1. Uuna tatu konakona eitaalo lyaAbraham, epulo lini tashi vulika tu ipule?

 NONANDO aantu oyendji oya uva kombinga yaAbraham, oyendji oye shi oshishona kombinga ye. Ihe ngoye owu shi oshindji kombinga yaAbraham. Pashiholelwa, owu shi kutya Abraham okwa li ha ithanwa “he yopambepo yaayehe mboka yi itaala Kalunga.” (Rom. 4:11) Ihe otashi vulika wu ipule kutya, ‘Mbela otandi vulu ngaa okulandula oshiholelwa shaAbraham e tandi kala neitaalo lya fa lye?’ Eeno, oto vulu.

2. Omolwashike sha simana okukonakona oshiholelwa shaAbraham? (Jakob 2:22, 23)

² Omukalo gumwe tatu vulu okukokeka eitaalo lya fa lyaAbraham, omokukonakona oshiholelwa she. Abraham okwa li a lombwelwa kuKalunga a tembukile koshilongo shokokule, a ka kale mootenda uule womimvo, noku yambe po omwanamati omuholike Isak. Iinima ayihe mbyono Abraham okwa li e yi ningi omolweitaalo lye lya kola. Eitaalo niilonga ye, oye mu ningitha a kale a hokiwa kuKalunga noku kale kuume ke. (Lesha Jakob 2:22, 23.) Jehova okwa hala ngoye nangame tu mone omalaleko nuuyamba ngoka. Omolwetompelo ndyono, okwa nwetha mo aanyoli yOmbiimbeli, Paulus naJakob, ya nyole kombinga yoshiholelwa shaAbraham. Natu gandjeni eitulomo koshiholelwa she, ngaashi sha kundathanwa mAaroma ontopolwa 4 nomuJakob ontopolwa 2. Oontopolwa adhihe ndhoka mbali, otadhi popi oohapu dha simana kombinga yaAbraham.

3. Enyolo lyOmbiimbeli lini Paulus naJakob ya totha mulyo?

³ Paulus naJakob ayehe oya totha muGenesis 15:6, ndjoka tayi ti: “Abram okwi inekele Omuwa, nomolwashika Omuwa okwe mu hokwa e te mu tala omuyuuki.” Oshitya omuyuuki ohashi ukithwa unene komuntu ngoka Kalunga a hokwa, nenge kee na oshipo.  Otashi kumitha sho Kalunga ha vulu okwiithana aantu aalunde, inaaya gwanenena, aayuuki. Nangoye owa hala Kalunga e ku tale ko omuyuuki, naashoka ota vulu oku shi ninga. Ngashingeyi otwa hala tu ka tale kutya omolwashike Jehova a li a tala ko Abraham omuyuuki, naashoka tu na okuninga opo natse e tu tale ko aayuki.

4. Oshike hashi imbi aantu ya kale aayuuki?

⁴ Paulus montumwafo ndjoka a li a nyolele Aaroma, okwa ti kutya aantu ayehe oya yona. (Rom. 3:23) Mbela ongiini nduno omuntu ta vulu okutalika ko e li omuyuuki, nenge kee na oshipo nokwa hokiwa kuKalunga? Paulus okwa longitha oshiholelwa shaAbraham, opo a kwathele Aakriste ayehe yashili ya yamukule epulo ndyoka.

5. Omolwashike Jehova a ithana Abraham omuyuuki? (Aaroma 4:2-4)

⁵ Jehova okwa popi kutya Abraham omuyuuki sho e li mevi lyaKaanana. Omolwashike Jehova a ithana Abraham omuyuuki? Mbela okwe shi popi molwaashoka a li ihaa yono Ompango, ndjoka ya li ya pewa Moses kuKalunga? Hasho nando. (Rom. 4:13) Pethimbo sho Kalunga ta ithana Abraham omuyuuki, Ompango yaMoses kaya li ya gandjwa natango. Oya ka gandjwa konima sho pwa pita omimvo dha konda po 400 nasha. Mbela Kalunga okwa li a tala kushike sho a ithana Abraham omuyuuki? Omolwesilohenda lye, Jehova okwa ithana Abraham omuyuuki omolweitaalo lye. — Lesha Aaroma 4:2-4.

