5 As Jësus dat groot folk saie hät, is de barg rupergåe, hät sich henset un dai wat em någünge kaime nå em. 2 Dun hät hai anfånge eer inlëre. Hai hät soo sägt:

3 “Dai wat waite dat sai God bruuke sin glüklig, weegen God sij Regirung, wat im himel is, höört eer.

4 “Dai wat traurig sin un hüüle sin glüklig, weegen sai ware beschöönt.

5 “Dai wat ruig un fründlig sin, a sin glüklig, weegen eer wart dai ër hööre.

6 “Dai wat sër gërn dai gerechtigkët häwe wile sin glüklig, weegen God däit eer geewe b wat sai wünsche.

7 “Dai wat dai andrer beduure sin glüklig, weegen sai ware uk beduurt.

8 “Dai wat ain rëgen härts häwe sin glüklig, weegen sai ware God saie.

9 “Dai wat sich anstrenge taum de freere hule c sin glüklig, weegen sai ware God sijn kiner nent.

10 “Dai wat måke wat richtig is un ware dårweegen slecht behanelt sin glüklig, weegen God sij Regirung, wat im himel is, höört eer.

11 “Jij sin glüklig wen dai lüür, weegen mij, juuch uutschimpe, slecht behanle un slechte daile oiwer juuch reere, wat loigen sin. 12 Dai profëten sin airer slecht behanelt woore as jij. Dårweegen, fröögt juuch un wart lustig weegen jij ware beloont im himel.

13 “Jij sin dat sult fone ër. Åwer wen dat sult sijne gesmak forlaire däit, wosoo kan dat werer sultre? Dat däit tau nischt mër wijrer doige as taum wegsmijten un ruperperen.

14 “Jij sin dat licht fone wild. Wij koine kain stad wat upm barg is forsteeke. 15 Dai lüür stike ain lamp an un stele dai, ni uuner aine korf, åwer stele dai woo ruper, un dai schint oiwer ale im huus. 16 Neemlig soo, låt juuch licht foir dai andrer schijne, dat sai dat gaures saie wat jij måke un daue juuch Fåter, wat im himel is, låwe.

17 “Jij döre ni denke ik bün kåme taum sägen dat dai Geboote un dat wat dai profëten sreewe häwe kaine wërd mër häwe. Ik bün kåme, ni taum dit sägen, åwer dat dat wat dår in stäit passijre schal. 18 Ik säg juuch dat mit sicherhët: is lichter dai himel un dai ër forgåe as air klair stük fon air woord forgäit, wat in dai Geboote stäit. Ales wat dår in stäit wart passijre. 19 Soo, wee ni dai klänst fon dëse geboote horgt, un lërt dai andrer in dat neemlig måke, wart ni annåme in God sij Regirung, wat im himel is. Åwer wee dai horgt un lërt dai in, wart dai grötst sin in God sij Regirung, wat im himel is. 20 Weegen ik säg juuch, wen jij soo’ne swake gloobe häwe as dai escribas un fariseus, d jij ware nij ais in God sijne Regirung rinerkåme, wat im himel is.

  21 “Jij häwe höört wat sägt woore is tau juuch früüsche früün: ‘Dau kaine doodmåke. Weegen dai wat aine doodmökt, wart nam gerichtshuus henbröcht taum gericht ware.’  22 Åwer, ik säg juuch: Jërer dai wat bijbliwt wüütend sin oiwer sijne braurer wart schuldig gericht upm gerichtshuus, un dai wat sijne braurer uutschimpt mit slechte wöör wart schuldig gericht up dem Hauptsach Gericht, un dai wat tau sijne braurer sägt: ‘Duu dögst nischt!’, kan in dai Geena rinerkåme e, wat brent.

23 “Wen’s duu wat bringst taum upm altar anbaire un dår andenke däist dat dij braurer wat gëgen dij hät, 24 låt dat dår foir dai altar un gå hen. Dau dij airste mit dijm braurer fordråge un nåheer kåm tröög taum dat anbaire.

25 “Solang as duu mit dijn faind upm weeg büst nam gerichtshuus, dau dij rasch mit dem fordråge. Wen’s duu dat mökst, hai däit dij ni afgeewe tau dem juijs, dai juijs däit dij ni afgeewe tau dem soldåt un dai soldåt däit dij ni inspuune ine kadë. 26 Ik säg dij dat mit sicherhët: Duu kümst dår ni airer ruuter bet’s duu dijne lätste klaine klapersgild betåle däist.

