1-2. (a) Pauro wainga ari pa mugariro wapi paakatarira karata ku Vaefeso? (b) Ngozvapi zvatinoda kuvona?

 PAAINGA ari mukadheya ku Roma, Pauro waida kuvangisa hama no hambzaji. Iyena aacaizokwanisa kuvavhakacira. Ngo kudaro, wakatumira karata. Imwe yakona wakaitara ko makore anokwana kuita 60 kana kuti 61 Kristu Aviya kuitira hama jo ku Efeso.—Vaefeso 1:1; 4:1.

² Kuveni pasure po makore anokhwedera kuita gumi, Pauro wainga apeja mukuvo wakatikuti ku Efeso ecicumaera no kujijisa masoko akanaka. (Mabasa o Vapostori 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Iyena waida maningi hama no hambzaji, cimwenizve, waida kuvabesera kuti varambe vakagondeka kuna Jehovha. Asi ngenyi wakatarira Makristu aya o kuzojwa ngo pamusoro po cidima no ruvheneko? Makristu ese, angajijenyi kuvha ku mbhangiro iyi? Tinozovona mupinguro jo muvhunjo iji.

KUVHA MUCIDIMA KWENDA MU RUVHENEKO

3. Magama api akashandisa Pauro pa karata yake ku Vaefeso?

³ Pauro wakatarira Makristu o ku Efeso kudari: “Imwimwi maiita inga cidima asi wari muri kuita inga ruvheneko.” (Vaefeso 5:8) Pauro wakashandisa magama o cidima no ruvheneko kuitira kusanangura manera okuti Vaefeso vainga vacinja. Tiri kuda kuvona kuti ngenyi Pauro wakananga kuti Vaefeso vainga “inga cidima.”

4. Mu njira yapi Vaefeso vainga vari mu cidima co zviyara?

⁴ Mucidima ngo ndava yo ciyara cokunyepa. Vacito vajija cokwadi no kuva Makristu, Vaefeso vakatarihwari karata ndi Pauro, vaiithwa varanda ngo ndava yo jijiso jokunyepa jo zviyara nokutenda zvomasaramuso. Mudhorobha ro Efeso mainga no themberi yo cimwari caidanijwa kuti Artemisi, cokuti vandhu  vazinji pamukuvo wondhowo vaicivona inga cinoshamaisa maningi cicizivi kumboveyozve. Vandhu vaienda ku themberi yondhoyo kuti vanamate zvimwari. Kuizwa no kutengeswa ko zvithombe zvo zviyara zvo cimwari Artemisi yainga nyagoso yaibudirira maningi. (Mabasa o Vapostori 19:​23-27) Kunja kwa izvi, dhorobha iri raizivikwa ngo zviro zvo masaramuso.—Mabasa o Vapostori 19:19.

5. Mu njira yapi Vaefeso vainga mu cidima mu murangariro?

⁵ Mu cidima ngo ndava yo uhure. Dhorobha ro Efeso rainga rino nduma ngo ndava yo uhure hwaro no mufambiro unopseruja. Mabhuyo ainga aciripi aushoni aizika maningi mu mabuso o zviyara. Kazinji vaibhuya maningi ngo pamusoro po zvo uhure. (Vaefeso 5:3) Vaefeso vazinji vainga “vecisiya mugariro jakanaka” magama aya akasandujwa anoreva kuti “kutama kuhwajihwa.” (Vaefeso 4:​17-19) Vacito vajija ngo pamusoro po ndhungamiriro ja Jehovha jokuti ngozvapi zvakanaka ngozvapi zvakashata, hana yavo aicaivatonga pavaaita zviro zvakashata. Ivona avacaitoneseka ngo pamusoro pokuti Jehovha waijizwa kudini ngo pamusoro po zviito zvavo. Pauro waizvinanga inga kuti “murangariro javo jiri mucidima, vova ndhambo no upenyu hwa Mwari.”

6. Ngenyi Pauro waizovhunja Vaefeso kuti wari vainga vari mu “ruvheneko”?

⁶ Mukusiyana, Vaefeso vamweni avazivi kuenderera mberi vari mu cidima. Pauro wakatara kuti ivona i “ruvheneko mu kuzwirana na Mambo.” (Vaefeso 5:8) Ivona vainga vorarama mukuzwirana no Soko ra Jehovha inga ruvheneko hwaivatungamirira. (Nduyo 119:105) Vaefeso ava vainga vasiya zvirovejeso zvakashata zvo zviyara no mufambiro wavo wakashata. Ivona vainga “vatevejeri va Mwari” veciita zvese zvavaikwanisa kuti vanamate Jehovha nokumudakajisa.—Vaefeso 5:1.

