1-2. (a) Onkalo oya li ya tya ngiini muJudea, sho omuyapostoli Paulus a li a nyolele Aahebeli ontumwafo? (b) Omolwashike ontumwafo ndjoka ya nwethwa mo ya li yi li pethimbo?

 AAKRISTE mboka ya li muJerusalem nomuJudea oya pitile momaupyakadhi ogendji, omimvo ndhoka dha tetekele eso lyaJesus. Konima owala sho egongalo lyopaKriste lya totwa po, Aakriste oya li ya hepekwa noonkondo. (Iil. 8:1) Konima yomimvo 20 lwaampono, oya li taya mono iihuna omolwuuhupilo tawu shongola, tashi vulika wa etithwa kondjala ndjoka ya li tayi hepeke aantu moshilando. (Iil. 11:27-30) Ihe lwomomumvo 61 E.N., Aakriste oya li ye na ombili lela, mokutala kwaashoka ya li taya ka ningilwa monakuyiwa. Pethimbo mpoka, Jehova okwa li a wilike omuyapostoli Paulus e ya nyolele ontumwafo ndjoka yi na omayele ngoka ya li ya pumbwa.

² Ontumwafo ndjoka ya nyolelwa Aahebeli oya li yi li pethimbo, oshoka ombili ndjoka Aakriste ya li muyo pethimbo ndyoka kaya li tayi ka kalelela. Paulus okwa li e ya pe omayele taga longo, ngoka ga li tage ke ya kwathela yi idhidhimikile uudhigu mboka taye ki iyadha muwo. Ehanagulo lyaJerusalem, ndyoka Jesus a adhika a hunganeka, olya li tali hedha popepi. (Luk. 21:20) Kapu na ngoka a li e shi kondandalunde kutya ehanagulo otali ya uunake, kutya nduno oPaulus nenge Aakriste yomuJudea. Ihe Aakriste mboka oya li taya vulu okulongitha ethimbo ndyoka lya hupa ko ya ilongekidhe, mokukoleka eitaalo lyawo nokukala aaidhidhimiki. — Heb. 10:25; 12:1, 2.

3. Omolwashike Aakriste kunena ya pumbwa okugandja unene eitulomo kembo lyAahebeli.

 ³ Masiku natse otatu ka taalela uudhigu uunene wu vule mboka Aakriste Aahebeli ya li ya iyadha muwo. (Mat. 24:21; Eh. 16:14, 16) Onkee ano natu ka taleni komayele taga longo ngoka Jehova a li a pe Aakriste Aahebeli, moka natse tatu vulu okumona mo uuwanawa.

“LALAKANENI UUKULUNTU”

4. Aakriste Aajuda oya li ya iyadha momashongo geni? (Tala wo ethano.)

⁴ Aakriste Aajuda oya li ye na okuninga omalunduluko ogendji. Pompito yimwe, Jehova okwa li a hogolola Aajuda ya ninge oshigwana she. Aakwaniilwa mboka ya li ye lile po Jehova oya li haya pangele okuza muJerusalem, moka mwa li wo otempeli yelongelokalunga lya yogoka. Aajuda aadhiginini oya li haya landula ompango yaMoses ngaashi ya longwa kaawiliki yelongelokalunga lyawo. Omalongo ngono oga li ga kwatela mo shoka ye na okulya, epitotanda nosho wo nkene ye na okuungaunga naamboka kaaye shi yomoshigwana shawo. Ihe konima yeso lyaJesus, Jehova kali we ha taamba ko omayambo gAajuda. Shoka osha li eshongo kAakriste Aajuda mboka ya li ya igilila okulandula ompango yaMoses. (Heb. 10:1, 4, 10) Nokuli nAakriste ya pyokoka, ngaashi Omuyapostoli Petrus, oya li ye shi mono oshidhigu okwiigilila omalunduluko ngoka. (Iil. 10:9-14; Gal. 2:11-14) Aakriste mboka oya li ya ningi oshihakanwa shaawiliki yelongelokalunga lyOshijuda.