 27 “Jij häwe höört wat sägt woore is: ‘Dau dat truugwoord f hule.’ 28 Åwer ik dau juuch säge dat jërer ainsig wat bijbliwt nå ain fruug kijke un wünscht eer sich neeme, däit ni mër dat truugwoord g hule ine härts. 29 Den, wen dij rechten oog dij lenkt taum wat slechtes måken, rijt dat oog ruuter un smijt wijd weg fon dij. Weegen is beeter ån air oog blijwe as dij gans körper ine Geena h smeete wart. 30 Un wen dijn rechten hand dij lenkt taum wat slechtes måken, snijr dai af un smijt dai wijd weg fon dij. Weegen is beeter ån ain hand blijwe as dij gans körper ine Geena i kümt.

31 “Is uk sägt woore: ‘Wee sich uutananersrijwe löt fon sijne fruug mut eer aine uutananersrijwsschijn geewe.’ 32 Åwer, ik säg juuch: Wen dai fruug sich kaine ande kërl nåme hät, j un nog soo, eer sij kërl däit sich uutananersrijwe låte mit eer, hai hät schuld wen dai fruug sich aine ande kërl neeme däit un sai mökt huurerig. Un dai wat mit ain fruug frigt wat sich uutananersrijwe låte hät, mökt huurerig. k

33 “Jij häwe uk höört wat sägt woore is tau juuch früüsche früün: ‘Dau nischt forsprääke ån dat måken, åwer måk wat’s duu tau Jehovaa forspråke häst.’ 34 Åwer, ik säg juuch: Daut nischt forsprääke, oiwer de himel, weegen is God sijn troon, 35 oiwer dai ër, weegen hai mökt sijn fuit dår ruper un oiwer Jerusalém, weegen dai is dai stad fon dem groote Köönig. 36 Dau nischt forsprääke oiwer dijne aigene kop, weegen duu kast ni ain ainsig wit hår swart måke. 37 Låt dat juuch woord “jå”, jå bedüüre däit un juuch “në”, në. Weegen ales wat mër sägt wart as dit kümt fon dem Düüwel.

38 “Jij häwe höört wat sägt woore is: ‘Oog for oog un tään for tään.’ 39 Åwer, ik säg juuch: Wen air slecht mit dij is, dau dat ni tröögtåle, åwer wen dij air an rechten sijr in’t gesicht hoogt, hul em uk dai linken sijr hen. 40 Un wen air dij nam gerichtshuus henbringe wil taum dij tüüg häwe, låt mit dem uk dijn langjak, 41 un wen air wat macht hät dij andriwt taum mit em anerdhalw kilomëter gåe, gå mit em  drai kilomëter. 42 Wen dij air wat forlangt, geew dem dat. Gå ni dem uutm weeg wat dij wat forlange wil taum borgen. l

43 “Jij häwe höört wat sägt woore is: ‘Lijb dijne nåwer un dau dijne faind hasse.’ 44 Åwer, ik säg juuch: Daut bijblijwe juuch fainde lijbe un bliwt bijm beeren for dai wat juuch slecht behanle daue, 45 dat jij wijse kiner sin fon juuch Fåter, wat im himel is, weegen hai mökt dat dai sün oiwer dai slechte un gaure lüür schint un hai löt dat reegne oiwer dai gerechte un ungerechte. 46 Den, wen jij lijbe dai wat juuch lijbe, wat fone beloonen häwe jij? Dai wat stüür neeme, måke sai dat uk ni soo? 47 Un wen jij fründlig sin bloos mit juuch folk, is dat wat bewunrig? Måke dai andrer folker dat uk ni soo? 48 Soo, jij muite åne fëgels ware a soo as juuch himlisch Fåter åne fëgels is.

6 “Daut ni wat gaures måke bloos taum juuch tau dai andrer wijse. Wen jij dat måke juuch Fåter, wat im himel is, däit juuch ni beloone. 2 Den wen’s duu dem arme wat geewe däist, b dau ni dai trompët blåse taum dat bekandmåke, soo’s dai falsche lüür dat måke wen sai sich t’hoopforsamle un uk wen sai upe ruu sin. Sai daue dat måke dat dai andrer eer låwe schåle. Gewiss ik säg juuch: Dai häwe al gans un går kreege wat sai wërd sin. 3 Åwer, wen’s duu dem arme wat geewe däist, måk dat ni bekand. 4 Låt haimlig dat gaures wat’s duu mökst. Soo dij Fåter, wat ales saie däit, beloont dij.

