1. Jehovha wakajijisenyi Abhirahama?

 ABHIRAHAMA narini aacaizokanganwa mabhuyo aya. Ecishandisa ngirozi, Jehovha wakavhunja Abhirahama kuti waizoparaja Sodhoma no Gomora. Abhirahama wakaneseka ngo pamusoro pazvo. Iyena wakavhunjisa kuti: “Munozopejadi kamare vandhu vakarurama pondhopo no vandhu vakashata? . . . Mutongi wo nyika yese angakonehwa kuita zvakarurama?” Nokusengerera kwese, Jehovha wakajijisa shamwari yake Abhirahama ciro cokuti na nyamasi uno ciri kutitondhoja nokutipa cijijo. Jehovha narini aazoparaji vandhu vakarurama.—Genesi 18:​23-33.

2. Tinozvizivisa kudini kuti manera Jehovha anotonga vandhu, nguva jese anozviita ngo njira yakarurama no yo unyasha?

² Tinozvizivisa kudini kuti Jehovha paanotonga vandhu anozviita ngo njira yakarurama no yo unyasha? Ngokuti “Mwari anovona mwoyo” yo vandhu. (1 Samueli 16:7) Kunasa kunanga, iyena anoziva “mwoyo yo vandhu vese.” (1 Majimambo 8:39; 1 Kronike 28:9) Izvi zvinoshamaisa. Matongero a Jehovha atingamazwisisi mukuperera. Ndiyo ndava, mupostori Pauro wakafemehwa kuti atare kudari “matongero ake aapoporeki.”—Varoma 11:33.

3-4. Muvhunjo japi jatingajiita, ngozvapi zvatinozovona mu cijijo cino? (Johani 5:​28, 29)

³ Pikija zvakadaro, mukuvo umweni tinozviita muvhunjo jakaezana no jakaithwaya ndi Abhirahama. Tingaguma pakujivhunjisa kudari: ‘Kureva kuti kuno vetero iri yese kuno vandhu vakaparajwaya mu Sodhoma no Gomora? Kureva kuti vamweni vakona vanobatanijwavo pa “kumuka . . . ko vacizivi kururama”?’—Mabasa o Vapostori 24:15.

⁴ Pakutanga tinoda kuvona zvatinoziva ngo pamusoro po rumuko.  Pa mukuvo mushomani wakapera, itusu takaashira zwisiso imbza ngo pamusoro po “vanozomuswa kuti vaende ku upenyu” no “vanozomuswa kuti vaende kootongwa.” a (Verenganyi Johani 5:​28, 29.) Zwisiso imbza iyi yakatiita kuti tiitise nane zviro zvizinji. Mu cijijo ici no cinotevera, tinozovona zwisiso imbza iji. Ngo pamusoro po matongero akarurama a Jehovha, pakutanga tiri kuda kuvona zviro zvaticikazivi perapo tozovona zvatinoziva.

ZVIRO ZVATICIKAZIVI

5. Pa mukuvo wakapera mabhuku edu ainangenyi ngo pamusoro po vandhu vakaparajwa mu Sodhoma no Gomora?

⁵ Pa mukuvo wakapera, mabhuku edu akasanangura kuti ngozvapi zvaizoitika no vandhu vaya vanonangwa ndi Jehovha kuti avazivi kururama. Itusu tainanga kuti vandhu vaya vakaparajwaya mu Sodhoma no Gomora avacaizomuswazve. Asi patakapera kujija no kunasa kuita mukumbiro ngo pamusoro po shwiro iyi, takazwisisa kuti aticaidikanepi kunanga zviro izvi. Ngenyi?

6. Ipanyi muezaniso munganani jo vandhu vacikazivi kururama vakatongwa ndi Jehovha, ngozvapi zvaticikazivi pa shwiro iji?

