Wait wat’s duu doirsete kast

“Ik häw wut anhule ane rooke, weegen mij klairkind wäir klain geboore. Ik har ain placa henmåkt in mij huus woo ståe däir: Daut ni rooke! Bloos ain stuun nåheer hät mij dat soo’n groot lust geewt taum rooke, ik häw ain cigare anstike müst taum rooke.” - Yoshimitsu fon Japão.

DAT wat passijrt is mit dës kërl wijst dat ni sër licht is anhule rooke. Dai dokters häwe ruuterfuune dat bijnå 90 porcent fon dai wat anhule häwe ane rooke un häwe werer ain mål rookt, den häwe sai ni mër anhule kreege. Den, wen’s duu anhule wilst ane rooke bruukst duu dij trecht måke taum dai slimhët wat kåme daue, den wart lichte anhule rooke. Wat fon slimhët sin dai?

Ain groot lust taum rooke: Dës lust wat stärke 3 dåg nådem dat’s duu anhule häst ane rooke, un 2 weeke nåheer wart dat wënige. Air mësch wat anhule hät an rooke däit soo säge: “Dai lust kümt un gäit weg.” Jåre nåheer, kan sin dat mit ais dat werer lust giwt, wen dat werer passijre däit dau ni rooke, dau 5 minute luure un dai lust gäit forbij!

Andrer daile wat’s duu forneeme kast: Glijk dat dai mësch anhule hät ane rooke wart dai sër släiprig, kan unruig blijwe un fet ware. Em sijn körper kan uk joike un wai, sër swaite, hauste, dai kan lustig ware un glijk nåheer åne lust, åne geduld, wüütend ware un sogår sich sër traurig befijne. Dai mëste daile daue forbij gåe in 4 bet 6 weeke.

Doir dës tijdlang woo dat slim is, duu kast wek daile måke wat dij helpe koine:

● Slåp mër.

● Dau feel wåter drinke urer suco. Dau gaure daile eete for dijn gesundhët.

● Dau dijne körper bits beweege.

● Dau hoog luft håle un denk dat dijn lung gans ful luft wart.

Daile wat dij werer lust giwt taum rooke: Kan sin dat’s duu wek daile måke däirst solang as duu rooke däirst, soo as wat drinke. Nuu dat’s duu anhule wilst rooke, dau dës daile rasch drinke, spåre hen, duu kast werer drinke wat dij airst gefale däir åne angst taum werer rooke.

Dij körper bruukt ni mër dai cigar, åwer duu kast nog lust häwe taum rooke wen’s duu wek daile måke däist. Torben hät sägt: “Ik häw 19 jår anhule ane rooke, åwer wen ik kafe drinke dau, den giwt dat nog lust taum werer rooke.” Åwer, gans sicher, mitm tijd däit dat ni soo oft passijre.

Is aners wen dai mësch bijr, snaps urer anerd gedränk drinke däit, solang as dai rooke däit. Doir dai tijd lang woo duu anhule däist ane rooke, kan uk nöörg sin ain tijd lang anhule ane drinke un ni hengåe up ain stel wat taum drinken kööpe. Feel daue werer rooke weegen dat wat sai drinke. Woweegen däit dit passijre?

● Bloos ain klain bits gedränk giwt werer lust taum rooke.

● Mëst ümer däit dat passijre wen dai lüür ale t’hoop sin taum drinke, den daue sai uk rooke.

● Wen sai drinke daue, daue sai daile måke wat ni måke däire wen sai ni drunke hare un daue uk ni gaure uutsuiken måke. Is wirklig wår dat wat dai Bijbel sägt: ‘dai wijn nimt dai lust weg taum måken wat richtig is.’ (Oseias 4:11)

Lüür womit duu ümgang häst: Suik gaud uut mit wem duu t’hoop gäist. Forsuik wijdaf blijwe fon dai wat cigare rooke urer dai wat dij ain anbaire koine. Blijw uk wijdaf fon dai wat dij uutspote daue un dij forstööre daue anhule rooke.

Woo’s duu dij befijnst kan dij forstööre: In ain upsuiken mër as dai hälwte lüür wat al anhule hare rooke, häwe werer anfånge bits nåheer as sai unruig urer wüütend woore sin. Wen air dail wat’s duu forneeme däist, måke däit dat’s duu werer rooke wilst, dau anerd dail måke soo as: wåter drinke, air sukerstair suuge urer bits gåe. Forsuik tau God beere un wek stüke fone Bijbel leese taum gaure gedanke häwe. (Salmo 19:14)

Låt dij ni inreere mit forkërd gedanke

● Ais taurooke däit mij ni schåre.

Wårhët: Wen’s duu bloos ais taurooke däist, dat kan dij groot wile geewe taum werer rooke un den krijgst duu ni anhule.

● Rooke helpt mij ruig befijne.

Wårhët: Upsuiken wijse dat wen dai mësch rooke däit, wart dai nog unruige. Wen dai mësch anhült rooke, dai däit sich slecht befijne un wen dai ais taurooke däit, süüt soo uut dat dai ruig bleewe is dårmit, åwer dat is ni wår.

● Ik dau al feel jåre lang rooke.

