1. Mu njira yapi Makristu anodikana kuita inga muti? (Vonanyi foto.)

 “VANDHU vamweni vanoti mbhepo aikwanisi kuwisa muti unopeteka-peteka.” Magama aya anovonesa kuti muti jimweni kuti jirambe jakaima mbhepo painotaka, jinodikana kupeteka-peteka. Kuti tikwanise kucijikira zvineso zvese zvatinosongana nazvo, tinodikana kuva inga muti wanangwari no kuenderera mberi tecishandira Jehovha takadakara. Tingazviitisa kudini? Tinodikana kuva vandhu vanozwisisa kuti tirovejane no cinjo jatinosongana najo mu upenyu no kureremeja mavonero o vamweni.

2. Mugariro japi jinozotibesera kuti tihwisane no cinjo iri yese? Ngozvapi zvatinozovona mu cijijo cino?

² Inga vashandiri va Jehovha tinoda kuva vandhu vanozwisisa. Cimwenizve, tinoda kuva vandhu vanojidodokesa no kunaka mwoyo. Mu cijijo cino, tinozovona kuti mugariro iji jakabeseresa kudini Makristu amweni kuti ahwisane no cinjo. Tinozovonazve kuti mugariro iji jingatibeseresa kudini. Pakutanga tiri kuda kuvona kuti tinojijenyi ngo pamusoro pa Jehovha na Jesu muezaniso muviri jakakwana jokuzwisisa.

3. Tinozvizivisa kudini kuti Jehovha ndi mundhu anozwisisa?

³ Jehovha anodanijwa kuti “Buwe” ngokuti iyena wakavanga nee aacukunuki. (Deuteronòmio 32:4) Asi pamukuvo umwewo iyena ndi mundhu anozwisisa. Zviitiko zvo mu nyika zvinocinja ngo kukasika, asi ici asipi cineso kuna Jehovha ngokuti iyena anokwanisa kucinja zvoita kuti tive no cokwadi co kuti anozokwanirisa zvigondiso zvake kumbejiyo. Jehovha wakasika vandhu ngo muezaniso wake, ndiyo ndava tinokwanisa kucinja panoitika cinjo mu upenyu hwedu. Mu Bhaibheri tinowana ndhungamiriro jinotibesera kutema zvivaringo zvaushoni azvinenyi no zvineso zvatingasongana nazvo. Muezaniso wa Jehovha no ndhungamiriro jaanotipekeja zvinotibesera kuzwisisa  kuti pikija iyena ndi “Buwe,” iyena anozwisisa.

4. Ipanyi muezaniso unovonesa kuti Jehovha ndi mundhu anozwisisa. (VaLevi 5:7, 11)

⁴ Zvese zvinoita Jehovha zvakakwana i zvinovonesa kuti iyena anozwisisa. Jehovha aana hasha no vandhu. Inga muezaniso, vonanyi manera aakava mundhu anozwisisa ku Vaiziraeri. Iyena aacaikumbira kuti vandhu vakakhupuka no varombo vapire zviro zvakafanana. Nguva jimweni, iyena waiita kuti mundhu apire mukuzwirana no zvaanazvo.—Verenganyi VaLevi 5:7, 11.

5. Ipanyi muezaniso unovonesa kuti Jehovha wakakhombija kujidodokesa no pena.

⁵ Kujidodokesa kwa Jehovha no pena yaanokhombija zvinoita kuti iyena ave mundhu anozwisisa. Inga muezaniso, kujidodokesa kwa Jehovha kwakanasa kuvoneka paiida kuparaja vandhu vakashata ku Sodhoma no Gomora. Ecishandisa ngirozi jake, Jehovha wakavhunja Roti kuti atizire ku ndau yakakhwirira. Asi Roti waithya kuenda konayo. Ngo kudaro, wakakumbira kuti iyena no mbhuri yake vatizire ku dhorobha ro Zowari, dhorobha rokuti Jehovha wainga akananga kuti waizoriparaja. Jehovha waizovhunja Roti kuti ateverere ndhungamiriro jake acikangunguti. Kunja kwa zvondhozvo, Jehovha wakatendera zvakanangwari ndi Roti no kutama kuzoparaja dhorobhero. (Genesi 19:18-22) No pakhirira mazana o makore, Jehovha wakakhombija pena ku vagari vo Ninivhe. Iyena wakatumira muporofita wake Jona kuti aende kozivisa kuti vagari vo Ninivhe vaizoparajwa. Asi vandhu vo Ninivhe pavakakhauya, Jehovha wakavazwira pena osunga kutama kuvaparaja.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Ipanyi muezaniso jinokhombija kuti Jesu wakatevejera kuzwisisa kwa Jehovha?