5 “Un wen jij beere, måkt dat ni soo as dai falsche lüür, weegen wen sai sich t’hoopforsamle un uk wen sai upe ruu sin, sai daue gërn bijm ståen beere dat dai andrer eer saie schåle. Gewiss ik säg juuch: Dai häwe al gans un går kreege wat sai wërd sin. 6 Åwer, wen’s duu beere däist, gå in dijn slåpkåmer, måk dai doir tau un beer tau dijm Fåter. Kair kan em saie, åwer hai däit ales saie un beloont dij. 7 Wen’s duu beere däist, säg ni ümer dai neemlige wöör mål for mål nå, soo’s dai lüür fon andrer folker dat måke, weegen sai denke wen sai dat soo måke, God däit eer hööre. 8 Jij döre ni soo sin as dai, weegen juuch Fåter wät wat jij bruuke airer as jij em wat forlange.

9 “Den, daut soo beere:

“‘Oos Fåter im himel, dij nåme schal hailig måkt ware. c 10 Duu schast anfänge regijre. Dij wile schal måkt ware, soo as im himel uk upe ër. 11 Geew oos hüüt dat brood tau dësem dag 12 un forgeew oos schulden, soo as wij der andrer eer schulden forgeewe. 13 Dau oos helpe wen wij forsöcht ware un måk oos frai d fon dem Düüwel.’

14 “Weegen, wen jij dai andrer forgeewe, juuch Fåter im himel däit juuch uk forgeewe. 15 Åwer, wen jij ni dai andrer forgeewe, juuch Fåter im himel däit juuch uk ni forgeewe.

16 “Wen jij ån wat eeten blijwe, wijst kair traurig gesicht e soo as dai lüür dat måke wat sich anstele gerecht sin, bloos dat dai andrer saie schåle dat sai dat måke. Gewiss ik säg juuch: Dai häwe al gans un går kreege wat sai wërd sin. 17 Åwer duu, wen’s duu ån wat eeten bliwst, wasch dij gesicht un smeer dijn hår mit ööl in, 18 dat dai andrer ni saie dat’s duu ån wat eeten  büst. Soo dij Fåter, wat ales saie däit, beloont dij.

19 “Hult an rijkhët upwåre tau juuch upe ër, woo dai wörm un rust dat foråse, un woo dai spitsbuube dat inbreeke un steele. 20 Laiwer, daut upwåre tau juuch rijkhët im himel, woo dai wörm un rust dat ni foråse, un woo dai spitsbuube ni dat inbreeke un steele. 21 Weegen woo dijn rijkhët is, dår is uk dijn härts.

22 “Dai lamp fon dem körper is dat oog. Den, wen dij oog an dat wat richtig is nip kijkt, dij gans körper wart schijne. f 23 Åwer, wen dij oog an wat slechtes kijkt, g dij gans körper is düüster. Wen’s duu denkst duu büst inwarts klår, åwer büst düüster, woo düüster büst duu den!

24 “Kair kan tau twai here arbëre, weegen wen dai aine hasst, lijbt de ande. Un wen sich dai hült an aim, däit de ande besijdlåte. Jij koine ni tau God arbëre un up dai neemlig tijd tau dai Rijkhët.

25 “Dårweegen, ik säg juuch: Daut anhule juuch sofeel kopbreeken måke mit juuch leewend, oiwer dat eeten, oiwer dat drinken, un mit juuch körper, oiwer dat antreken. Juuch leewend hät feel mër wërd as dat eeten un juuch körper hät feel mër wërd as dat tüüg wat jij antreke. 26 Kijkt genau nå dai fågels. Sai plante nischt, ernte nischt un daue nischt im schupe forwåre. Nog soo juuch Fåter, wat im himel is, däit eer eeten geewe. Häwe jij ni feel mër wërd as dai? 27 Wen jij unruig ware, koine jij ain stuun länger leewe? 28 Woweegen häwe jij sofeel kopbreeken weegen dat tüüg? Daut lëre mit dai blaume upm land. Sai daue ni arbëre uk ni tüüg näige, lijkerst soo sai daue grootwasse. 29 Ik säg juuch dat nijmåls dai köönig Salomão, wat sër rijk un fain wäir, däir sich soo antreke as dai blaume. 30 Den, wen God soo dai plante upm land uutsmükt, wat hüüt hijr wasse un morgen ware ine åwe smeete, däit hai ni mër tau juuch måke, lijkerst dat juuch gloobe swak is? 31 Den, wart nij ais unruig un sägt: ‘Wat daue wij eete?’, ‘Wat daue wij drinke?’ urer: ‘Wat daue wij antreke?’ 32 Weegen dit ales sin daile woo dai lüür, wat God ni kene, sich sër tau anstrenge. Juuch Fåter, wat im himel is, wät dat jij al dës daile bruuke.

33 “Den, daut bijblijwe God sijne Regirung ine airste stel häwe un em ümer horge, un God wart juuch al dës daile geewe wat jij bruuke. 34 Soo, wart nij ais unruig weegen dem ande dag, weegen dai anerd dag hät sijn aigen kopbreeken. Jërer dag häwe jij al naug kopbreeken.