5. Oshiponga shini Aakriste ya li ye na okukotokela?

⁵ Oongundu dhaantu dhopaali, odha li dha pataneke Aakriste mboka ya li muJudea. Opwa li pu na aawiliki yelongelokalunga lyOshijuda, mboka ya li ya ungaunga nayo ya fa aashunimonima. Omanga yamwe megongalo ya li ta ya ti kutya Aakriste naya tsikile okulandula ompango yaMoses. Otashi vulika ya li ta ya ti ngawo molwaashoka oya li ya hala okuyanda omahepeko. (Gal. 6:12) Mbela oshike sha li sha kwathele Aakriste ya kale aadhiginini kuJehova?

6. Paulus okwa li a ladhipike Aakriste ooyakwawo ya ninge shike? (Heb. 5:14–6:1)

⁶ Montumwafo ndjoka a li a nyolele Aahebeli, Paulus okwa li a ladhipike aamwatate  naamwameme ya leshe nokutedhatedha koohapu dhaKalunga. (Lesha Heb. 5:14–6:1.) Paulus okwa li a totha momanyolo gOshihebeli, a yelithe kutya omolwashike omukalo moka Aakriste haya longele Jehova gu vule ngoka gwAajuda. a Paulus okwa li a ladhipike Aakriste ya tseye noya uve ko oshili yOmbiimbeli, opo ya vule okundhindhilika mo omalongo giifundja noku ga yanda.

7. Omashongo geni hatu taalele kunena?

⁷ Ngaashi owala Aakriste Aahebeli, kunena otwa taalela aantu mboka haya taandeleke uuyelele wa puka kombinga yomithikampango dhaJehova. Aantu yamwe ohaya ti kutya Oonzapo dhaJehova odha puka, molwaashoka ohadhi vulika komithikampango dhOmbiimbeli, ngele tashi ya pokuya momilalo. Omukalo moka aantu haya dhiladhila kagu li metsokumwe nankene Jehova ha tala ko iinima. (Omayel. 17:15) Onkee osha simanenena tu ndhindhilike mo omadhiladhilo ga puka noku ku ga yanda, ngoka aapataneki haya longitha yetu teye omukumo noku tu hedhitha kokule naJehova. — Heb. 13:9.

8. Oshike tashi vulu oku tu kwathela tu tsikile okukala Aakriste ya pyokoka?

⁸ Ohatu ningi ngaashi tatu vulu, tu tule miilonga omayele ngoka Paulus a li a pe Aakriste Aahebeli, ya lalakanene uukuluntu. Shono osha kwatela mo okukala hatu konakona Oohapu dhaKalunga, notu tseye nkene Jehova ha dhiladhila. Shika ohashi tsikile nokuli nokonima yokwiiyapulila Jehova nokuninginithwa. Kutya nduno moshili otwa kala mo ethimbo li thike peni, atuheni otwa pumbwa okukala hatu lesha nokukonakona Oohapu dhaKalunga pandjigilile. (Eps. 1:2) Ngele otwa kala hatu konakona Ombiimbeli, otashi ke tu kwathela tu koleke eitaalo lyetu, uukwatya mboka Paulus a li a lombwele Aakriste Aahebeli ya kokeke. — Heb. 11:1, 6.

“TSE OTATU ITAALE E TATU HUPITHWA”

9. Omolwashike eitaalo lya kola lya li lya simana kAakriste Aahebeli?

⁹ Aakriste Aahebeli oya li ya pumbwa eitaalo lya kola, opo ya vule okuhupa puudhigu mboka wa li tawu ke ya adha muJudea. (Heb. 10:37-39) Jesus okwa li a londodha aalanduli ye kutya uuna ya mono Jerusalem sha kundukidhwa komatangakwiita, na ya ye ontuku koondundu. Elondodho ndyoka olya li tali longo kAakriste ayehe, kutya nduno oomboka ya li mondoolopa nenge okomikunda. (Luk. 21:20-24) Uuna omatangakwiita ga ponokele aantu, mboka ye li komikunda oya li haya matukile moshilando, molwaashoka omakuma gasho oga li haga vulu oku ya gamena. Okumatukila koondundu, pehala lyokukala moshilando osha li tashi monika sha fa etokolo lya samapala, onkee oya li ya pumbwa eitaalo ya vulike kuJesus.

