“सुसमाचारको लागि” एक जना साहसिक “फिरन्ते”
“सुसमाचारको लागि” एक जना साहसिक “फिरन्ते”
भनिन्छ जर्ज बरो १८ वर्षको हुँदासम्म तिनलाई १२ वटा भाषाको ज्ञान थियो। दुई वर्षपछि तिनले “सरल र सुन्दर शैलीमा” २० वटा विभिन्न भाषामा अनुवाद गर्न सके।
सन् १८३३ मा विशेष योग्यता भएका यी मानिसलाई इङ्गल्याण्डको लण्डनमा रहेको ब्रिटिश एण्ड फरेन बाइबल सोसाइटीले एउटा अन्तरवार्ताको लागि बोलायो। बाटो खर्च नभए तापनि त्यस्तो राम्रो अवसर गुमाउन नचाहेकोले ३० वर्षीय बरो नर्विचमा रहेको आफ्नो घरबाट १८० किलोमिटर हिंडे र त्यो दूरी पनि तिनले २८ घण्टामै पूरा गरे।
बाइबल सोसाइटीले तिनलाई एउटा गाह्रो काम दियो। त्यो थियो, चीनको केही भागमा बोलिने मान्चु भाषा छ महिनाभित्र सिक्ने। तिनले एउटा व्याकरणको किताब मागे तर तिनीहरूसँग किताबको नाउँमा मान्चु भाषाको मत्तीको सुसमाचारको पुस्तक र मान्चु-फ्रान्सेली शब्दकोश थियो। यद्यपि, तिनले १९ महिनाभित्रमा लण्डनस्थित कार्यालयलाई यस्तो पत्र पठाए, “परमेश्वरको मदतले मैले मान्चु भाषा सिक्न सकें।” यो उपलब्धि अझ उल्लेखनीय हुनुको कारण के थियो भने, तिनले त्यति नै बेला मेक्सिकोको एउटा आदिवासी भाषा नाहाल्टमा लूकाको सुसमाचारको पुस्तक सच्याइरहेका थिए।
मान्चु भाषामा बाइबल
सत्रौं शताब्दीमा मान्चु पहिलो चोटि लिखित रूपमा देखापर्दा यो चीनको सरकारी कागजातमा व्यापक प्रयोग गरियो। यसको लिपि मङ्गोलियाली विगुर अक्षरहरूबाट लिइएको थियो। समयमा यसको प्रयोगमा कमी आए तापनि ब्रिटिश एण्ड फरेन बाइबल सोसाइटीका सदस्यहरू मान्चु भाषामा बाइबल प्रकाशित गरेर वितरण गर्न उत्सुक थिए। सन् १८२२ सम्ममा तिनीहरूले स्टेपान भि. लिपोफ्ट्सद्वारा अनुवाद गरेको मत्तीको सुसमाचारको पुस्तकको ५५० प्रतिको लागि खर्च बेहोरिसकेका थिए। तिनी रूसी वैदेशिक विभागका सदस्य थिए र तिनले चीनमा २० वर्ष बिताइसकेका थिए। यो सेन्ट पिटर्सबर्गमा छापिएको थियो तर यसका केही प्रतिहरू मात्र वितरण हुन नपाउँदै बाँकी सबै बाढीले बगायो।
चाँडै सम्पूर्ण मसीही युनानी धर्मशास्त्रको अनुवाद उपलब्ध भयो। सन् १८३४ मा पुरातन लिपिमा हिब्रू धर्मशास्त्रको अधिकांश भाग भेट्टिएपछि बाइबलप्रतिको चासो झन् बढ्यो। उपलब्ध मान्चु बाइबलको पुनरावृत्ति र बाँकी अनुवाद पूरा गर्ने कामको संयोजन कसले गर्न सक्ने थियो? ब्रिटिश एण्ड फरेन बाइबल सोसाइटीले यस कामको लागि जोन बरोलाई खटाए।
रूसतिर
सेन्ट पिटर्सबर्गमा पुगेपछि बरोले मान्चु भाषा अझ गहिरिएर पढ्न थाले किनभने तिनी बाइबल पद सही तरिकामा प्रूफरिड र संशोधन गर्न चाहन्थे। तैपनि काम कठिन थियो र द न्यु टेस्टामेन्ट-को लागि टाइप तयार गर्न तिनी प्रत्येक दिन १३ घण्टासम्म बिताउँथे र यसलाई अन्ततः “पूर्वीय कृतिको सुन्दर प्रति” भनी वर्णन गरियो। सन् १८३५ मा यसको एक हजार प्रति छापियो। तर ती चीन लगेर वितरण गर्ने बरोको ठूलो इच्छा पूरा हुन सकेन। यस कार्यलाई मिसनरी प्रयास भन्ठानेर आफ्नो छिमेकीसँगको मित्रैलो सम्बन्ध खतरामा पर्नेछ भन्ने डरको कारण रूसी सरकारले बरोले “एउटा मात्र मान्चु बाइबल” लगेको खण्डमा पनि चिनियाँ सीमा पार गर्ने अनुमति दिन इन्कार गऱ्यो।