7 “Daut anhule andrer gerichte dat jij ni gericht ware, 2 weegen dai andrer daue juuch gerichte soo as jij eer gerichte, un daue juuch behanle h soo as jij eer behanle daue. 3 Den, woweegen kijkst duu nå dem spliter in dijm braurer sij oog, åwer süüst ni de balke in dij aigen oog? 4 Urer, wosoo kast duu tau dijm braurer säge: ‘Låt mij dijne spliter uut dij oog ruutermåke’, wen air balke in dij aigen oog is? 5 Duu büst doch air falsch mësch! Måk airste de balke fon dijn oog ruuter un nåheer däist duu klår saie wosoo de spliter ruutermåke fon dijm braurer sij oog.

6 “Geewt ni tau dai huun wat hailig is un smijt uk ni tau dai swijn hen wat groote wërd hät, dat dai nij ais dat forpere, måke sich oiwer juuch heer un forrijte juuch in stüke.

7 “Daut bijblijwe bijm forlangen, un dat wart juuch geewt. Daut bijblijwe  bijm suiken, un dat daue jij fijne. Daut bijblijwe bijm anklopen, un dat wart juuch upmåkt, 8 weegen jërer dai wat forlangt, kümt dårtau un jërer dai wat söcht fijnt dat, un tau jërer dai wat anklopt, wart dai doir upmåkt. 9 Wee fon juuch däir aine stair dem kind geewe wen dat kind sich brood forlangt? 10 Urer wen dat kind sich aine fisch forlangt, gaiwst duu dem ain slang? 11 Den, wen jij wat süündig lüür sin, geewe tau juuch kiner gaure daile, jij koine juuch sicher sin dat juuch Fåter im himel däit gaure daile geewe tau dai wat em dat forlange!

12 “Den, behanelt dai andrer lüür soo as jij wile dat sai juuch behanle daue. Weegen is dat wat dai Geboote un dat wat dai profëten sreewe häwe inlëre wile.

13 “Gåt in dai smal hek riner, weegen dai wat doir dai groot hek un braid stråt gåe blijwe dood, un feel gåe dår riner. 14 Un dai wat doir dai eng hek un smal stråt gåe ware up ümer leewe, åwer wënig gåe dår riner.

15 “Passt up mit dai falsche profëten wat nå juuch kåme soo as schåp, åwer inwarts sin soo as air tijr wat juuch upfreete wil. 16 Jij kene wirklig wee sai sin weegen dat wat sai måke. Kan man fom paikebusch wijn ernte un fijge fone paikekruud? 17 Neemlig soo, jërer gaur boom giwt gaur ernt, åwer jërer slecht boom giwt ernt wat nischt dögt. 18 Dai gaur boom kan ni ernte wat nischt dögt un dai slecht boom kan ni ernte wat gaud is. 19 Jërer boom wat kain gaur ernt giwt wart afhoogt un in’t füür smeete. 20 Den, weegen dat wat sai måke kene jij dës lüür.

21 “Ni jërer wat mij sägt: ‘Her, Her’, wart in God sijne Regirung, wat im himel is, rinerkåme, åwer bloos dai wat mijn Fåter sijne wile måke däit, wat im himel is. 22 Feel daue dere dag tau mij säge: ‘Her, Her, häwe wij ni in dijn nåme daile bekandmåkt wat passijre däire, häwe wij ni dai slechte ängels in dijn nåme ruuterjågt un häwe wij ni bewunrige daile in dijn nåme måkt?’ 23 Åwer ik war den tau eer säge: ‘Ik häw juuch nij ais kent! Hult juuch tröög fon mij, jij wat måke wat gëgen God sijn Geboote is!’

24 “Den, jërer ainsig wat mijn wöör höört un däit dårnå leewe wart t’hoopmaint mit aim kërl wat klauk is, wat sij huus upe felsen buugt hät. 25 Dun, dat hät sër reegent un dat grootwåter un dai groot wind sin gëgen dat huus kåme, åwer dat is ni ümfale, weegen dat wäir upe felsen buugt. 26 Un jërer dai wat mijn wöör ni horgt un däit dår ni nåleewe is soo’s air dum kërl wat sij huus upt sand buugt. 27 Dun, dat hät sër reegent un dat grootwåter un groot wind sin gëgen dat huus kåme, åwer dat is ümfale un is ales gans un går foråst.”

28 As Jësus anhule hät dit säge, der lüür hät dat bewunert soo as hai inlëre däir, 29 weegen hai däir eer inlëre doir dai kraft wat God em geewe däir, un ni soo as dai escribas i wat dai Geboote inlëre däire.