10. Eitaalo lya kola olya li lya inyengitha Aakriste ya ninge shike? (Aahebeli 13:17)

¹⁰ Aakriste Aahebeli oya li wo ya pumbwa okukala ya inekela mboka Jesus ta longitha ya wilike egongalo. Mboka taya kwatele komeho otashi vulika ya li ya gandja omalombwelo gokondandalunde, ya kwathele ayehe megongalo ya landule ewiliko lyaJesus pethimbo lya opala nomomukalo gwa unganekwa nawa. (Lesha Aahebeli 13:17.) Oshitya shOshihebeli “vulikeni” shoka sha longithwa mAahebeli 13:17, otashi ti kutya gumwe okwa tompwa a vulike, molwaashoka okwa inekela omuntu ngoka ta gandja elombwelo. Omuyapostoli Paulus okwa li a lombwele aamwatate naamwameme ya vulike kwaamboka taya kwatele komeho. Ina tya kutya naya vulike kaakuluntugongalo, molwaashoka ye na oku shi ninga, ihe omolwaashoka ye ya inekela. Onkee Aakriste Aahebeli oya li ya pumbwa okukala ye na einekelo lya kola mwaamboka  taya kwatele komeho manga uudhigu inaa wu ya. Ngele Aakriste mboka oya li haya vulika kaakuluntugongalo, sho iinima tayi ende nawa, osha li wo tashi ka kala oshipu ya vulike uuna ye li momathimbo omadhigu.

11. Omolwashike sha simana kAakriste kunena, okukala neitaalo lya kola?

¹¹ Ngaashi owala Aakriste Aahebeli, natse otwa pumbwa eitaalo. Otu li pethimbo mpoka aantu oyendji haya tindi noha ya sheke nokuli elondodho kombinga yehulilo lyuuyuni mbuka. (2 Pet. 3:3, 4) Shimwe ishewe, nonando Ombiimbeli oya popya uuyelele wontumba wu na ko nasha nankene uudhigu uunene tawu ke ya, opu na iinima oyindji mbyoka kaa tu shi. Otwa pumbwa okukala tu na eitaalo lya kola kutya ehulilo lyuuyuni mbuka otali ke ya pethimbo lya opala, naJehova ote ke tu sila oshimpwiyu. — Hab. 2:3.

12. Oshike tashi ke tu kwathela tu hupe puudhigu uunene?

¹² Otu na wo okukoleka eitaalo lyetu mwaamboka Jehova ta longitha kunena e tu wilike, ano “omupiya omudhiginini nomunandunge.” (Mat. 24:45) Uuna uudhigu uunene wa tameke, otashi vulika tu ka pewe omalombwelo gokondandalunde ngoka taga hupitha oomwenyo, ngaashi owala Aakriste Aahebeli tashi vulika ya li ya pewa omalombwelo, sho Aaroma ye ya ponokele. Ngashingeyi olyo ethimbo lyokukoleka einekelo lyetu mewiliko ndyoka hatu pewa kwaamboka taya kwatele komeho mehangano lyaJehova. Inatu kala twa tegelela tu ka landule ewiliko lyawo pethimbo lyuudhigu uunene, ngele ohatu nyengwa oku shi ninga ngashingeyi.

13. Omolwashike omayele ngoka taga adhika mAahebeli 13:5 ga pumbiwa?

¹³ Aakriste Aahebeli manga ya tegelela ya mone omandhindhiliko ya ye ontuku, kaaya li ye na okwiindumbila iinima yopamaliko oyindji. Yo oya li wo ye na okuyanda “ohole yeliko.” (Lesha Aahebeli 13:5.) Yamwe yomuyo oya pita momathimbo gondjala yekomba noluhepo. (Heb. 10:32-34) Nonando oya li ye na ehalo lyokwiidhidhimikila omashongo omolwonkundana ombwanawa, yamwe otashi vulika ya li ya tameke okukonga omaliko, opo ando ya igamene kiiponga nondjala. Ihe iimaliwa kaya li ya gamene oomwenyo dhawo, sho Jerusalem sha hanagulwa po. (Jak. 5:3) Uushili owo kutya, mboka ya li ye hole omaliko, oye ke shi mona oshidhigu okuya ontuku nokuthiga po omagumbo nomaliko gawo.