लगभग १० वर्षपछि केही प्रतिहरू वितरण गरिए र सन् १८५९ मा मत्ती तथा मर्कूसका सुसमाचारका पुस्तकको अनुवाद मान्चु र चिनियाँ भाषामा समानान्तर पङ्क्तिमा तयार पारियो। तथापि, त्यतिबेलासम्ममा मान्चु पढ्न सक्नेहरूले पनि चिनियाँ नै पढ्न रुचाउँथे र मान्चुमा सम्पूर्ण बाइबल निकाल्ने कुरा ओझेलमा पर्न थाल्यो। वास्तवमा मान्चु भाषा चलनचल्तीबाट हराइरहेको थियो र चाँडै यसको ठाउँ चिनियाँ भाषाले ओगट्ने थियो। सन् १९१२ सम्ममा चीन गणतन्त्र होउन्जेल यो भाषा चलनचल्तीबाट पूरै हरायो।
आइबेरियन प्रायद्विप
आफ्ना अनुभवहरूबाट उत्साहित हुँदै जर्ज बरो लण्डन फर्के। तिनले पछि भनेझैं “मसीही धर्मको सत्यलाई ग्रहण गर्न मानिसहरूको मन कत्तिको तयार भयो भनी पक्का गर्न” तिनलाई सन् १८३५ मा पोर्चुगल र स्पेन पठाइयो। त्यतिबेला ती दुवै देशमा व्याप्त राजनैतिक तथा सामाजिक कलहको कारण ब्रिटिश एण्ड फरेन बाइबल सोसाइटीले त्यहाँ कुनै काम सुरु गर्न सकेको थिएन। पोर्चुगलका दुर्गम समुदायहरूमा मानिसहरूसँग बाइबलबारे कुराकानी गर्न पाउँदा बरो हर्षित भए तर चाँडै धार्मिक द्वेष र भावशून्यताको कारण तिनी स्पेन जान बाध्य भए।
स्पेनमा तिनले विशेष गरी जिप्सी मानिसहरूसित बेग्लै प्रकारको चुनौतीको सामना गर्नुपऱ्यो। बरोले ती जातिहरूको भाषा बोल्न सक्ने भएको हुँदा उनीहरूसँग घनिष्ठ सम्बन्ध गाँस्न पुगे। त्यहाँ पुगेको केही समय नबित्दै तिनले स्पेनी जिप्सीहरूको भाषा किटानोमा “नयाँ नियम” अनुवाद गर्न सुरु गरे। यो काम पूरा गर्ने क्रममा तिनले दुई जना जिप्सी स्त्रीको मदत लिए। तिनले उनीहरूलाई स्पेनी संस्करण पढेर सुनाउँथे अनि उनीहरूलाई त्यो अनुवाद गर्न लगाउँथे। यस प्रकार तिनले जिप्सी उखान-तुक्काहरूको सही प्रयोग गर्न सिके। यस प्रयासको फलस्वरूप, लूकाको सुसमाचारको पुस्तक सन् १८३८ को वसन्तऋतुमा छापियो जसको कारण एक जना विशपले यस्तो उद्गार गरे: “जिप्सी भाषामार्फत तिनले पूरै स्पेनको धर्म परिवर्तन गर्नेछन्।”
“बास्कमा धर्मशास्त्र अनुवाद गर्न योग्य व्यक्ति” भेट्टाउने काम जर्ज बरोलाई सुम्पिएको थियो। यो काम डा. ओटासा भन्ने चिकित्सकलाई दिइयो। बरोले यस्तो लेखे, “मलाई पनि धेरथोर ज्ञान भएको स्थानीय भाषामा तिनी पोख्त छन्।” सन् १८३८ मा, लूकाको सुसमाचारको पुस्तक स्पेनी बास्कमा उपलब्ध पहिलो बाइबल पुस्तक बन्न पुग्यो।
