1, 2. (a) Otu shi shi ngiini kutya aantu otaya vulu okupanga uukuume naKalunga? (b) Otatu ka kundathaneni shike moshitopolwa shino?

OTWA pumbwa ohole monkalamwenyo yetu ayihe. Kakele kohole ndjoka hayi kala pokati komulumentu nomukiintu, aantu oya pumbwa okuulukilwa ohole nokupanga uukuume wopothingo nayalwe. Komeho giinima ayihe, otwa pumbwa ohole yaJehova. Aantu oyendji oyi itaala kutya omuntu ita vulu okupanga uukuume naKalunga. Omolwashike yi itaala ngawo? Ohaya dhiladhila kutya ye iha monika noku li Omunankondoadhihe. Mbela natse osho twi itaala ngawo? Aawe, tse otu shi oshili.

² Ombiimbeli oya popya aantu mboka ya li ya panga uukuume naKalunga. Otu na okulandula iiholelwa yawo. Omolwashike mbela? Omolwaashono okupanga uukuume naKalunga oku li elalakano lya dhenga mbanda monkalamwenyo. Ngashingeyi natu ka taleni koshiholelwa shaAbraham. (Lesha Jakob 2:23.) Oshe ende ngiini, opo Abraham a pange uukuume naKalunga? Uukuume wopothingo pokati kaAbraham naKalunga owa li wa  kankamena keitaalo. Onkee ano, Abraham oti ithanwa “he yopambepo yaayehe mboka yi itaala Kalunga.” (Aaroma 4:11) Sho to lesha oshiholelwa she, ipula to ti: ‘Ongiini tandi vulu okuholela eitaalo lyaAbraham nokukoleka uukuume wandje naJehova?’

3, 4. (a) Emakelo lini tashi vulika lya li enene keitaalo lyaAbraham? (b) Omolwashike Abraham a li a hala okuyamba po Isak?

³ Kala ando wa fa u wete Abraham sho a li e na omimvo 125 lwaampono, te ende okaendanampadhi u uka kondundu. ^[1] (Tala enyolo lyopehulilo.) Konima ye okwa li ku na omwanamati, Isak, ngoka a li e na omimvo 25 lwaampo. Isak okwa li a humbata iikuni, omanga Abraham a li e na omwele niinima mbyoka ya pumbiwa okutemitha omulilo. Otashi vulika olweendo ndoka lwa li oludhigu monkalamwenyo yaAbraham. Mbela omolwaashoka a li a kulupa? Aawe, pethimbo mpoka Abraham okwa li natango e na oonkondo lela. Olweendo ndoka kalwa li olupu, molwaashoka Jehova okwa li a pula Abraham a yambe po omwanamati, Isak. — Genesis 22:1-8.

⁴ Emakelo ndyoka otashi vulika olyo lya li enene keitaalo lyaAbraham. Aantu yamwe ohaya ti kutya Kalunga omukwanyanya, sho a pula Abraham a yambe po omwanamati. Yalwe ohaya ti kutya Abraham ka li e hole omwana, molwaashoka okwa li a hala oku mu yamba po. Omolwashike aantu haya dhiladhila ngawo? Ohaye shi ningi, molwaashoka oya posipala pambepo, yo kaye shi kutya eitaalo lyashili oshike nosho wo nkene hali longo. (1 Aakorinto 2:14-16) Sho Abraham a vulika kuKalunga okwa li e shi shoka ta ningi. Okwe shi ningi omolweitaalo lyashili ndyoka a li e na. Okwa li e shi kutya Jehova ke na siku e mu pule a ninge sha shoka tashi ke mu etela uupyakadhi tawu kalelele. Abraham okwa li a tompwa kutya ngele okwa vulika, Jehova ote ke mu laleka nuuyamba pamwe nomwanamati, Isak. Oshike sha li sha kwathele Abraham a kale neitaalo lya kola? Ontseyo nosho wo iimoniwa monkalamwenyo ye.

5. Oshe ende ngiini Abraham i ilonge kombinga yaJehova, nontseyo ndjono oye mu kwathele ngiini?

⁵ Ontseyo. Abraham okwa putukile moshilando shedhina Ur, moka aantu ya li haya longele  iikalunga. He yaAbraham, Tera, naye okwa li ha longele iikalunga. (Josua 24:2) Oshe ende ngiini nduno, opo Abraham a tseye Jehova? Ombiimbeli otayi ti kutya Sem, omwanamati gwaNoa, omukwanezimo gwaAbraham. Sem okwa kala nomwenyo sigo oosho Abraham e na omimvo 150 lwaampo. Sem okwa li omulumentu e na eitaalo lya kola nokwa li ha popi naakwanezimo lye kombinga yaJehova. Otashi vulika Sem oye a li a longo Abraham kombinga yaJehova. Shoka Abraham i ilongo osha li she mu kwathele a kale e hole Jehova, nontseyo ndjono oye mu kwathele a kale e na eitaalo lya kola.