⁶ Kuno zviro zvakawanda zvatinodikana kurangarira ngo pamusoro pazvo. Inga muezaniso, ngatimborangarira ngo vhaza ndhatu jokuti vandhu vacizivi kururama vakatongwa ndi Jehovha: Yokutanga, vaya vakafaya pa Ndambi. Yocipiri, vo majinja anokwana kuita manomwe ainga ku Nyika Yakagondeswa aingaya akanangwa ndi Jehovha kuti aparajwe. Yocitatu, cikwata co 185.000 co masoca akauraiwa ndi Jehovha ecishandisa ngirozi yake pa usiku humwe basi. (Genesi 7:23; Deuteronòmio 7:​1-3; Isaia 37:​36, 37) Jivhunjisenyi kudari: Kureva kuti tingava no cokwadi kamare cokuti Jehovha wakaparaja vandhu ava kwenda no kwenda, aacazovamusizve? Mupinguro ngo wokuti haiwa. Ngenyi tingananga kudaro?

7. Ngozvapi zvaticikazivi ngo pamusoro po vandhu vakaparajwa pa Ndambi huru no ku Kanani? (Vonanyi foto yo pakapa.)

⁷ Atizvizivi kuti Jehovha wakatongesa kudini mundhu umwe nga umwe nee atizvizivi kuti vese vakaperari kufa vakawana mukana wokujija ngo pamusoro pa Jehovha no kukhauya. Bhaibheri parinobhuya ngo pamusoro po Ndambi rinoti Nowa wainga “mucumaeri wo ururami.” (2 Pedhru 2:5) Arizivi kunanga kuti Nowa paainga ecivaka Arka pamukuvo umwewo wainga ecicumaera mundhu umwe nga umwe wainga pa nyika. Izvi ndizvonavo zvakaitika no vandhu vakashata vaigara ku Kanani, atizvizivi kuti vese vakawana mukana wokujija ngo pamusoro pa Jehovha no kucinja maitiro avo.

8. Ngozvapi zvaticikazivi ngo pamusoro po vandhu vo Sodhoma no Gomora?

⁸ Tingati kudini ngo ndava yo vandhu vo ku Sodhoma no Gomora? Roti mwanarume wainga akarurama waipona pakati po vandhu vakashata. Kureva kuti itusu tinozviziva kuti Roti wakacumaera vandhu vese ava? Haiwa. Kunja ko zvese, vandhu ava vainga vakashata. Kureva kuti umwe na umwe wavo waiziva kusiyanisa zvakanaka no zvakashata? Ceukijanyi kuti cimwe co cikwata co vanarume vo mu dhorobha riya vakaeja kujipa varendo va Roti. Bhaibheri rinoti cikwata ici co vanarume caibatanija “vadoko mbhera ku madhodha.” (Genesi 19:4; 2 Pedhru 2:7) Kureva kuti tinozviziva kuti Mwari wedu wo unyasha, Jehovha, wakaparaja vandhu ava kwenda no kwenda aacazovamusizve? Jehovha wakavhunja Abhirahama kuti mu dhorobha iri amucaingepi nee no gumi ro vanarume vakarurama. (Genesi 18:32) Kunasa kunanga, vandhu ava vainga vacizivi kururama, ndiyo ndava Jehovha wakavaparaja. Asi tingava no cokwadi cokuti apana na umwe wavo anozomuswa pa “kumuka ko vandhu vacizivi kururama”? Haiwa.

9. Ngozvapi zvaticikazivi ngo pamusoro pa Soromona?

 ⁹ Asi mu Bhaibheri munobhuya ngo vandhu vainga vakarurama asi pakufamba ko nguva avazivi kuzovazve vakarurama. Umwe muezaniso ngo wa Mambo Soromona. Iyena wainasa kuziva ushoni Jehovha no kuziva manera aaidikana kumunamata. Ndiyo ndava Jehovha wakamukomborera maningi. Soromona wakazotanga kunamata zvimwari zvokunyepa, Jehovha wakanyangajwa maningi ngo cishaishi caakaitaro. Zvakaithwari ndi Soromona zvakaviisa muviyo jakashata kuno vandhu nokutizve zvakatora mukuvo wakareba. Ngo zvokadi kuti Bhaibheri rinonanga kuti Soromona “wakavata no majibaba ake,” nokutizve pakati pake waingepovo mugondeki Mambo Dhavhidhi. (1 Majimambo 11:​5-9, 43; 2 Majimambo 23:13) Kureva kuti magama aya anovonesa kuti Soromona anozomuswa? Bhaibheri arinangi. Vamweni vangarangarira kuti “mundhu wese anonga afa wapera kusujunuhwa mu cishaishi cake.” (Varoma 6:7) Izvi ngo zvokadi, asi azvirevi kuti vandhu vese vakafaya vanozomuswa. Kunasa kunanga, asipi basi ngokuti mundhu wafa anozovazve no citendehwa cokuzomuswazve kuti apone. Rumuko i cipo cinovha kuna Baba wedu vano rudo Jehovha. Iyena anopa cipo ici kuna vaya vaanopa mukana wokumushandira mbhera na rini. (Jobe 14:​13, 14; Johani 6:44) Kureva kuti Soromona anozoashira cipo ici co rumuko? Jehovha ndiyena anoziva mupinguro wo muvhunjo uwu, itusu atiuzivi. Asi zvatinoziva basi ngozvokuti mukuvo wese Jehovha anoita zviro zvakarurama.

