Mbela ehalo ndyoka olya puka? Hasho nando! Omanyolo otage tu lombwele kutya Kalunga okwa tula ehalo ndyoka mutse. (Omuuvithi 3:11) Otaga ti wo kutya “Kalunga oye ohole.” (1 Johannes 4:8) Mbela oshi li ngaa pandunge Kalunga ketu omunahole e tu shite tu na ehalo lyoku ka kala nomwenyo gwaaluhe, e ta kala inee li gwanitha po?

Osha yela kutya eso kali shi kuume ketu. Nokuli Ombiimbeli oye shi popya kutya eso oli li “omutondi” gwetu. (1 Aakorinto 15:26) Kuyamwe ohashi vulika li ye nziya; omanga yalwe hali ya adha nale. Ihe omuntu kehe okwa taalela eso. Aantu oyendji ohaya kala ya tila uuna taya dhiladhila kombinga yalyo. Omutondi nguka ota ka sindika ngaa? Mbela shoka otashi wapa ngaa?

Mbela otashi ke ku kumitha ngele owu uvu kutya Kalunga ina shita aantu ya kale haya si? Embo lyaGenesis otali tu pe uuyelele kutya Kalunga okwa shita aantu ya kale nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi. Jehova Kalunga okwa shita evi li na kehe shimwe shoka aantu ya pumbwa, opo ya kale ko ya nyanyukwa. Opo nduno okwa shiti omuntu gwotango, Adam, e te mu tula moparadisa, moshikunino shaEden. Konima yaashono, “Kalunga okwa tala eshito lye alihe nokwe li mono lyo opala lela.” — Genesis 1:26, 31.

Kalunga okwa shiti Adam a gwanenena e li oshifetha she. (Deuteronomium 32:4) Omukulukadhi gwaAdam, Eva, naye kali nando e na okapethili kasha.  Okwa li e na omadhiladhilo nolutu lwa gwanenena. Jehova okwe ya lombwele a ti: “Valathaneni, ne mu indjipale nokuudha evi alihe. Li tuleni mepangelo lyeni; pangeleni oohi dhomefuta noondhila dhokegulu niinamwenyo ayihe tayi inyenge kombanda yevi.” — Genesis 1:28.

Osha li tashi ka pula Adam naEva ethimbo opo yu udhithe evi noluvalo lwawo. Eva okwa li ta ka vala aanona, noyana mboka oya li ye na okuvala aatekulu sigo evi alihe lyu udha aantu ngaashi sha li elalakano lyaKalunga. (Jesaja 45:18) Oshi li ngaa pandunge okudhiladhila kutya Jehova okwa li ta ka pa Adam naEva etegameno ndyono, ngele oya li owala taya ka kala nomwenyo sigo ya mono aanona yawo naatekulu yawo, nokaye shi kutya oshike taya ka ningilwa?

Dhiladhila wo koshilonga shoka a li a pewa shokupangela iinamwenyo ayihe. Adam okwa li a lombwelwa a luke iinamwenyo naashoka osha li shi na okukala she mu pula ethimbo. (Genesis 2:19) Ihe opo a pangele iinamwenyo, okwa li e na oku yi tseya nawa, nokukala e shi oku yi tonatela. Shono osha li lela tashi ke mu pula ethimbo.

Onkee ano, omalombwelo ngoka Kalunga a li a pe Adam naEva yu udhithe evi alihe nokupangela iinamwenyo, otaga ulike kutya aaihokani mboka yotango oya li ya shitwa ya kale nomwenyo sigo aluhe. Nokuli, Adam okwa li a kala ko ethimbo ele lela.

Ombiimbeli otayi shi ulike kutya aantu oya li haya kala nomwenyo ethimbo ele lela, shi vulithe kunena. Otayi ti: “Adam okwa si e na omimvo 930.” Oya popya wo kombinga yaalumentu yalwe yahamano mboka ya kala ko omimvo dhi vulithe 900. Aalumentu mboka oyo Set, Enos, Kenan, Jared, Metusala naNoa. Ayehe oya li ko manga Eyelu lyaNoa inaali ya. Noa okwa adhika a kala ko nale omimvo 600. (Genesis 5:5-27; 7:6; 9:29) Oshe ende ngiini opo ya kale nomwenyo ethimbo ele ngawo?

Aalumentu mboka oya li ko pethimbo aantu ya li popepi negwaneneno. Shoka osho sha li sha ningitha ya kale ko ethimbo ele li thike mpoka. Andola owa li wa gwanenena ando oto kala ko ethimbo li thike peni? Ongiini eso tali ka sindwa? Opo tu mone omayamukulo, tango otwa pumbwa okutseya kutya omolwashike hatu kulupa nohatu si.