⁶ Jesu wakatevejera kuzwisisa kwa Jehovha. Iyena wakatumihwa pasi pano kuti acumaere “ku mavhuta akasvejeka o nyumba ya Iziraeri.” Asi wakava mundhu anozwisisa ocumaera kuno vandhu vamweni. Inga muezaniso, pa vhaza imweni, mwanakaji umweni wainga aciripi mu Iziraeri wakadeketerera Jesu kuti arape mwana wake ngo kuti waitambujwa ngo “dhimoni rakashata maningi.” Ngo ndava yo kuva kwake no pena, Jesu wakaita zvakakumbiraya mwanakaji uwu no kurapa mwana wake. (Mateu 15:21-28) Vonanyi muezaniso umweni. Jesu paakatanga basa rake wakananga kudari: “Wiya anodiramba . . . , inini ndinozomurambavo.” (Mateu 10:33) Asi Jesu aazivi kuramba Pedhru pikija iyena wakamuramba katatu. Ngokuti Jesu waizviziva kuti Pedhru wainga akhauya nokutizve wainga mundhu wakagondeka. Paakapera kumuswa, Jesu wakabudira Pedhru kangaije omuvhunja kuti waimuda maningi nokutomuvhunjazve kuti wainga amuregerera.—Ruka 24:33, 34.

7. Mukuzwirana na Vafiripi 4:5, tinoda kuti vandhu vatizive ngo njira yapi?

⁷ Mbhera apa tavona kuti Jehovha na Jesu ndi vandhu vanozwisisa. Itusuvo keni? Jehovha anovetera kuti tive vandhu vanozwisisa. (Verenganyi Vafiripi 4:5.) Tingajivhunjisa kudari: ‘Kureva kuti vandhu vanondivona inga  mundhu anozwisisa no wakapfava? Kana kuti vanondivona inga mundhu anohasha anoda kuti zviro zviithwe ngo njira yake? Ndinopurukira zvinonangwa ngo vamweni ndoita cinjo mukuzwirana no zvanangwaro?’ Patinova mundhu anozwisisa tinozokwanisavo kuva mundhu anotevejera muezaniso wa Jehovha na Jesu. Ngativone mugariro muviri jinosisira maningi jinovonesa kuti zvinosisira kuva mundhu anozwisisa, paya pokuti mugariro jedu jinocinja no pokuti zvivaringo zvatinotema no mavonero edu anonga akasiyana no o vamweni.

8. Ngozvapi zvingatibesera kuti tive vandhu vanozwisisa mugariro paunocinja? (Vonanyi masoko o pasi.)

⁸ Mugariro wedu paunocinja tinodikana kuva vandhu vanozwisisa. Cinjo iji jingavisa zvineso zvokuti atizivi kumbozvirangarira. Inga muezaniso, ngo civhumbu tingava no cineso co uhomi kana kuti kutama mare no zvineso zvingaviiswa ngo utongi zvingaita kuti upenyu hwedu hunese. (Mucumaeri 9:11; 1 Vakorinte 7:31) Pikija kucijwa basa rataiita mu sangano ra Jehovha cingava cineso kwatiri. Azvinenyi kuti ngozvapi zvaitika, tingakwanisa kuzwirana no cinjo ingaitikaro kudari tikaita zviro zvirongomuna zvinoteverari: Cokutanga, kutendera mugarirowo, cocipiri kusota kumbeji, cocitatu kubatikana pa zviro zvakanaka no cocirongomuna, kuita zviro zvinobesera vamweni. b Ngatende tivone kuti hama jimweni no hambzaji jakabesereka kudini ngo kuita zviro izvi.