6, 7. Iimoniwa yini ya li ya koleke eitaalo lyaAbraham?

⁶ Iimoniwa monkalamwenyo ye. Oshimoniwa shini sha li sha koleke eitaalo lyaAbraham muJehova? Aantu yamwe ohaya ti kutya omuntu iha vulu okuninga oshinima shoka inaa dhiladhila. Abraham okwa li i inyengithwa kwaashoka i ilongo kombinga yaKalunga. Shono oshe mu ningitha a kale a simaneka noonkondo ‘Omuwa, Kalunga kokombandambanda, Omushiti gwegulu nevi.’ (Genesis 14:22) Ombiimbeli otayi ithana esimaneko ndyono li li “etilokalunga.” (Aahebeli 5:7, NW) Opo tu kale tu na ekwatathano lyopothingo naKalunga, otwa pumbwa okukala tu na etilokalunga. (Episalomi 25:14) Olyo lya li lya ningitha Abraham a vulike kuJehova.

⁷ Kalunga okwa lombwele Abraham nomukadhi Sara ya tembuke mo moshilando Ur, ya ye koshilongo hoka kaaye shi nale. Pethimbo ndyoka oya li aakuluntu, yo oya li ye na oku ka kala momatsali onkalamwenyo yawo ayihe. Abraham okwa li e shi shi kutya ota ka tsakaneka iiponga oyindji, ihe nonando ongawo, okwa li a tokola toko a vulike kuJehova. Omolwevuliko lye, Kalunga okwe mu laleke nuuyamba nokwe mu gamene. Abraham okwa li e li pokudhipagwa sho a kuthwa omukulukadhi gwe omwaanawa, Sara, komukwaniilwa Abimelek. Jehova okwa li a ningi po shike? Okwe ya gamene ayehe pashikumithalonga lwiikando. (Genesis 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Iimoniwa mbyono oyo ya li ya koleke eitaalo lyaAbraham.

8. Openi tatu adha ontseyo nosho wo iimoniwa mbyoka tayi vulu okukoleka uukuume wetu naJehova?

⁸ Mbela otatu vulu ngaa okukala ookuume kopothingo kaJehova? Eeno, otatu vulu lela. Otwa pumbwa owala okwiilonga kombinga ye, ngaashi Abraham a li e shi ningi. Uuna twe shi ningi otatu ka mona ontseyo nosho wo iimoniwa mbyoka twa pumbwa. Tse otu na uuyelele owundji kunena tu vulithe Abraham kokulekule. (Daniel 12:4; Aaroma 11:33) Ombiimbeli otayi popi unene kombinga yaKalunga ketu, “Omushiti gwegulu nogwevi.” Shoka tatu ilongo mo otashi tu kwathele  tu kale tu mu hole notwe mu simaneka shili. Ohole nosho wo esimaneko ndyono otali tu inyengitha tu kale hatu vulika kuye. Uuna tatu shi ningi, ote ke tu gamena note ke tu laleka nuuyamba, notashi tu kwathele tu ilonge mo sha shoka tashi koleke eitaalo lyetu. Ngele otatu longele Jehova pakuudha, otatu ka kala twa nyanyukwa notu na ombili. (Episalomi 34:8; Omayeletumbulo 10:22) Sho tatu ende tatu tseya oshindji nokupita moonkalo dhi ili nodhi ili, osho ngaa nuukuume wetu naye tawu kolo.

9, 10. (a) Oshike sha pumbiwa, opo uukuume wu kale wa kola? (b) Oshike tashi ulike kutya Abraham okwa li a simaneka Jehova nokukoleka uukuume wawo?

⁹ Uukuume wopothingo otawu vulu okufaathanithwa neliko lyondilo. (Lesha Omayeletumbulo 17:17.) Inawu fa owala ekende lyondilo lyoongala ndyoka hali longithwa, opo mehala mu kale tamu monika nawa. Uukuume wopothingo owa fa ongala ombwanawa ndyoka hayi kala ya pumbwa okutekelwa nokusilwa oshimpwiyu yi monike nawa. Abraham okwa li a simaneka Jehova nokwa panga uukuume naye. Okwe shi ningi ngiini?

