Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

Maizviziva Here?

Maizviziva Here?

Kureva kuti Mordhekai wakaveyodi kamare?

BHUKU ro mu Bhaibheri rinodanwa Esteri rinobhuya ngo pamusoro po mwanarume umweni anodanwa Mordhekai. Iyena wakava no basa rinosisira pa kukwanirisika ko zviro mu nguveyo. Mordhekai wainga Mujudha wakavha kuuranda, waishanda pa nyumba ya mambo, ku Persiya. Izvi zvakaitika pakutanga ko makore o cishanu Kristu Acito Aviya, “mu mukuvo wa [Mambo] Serse” kana kuti Asuwero. Mordhekai wakabesera kuti mambo atame kuuraiwa. Ecida kuvonesa kubongesera kwake, mambo wakaita kuti Mordhekai areremejwe ngo vandhu vese. Pasure po kufa ka Amani, uwo wainga muvengi wa Mordhekai pomwe no Vajudha vamweni, mambo wakagaja Mordhekai kuti ashande inga pirimero ministru. Izvo zvakaita kuti Mordhekai akwanise kudhindha mutemo wakazobesera kuti Vajudha vese vaigara mu Umambo wo Persiya vatame kuuraiwa.—Ester 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Vajiji vamweni vo zviro zvakaitika mu sekuru 20, vakananga kuti bhuku ra Esteri ishitoriyavo basi, nokutizve Mordhekai aazivi kumboveyo. Asi mu gore ra 1941, vajiji vamweni vozvomathere vakawana zviro zvinobesera zvinonangwa ngo Bhaibheri ngo pamusoro pa Mordhekai. Ngozvapi zvavakawanaro?

Vapsakisisi vamweni vakapfumbhura zviro zvainga zvakatahwa ngo matariro ociKuiniformi, ainga akatahwa zina ro mwanarume umweni waidanwa Mardhuka (ngo cindau Mordhekai). Iyena waishanda inga Adiministradhori, kangaije basa rake rainga ro kuverenga mare ku Suza. Muzivi umweni anodanwa Arthur Ungnad, anobhuya ngo pamusoro po zvakaitika ku Aziya, wakananga kuti zvakawanikari zvecibhuya ngo pamusoro pa “Mordekai zvainga izvona basi ticikabataniji Bhaibheri” mbhera pa mukuvo wondhowo.

Ungnad paakandopera kunanga izvi, vajiji vamweni vakasanduja zviuru no zviuru zvo zviro zvakatahwa ku Persiya ngo matarihwe ociKuiniformi. Pa zviro zvimweni zvaisandujwari zvaengepovo zvimatabhwa zvo Persepuri, zvakawanika mu mathere o Nyumba yaivigihwa upfumi, phedo no mupfimbiji jo dhorobha. Zvimatabhwa izvi zvakatahwa mu utongi wa Shershi wokutanga. Izvona zvainga zvakatahwa mu ndumi yo Cieramite. Cimwenizve, muno mazina akawanda maningi anonangwa mu bhuku ra Esteri. a

Zina ra Mordhekai (kana kuti Mardhuka) inga zvaitahwa mu matarihwe ociKuiniformi ku Persiya

Zvimatabhwa zvakawanda zvakaitwa ngo Persepuri zvinavo zina rokuti Marduka, uwo waishanda inga mutari mu nyumba ya mambo ku Suza, mu utongi wa Shershi wokutanga. Citabhwa cimweni cinonangavo kuti Mardhuka wainga musanduji. Izvo zvinozwirana kamare no zvinonanga Bhaibheri ngo pamusoro pa Mordhekai. Iyena wainga mutungamiriri waishanda pa banje ra Mambo Asuwero (Shershi wokutanga). Cimwenizve, waikwanisa kubhuya ndumi mbiri. Mordhekai waigara pa musuvo wo nyumba ya mambo ku Suza ko mukuvo wakareba. (Ester 2:19, 21; 3:3) Uwu aucaengepivo musuvo hawo, iwona wainga musuvo wo nyumba ya Mambo, umo maishanda vatungamiriri vese va mambo.

Takwanisa kuzwisisa kuti pano zviro zvizinji zvinonangwa ngo pamusoro pa Mardhuka anonangwari mu zvitabhwa izvi zvakaizwa ngo Persepuri na Mordhekai anonangwari mu Bhaibheri. Ivona vakapona mu mukuvo wondhowo no mu ndau yondhoyo nokutizve vaishanda inga vatungamiriri vo bhanje ra mambo pa ndau yondhoyo. Zvese izvi zvinovonesa kamare kuti mwanarume uwu anonangwari kuti Mardhuka ndiyena endhoo na Mordhekai anonangwari mu bhuku ra Esteri.

a Mu gore ra 1992 porosori Edwin Masao Yamauchi, wakananga mazina anokwana kuita 10 akavhiswa mu zvimatabhwa izvi zvo Persepuri anowanikavo mu bhuku ra Esteri.