ZVIRO ZVATINOZIVA

10. Jehovha anojizwa kudini ngokuparaja vandhu? (Ezekieli 33:11) (Vonanyi foto.)

¹⁰ Verenganyi Ezekieli 33:11. Jehovha anotivhunja manera aanojizwa paanotonga mundhu kuti aparajwe. Mupostori Pedhru wakafemehwa kuti anange magama akanangwavo ngo muporofeti Ezekieri, “Jehovha . . . aadi kuti mundhu afe.” (2 Pedhru 3:9) Magama aya anotinyaraja maningi, itusu tinonasa kuzviziva kuti Jehovha narini aacaizoparajepi mundhu kwenda no kwenda pacina thangwe raushoni. Iyena ndi Mwari wakazara ngo unyasha, anokhombija unyasha pese pazvinonga zvecidikana.

11. Ndiyani acikazomuswi, tinozvizivisa kudini zvondhozvo?

¹¹ Tinozivenyi ngo pamusoro po vandhu vaya vacikazomuswi? Bhaibheri rinobhuya ngo muezaniso munganani. b Inga muezaniso, Jesu wakanasa kujekesa kuti Judha Isikariyoti aacazomuswizve. (Marko 14:21 vonanyi Johani 17:12) Judha Isikariyoti wainasa kuzviziva kamare kuti iyena wainga ecishaishira Jehovha pomwe no Mwana Wake Jesu. (Vonanyi Marko 3:29) Jesu wakanangazve kuti vatungamiriri vamweni vo zviara avanavo vetero yo kuzomuswa. (Mateu 23:33 vonanyi Johani 19:11) Kunja kwa zvondhozvo, mupostori Pauro wakajekesa kuti vapanduki vacikakhauyi avazomuswi.—Vahebheru 6:​4-8; 10:29.

12. Ngozvapi zvatinoziva ngo pamusoro po unyasha una Jehovha? Ipanyi muezaniso.

¹² Ngo divi rimweni, tinozivenyi ngo pamusoro po unyasha una Jehovha? Jehovha wakakhombijisa kudini kuti “aadi kuti vandhu vafe”? Vonanyi manera Jehovha akakhombija unyasha kuno vandhu vamweni vakaita zvishashi zvikuru. Inga muezaniso, Mambo Dhavhidhi wakaita uhure no kuuraya. Asi iyena wakakhauya, ndiyo ndava Jehovha wakamukhombijira unyasha no kumuregerera. (2 Samueli 12:​1-13) Mambo Manasa mu upenyu hwake wakaita zviro zvakashatisisa. Pikija pa mugariro wakadari, Jehovha wakavona kuti Manasa waingadi akhauya kamare, ndiyo ndava wakamuregerera. (2 Kronike 33:​9-16) Muezaniso iji jinovonesa kuti Jehovha anokhombijira unyasha paya pazvinonga  zvecidikana. Anozomusa vandhu vokuti pikija vakaita zvishaishi zvakakura, vakakhombija kukhauya.

13. (a) Ngenyi Jehovha wakakhombijira unyasha vandhu vo Ninivhi? (b) Jesu wakanangenyi ngo pamusoro po vandhu vo ku Ninivhi?

