1-2. Aakriste yashili oye na etegameno ewanawa lini?

OKUKALA netegameno oshinima sha simana. Aantu yamwe oya tegamena oku ka kala mondjokana ombwanawa, okuputudha aanona ye na uukolele nosho wo okwaaluka kuuvu woshinamenena. Otashi vulika natse tu li Aakriste twa halelela iinima mbyoka. Ihe opu na sha shoka twa tegamena sha simanenena shi vulithe iinima mbyoka. Otu na etegameno lyoku ka kala nomwenyo sigo aluhe nosho wo lyoku ka mona mboka ya sa taya yumudhwa.

² Omuyapostoli Paulus okwa nyola a ti: “Ondi na wo etegameno . . . kutya Kalunga ota ka yumudha aantu ayehe kuusi, naawanawa naawinayi.” (Iil. 24:15) Paulus haye gwotango ta popi kombinga yetegameno lyeyumuko. Tatekulululwa Job naye okwa li wo a popi kombinga yalyo. Okwa li e na einekelo kutya Kalunga ote ke mu dhimbulukwa note ke mu yumudha. — Job 14:7-10, 12-15.

3. Mbela Aakorinto yotango ontopolwa 15 otayi tu kwathele ngiini?

³ “Eyumuko lyaasi” oli li ekankameno ‘lyiinima yopetameko’ nenge tu tye ‘elongo lyopetameko’ ndyoka li itaalwa kAakriste ayehe. (Heb. 6:1, 2) Shoka Paulus a popya kombinga yeyumuko osha nyolwa mAakorinto yotango ontopolwa 15. Oohapu ndhoka odha li dha tsu omukumo Aakriste yopethimbo lye. Ontopolwa ndjoka otayi vulu wo oku tu tsa omukumo noku tu kwathela tu kale nuushili kutya aantu otaya ka yumuka shili.

4. Omolwashike tatu vulu okukala nuushili kutya aasi otaya ka yumuka?

⁴ Eyumuko lyaJesus Kristus otali tu kwathele tu kale nuushili kutya mboka ya sa otaya ka yumuka. Eyumuko olya li lya kwatelwa ‘melaka etoye’ ndyoka Paulus a li u uvithile Aakriste yomuKorinto. (1 Kor. 15:1, 2) Okwa li nokuli a popi kutya ngele Omukriste ini itaala meyumuko lyaJesus, eitaalo lye osima yowala. (1 Kor.  15:17) Otu na okwiitaala kutya Jesus okwa yumuka shili, opo tu kale nuushili kutya aasi otaya ka yumuka.

5-6. Omolwashike oohapu ndhoka dha nyolwa mAakorinto yotango 15:3, 4 dha simana kutse?

⁵ Sho Paulus a tameke okunyola kombinga yeyumuko, okwa tumbula iinima itatu ya simana: (1) “Kristus okwa si omolwoondjo dhetu.” (2) Okwa li a “fumvikwa.” (3) Okwa li a “yumudhwa kuusi mesiku etitatu, ngaashi kwa nyolwa mOmanyolo.” — Lesha 1 Aakorinto 15:3, 4.   

⁶ Omolwashike eso, efumviko neyumuko lyaJesus lya simana kutse? Omuhunganeki Jesaja okwa hunganeka kutya Mesiasa ota ka “kuthwa mo mevi lyaanamwenyo” nota ka “pewa ombila ye paakolokoshi.” Ihe okwa li wo ta ka ninga oshinima shilwe. Jesaja okwa ti kutya Mesiasa okwa li ta ka kutha po “oondjo dhoyendji.” Jesus shoka okwe shi ningi sho a gandja ekulilo. (Jes. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8) Onkee ano, eso, efumviko neyumuko lye, otali tu shilipaleke kutya otatu ka mangululwa muulunde nomeso nonokutya otatu ka hangana ishewe naamboka taya ka yumudhwa.

7-8. Oshike tashi vulu okukwathela Aakriste ya kale nuushili kutya Jesus okwa yumudhwa?

⁷ Otwa pumbwa okukala neitaalo kutya Jesus okwa yumudhwa shili, opo tu itaale kutya eyumuko otali ka ningwa. Omolwashike tatu vulu okukala nuushili kutya Jehova okwa li a yumudha Jesus?