7. Mu njira yapi mugariro wedu wakaezana no wo Makristu mazinji o ku Efeso?

⁷ Mu njira yakafanana, ticito tajijavo cokwadi taingavo mucidima co zviyara nokutizve taingavo no mufambiro ucizivi kucena. Vazinji vedu taitoceukija maferiyadho o zviyara, vamweni vedu taitonga no mufambiro  ucizivi kucena. Patakajija ngo pamusoro po ndhungamiriro ja Jehovha ngo pamusoro po zvakashata no zvakanaka, itusu takaita cinjo. Takatanga kupona mukuzwirana no zvaanoda. Inga muviyo, tiri kubusa makomborero akawanda. (Isaia 48:17) Wari tiri kuhwisana no zvineso zvakasiyana-siyana. Tinodikana kugara ndhambo no cidima catakasiyaya sure no ‘kwenderera mberi tecifamba tiri vana vo ruvheneko.’ Tingazviitisa kudini izvi?

NGWARIRANYI KUTI MUTAME KUFAMBA MUCIDIMA

8. Mukuzwirana na Vaefeso 5:​3-5, Vaefeso vaidikana kungwarira kuti vatame kuitenyi?

⁸ Verenganyi Vaefeso 5:3-5. Kuti vagare ndhambo no cidima no zviro zvicizivi kucena, Makristu o ku Efeso akadikana kwenderera mberi eciramba mugariro jinonyangajisa Jehovha. Izvi azvicaibatanija basi kuita zvouhure asi zvaibatanijavo mabhuyo acizivi kucena. Pauro wakaceukija Makristu o ku Efeso kuti vaidikana kungwarira kuti vatame kuita zviro izvi kudari vaida kuwana “utaka mu Umambo hwa Kristu no hwa Mwari.”

9. Ngenyi tinodikana kungwarira maningi kuti titame kuita zviro zvinotitora kuti tiite zvo uhure?

⁹ Tinodikana kwenderera mberi tecingwarira kuti titame kuita “mabasa acikabesi o cidima.” (Vaefeso 5:11) Izvokadi kuti mundhu paanosota, ozwa no kuvereketa zviro zvicizivi kucena, kana kuti zvakashata, zvinozova zvakareruka kwaari kuti aite zviro zvakashata. (Genesi 3:6; Jakobo 1:​14, 15) Mu nyika imweni, cikwata co hama caitumirana mesajhe umwe kuno umweni vecishandisa internet. Vazinji vakona vakatanga kubhuisana ngo zviro zvo umwari. Asi padoko ngo padoko, vakatanga kubhuisana ngo zviro zvokuti azvicaidakajisa Jehovha. Maningi-ningi mabhuyo avo aibhuya ngo pamusoro po zvo vatano. Vazinji vakona pakufamba ko nguva, vakazotendera kuti mabhuyo aya avatore kwenda koita zvo uhure.

10. Sathana anoeja kuticengejesa kudini? (Vaefeso 5:6)

¹⁰ Nyika ino ya Sathana, inoeja kuticengeja yecitiita kuti tiite zviro zvinonangwa ndi Jehovha kuti zvakashata kana kuti zvicizivi kucena. (2 Pedhru 2:19) Izvi azvitishamaisi. Imwe njira yaishandiswa ndi Sathana kareko yainga yokucengeja vandhu kuti vatame kukwanisa kusiyanisa zvakashata no zvakanaka. (Isaia 5:20; 2 Vakorinte 4:4) Asipi zvipsa kuti mafirme mazinji, materevhizau, masaite anobudisa murangariro jinohwisana no ndhungamiriro ja Jehovha jakarungama. Sathana anoda kuti itusu tirangarire kuti zviro zvicizivi kucena no mufambiro wakashata, zviri kuithwari ngo vandhu mu nyika yese nyamasi uno tizvivone inga zvicizivi kushata asi tizvivone inga zviro zvaushoni zvinodakajisa.—Verenganyi Vaefeso 5:6.