¹⁰ Abraham okwa li a tsikile okukala e na etilokalunga nevuliko. Pashiholelwa, sho a yi kuKaanan pamwe naanegumbo lye nosho wo naapiya ye, okwe etha a wilikwe kuJehova mokuninga omatokolo kutya nduno omashona nenge omanene. Momumvo ngoka gwa tetekele omumvo moka Isak a valwa, sho Abraham a li e na omimvo 99, Jehova okwe mu lombwele a pitithe aalumentu ayehe mboka ya li megumbo lye etanda. Mbela Abraham okwa li a limbililwa kushoka a lombwelwa kuJehova nenge a kambadhale okwiipopila, opo kee he shi ninge? Hasho nando. Pehala lyaashono, okwa li i inekela muJehova thiluthilu nokwa vulika kuye “esiku ndyoka.” — Genesis 17:10-14, 23.

11. Omolwashike Abraham a li ti ipula unene kombinga yaSodom naGomorra, na Jehova okwe mu kwathele ngiini?

¹¹ Molwaashono Abraham okwa kala aluhe ta vulika kuJehova nokuli nomiinima iishona, shika osha koleke uukuume wawo. Okwa li u uvite kutya ota vulu okupopya naJehova kombinga yakehe shimwe. Sho Abraham a li ta tunyadhala nomapulo omadhigu okwa pula Jehova e mu kwathele. Pashiholelwa, sho Jehova a ti kutya ota ka hanagula po Sodom naGomorra, Abraham okwa li ti ipula unene kombinga yoshinima shoka. Omolwashike mbela? Omolwaashono okwa li ti ipula kutya Jehova ota ka dhipaga aayuuki pamwe naakolokoshi. Otashi vulika a li ti ipula unene kombinga yomwanagona, Lot negumbo lye, mboka ya li muSodom. Abraham okwa kala i inekela Jehova, “omupanguli guuyuni auhe.” Onkee ano, okwa popi naJehova neifupipiko kombinga yomaipulo ge. Jehova okwa kala i idhidhimikila kuume ke Abraham nokwe mu ulukile kutya ye omunahenda. Jehova okwe mu yelithile kutya sho ta ka pangula, aayuuki ote ke ya hupitha. — Genesis 18:22-33.

12, 13. (a) Ongiini Abraham a kwathelwa kontseyo ndyoka a li e na nosho wo koonkalo moka a pita? (b) Oshike tashi ulike kutya Abraham okwa li e na eitaalo muJehova?

 ¹² Osha yela kutya ontseyo ndyoka Abraham a li e na nosho wo oonkalo moka a piti, odhe mu kwathele a koleke uukuume we naJehova. Sho Jehova e ke mu pula a yambe po omwanamati, Abraham okwa kala e shi shi kutya Jehova omwiidhidhimiki, omunahenda, omwiinekelwa nomugameni aluhe. Abraham okwa li e shi shi lela kutya Jehova ke shi omuntu omudhigu nenge omuhahu. Omolwashike tatu tile ngawo?

¹³ Manga inaa thiga po aapiya ye, Abraham okwa ti kuyo: “Kaleni mpaka nokasino. Tse nomumwandjemati otatu yi tu ka galikane hwiyaka notatu ka galukila huka.” (Genesis 22:5) Mbela Abraham okwa li a hala okutya shike? Mbela okwa li ta fundju sho a ti otaya ka galuka naIsak, nonando oku shi shi kutya ote ke mu yamba po? Hasho dha li. Ombiimbeli otayi ti kutya Abraham okwa kala e shi shi kutya Jehova okwa li ta vulu oku ka yumudha Isak kuusi. (Lesha Aahebeli 11:19.) Abraham okwa li a tseya kutya okwa pewa oonkondo kuJehova, a wape okumona okanona naSara, nonando ayehe oya li ya kulupa. (Aahebeli 11:11, 12, 18) Shika osha ningitha Abraham a mone kutya kape na oshinima tashi nyenge Jehova. Abraham ka li e shi shoka tashi ka ningwa po esiku ndyoka. Okwa li e na eitaalo kutya ngele osha pumbiwa, Jehova oku na oku ka yumudha Isak, opo omauvaneko ge ga gwanithwe. Onkee ano, Abraham oti ithanwa “he yopambepo yaayehe mboka yi itaala Kalunga.”