⁸ Opwa li oonzapo odhindji ndhoka dha mona Jesus konima sho a yumudhwa nodha li dhe shi hokolola. (1 Kor. 15:5-7) Onzapo yotango ndjoka Paulus a tumbula, omuyapostoli Petrus. Aalongwa yamwe oya li ya koleke kutya Petrus okwa mona Jesus konima sho a yumudhwa. (Luk. 24:33, 34) Kakele kawo, aayapostoli ayehe “omulongo nayaali” oya li ya mono Jesus konima yeyumuko lye. Opo nduno Kristus “okwi ihololele ishewe aalanduli ye ye vule omathele gatano polumwe.” Otashi vulika a li e yi ihololele muGalilea manga ya li ya gongala, ngaashi sha popiwa muMateus 28:16-20. Jesus okwa li wo “ihololele Jakob,” tashi vulika omumwayina gwe, ngoka petameko a li ini itaala kutya Jesus oye Mesiasa. (Joh. 7:5) Konima sho Jakob a mono Jesus a yumudhwa, okwi itaale kutya oye Mesiasa. Shoka sha mana oompata osho kutya, lwomomumvo 55 E.N., sho Paulus a nyolele Aakorinto ontumwafo, oonzapo odhindji ndhoka dha mona Jesus sho a yumudhwa, odha li natango momwenyo. Onkee ano, mboka ya li momalimbililo ngele Jesus okwa yumuka shili, oya li taya vulu okupula oonzapo ndhoka.

9. Ngaashi sha popiwa mIilonga 9:3-5, Paulus okwa li a gwedha ko ngiini kuumbangi kutya Jesus okwa yumuka shili?

⁹ Lwanima, Jesus okwa li i ihololele Paulus. (1 Kor. 15:8) Paulus (Saulus) okwa li u uka kuDamaskus sho u uvu ewi lyaJesus omuyumudhwa nokwa li e mu mono memoniko sho e li megulu. (Lesha Iilonga 9:3-5.) Shoka sha ningilwa Paulus osha li sha gandja uumbangi wa gwedhwa po kutya Jesus okwa yumuka shili. — Iil. 26:12-15.

10. Uushili mboka Paulus a li e na kombinga yeyumuko lyaJesus, owa li we mu inyengitha a ninge shike?

¹⁰ Shoka Paulus a popi osha tompo aantu oyendji yi itaale, oshoka manga Jesus inee mu ihololela, okwa li ha hepeke Aakriste. Konima sho Paulus a tompwa kutya Jesus okwa yumudhwa, okwa longo aantu nuudhiginini, opo e ya kwathele yi itaale uushili mboka. Okwa li i idhidhimikile omadhengo, okutulwa mondholongo nokwa li moshiponga sheteko lyosikepa, sho a li tu uvithile aantu kutya Jesus okwa si e ta yumudhwa. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulus okwa li e na uushili kutya Jesus okwa yumudhwa nokwa li nokuli e na ehalo okusila eitaalo lye, sho tu uvitha. Mbela uunzapo mboka wa  gandjwa kwaamboka ya mona Jesus konima sho a yumuka, itawu tu kwathele wo tu itaale kutya okwa yumudhwa shili? Mbela shono itashi koleke eitaalo lyetu kutya oonakusa otaya ka yumuka monakuyiwa?

11. Omolwashike aantu yamwe muKorinto ya li ye na eitaalo lya puka kombinga yeyumuko?

¹¹ Aantu yamwe mboka ya li moshilando Korinto, shomoshilongo Greka oya li ye na eitaalo lya puka kombinga yeyumuko. Oya li haya ti nokuli kutya “aasi itaa ka yumudhwa kuusi.” Oshike she ya ningitha ya kale ye na eitaalo ndyono? (1 Kor. 15:12) Aafilosofi mboka ya li moshilando shilwe shaGreka hashi ithanwa Atena oya li haya sheke mboka yi itaala kutya Jesus okwa yumuka. Eitaalo ndyono lya puka otashi vulika lya li lya nwetha mo aantu yamwe muKorinto. (Iil. 17:18, 31, 32) Yalwe otashi vulika ya li taya dhiladhila kutya eyumuko lyaJesus olyopathaneko. Sha hala okutya, omuntu ngoka omulunde okwa sa, ihe ngele okwa ningi Omukriste, kungawo okwa yumuka. Kutya nduno omatompelo gawo ogeni, eitaalo lyawo olya li osima yowala, oshoka inayi itaala meyumuko. Ngele Kalunga ina yumudha Jesus, osha hala okutya, ekulilo inali gandjwa noondjo dhetu inadhi dhimwa po. Onkee ano, mboka taya tindi okwiitaala meyumuko kaye na etegameno lyasha. — 1 Kor. 15:13-19; Heb. 9:12, 14.