11. Muezaniso wa hambzaji Angera unovonesa kudini dikano yokushandisa ngo ungwaru mbhangiro inowanika pana Vaefeso 5:7? (Vonanyi foto.)

¹¹ Sathana anoda kuti tishamwarijane no vandhu vano mufambiro wakashata kuti titame kuzwira ndhungamiriro ja Jehovha. Ngo kudaro, Pauro wakangwaja Vaefeso kuti “mucabatana pamwepo no vandhu avo” vaya vanoita zviro zvakashata pameso pa Jehovha. (Vaefeso 5:7) Mukusiyana, tinodikana kungwarira maningi kupinda Vaefeso, ngokuti nyamasi uno atipeji basi mukuvo no vandhu vatinovona asi tinopeja mukuvo no vandhu mu internet. Hambzaji Angera a vanogara ku Aziya, vakavona kuti kushandisa interneti ndi ngozi. Ivona vakati: “Iyona ingatocinja murangariro jako. Ngokukasika ndakavona kuti kuva no shamwari jicikareremeji ndhungamiriro jo mu Bhaibheri azvizivi kushata. Ngokukasika ndakatanga kurangarira kuti acicaingepi cineso  kuva mundhu acikadajisi Jehovha.” Zvinodakajisa ngozvokuti vakuru vano rudo vakabesera hambzaji Angera kuti vaite cinjo jaidikana. Ivona vanoti: “Wari uno ndinozaja murangariro wangu ngo zviro zvo umwari kuciripi zviro zvo mu internet.”

12. Ngozvapi zvingatibesera kuti tienderere mberi tecishandisa ndhungamiriro ja Jehovha ngo pamusoro po zvakanaka no zvakashata?

¹² Tinodikana kuhwisana no murangariro wo nyika wokuti mufambiro ucizivi kucena wakanaka. Izvi tinonasa kuzviziva. (Vaefeso 4:​19, 20) Zvaizova zvaushoni kujivhunjisa kudari: ‘Ndinoita zviri zvese kuti nditame kuva no ushamwari no vadoni vo pa basa, vokucikora no vamwenivo vacikareremeji ndhungamiriro jakarungama ja Jehovha? Ndinojivirira ndhungamiriro ja Jehovha no kucunga kwese pikija vamweni vakandivona inga ndiciripi ushoni ngokuita kudaro?’ Inga zvinonangwa pa karata yo 2 Timoti 2:​20-22, tinodikana kungwarira pakukheta shamwari jo Cikristu mukati mo ungano. Tinozviziva kuti vamweni avazotibeseri kuti tienderere mberi takagondeka mu basa ra Jehovha.

FAMBANYI INGA “VANA VO RUVHENEKO”

13. Zvinoda kurevenyi ‘kwenderera mberi tecifamba inga vana vo ruvheneko’? (Vaefeso 5:​7-9)

¹³ Pauro wakavangisa Makristu o ku Efeso kuti acaenderera basi mberi ecitama kufamba mucidima asi aenderere ‘mberi ecifamba inga vana vo ruvheneko.’ (Verenganyi Vaefeso 5:​7-9.) Izvi zvinoda kurevenyi? Zvinoreva kuita Makristu o cokwadi mukuvo wese. Njira imwe yokuita ndiyona izvi ngo yokuverenga no kujija Bhaibheri mukuvo wese nokuverenga mabhuku akacijikira mu Bhaibheri. Ngozvaushoni nokutizve zvinosisira maningi kubatikana pa muezaniso no jijiso ja Jesu Kristu “ruvheneko hwo nyika.”—Johani 8:12; Mazwi Akangwara 6:23.

14. Mujimu mucena ungatibeseresa kudini?

¹⁴ Tinodavo besero ro mujimu mucena wa Mwari kuti tikwanise ‘kwenderera mberi tecifamba inga vana vo ruvheneko.’ Ngenyi? Ngokuti zvinonesa maningi kwenderera mberi takacena mu nyika ino icizivi kucena. (1 Vatesaronika 4:​3-5, 7, 8) Mujimu mucena unozotibesera kuti tihwisane no murangariro wo vandhu vo mu nyika vacikavoni  zviro ngo manera aanovona Jehovha. Iwona unozotibeserazve kuti tive no “mushovo wese wo zviro zvakanaka, zvakarurama.”—Vaefeso 5:9.