9. Varovorani vamweni vari mamisiyonariyo vakahwisana kudini no zvineso zvavainga vacikaveteri?

⁹ Tenderanyi mugarirowo. Hama Emanueri na Hambzaji Franseska vakagajwa inga mamisiyonariyo kuti vaende koshandira ku nyika imweni. Pavainga vecitanga kujijira ndumi ipsa no kuzivana no hama no hambzaji jo ku unganoyo, korona vhiru yakatanga. Ivona vakadikana kugara ndhambo no ndhambo no hama no hambzaji. Ngo civhumbu mai wa hambzaji Franseska vakatamika. Ivona vaida maningi kugara no mbhuri yavo asi ngo ndava yo mutungu uwu ivona avacaidikanepi kuita hwendo. Ngozvapi zvakabesera hambzaji Franseska kuti vahwisane no mugariro uwu? Zvakavabesera ngo zvokuita mukumbiro vecikumbira uzivi kuti vakwanise kuhwisana no njiku imwe na imwe kusiyapo kugara vecithimwa-thimwa. Jehovha wakadavira mukumbiro javo ngo kuvapa zvokuha zvokumujimu pa nguva kwayo. Inga muezaniso, ivona vakavangiswa maningi ngo zvakanangwa ngo hama imweni poyainga yecivhunjiswa mu vhidhiyo. Hama iyi yakananga kuti: “Kudari tikatendera mugariro wedu ngokukasika, tinozowanavo mudakaro ngokukasika. Ngo kudaro, tinozokwanisa kuita zvese zvatinokwanisa pamugariro watinongaro tinawo.” c Ivona vakatoita cinjo pamanera o vainga vecicumaera vecishandisa foni, votokwanisa kutangisa jijo yo Bhaibheri. Kusiyapo zvondhozvo, ivona vakatendera besero rinovangisa ravaipuwa ngo hama jo ku ungano no kuvabongesera. Hambzaji imweni yaivatarira mensajhi no kudira vhesi yo Bhaibheri pamensajhipo, yakaita zvonazvo ko gore rese. Kudari itusu tikatendera cinjo jinoitika mukati mo upenyu hwedu, tinozova no mudakaro mukuru no kuzokwanisa kuita zvese pa mugariro wondhowo.

10. Hambzaji imweni yakaitisa kudini kuti irovejane no cinjo yainga yakaitika mu upenyu hwayo?

¹⁰ Sotesesanyi kumbeji, mobatikana pa zviro zvakanaka. Hambzaji imweni inodanijwa kuti Kristina yo ku Romeniya iri kugara ku Japau wari uno, yakasuruvara maningi  payakaziva kuti ungano yoyaipinda yo Cingezi yakaimiswa. Asi ivona avazivi kugara vecirangarira ngo pamusoro pozvakaitikaro. Kusiyapo zvondhozvo, ivona vakaenda ku ungano imweni yaishandisa ndumi yo Cijapau no kuita zvese zvavaikwanisa kuti vakwanise kucumaera vecishandisa ndumi yondhoyo. Iyona yakakumbira mudoni wayo woyaishanda nayo kubasa kuti iyiibesere kujija ndumi yondhoyo. Hambzaji Kristina vakakumbira kuti mwanakaji uwu avabesere ecishandisa Bhaibheri no bhurushura Mungadakara Kwenda no Kwenda! Iyena wakatendera. Inga muviyo, hambzaji Kristina vakakwanisa kujija ndumiyo zvoita kuti mudoni wavo adakarire kujija cokwadi. Patinotama kubatikana pa zviro zvakaitika kare, tova no mavonero aushoni, zviro zvinoitika ngo civhumbu zvingativiisira makomborero aticaivetera.

11. Varovorani vamweni vakahwisana kudini no cineso cokutama mare?

¹¹ Itanyi zviro zvinobesera vamweni. Varovorani vamweni vanogara ku nyika yo kuti basa redu riri kurambijwa, vakatanga kuva no cineso co mare, nyikeyo payakava no cineso co mare. Vakaitisa kudini kuti varovejane no mugariro uwu? Cokutanga vakapungura dhispeza javo. Perapo, kusiyapo kubatikana pazvineso zvavainga nazvo, ivona vakatema civaringo cokuenda mu basa ro kucumaera no kubesera vamweni. (Mabasa o Vapostori 20:35) Mwamunewo wakananga kudari: “Kupeja mukuvo wakawanda tiri mu basa ro kucumaera, kwakatibesera maningi kuti titame kupeja mukuvo tecirangarira zviro zvicikabeseri, tobatikana pakuita zviya zvinoda Mwari.” Mugariro wedu paunocinja, tinodikana kuceukija kuti zvinosisira maningi kuenderera mberi tecibesera vamweni maningi-ningi kuita basa ro kucumaera.