12. Ngaashi sha popiwa muPetrus gwotango 3:18, 22, eyumuko lyaJesus olya yooloka ko ngiini kwaangoka ga tetekele?

¹² Paulus okwa li e na uushili kutya “Kristus okwa yumudhwa kuusi.” Eyumuko lyaJesus oli vule kokulekule omayumuko galwe, oshoka mboka ya yumudhilwe oya ka sa ishewe. Paulus okwa ti kutya Jesus oye “omutango gwaamboka ya kotha” meso. Omeityo lini e li omutango? Jesus oye a yumudhwa tango e li oshishitwa shopambepo noye gwotango a yumudhilwa omwenyo gwomegulu. — 1 Kor. 15:20, OB-1954; Iil. 26:23; Lesha 1 Petrus 3:18, 22.

13. Paulus okwa ti kutya eyooloko lini li li pokati kaAdam naJesus?

¹³ Oshe ende ngiini opo eso lyomuntu gumwe li etele aantu oyendjiyendji omwenyo? Paulus okwa yamukula epulo ndyoka momukalo gwa yela. Okwa popi eyooloko pokati kaashoka sha ningilwa aantu omolwokuyona kwaAdam, naashoka sha ningilwa aantu omolwekuliloyambo lyaKristus. Paulus okwa nyola kombinga yaAdam a ti: “Eso lye ya muuyuni omolwomuntu gumwe.” Sho Adam a yono okwi iyetele eso pamwe noluvalo lwe. Iilanduliko yeyono lye oye tu guma sigo okunena. Ihe molwaashoka Jehova okwa yumudha Omwana, otu na etimaumbwile lyonakuyiwa ombwanawa. Paulus okwa ti ishewe: ‘Eyumuko otali ningwa wo omolwomuntu gumwe,’ ano Jesus. ‘Ngaashi aantu ayehe ye na okusa omolwuukumwe wawo naAdam, osho wo aantu ayehe otaa ka yumudhwa omolwuukumwe wawo naKristus.’ — 1 Kor. 15:21, 22.

14. Mbela Adam ota ka yumudhwa? Shi yelitha.

¹⁴ Paulus okwa li a hala okutya ngiini sho a ti kutya ‘aantu ayehe oye na okusa omolwuukumwe wawo naAdam’? Okwa li ta popi kombinga yoluvalo lwaAdam ndoka lwa thigulula uulunde neso kuye. (Rom. 5:12) Adam ina kwatelwa mo mwaamboka ‘taya ka yumudhwa.’ Ekuliloyambo lyaKristus inali mu kwatela mo. Omolwashike mbela? Oshoka okwa li a gwanenena nokwa yonene owina. Shoka sha tokolelwa Adam, osha faathana naashoka tashi ka ningilwa mboka taya ka pangulwa ‘kOmuna gwOmuntu,’ ye li ‘iikombo,’ ano mboka taya ka ya “mokugeyelwa kwaaluhe.” — Mat. 25:31-33, 46; Heb. 5:9.

15. Oolye ya kwatelwa ‘maantu ayehe’ mboka ‘taya ka yumudhwa’?

¹⁵ Paulus okwa ti kutya “aantu ayehe otaa ka yumudhwa omolwuukumwe wawo naKristus.”  (1 Kor. 15:22) Ontumwafo yaPaulus oya li ya nyolelwa Aakriste aagwayekwa yomuKorinto mboka ya li taya ka yumudhwa ya ka kale nomwenyo megulu. Aakriste mboka oyi “ithanwa kuKalunga, ya ninge aantu ye aayapuki muukumwe naKristus Jesus.” Paulus okwa popi wo kombinga ‘yaamboka ya sa nale yi itaala Kristus.’ (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Paulus okwa wilikwa kuKalunga a nyole mAaroma kutya mboka taya “faathana [naJesus] mokusa kwa fa kwe,” oya li wo taya ka “faathana naye mokuyumudhwa kuusi.” (Rom. 6:3-5) Jesus okwa yumudhwa e li oshishitwa shopambepo e tayi megulu. Onkee ano, mboka “yi itaala Kristus,” ano Aakriste ayehe aagwayekwa, osho taya ka ningilwa wo.

16. Paulus okwa li a hala okutya ngiini sho i ithana Jesus “omutango gwaamboka ya kotha” meso?

¹⁶ Paulus okwa li a nyola kutya Kristus okwa yumudhwa e li “omutango gwaamboka ya kotha” meso. Dhimbulukwa kutya yalwe mboka ya li ya yumudhwa, ngaashi Lasarus, oya li ya yumudhilwa kombanda yevi, ihe Jesus oye omuntu gwotango a yumudhwa e li oshishitwa shopambepo e ta pewa omwenyo gwaaluhe. Ota vulu okuyelekanithwa noshipe shiilikolomwa mbyoka Aaisraeli ya li haya yambele Kalunga. Sho Paulus i ithana Jesus “omutango gwaamboka ya kotha,” okwa li ta ti kutya konima ngele a yumudhwa, opu na aantu yalwe taya ka yumudhilwa omwenyo gwomegulu. Aayapostoli nosho wo yalwe mboka “yi itaala Kristus” oya li taya ka yumudhwa ya ka kale megulu ngaashi Jesus.