¹³ Itusu tinozviziva kuti Jehovha wakakhombija unyasha ku vandhu vo ku Ninivhi. Mwari wakati kuna Jona: “Zvishaishi zvaro zvaguma kondiri.” Asi ivona pavakakhauya ku zvishaishi zvavo, Jehovha ngokunaka mwoyo wakavaregerera. Jehovha wakakhombija unyasha kupinda Jona. Jona wakanyangajwa maningi. Jehovha wakadikana kuceukija Jona kuti vandhu vo ku Ninivhi “avacaikwanisepi kusiyanisa zvakanaka no zvakashata.” (Jona 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Pakufamba ko nguva, Jesu wakashandisa muezaniso uwu kuti ajijise ngo pamusoro po unyasha no kururama kwa Jehovha. Jesu wakananga ngo pamusoro po vandhu vo ku Ninivhi vakakhauyaya kuti “vanozomuka pa njiku yo kutongwa.”—Mateu 12:41.

14. Kuitisa kudini Vaninivhi vanozowanika “pa kumuka ko vandhu vo kootongwa”?

¹⁴ Vaninivhi ‘vaizomuka pa kutongwa’ kwapi? Jesu wakati kumbejiyo variyo “ vanozomuswa kuti vaende kootongwa.” (Johani 5:29) Iyena wainga ecinangira Pakutonga kwake ko Ciuru co Makore ndipona panozowanika “kumuka ko . . . vandhu vacizivi kururama” no vakarurama. (Mabasa o Vapostori 24:15) Ngo pamusoro po vandhu vacizivi kururama, ivona “vanozomuswa kuti vaende kotongwa,” kana kuti Jehovha na Jesu vanozosotesesa vandhu ava manera avanozozwira ngo kushandisa zviya zvavanonga vecijija. Kudari mu Ninivhi akamuswa, oramba kunamata Jehovha ngo njira yakarungama, Jehovha aazomutenderi kuti iyena aenderere mberi ecipona. (Isaia 65:20) Asi kuna vaya vanotema civaringo cokunamata Jehovha, vanozowana mukana wokupona nokucikaperi.—Dhanyeri 12:2.

15. (a) Ngenyi atidikani kunanga kuti vandhu vakaparajwaya ku Sodhoma no Gomora avazomuswi? (b) Tingaitisa kudini kuti tizwisise vhesi ya Judha 7? (Vonanyi bhokiso rinoti: “ Judha Waida Kunangenyi?”)

¹⁵ Ngo pamusoro po vandhu vo ku Sodhoma no Gomora, Jesu wakati “mu njiku yo Kutongwa” zvinozova zvakareruka kwavari kupinda vandhu vaya vakamuramba nokuramba jijiso jake. (Mateu 10:​14, 15; 11:​23, 24; Ruka 10:12) Jesu waida kunangenyi? Vamweni vakarangarira kuti Jesu wainga ecinyanyisa. Izvi zvinovoneka inga kuti ici acicaingepi cinangwa cainga  na Jesu. c Zvese izvi zvinokhombija kuti Jesu paakabhuya ngo pamusoro po vandhu vo Sodhoma no Gomora, aacaibhuyepi ngo njira yokuezanisira. Izvi zvinovonesa kuti vandhu vo ku Sodhoma no Gomora pamwepo no vo Ninivhi, “pa Njiku yo Kutongwa” vanozova no magumisiro amwewo. Inga Vaninivhi, vandhu vo Sodhoma no Gomora vakaitavo zvishaishi zvikuru, asi Vaninivhi vakawana mukana wokukhombija kukhauya. Kusiyapo izvi, ceukijanyi kuti Jesu wakananga kuti pa “vandhu vanozomuswa kuti vaende kootongwa” panobatanijwavo “vaya vakaita zviro zvakashata.” (Johani 5:29) Ngo kudaro, kangaije pano vetero kuitira vo ku Sodhoma no Gomora. Zvingaita kuti ngo njira iri yese, vandhu ava vangamuswa, itusuvo tinozova no mukana wokuvajijisa ngo pamusoro pa Jehovha na Jesu Kristu.