6. Jehova oha tala ko ngiini omulunde e li omuyuuki?

⁶ Paulus okwa yelitha natango kutya ngele omuntu oku na eitaalo, oha “talwa omuyuuki koshipala shaKalunga omolweitaalo lye.” (Rom. 4:5) Paulus okwa gwedhwa ko a ti: “Shika osho naanaa shoka David e shi popi, sho a ti kutya omulumentu omunelago oye ngoka Kalunga te mu tala omuyuuki pwaa na iilonga: ‘Aanelago aantu mboka Kalunga e ya dhimina po omayono gawo, oomboka oondjo dhawo dha siikilwa. Omuntu omunelago oye ngoka Omuwa itaa yalula we oondjo dhe.’” (Rom. 4:6-8; Eps. 32:1, 2) Kalunga oha dhimi po, nenge oha siikile omayono gaamboka ye na eitaalo muye. Ohe ya dhimine po thiluthilu noiha dhimbulukwa we omapuko gawo gonale. Oha kala e ya tala ko kaaye na ondjo yasha, noye li aayuuki, omolweitaalo lyawo.

7. Omeityo lini aalongelikalunga aadhiginini yonale ya li aayuuki?

⁷ Kalunga okwa ithana Abraham, David nosho wo yamwe mboka ye mu longela nuudhiginini aayuuki, nonando kaya li ya gwanenena. Omolweitaalo lyawo, Kalunga okwe ya tala ko aayuuki, unene tuu ngele te ya yelekanitha naamboka kaaye na eitaalo muye. (Ef. 2:12) Ngaashi Paulus e shi yelitha montumwafo ye, otu na okukala tu na eitaalo, opo tu kale tu na ekwatathano lyopaumwene naKalunga. Abraham naDavid oya li ye na ekwatathano ndyoka naye, ngaashi owala natse tatu vulu okukala tu li na kunena.

8-9. Aantu yamwe oye ya pehulithodhiladhilo lya puka lini li na ko nasha naashoka Paulus naJakob ya nyola, nomolwashike?

⁸ Aawiliki yomalongelokalunga ngoka haga iti ogopaKriste oya kala uule womimvo omathele ogendji taya tsu oompata kombinga yesimano lyeitaalo nosho wo lyiilonga. Aawiliki yamwe ohaya longo aantu kutya opo wu ka hupithwe, owa pumbwa owala okwiitaala mOmuwa, Jesus Kristus. Otashi vulika we ya uva taya popi taya ti kutya “itaala muJesus e to hupithwa.” Aawiliki mboka otashi vulika ya tothe oohapu dhaPaulus ndhoka tadhi ti: “Kalunga [omulumentu omunelago ote] mu tala omuyuuki pwaa na iilonga.” (Rom. 4:6) Opu na ishewe yamwe haya ti kutya oto vulu “okwiihupitha mwene” mokuya komahala ngoka aniwa omayapuki nomokulonga iilonga iiwanawa mbyoka ya gandjwa kongeleka.  Otashi vulika ya tothe oohapu ndhoka dhi li muJakob 2:24 tadhi ti: “Omuntu ota ningi omuyuuki koshipala shaKalunga omolwiilonga ye, hamolweitaalo alike.”

⁹ Omolwomataloko gawo ga yoolokathana, yamwe mboka ya nyola omambo gopalongelokalunga oya thika pehulithodhiladhilo kutya Paulus naJakob itaya tsu kumwe moshinima sheitaalo niilonga. Aawiliki yomalongelokalunga ohaya ti kutya Paulus okwa li a itaala kutya omuntu oha ningi omuyuuki omolweitaalo nopwaa na iilonga yasha, ihe Jakob okwa li a longo aantu kutya iilonga oyo ya simanenena, opo wu kale wa hokiwa kuKalunga. Omuprofesoli gumwe gwiinima yopakalunga okwa ti: “Jakob ka li e uvite ko einyengotompelo lyaPaulus sho a popi kutya omuntu [oha ningi omuyuuki] omolweitaalo owala, ihe hamolwiilonga.” Ihe uushili owo kutya Jehova oye a li a nwetha mo Paulus naJakob ya nyole oohapu ndhoka. (2 Tim. 3:16) Onkee ano osha yela kutya opu na omukalo omupu gwokuuva ko oohapu ndhoka. Otu na okutala kutya oya li taya popi kombinga yashike, sho taya nyola oohapu ndhoka.

