi zvaanodikana kungwarira?

¹⁶ Kupa mukaji wake no vana zvavanoda kudivi ro kunyama. Jehovha wakapa Vaiziraeri zviro zvo kunyama zvavainga vecida, pikija paakavapanica ngo kutama kwavo kuzwira. (Deuteronòmio 2:7; 29:5) Iyena anotipavo zviro zvatinoda nyamasi uno. (Mateu 6:31-33; 7:11) Ngo maitiro ondhoo, Jesu wakapavo vateveri vake zviro zvavaida. (Mateu 14:17-20) Iyena wakarapa vandhu vazinji vaihwaja. (Mateu 4:24) Musoro wo mbhuri anoda kudakajisa Jehovha, anodikana kupa mukaji wake no vana zvese zvavanoda kudivi ro kunyama. Asi anodikana kungwarira kuti ave no mavonero akaezanana ngo pamusoro po basa. Cimwenizve, aadikani kubatikana maningi ngo kuita basa zvokuti wotoguma pa kureja-reja kutaja mazwiro no kupa zvinodiwa zvo umwari kuno mukaji wake no vana.

17. Jehovha na Jesu vanoitisa kudini kuti vatijijise no kutipangira?

¹⁷ Kujijisa. Jehovha anotijijisa no kutipangira, ngokuti iyena anoda kutibesera. (Vaheberi 12:7-9) Jesu ecitevejera muezaniso wa Baba wake, anojijisa vaya vaanotungamirira ngo njira yo rudo. (Johani 15:14, 15) Iyena anopa mbhangiro  ngo njira yo kunaka mwoyo. (Mateu 20:24-28) Iyena anozwisisa kuti tiri vandhu vacikazivi kukwana i tinoshaisha.—Mateu 26:41.

18. Musoro waushoni wo mbhuri anodikana kuceukijenyi?

¹⁸ Musoro wo mbhuri anotevejera muezaniso wa Jehovha na Jesu, i mundhu anozwisisa. Iyena anoceukija kuti vo pa mbhuri yake avazivi kukwana. Ngo iyo ndava, iyena ‘aaitiri haxa’ mukaji wake no vana. (VaKolosi 3:19) Kusiyapo zvondhozvo, iyena anotevera mbhangiro inowanika pana VaGalàsia 6:1, woeja kuvapangira “ngo mwoyo wokuthiva,” eciceukija kuti iyena aazivivo kukwana. Inga ndi Jesu, iyena anozwisisa kuti njira yaushoni yo kujijisa, ikujijisa ngo muezaniso.—1 Pedru 2:21.

19-20. Musoro wo mbhuri angatevejeresa kudini Jehovha na Jesu pakutema zvivaringo?

¹⁹ Kutema zvivaringo zvaushoni ku mbhuri. Jehovha anotema zvivaringo ecirangarira kugara ushoni ko vamweni. Inga muezaniso, iyena wakasika zviro, kuti itusu tiwane mudakaro mu upenyu, kuciripi kuitira iyena basi pacake. Akuna wakamuvangirija kuti ape Mwana wake kuti atisujunure ku ushaishi. Iyena wakaita zviro izvi ecizvida, ecirangarira zvaushoni kwatiri. Jesu wakatemavo zvivaringo ecirangarira kugara ushoni ko vamweni. (VaRoma 15:3) Inga muezaniso, iyena wakasana kutama kuzorora pikija wainga wakaremba, kuti ajijise vandhu.—Marco 6:31-34.

²⁰ Musoro waushoni wo mbhuri anoziva kuti ano mutoro wakakura maningi wo kutema zvivaringo zvaushoni kuno mbhuri yake, perapo iyena anonasa kureremeja mutoro uwu. Anovangisira kuti atame kutema zvivaringo zvicina mathangwe aushoni kana ecitungamirihwa ngo mazwiro ake. Kusiyapo kuita zvondhozvo, iyena anotendera kuti Jehovha amujijise kutema zvivaringo zvaushoni. * (Mazwi Akangwara 2:6, 7) Ngo njira iyi, iyena anorangarira zviro zvingabesera ushoni mbhuri yake, haiwa iyena pacake.—VaFilipi 2:4.

21. Pa musoro unotevera tinozojijenyi?

²¹ Jehovha wakapa musoro wo mbhuri basa rakakura maningi, asi iyena anovetera kuti ivona vaite mbhera pavanokwanisa pa basa iri. Asi mwanarume anovangisira kuti atevejere muezaniso wa Jehovha na Jesu, anozova musoro waushoni wo mbhuri. Kudari mukaji akaitavo divi rake, ivona vanozova no mucadho unodakajisa. Waro mwanakaji anodikana kuvona kudini basa rino mwamunake ro kuva musoro wo mbhuri? Zvineso zvapi zvaangasotana nazvo? Pa musoro unotevera tinozodavira muvhunjo iji.