12. Muezaniso wo mupostori Pauro ungatibeseresa kudini kuti tirovejane no cinjo jinoitika mu basa ro kucumaera?

¹² Patinonga tiri mu basa ro kucumaera tinodikana kuita cinjo mukuzwirana no mugarirowo. Patinonga tiri mu basa ro kucumaera tinosongana no vandhu vanovha ku ndau jakasiyana, vano zvirovejeso zvakasiyana no vano mavonero akasiyana-siyana ngo pamusoro pa Mwari. Mupostori Pauro wakakwanisa kuzwiranisa upenyu hwake no cinjo jaiitika, tingakwanisavo kutevejera muezaniso wake. Jesu wakagaja Pauro kuti ave “mupostori wo majinja.” (Varoma 11:13) Pauro wakacumaera Vajudha, Vagiriki, vandhu vakajija maningi, vacizivi kujija maningi, vatongi no majimambo. Kuti abaye mwoyo jo vandhu vese, Pauro wakaita “zviro zvese ku vandhu vo mushovo wese.” (1 Vakorinte 9:19-23) Pauro waireremeja zvirovejeso zvo vandhu no kwavaivha, perapo woita cinjo kuti azwirane no mugarirowo. Itusu tingakwanisa kuitisa nane mu basa rokucumaera kudari tikareremeja mavonero o vandhu nokuita cinjo mukuzwirana no mugarirowo.

13. Ngoyapi ngozi iri kunangwa pa bhuku ra 1 Vakorinte 8:9, yatinozotiza kudari tikareremeja mavonero o vamweni?

¹³ Kuva mundhu anozwisisa kunozotibesera kuti tireremeje mavonero o vamweni. Inga muezaniso, hambzaji jimweni jinodakarira kudira makiajhi asi jimweni ajidakariri. Makristu amweni anodakarira kumwa acikapindiriji mudida asi amweni anovona zviri nane kutama kutomwa kamare. Tese tinoda kuva no uhomi hwaushoni, asi tinosana marapihwe akasiyana. Kudari tikajivona inga kuti tino razawu basi, toda kuti vamweni vaite zviro ngo manera atinoda, tingagumira pakukhugunya vamweni zvoita kuti tiparajane mu ungano. Zvokadi kamare itusu atidi kuti izvi zviitike. (Verenganyi 1 Vakorinte 8:9; 10:23, 24) Ngativone mativi maviri anokhombija kuti kudari tikashandisa ndhungamiriro jo mu Bhaibheri tinozobesereka kuti tive vandhu vakaezanana no vano runyararo.

14. Ndhungamiriro japi jo mu Bhaibheri jatinodikana kuva najo mu musoro patinonga tecitema civaringo ngo pamusoro pokusimira no kujinemesa?

 ¹⁴ Nguvo. Jehovha aativhunji kuti i nguvo japi jatinodikana kusimira asi anotipekeja ndhungamiriro kuti titevere. Itusu tinodikana kusimira mu njira inokuja Mwari, inovonesa kuti tiri vandhu vanozwisisa, vanojidodokesa no vano “murangariro wakanaka.” (1 Timoti 2:9, 10; 1 Pedhru 3:3) Atidi kusimira mu njira yokuti vandhu vanogara vecitiringisa basi. Ndhungamiriro jo mu Bhaibheri jinozobesera vakuru kuti vatame kudira zvimutemo-mutemo ngo pamusoro po masimirire no kujinemesa. Inga muezaniso, vakuru vo ungano imweni vakaeja kubesera hama jimweni jo majaha jainga jeciceka vhunji ngo manera aiithwa ngo majaha o mundharaundhemo. Vakuru vaizobeseresa kudini hama jo majaha iji vacikadiri zvimutemo-mutemo? Muvonereri wo ndharaundha wakabesera vakuru vo ungano ava kuti vaende kovhunja hama jo majaha jiya kuti: “Kudari muri patiribhuna, hama no hambzaji jogara jakamusotesesa kusiyapo kupurukira zvamuri kubhuyaya, zvinovonesa kuti ciripo ciciripi ushoni pamanera enyu o kusimira no okujinemesa.” Zano iri rakabesera kupeja cinesoco pacina zvimutemo-mutemo zvakambodihwepo. d