17. Mboka “yi itaala Kristus” oya li taya ka pewa uunake ondjambi yawo megulu?

¹⁷ Pethimbo sho Paulus ta nyolele Aakorinto ontumwafo, mboka “yi itaala Kristus” kaya li natango ya tameka okuyumudhilwa megulu. Ihe Paulus oku ulike kutya oshinima shoka otashi ka ningwa monakuyiwa, sho a ti: “Kehe gumwe opalufo lwe: Omutango kwaayehe oKristus, notaku landula mboka yaKristus, uuna ndoka te ke ya.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Ngashingeyi tse otu li pethimbo ndyoka Paulus a popi, ano pethimbo ‘lyokuya’ kwaKristus. Onkee ano, aayapostoli nAakriste yalwe aagwayekwa mboka ya adhika ya sa, oya li ye na okutegelela sigo okuya kwaKristus, ya pewe ondjambi yawo megulu e taya “faathana naye mokuyumudhwa kuusi.”

18. (a) Omolwashike tatu vulu okuthika pehulithodhiladhilo kutya opu na eyumuko lilwe kaali shi ndyoka lyomegulu? (b) Ngaashi sha popiwa mAakorinto yotango 15:24-26, oshike tashi ka ningwa megulu?

¹⁸ Oshike tashi ka ningilwa Aakriste aadhiginini  mboka kaaye na etegameno lyoku ka kala megulu naKristus? Oye na etegameno lyoku ka yumudhwa. Ombiimbeli otayi ti kutya Paulus nayalwe mboka taya yi megulu ohaya ‘yumudhwa tango meso, ya ye momwenyo.’ (Fil. 3:11, yelekanitha NW.) Mbela shoka osha hala okutya opu na eyumuko lilwe kaali shi ndyoka lyomegulu? Eeno, Job naye okwa popi kutya shoka otashi ke mu ningilwa monakuyiwa. (Job 14:15) Mboka taya ka ‘landula Kristus, uuna te ke ya’ otaya ka kala pamwe naye megulu, sho ta ka hanagula po omapangelo agehe nosho wo aanankondo ayehe. Eeno, ‘nomutondi gwahugunina, eso,’ ota ka hanagulwa po nokuli. Osha yela kutya ayehe mboka haya yumudhilwa omwenyo gwomegulu ihaya si we. Mbela oshike tashi ka ningilwa mboka itaaya yi megulu? — Lesha 1 Aakorinto 15:24-26.

19. Mboka taya ka kala kombanda yevi oye na etegameno lini?

¹⁹ Mboka taya ka kala kombanda yevi oye na etegameno lini? Oye na etegameno ndyoka Paulus a popi sho a ti: “Ondi na wo etegameno . . . kutya Kalunga ota ka yumudha aantu ayehe kuusi, naawanawa naawinayi.” (Iil. 24:15) Osha yela kutya aawinayi kaye na siku ya ye megulu. Onkee ano, oohapu ndhoka otadhi ulike kutya kombanda yevi otaku ka kala eyumuko monakuyiwa.

20. Etegameno lyoye li na ko nasha neyumuko olya kolekwa ngiini?

²⁰ Odhoshili kutya ‘Kalunga ota ka yumudha aantu kuusi’! Mboka taya ka yumudhilwa kombanda yevi oye na etegameno lyoku ka kala nomwenyo sigo aluhe. Kala wu na einekelo lya kola kutya euvaneko ndyoka otali ka gwanithwa. Euvaneko ndyoka otali vulu oku ku hekeleka ngele owa silwa aantu mboka wu hole. Otashi vulika ya ka yumudhwe pethimbo ndyoka Jesus nayalwe taya ka “pangela . . . uule woomvula eyovi limwe.” (Eh. 20:6) Oto vulu okukala neinekelo kutya ngele owa si manga Jesus inaa tameka okupangela uule womimvo eyovi, oto ka yumuka. Osha yela kutya “okutegamena itaku tu sitha ohoni.” (Rom. 5:5) Etegameno lyetu otali vulu oku tu nyatipaleka ngashingeyi noku tu kwathela tu longele Kalunga twa nyanyukwa. Moshitopolwa tashi landula otatu ka tala kutya iinima yini ishewe tatu ilongo mAakorinto yotango ontopolwa 15.