10. ‘Iilonga’ yini Paulus a li unene ta popi? (Aaroma 3:21, 28) (Tala wo ethano.)

¹⁰ ‘Iilonga’ yini mbyoka Paulus a li ta gandja eitulomo kuyo mAaroma ontopolwa 3 nosho wo 4? Okwa li ta popi unene kombinga ‘yaashoka tashi pulwa kompango’ yaMoses, ndjoka Kalunga a pe Aaisraeli kondundu yaSinai. (Lesha Aaroma 3:21, 28.) Osha fa shi li ngeyi kutya pethimbo lyaPaulus, osha li oshidhigu kAakriste yamwe Aajuda okuuva ko kutya kaye li we kohi yOmpango yaMoses naashoka tayi pula. Onkee Paulus okwa li a longitha oshiholelwa shaAbraham, a ulike kutya omuntu ina pumbwa okukala kohi ‘yaashoka tashi pulwa kompango,’ opo a kale a hokiwa kuKalunga. Ihe okwa pumbwa owala okukala e na eitaalo. Okukala tu shi oshinima shoka ohaku tu kumike, molwaashoka ohashi tu kwathele tu  kale tu na einekelo kutya otatu vulu okukala twa hokiwa kuKalunga. Shoka otashi ti kutya otatu vulu okukokeka eitaalo muKalunga nomuKristus, ndyoka tali tu ningitha tu kale twa hokiwa kuKalunga.

11. ‘Iilonga’ ya fa peni Jakob a li a tsu omuthindo?

¹¹ Mepingathano naashoka, ‘iilonga’ mbyoka ya popiwa muJakob ontopolwa 2, kayi shi ‘mbyoka tayi pulwa kompango,’ mbyoka ya popiwa kuPaulus. Jakob okwa li ta popi iilonga, nenge omaipyakidhilo ngoka Aakriste haya longo esiku kehe. Iilonga mbyoka ohayi ulike kutya Omukriste oku na eitaalo lyashili muKalunga nenge hasho. Natu taleni iiholelwa iyali mbyoka Jakob a li a longitha.

12. Jakob okwa li a yelitha ngiini ekwatathano ndyoka li li pokati keitaalo niilonga? (Tala wo ethano.)

¹² Moshiholelwa shotango, Jakob okwa li a popi kutya Aakriste kaye na okukala ye na okatongo uuna taya ungaunga nayalwe. Shoka okwe shi thaneke noshiholelwa shomulumentu ngoka a li a simaneka omulumentu omuyamba, ihe okwa li a dhina omulumentu omukwawo ohepele. Jakob okwa li a popi kutya omulumentu ngoka otashi vulika a li ta ti oku na eitaalo, ihe mbela eitaalo lye olya li ngaa li na iilonga? (Jak. 2:1-5, 9) Oshiholelwa oshitiyali, Jakob okwa li a popi omuntu ngoka a mono ‘omumwatate nenge omumwameme kee na oonguwo nenge iikulya,’ ihe ine mu pa ekwatho ndyoka a li a pumbwa. Nokuli nando omuntu ngoka okwa li a ti kutya oku na eitaalo, kalya li tali endele pamwe niilonga, kungawo eitaalo lye itali kwatha sha. Ngaashi Jakob a nyola, ‘eitaalo lyaa na iilonga, olya sa.’ — Jak. 2:14-17.

13. Jakob okwa longitha oshiholelwa shini a ulike kutya otwa pumbwa okukala neitaalo nosho wo okulongela yalwe iilonga iiwanawa? (Jakob 2:25, 26)

¹³ Jakob okwa li a popi kombinga yaRahab e li oshiholelwa oshiwanawa sheitaalo li na iilonga.  (Lesha Jakob 2:25, 26.) Rahab okwa li a uvu kombinga yaJehova e ta mono kutya Jehova okwa kwathela Aaisraeli. (Jos. 2:9-11) Ano okwa li a ulike eitaalo li na iilonga, sho a gamene oondaadhi mbali dhAaisraeli sho oomwenyo dhadho dha li moshiponga. Oshizemo, omukiintu ngoka inaa gwanenena, ngoka kaa li Omuisraeli, okwa li a ulike kutya omuyuuki, ngaashi Abraham. Oshiholelwa shoka a tula po otashi tsu omuthindo kutya osha simana okukala wu na eitaalo li na iilonga.