16. Jehovha anozokhetesa kudini vaya vaanoda kumusa? (Jeremia 17:10)

¹⁶ Verenganyi Jeremia 17:10. Vhesi iyi inotibesera kuti tizwisise zviro zvese zvatinoziva. Jehovha mukuvo wese ‘anopopora mwoyo, [nokutizve] anosota hana jo vandhu.’ Kunasa kunanga Jehovha paanozomusa vandhu kumbejiyo iyena ‘anozohwirijira mundhu ngokuteveja gwanja rake.’ Jehovha anozova akavanga paya pazvinodikana, ozokhombija unyasha pese pazvinonga zvecidikana. Ngo kudaro, narini atidikani kunanga kuti mundhu aazomuswi, kuciripi basi Bhaibheri rinonga razvinanga.

“MUTONGI WO NYIKA YESE” ANOZOITA “ZVAKARURAMA”

17. Ngozvapi zvinozoitika kumbejiyo no vandhu vakafa?

¹⁷ Kutangira Adhamu na Evha pamwepo na Sathana pavakapandukira Jehovha, zviuru no zviuru zvo vandhu zviri kufa. “Rufu, muvengi wo kupejisira,” waita zviro zvakashatisisa maningi. (1 Vakorinte 15:26) Zvicinyi zvinozoitika no vandhu vese? Cikwata cidoko co vo 144.000, vateveri vakagondeka va Jesu Kristu, vanozomuswa no upenyu ucikafi kuti vaende korarama kudenga. (Apokaripsi 14:1) Zviuru no zviuru zvo vanarume no vanakaji vakagondeka vaida Jehovha vanozomuswavo pa “kumuka ko vandhu vakarurama,” vanozova no kupona kucikaperi mu nyika imbza kudari vakaenderera  mberi vakagondeka pa Kutonga kwa Kristu ko Ciuru co Makore no pa kuejwa ko kupejisira. (Dhanyeri 12:13; Vahebheru 12:1) Mukati mo Ciuru co Makore ici, “vakarurama” kubatanijavo na vaya vacizivi kushandira Jehovha, kana kuti “vaya vakaita zviro zvakashata,” vanozova no mukana wokucinja vova vashandiri vakagondeka va Jehovha. (Ruka 23:​42, 43) Mukusiyana, vandhu vamweni vainga vakashatisisa maningi votema civaringo cokupandukira Jehovha no zvidisiso zvake, Jehovha wakatema civaringo cokuti vandhu ava avazomuswizve.—Ruka 12:​4, 5.

18-19. (a) Ngenyi tinodikana kuthemba matongero a Jehovha ngo pamusoro po vandhu vakafaya? (Isaia 55:​8, 9) (b) Ngozvapi zvatinozovona mu cijijo cinotevera?

¹⁸ Kureva kuti tingava no cokwadi cokuti Jehovha paanotonga vandhu mukuvo wese anoita zvaushoni? Hina no cokwadi cese. Inga ndi Abhirahama, iyena wakazwisisa kuti Jehovha wakakwana, ano uzivi nokutizve anounyasha “Mutongi wo nyika yese.” Iyena wakajijisa mwana wake no kumupa basa rokutonga vanhu vese. (Johani 5:22) Jehovha no Mwana wake Jesu, vanoziva mundhu umwe nga umwe ari pa nyika manera aanorangarira no manera aanozwa. (Mateu 9:4) Jehovha paanotonga vandhu mukuvo wese, anoita “zvakarurama.”

¹⁹ Kuvhira wari ngatithembe kuti Jehovha anotema zvivaringo zvaushoni. Inga vandhu, itusu atikwanisi kutonga vamweni asi Jehovha basi ndiyena anodikana. (Verenganyi Isaia 55:​8, 9.) Ndiyo ndava, ngokuthemba kwese, tinoda kusiya kutonga kwese mu nyara ja Jehovha no Mwana wake Jesu, uwo ari Mambo anoteveja ngo njira yakakwana no yo unyasha huna Baba wake Jehovha. (Isaia 11:​3, 4) Asi tingati kudini ngo matongero anozoita Jehovha mukati mo dambujiko guru? Ngozvapi zvaticikazivi? Ngozvapi zvatinoziva? Cijijo cinotevera cinozodavira muvhunjo iji.