14. Omashongo geni ho tsakaneke sho to longele Jehova, nongiini oshiholelwa shaAbraham tashi ku kwathele?

¹⁴ Kunena Jehova ihe tu pula tu yambe po aanona yetu, ihe pehala lyaashono, ote tu pula tu vulike komalombwelo ge. Omathimbo gamwe otashi vulika tu kale kaatu uvite ko etompelo lyomalombwelo ngoka nenge tashi vulika shi kale oshidhigu okuvulika kugo. Mbela opu na esiku limwe wa li wu uvite ngawo? Kuyamwe, okuuvitha kaku shi okupu. Otashi vulika haya kala ya sa ohoni, nokungawo ohashi kala oshidhigu kuyo okupopya naantu mboka kaaye shi. Yamwe ohaya kala ya tila okukala ya yooloka ko kaaniilonga pamwe nayo nenge kaanasikola ooyakwawo. (Eksodus 23:2; 1 Aatessalonika 2:2) Ngele owa pulwa wu ninge oshinima shontumba oshidhigu, onawa wu dhiladhile koshiholelwa sha dhenga mbanda shaAbraham sheitaalo noshuulaadhi. Uuna tatu tedhatedha kiiholelwa yaalumentu naakiintu mboka aadhiginini, otashi vulu oku tu inyengitha tu ya holele nokuhedha popepyeelela nakuume ketu, Jehova. — Aahebeli 12:1, 2.

15. Omolwashike tu na uushili kutya Abraham kapu na esiku i ipele uusama sho a vulika kuJehova?

¹⁵ Mbela opu na esiku Abraham i ipele uusama sho a kala ta vulika komalombwelo gaJehova? Ombiimbeli otayi ti kutya Abraham “okwa si muukokele uunene nokwa li a  kuta omwenyo.” (Genesis 25:8) Sho a li e na omimvo 175, okwa dhiladhila kombinga yonakuziwa ye nokwa li u uvite a gwanenwa. Omolwashike mbela? Omolwaashono uukuume we naJehova owo wa li aluhe oshinima sha simanenena kuye. Nonando ongawo, uuna tatu lesha kutya Abraham okwa li a ‘kulupa nokwa kuta omwenyo,’ shika itashi ti kutya ka li e na ehalo lyokukala nomwenyo monakuyiwa.

16. Iinima yini Abraham ta ka nyanyukilwa mOparadisa?

¹⁶ Ombiimbeli oya popya kutya Abraham “okwa li a tegelela oshilando shoka shi na omikanka dha kolelela, sha sindwa nosha tungwa kuKalunga mwene.” (Aahebeli 11:10) Abraham okwa li i itaala kutya esiku lyomomasiku ona ka mone ngaa oshilando shoka, Uukwaniilwa waKalunga, tawu pangele kombanda yevi. Ote ke shi mona tuu shili! Dhiladhila kunkene Abraham ta ka nyanyukilwa okukala moparadisa kombanda yevi, noku ka tsikila okukoleka uukuume we naKalunga. Ota ka kala a nyanyukwa okutseya kutya oshiholelwa she sheitaalo, osha kala nokukwathela aapiya yaKalunga uule womimvo odhindji. Moparadisa, Abraham ote ke shi mona mo kutya eyambo lyokOndundu yaMoria, oli li oshiholelwa sha dhenga mbanda. (Aahebeli 11:19) Ote ki ilonga wo kutya nonando osha li oshidhigu kuye okuyamba po omwanamati, Isak, oshiholelwa shoka osha kwathela aantu omamiliyona aadhiginini. Oshe ya kwathele yu uve ko nkene Jehova a li u uvite sho a gandja Omwana, Jesus Kristus, a kulile aantu. (Johannes 3:16) Oshiholelwa shaAbraham oshe tu kwathela atuhe tu kale nokuli twa pandula noonkondo ekulilo. Oli li oshilonga oshinenenene shohole yaJehova ndjoka inaayi monika nando onale!

17. Owa tokola toko okuninga shike, noshike tatu ka kundathana moshitopolwa tashi landula?

¹⁷ Kehe gumwe gwomutse na kale a tokola toko okuholela eitaalo lyaAbraham. Ngaashi ye, natse otwa pumbwa ontseyo nosho wo iimoniwa. Sho ngaa tatu tsikile okwiilonga kombinga yaJehova nokuvulika kuye, otatu ka mona nkene te ke tu yambeka noku tu gamena. (Lesha Aahebeli 6:10-12.) Jehova na kale Kuume ketu sigo aluhe! Moshitopolwa tashi landula, otatu ka kundathana iiholelwa itatu yaantu aadhiginini mboka ya li ookuume kaKalunga.