Wårhët: Wen’s duu ni glööwe däist dat’s duu anhule krijgst rooke, wart nog slime anhule. Dai Bijbel sägt: “Wen’s duu forsocht ware däist in dai swår tijd, den, dijn kraft wart wënig.” (Provérbios 24:10) Den, denk ni dat’s duu dat ni måkt krijgst. Dai mësch wat ërlig anhule wil rooke un någåe däit dai formånen wat in dës dün bauk in sin, dai krijgt anhule.

● Ik dau ni uuthule åne rooken blijwe.

Wårhët: Is wår dat’s duu feel slechte daile forneeme kast wen’s duu anhule däist rooke. Åwer in pår weeke däit dat wënige ware. Den, dau ni nålåte! Wen månate urer jåre nåheer duu nog dai wile häst taum rooken, dat däit foirgåe, kan sin, in pår minute. Duu dörst bloos ni dai cigare anstike.

● Ik häw ain krankhët soo as depressão.

Wårhët: Wen’s duu depressão häst urer ain anerd krankhët soo as dës, forlang taum dai dokter dij helpe anhule rooke. Dai dokter kan dai melicin wat’s duu inneeme däist ümtuusche, dat’s duu dij beeter drögt krijgst wen’s duu dij slecht befijne däist taum anhule rooke un uk dat dijn krankhët ni slime wart.

● Wen ik as ais werer rooke dau, dau ik denke dat nij ais anhule krijg rooke.

Wårhët: Wen’s duu as werer rooke däist, dau ni nålåte. Dat passijrt mit feel lüür, dau dij wijrer anstrenge dårtau. Ais rooke bedüürt ni dat’s duu ni anhule krijgst rooke. Mitm tijd krijgst duu dat oiwerståe wen’s duu foirwärtsgäist!

Romualdo, air kërl wat 26 jåre rookt hät un al 30 jåre anhule hät, hät sägt: “Ik kan gåe ni denke wofeel mål as ik anhule häw rooke un werer anfånge häw. Jërer mål as dat passijre däir, däir ik mij sër slecht befijne soo as wen ik kain wërd har. As ik mij innåme häw ik wul ain gaur ümgang mit Jehovaa häwe, häw ik feel måls tau em beert un em hülp forlangt un dun häw ik anhule kreege rooke.”

In dai lätst stük wat wij oiwer fortele daue, daue wij nog wek daile saie wat dij helpe daue anhule rooke un nog soo fröölig sin.

[Tåfel/Bijler]

JËRER SORT CIGAR DÄIT SCHÅRE

Dai fum kan up feel årts benutst ware. Wek daile wat fone fum måkt ware, ware forköft sogår in stele woo gesund eeten forköft wart un woo melicin wat fone plante kåme forköft wart. Åwer, dai Organização Mundial da Saúde sägt dat “al sort fum däit dai lüür sër schåre.” Feel lüür blijwe dood weegen krankhëte wat fone fum kåme, soo as: krääwt urer câncer un krankhëte in härts. Dat fum däit sogår dat klairkind schåre, wen dai fruug rooke däit, solang as sai der kind luure däit. Wosoo wart dai fum mëst ümer benutst?

Bidis: Dës klain sort cigare ware mit dai häin inrult un ware mëst ümer ine Ásia benutst. In dës sort cigare sin mër daile wat schåre daue as in dai andrer, soo as: alcatrão, nicotina un monóxido de carbono.

Charutos: Sin fum bläärer wat inrult ware mitm hail fum blad. Weegen dai moor woo dai charuto måkt wart, dai körper krijgt nicotina doir dai muul, lijkerst dat dai charuto ni brent.

Cigare mit cravo urer kreteks: Dës sort cigare hät 60 porcent fum un 40 porcent cravo da Índia. In dës sort cigare sin mër daile wat schåre daue as in dai andrer, soo as: alcatrão, nicotina un monóxido de carbono.

Pijpe: Pijp rooke däit schåre soo as dai cigare, weegen kan uk krääwt urer câncer un andrer krankhëte bringe.

Fum ån rook: Dit kan sin: fum taum kooge, taum rüüke un gutkha (ain sort fum wat benutst wart in Ásia). Lijkerst wen dat bloos koogt wart, dai nicotina wat in fum is däit grår soo schåre as dai andrer cigare mit rook.

Wåter pijpe soo as narguilés un andrer: Dårmit, gäit dai rook doir dai wåter airer dat inhålt wart. Åwer dat mökt ni dat dës sort fum ni schåre däit, weegen koine in dai lung, daile rinerbringe wat krääwt geewe däit.

[Tåfel/Bijler]

WOO AINE HELPE ANHULE ROOKE?

● Säg ni wat slechtes. Der mësch låwe is beeter as gnure. Duu kast soo säge: “Dau ni nålåte! Duu krijgst dat oiwerståe” un ni soo säge: “Në, ik main duu häst dij ni naug anstrengt.”

● Wäs forgeewig. Mitm tijd, air mësch wat anhule wil rooke kan grof un wüütend ware. Måk dij best taum dat forgeewe. Säg gaur wöör soo as: “Ik wait dat dat ni licht is, åwer ik dau mij frööge dat’s duu dij anstrenge däist.” Dau ni ais soo säge: “Duu wäirst beeter as duu rooke däirst!”

● Wäs air gaur fründ. Dai Bijbel sägt: “Dai wår amigo däit lijbe in al tijd un wart air braurer ine nood tijd.” (Provérbios 17:17) Wäs ümer geduldig un lijb mit der mësch wat sich anstrenge däit anhule rooke, hät nischt sägen wen dai mësch ni fröölig is.