सर्वसाधारणलाई ज्योति दिने इच्छाले उत्साहित भएको कारण बरोले दुर्गम इलाकाहरूमा गरिबहरूलाई बाइबल वितरण गर्न लामो अनि अक्सर खतरनाक यात्राहरू गरे। तिनी धार्मिक अज्ञानता र अन्धविश्वासबाट मानिसहरूलाई मुक्त गर्न चाहन्थे। उदाहरणका लागि, पापमोचन-पत्र किन्नु कति बेकारको कुरा हो भनी उदाङ्ग पार्न तिनले यस्तो तर्क गर्थे: “के तपाईंहरूको विचारमा एक जना असल परमेश्वरले पापमोचन-पत्रहरूको बेच-बिखनलाई स्वीकार्य ठान्नुहुन्छ होला र?” स्थापित विश्वासहरूमा त्यस्तो आक्रमण गर्दा तिनीहरूको गतिविधिमा प्रतिबन्ध लाग्ला भन्ने डरले बाइबल सोसाइटीले तिनलाई धर्मशास्त्रको वितरणमा पूर्णतया केन्द्रित हुन निर्देशन दियो।
तिनले रोमन क्याथोलिक धर्मसिद्धान्तका टिप्पणीहरू नभएको स्पेनी नयाँ नियम, एल न्वेभो टेस्टामेन्टो छाप्ने मौखिक अनुमति प्राप्त गरे। तिनले प्राप्त गरेको यो अनुमतिको सुरुमा प्रधानमन्त्रीले विरोध गरे जसले यस अनुवादलाई खतरनाक र “अनुचित पुस्तक” भनेका थिए। यो स्पेनी नयाँ नियम बेच्न बरोले माड्रीडमा एउटा डिपो खोले र यसो गर्दा धार्मिक नेता र अख्तियारवालाहरूसित तिनको मुठभेड भयो। तिनी १२ दिन थुनामा परे। तिनले विरोध जनाउँदा बरोलाई चुपचाप गइहाल्न भनियो। आफूलाई गैरकानुनी ढङ्गमा थुनामा राखेको भनी राम्ररी थाह भएको कारण तिनले प्रेरित पावलको उदाहरण उल्लेख गरे र उचित ढङ्गमा निर्दोष साबित नगरेसम्म त्यहीं रहिरहने निर्णय गरे।—प्रेरित १६:३७.
तिनीहरूको जोसिलो प्रतिनिधिले सन् १८४० मा स्पेन छोडुन्जेल बाइबल सोसाइटीले यस्तो रिपोर्ट गर्न सक्यो: “स्पेनमा विगत पाँच वर्षमा झन्डै १४,००० प्रति धर्मशास्त्र वितरण भएको छ।” यस काममा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको कारण बरोले स्पेनको अनुभव “आफ्नो जीवनका सबैभन्दा सुखमय वर्षहरू” भनी निष्कर्षमा भने।
सन् १८४२ मा पहिलो चोटि प्रकाशित द बाइबल इन स्पेन नामक पुस्तकमा जर्ज बरोको यात्रा र अभियानको जीवन्त तथा व्यक्तिगत वृत्तान्त छ। यो पुस्तक अझै पनि प्रकाशनमा छ। छोटो समयमा ख्याति पाएको यस पुस्तकमा बरोले आफूलाई “सुसमाचारको लागि फिरन्ते” भन्ने संज्ञा दिए। तिनले यस्तो लेखे: “विकट डाँडा तथा पहाडहरूमा पुगेर मानिसहरूसँग ख्रीष्टबारे मेरो आफ्नै तरिकामा कुरा गर्ने मेरो मनसाय थियो।”
त्यस्तो उत्साहका साथ धर्मशास्त्र वितरण तथा अनुवाद कार्यमा लागेर जर्ज बरोले अरूको लागि आधार तयार पारे र यो साँच्चै नै एउटा अनमोल सुअवसर थियो।
[पृष्ठ २९-मा भएको नक्सा]
(ढाँचा मिलाएर राखिएको शब्दको लागि प्रकाशन हेर्नुहोस्)
बाइबल अनुवाद र वितरण गर्ने प्रयासको सिलसिलामा जर्ज बरो (१) इङ्गल्याण्डदेखि (२) रूस, (३) पोर्चुगल र (४) स्पेन पुगे
[स्रोत]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[पृष्ठ २८-मा भएको चित्र]
सन् १८३५ मा छापिएको मान्चु भाषाको यूहन्नाको सुसमाचारको पुस्तकका सुरुका शब्दहरू, यो माथिदेखि तल बायाँदेखि दायाँ पढिन्छ
[स्रोत]
From the book The Bible of Every Land, 1860
[पृष्ठ २७-मा भएको चित्रको स्रोत]
From the book The Life of George Borrow by Clement K. Shorter, 1919