15. Mu njira yapi tingaashira mujimu mucena? (Vaefeso 5:​19, 20)

¹⁵ Njira imwe yokuashira mujimu mucena ngoyokuita mukumbiro teciukumbira. Jesu wakananga kuti Jehovha “anozopekejavo mujimu mucena kuna vaya vanovakumbira.” (Ruka 11:13) Patinonga tecinamata Jehovha pamwepo kumusongano jo Cikristu tinoashiravo mujimu mucena. (Verenganyi Vaefeso 5:​19, 20.) Mujimu mucena wa Mwari unotibesera ngo njira yaushoni, zvotiita kuti tipone mu njira inodakajisa Jehovha.

16. Ngozvapi zvinozotibesera kutema zvivaringo ngo ungwaru? (Vaefeso 5:​10, 17)

¹⁶ Patinonga tecida kutema zvivaringo zvinosisira, tinodikana “kuzwisisa zvinoda Jehovha” toita mukuzwirana nazvo. (Verenganyi Vaefeso 5:​10, 17.) Patinopsaka ndhungamiriro jinodikanwa kushandiswa pamugariro wedu, kunasa kunanga tinonaga tecipsaka murangariro ja Mwari ngo pamusoro po shwiroyo. Mukuwo watinoshandisa ndhungamiriro jake kangaije tinozotema zvivaringo zvaushoni.

17. Ngozvapi zvinobatanijwa pakushandisa nguva yedu no ungwaru? (Vaefeso 5:​15, 16) (Vonanyi foto.)

¹⁷ Pauro wakangwaja Makristu o ku Efeso kuti anase kushandisa nguva yawo. (Verenganyi Vaefeso 5:​15, 16.) Sathana muvengi wedu anoda kuti itusu tibatikane pa mabasa o nyika totama nguva yokushandira Jehovha. (1 Johani 5:19) Mukristu angatanga kubatikana pakupsaka mare, jijo yo pamusoro-soro no basa, kusiyapo kubatikana pa mukana jaanajo kuti ashandire Jehovha. Izvi pazvinoitika zvinovonesa pambhene kuti iyena wapsaswa ngo murangariro wo nyika. Zvakajeka kuti kuita izvi azvizivi kushata asi atidikani kuzvidira pakutanga mu upenyu hwedu. Kuti “tifambe inga vana vo ruvheneko” tinodikana kuita zvese zvatinokwanisa kuti “tinase kushandisa nguva yedu” tecibatikana pa zviro zvinosisira.

18. Ngozvapi zvivaringo zvakatemwa ndi hama Dhonard kuti vanase kushandisa nguva yavo?

 ¹⁸ Ivanyi makanasiririka kuitira mukana uri wese hawo kuti mushandire Jehovha. Ndizvona zvakaita hama Dhonard vanogara ku Afrika dhu Suri. Ivona vakati: “Ndakasotesesa mugariro wangu ndodeketerera Jehovha kuti andibesere kuti ndiite zvizinji mu basa rokucumaera. Ndakaita mukumbiro kuti ndiwane basa raizondibesera kuti ndive no nguva zinji mu basa rokucumaera. Ngo besero ra Jehovha ndakawana basa randaida. Inini no mukaji wangu takatanga kushanda pamwepo mu nguva yakazara.”

19. Tingaitisa kudini kuti ‘tienderere mberi tecifamba inga vana vo ruvheneko’?

¹⁹ Karata ya Pauro ku va Efeso zvingaita kuti yakavabesera pa basa ravo ro Cikristu. Mbhangiro iyi yakafemehwa ingatotibeseravo. Inga zvatajija, ingatibesera kuti tikhete basa no shamwari jaushoni. Izvo zvinotivangisa kuti tienderere mberi tecifamba mu ruvheneko hwo cokwadi, kuva no urongwa hwakajika hwo jijo yo Bhaibheri. Inocindikijazve kuti mujimu mucena ungatibesera kuti tive no mugariro jaushoni. Kushandisa zvakanangwari ndi Pauro zvingatibesera kuti titeme zvivaringo ngo ungwaru no zvinozwirana no murangariro ja Jehovha. Kuita zviro izvi kunozotibesera kuti titame kufamba mucidima co nyika ino asi tifambe mu ruvheneko.