14. Shoka sha nyolwa kuPaulus naJakob otashi tsu kumwe ngiini?

¹⁴ Aanyoli yOmbiimbeli yaali, Paulus naJakob, oya li ya yelitha eitaalo niilonga momikalo mbali dha yoolokathana. Paulus okwa li a lombwele Aakriste Aajuda kutya itaya ka kala ya hokiwa kuJehova, molwaashoka owala haya longo iilonga mbyoka tayi pulwa kOmpango yaMoses. Jakob okwa tsu omuthindo kutya Aakriste ayehe oya pumbwa okuulika eitaalo lyawo mokulongela yalwe uuwanawa.

15. Omomikalo dhimwe dhini tatu vulu okuulika eitaalo miilonga yetu? (Tala wo omathano.)

¹⁵ Jehova ina tya kutya ngele otwa hala okutalika ko tu li aayuuki, otu na okuninga lelalela shoka Abraham a li a ningi. Uushili owo kutya opu na omikalo odhindji moka tatu vulu okuulika kutya eitaalo lyetu oli na iilonga. Otatu vulu okutaamba ko mboka aape megongalo lyetu, okukwathela aamwatate naamwameme mboka ye li mompumbwe nosho wo okuningila uuwanawa yaandjetu, shoka tashi ke tu ningitha tu kale twa hokitha kuKalunga noku tu yambeka. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Joh. 3:18) Iilonga yetu iiwanawa mbyoka oyo unene hayi gandja uumbangi kutya otu na eitaalo, okuuvithila yalwe nuulaadhi onkundana ombwanawa. (1 Tim. 4:16) Atuheni otatu vulu okuulika miilonga yetu eitaalo kutya omauvaneko gaJehova otaga ka  gwanithwa shili nonokutya oondjila dhe odha dhenga mbanda. Nongele otwe shi ningi, otatu kala tu na uushili lela kutya Kalunga ote ke tu tala ko tu li aayuuki note ke tu ithana ookuume ke.

16. Ongiini etegameno lyaAbraham lya li li na ekwatathano neitaalo lye?

¹⁶ Aaroma ontopolwa 4 oya popya wo oshiilongomwa shilwe sha simana, shoka tatu vulu okwiilonga kuAbraham: ano esimano lyetegameno. Jehova oku uvaneka kutya “iigwana oyindji” otayi ka yambekwa okupitila muAbraham. Onkee ano Abraham okwa li e na etegameno ekumithi. (Gen. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Ihe nokuli naasho Abraham a li e na omimvo 100 na Sara omimvo 90, okanona hoka ka uvanekwa kaka li ka valwa natango. Pataloko lyopantu, osha li sha fa itaashi wapa kuAbraham naSara ya mone okanona kokamati. Shoka osha li emakelo lela kuAbraham. Ihe Abraham okwa li a “tegamene, manga pwaa na sha shokutegamenwa, onkee okwa ningi he yiigwana oyindji.” (Rom. 4:18, 19) Lwanima, shoka Abraham a li a tegamena osha gwanithwa. Okwa ningi he yaIsak. — Rom. 4:20-22.

17. Otu shi shi ngiini kutya otatu vulu okutalika ko tu li ookuume kaKalunga aayuuki?

¹⁷ Otatu vulu okukala twa hokiwa kuKalunga nokutalika ko kuye tu li ookuume ke aayuuki, ngaashi Abraham. Shoka osho Paulus a li a tsu omuthindo, sho a nyola a ti: “Oohapu ndhika: ‘Kalunga e mu tala omuyuuki koshipala she,’ inadhi nyolwa molwaAbraham awike, ihe odha nyolwa wo molwetu, mboka tatu talwa aayuuki, sho twi itaala Kalunga ngoka a yumudha . . . Jesus.” (Rom. 4:23, 24) Ngaashi Abraham, otwa pumbwa okukala tu na eitaalo niilonga nosho wo etegameno. Paulus okwa tsikile okupopya kombinga yetegameno lyetu mAaroma ontopolwa 5, shoka tatu ka kundathana moshitopolwa tashi landula.