14. Ongiini eitaalo lya kola tali vulu okuguma omatokolo getu ngashingeyi, ngele tashi ya piinima yopamaliko?

¹⁴ Otatu ka yanda okulalakanena iinima yopamaliko ngele otu na eitaalo lya kola kutya masiku ehulilo oli li popepi. Aantu otaya ka, ‘ekelahi iisiliveli yawo momapandaanda’ oshoka ota ye ke shi ndhindhilika mo kutya ‘oshingoli noshisiliveli itashi ya hupitha, uuna Omuwa te ya poolele ondjahi ye.’ (Hes. 7:19) Pehala lyokugandja eitulomo kokwiikongela iimaliwa oyindji, otwa pumbwa okuninga omatokolo ngoka tage tu kwathele tu kale tu na onkalamwenyo yi li paunathangwa noyi li pandjele. Shono osha kwatela mo okuyanda okukutha oondjo inaadhi pumbiwa nenge tu longithe ethimbo olindji, tu sile oshimpwiyu iinima oyindji yopamaliko mbyoka tu na. Otu na wo okuyanda okukaleka iinima yopamaliko oyo ya simanenena monkalamwenyo yetu. (Mat. 6:19, 24) Sho ehulilo tali ende tali hedha popepi, eitaalo lyetu ota li ka makelwa, notu na okuhogolola ngele otwa inekela muJehova nenge omiinima yopamaliko.

“OTWA PUMBWA EIDHIDHIMIKO”

15. Omolwashike Aakriste Aahebeli ya li ya pumbwa unene eidhidhimiko?

¹⁵ Aakriste Aahebeli oya idhidhimikile omashongo ngoka ga li ga yeleke eitaalo lyawo, sho onkalo muJuda ya ende tayi nayipala. (Heb. 10:36) Nonando Aakriste Aahebeli yamwe oya  li ya taalela omahepeko omadhigu monakuziwa, oyendji yomuyo kaya li ya hepekwa. Paulus okwa popi kutya nonando oya li ya idhidhimikile omaudhigu ngoka taga makele eitaalo lyawo, iihuna mbyoka ya li ya mono, itayi yelekwa naambyoka Jesus a piti muyo, sigo omeso. (Heb. 12:4) Aajuda oyendji oya li ya geya nokulongitha oonkondo, molwashoka aantu oyendji oya li taya ningi Aakriste. Omimvo opo dha zi ko, sho Paulus a yi kuJerusalem, osha li sha e ta epiyagano. Aajuda ye vulithe po 40 “oya gana egano, kutya itaa li yo itaa nu nando osha, omanga inaa dhipaga Paulus.” (Iil. 22:22; 23:12-14) Ihe nonando Aakriste oya li ye hugike notaya patanekwa, oya li ye na okutsakanena ya gongale pamwe, okuuvitha onkundana ombwanawa nokukaleka eitaalo lyawo lya kola.

16. Ongiini ontumwafo ndjoka ya nyolelwa Aahebeli, tayi vulu oku tu kwathela tu kale tu na etaloko ewanawa kombinga yomahepeko? (Heb. 12:7)

¹⁶ Oshike sha li sha kwathele Aakriste Aahebeli ya idhidhimikile omahepeko ngoka ya li ya taalela? Paulus okwa li a hala okukwathela Aakriste ya mone uuwanawa mboka hawu zi mokwiidhidhimikila omashongo. Okwa li a yelitha kutya otashi vulika Kalunga a ethe eitaalo lyi makelwe, shi li onga edheulo lyopaKriste. (Lesha Aahebeli 12:7.) Edheulo lya tya ngaaka, otali vulu okukwathela gumwe a kokeke nokuhwepopaleka omaukwatya ga simana gopaKriste. Aakriste Aahebeli oya li taye ke shi mona oshipu okwiidhidhimika, ngele oya gandja eitulomo kiizemo iiwanawa mbyoka hayi zi mokwiidhidhimikila omashongo. — Aahebeli 12:11.