15. Ngojapi ndhungamiriro no mutemo jo mu Bhaibheri jingatibesera kuti titeme civaringo caushoni ngo pamusoro po uhomi hwedu? (Varoma 14:5)

¹⁵ Kutaja uhomi. Mukristu umwe nga umwe anotema civaringo cokuti angatajisa kudini uhomi hwake. (Vagaratiya 6:5) Mukristu paanosana marapihwe aanodikana kuithwa, mutemo uri mu Bhaibheri waanodikana kuti atevejere, ngo wo kutama kushandisa ngazi no zvomadhimoni. (Mabasa o Vapostori 15:20; Vagaratiya 5:19, 20) Kusiyapo zvondhozvo, Mukristu angasana ega marapihwe aanoda kuithwa.  Vamweni vanoraphwa muzvipitari zviri mu ndau javanogararo kuveni vamweni vanoraphwa mu zvipitari zvakakhwirira. Itusu tinodikana kureremeja marapihwe anosana kuithwa ngo hama imwe nga imwe, azvinenyi tinotenderana nawo kana kuti haiwa. Ngo pamusoro po shwiro iyi, tinodikana kunasa kurangarira ushoni mafundo aya anoteverari: Cokutanga, Umambo hwa Mwari basi ndihwona hwega unozokwanisa kupeja ndhendha jese. (Isaia 33:24) Cocipiri, Mukristu ‘umwe nga umwe anodikana kuva no cokwadi cokuti’ ngozvapi zvaushoni kwaari. (Verenganyi Varoma 14:5.) Cocitatu, amuvhiri kutonga umweni ngo ndava yo zvivaringo zvaanotema nee amuvhiri kuva cikhugu kwaari. (Varoma 14:13) Cocirongomuna, Makristu anokhombija rudo anoziva kuti rubatano mu ungano unosisira maningi kupinda rusujunuko uno mundhu wokuita zvaanoda. (Varoma 14:15, 19, 20) Kudari tikaramba tino mafundo aya mu musoro medu, tinozoenderera mberi tino ushamwari hwophedo no hama no hambzaji jedu no kubesera kuti mu ungano murambe muno runyararo.

16. Vakuru vanoitisa kudini kuti vakhombije kuti vanozwisisa pavanonga vecibhuya no vakuru vamweni? (Vonanyi foto.)

¹⁶ Vakuru vanodikana kugaja muezaniso waushoni pakuva vandhu vanozwisisa. (1 Timoti 3:2, 3) Inga muezaniso, mukuru umwe aavhiri kuvetera kuti vakuru vese vatendere zvaanonanga ngokuti waanomakore akawanda kupinda vamweni. Iyena anozviziva kuti mujimu wa Mwari unozobesera mukuru ari wese kuti anange zviro zvinobesera kuti patemwe civaringo caushoni. Kudari vakuru vazinji vakatenderana no civaringo cokuti aciphwanyi ndhungamiriro jo mu Bhaibheri, mukuru anozwisisa anozobesera civaringoco pikija kuti zvakasiyana no zviro zvaiida.

17. Ngoapi makomborero o kuva mundhu anozwisisa?

¹⁷ Patinova vandhu vanozwisisa tinobesereka ngo njira jakasiyana-siyana. Inga muezaniso, tinova no ushamwari hwakavanga no hama no hambzaji jedu izvo zvinoita kuti mu ungano muve no runyararo. Tinova no mudakaro wokuzivana no vandhu vano mugariro no zvirovejeso zvakasiyana-siyana. Zvinoshamaisa ngozvokuti pikija no musiyano wese uwu, tinoshandira Jehovha takabatana. Cinosisira pa zvese i mudakaro watinawo wo kuziva kuti tiri kutevejera Jehovha, muezaniso mukuru wo kuzwisisa.