17. Paulus okwa li a ilongo aantu shike kombinga yokwiidhidhimikila omashongo?

¹⁷ Paulus okwa li a ladhipike Aakriste Aahebeli ya kale ya tokola toko okwiidhidhimikila omashongo. Okwa vulu okuninga ngawo, molwaashoka okwa li ha hepeke Aakriste, nokwa li e shi nkene haya kala ye uvite. Okwa li wo e shi okwiidhidhimikila omahepeko. Lwanima sho a ningi Omukriste, okwa li a piti momapataneko ogendji. (2 Aakorinto 11:23-25) Onkee ano Paulus  okwa li a vulu okupopya a tompwa kombinga yaashoka sha pumbiwa, opo omuntu a idhidhimike. Okwa li a dhimbulukitha Aakriste kutya uuna taya idhidhimikile omashongo, inaya pumbwa okwiinekela muyo yene ihe omuJehova. Paulus okwa li a vulu okupopya nuulaadhi ta ti: “Omuwa oye omukwathi gwandje, itandi tila sha.” — Aahebeli 13:6.

18. Oshike shoka tu shi kombinga yonakuyiwa, tashi vulu oku tu kwathela tu idhidhimikile omahepeko?

¹⁸ Yamwe yomaamwatate otaya idhidhimikile omahepeko ngashingeyi. Omukalo gumwe tatu vulu oku ya ulikila ohole, omoku ya kwatela momagalikano getu, nomathimbo gamwe, otatu vulu oku ya kwathela, moku ya pa shoka ya pumbwa. (Heb. 10:33) Ihe Ombiimbeli oye shi popi sha yela kutya “ayehe mboka ya hala okulongela Kalunga nesimaneko muukumwe naKristus Jesus, otaa ka tidhaganwa.” (2 Tim. 3:12) Omolwetompelo ndyoka, atuheni otwa pumbwa okwiilongekidhila shoka shi li komeho. Natu tsikileni okukala twa inekela muJehova thiluthilu, tu na einekelo kutya ote ke tu kwathela tu idhidhimikile eshongo kehe ndyoka tashi vulika li tu adhe. Pethimbo lya opala, ota ka pa epepelelo ayehe mboka haye mu longele nuudhiginini. — 2 Tes. 1:7, 8.

19. Oshike tatu vulu okuninga, opo tu ilongekidhile uudhigu uunene? (Tala wo ethano.)

¹⁹ Ontumwafo ndjoka Paulus a li a nyolele Aahebeli, kapu na omalimbililo kutya oya li ya kwathele Aakriste yomethelemumvo lyotango ya idhidhimikile uudhigu mboka ya li taya ka taalela. Paulus okwa li a ladhipike aamwahe ya konakone Oohapu dhaKalunga muule nokukala ye dhi uvite ko. Ngele oya ningi ngawo, osha li tashi ke ya kwathela ya yande nokundhindhilika mo omalongo giifundja, ngoka taga vulu okunkundipaleka eitaalo lyawo. Okwa li e ya ladhipike ya koleke eitaalo lyawo, opo ya landule ewiliko lyaJesus nolyaamboka taya kwatele komeho megongalo. Okwa li a kwathele Aakriste ya kokeke uukwatya weidhidhimiko, mokukala ye na etaloko ewanawa li na ko nasha nomashongo, noku ga tala ko ge li ompito yokuputudhwa kuTate yetu omunahole. Otatu vulu okutula miilonga omayele ngoka ga nwethwa mo. Opo nduno otatu ka vula okwiidhidhimika nuudhiginini sigo okehulilo. — Heb. 3:14.