Aakuluntu yandje oya li ya tembuka mo moEstonia pethimbo lyIita Iitiyali yUuyuni e taya yi koNdowishi, hoka nda ka valelwa. Konima sho nda valwa, oya tameke okwiilongekidha okutembukila koKanada. Petameko otwa kala hatu zi moshikuku shoondjuhwa shi li popepi naOttawa, moKanada. Otwa li oohepele dho dhenedhene, ihe otwa tu na elago, oshoka esiku kehe otwa li hatu li omayi oshuumbululwa.

Esiku limwe Oonzapo dhaJehova odha leshele meme Ehololo 21:3, 4. Enyolo ndyoka olya li lye mu guma noonkondo e ta tameke nokuli okulila. Ombuto yoshili oya koko, na tate nameme oya ningi ehumokomeho nziya e taya ninginithwa.

Aavali yandje kaya li naanaa haya popi Oshiingilisa, ihe oya li ye na uulaadhi wokulongela Jehova. Konyala Olyomakaya kehe nokuli nokonima yokulonga uusiku awuhe, tate e li omuhambuli gwonikeli mofabulika yimwe moSudbury, shaOntario, okwa li ha yi pamwe nangame nokamwayinakadhona kandje, Sylvia, miilonga yokuuvitha. Oshiwike kehe otwa li hatu konakona Oshungolangelo tu li uukwanegumbo. Tate nameme oya kokeke mungaye ohole yokuhola Kalunga. Onkee onda li nda tokola okwiiyapulila Jehova mo 1956, sho ndi na omimvo omulongo. Uuna tandi dhiladhila kombinga yankene ya li ye hole Jehova, ohashi tsu ndje omukumo ndi tsikile oku mu longela.

Sho nda mana osikola yopombanda, kanda li we handi gandja lela eitulomo kokulongela Jehova. Onda li nda dhiladhila kutya ngele onda ningi omukokolindjila, itandi ka vula nando okwiimonena iimaliwa oyindji, opo ondjodhi yandje yokutuka nondhila yi tse, ndi ka tale uuyuni. Onda li nda mono iilonga mbyoka ndi hole mositaasi yoradio yoputse, ndi li DJ. Ihe onda li handi longo koongulohi, onkee onda li handi faula olundji okugongala nonda li handi endathana naamboka kaaye hole Kalunga. Hugunina, eiyuvo lyandje lya dheulwa kOmbiimbeli oli inyengitha ndje ndi ninge omalunduluko.

Onda tembukile koOshawa, shaOntario. Onda tsakanene ko naRay Norman, omumwayinakadhona Lesli nosho wo aakokolindjila yalwe. Ayehe oya li ya taamba ndje ko nawa. Sho nda mono nkene ya nyanyukwa, oshi inyengitha ndje ndi talulule omalalakano gandje. Oya ladhipike ndje ndi kuthe uukokolindjila, mboka nda li nde wu tameke muSeptemba 1966. Onda li nda nyanyukwa, nonkalamwenyo oya li ombwanawa. Ihe nando ongawo, opwa li pwa holoka iinima yimwe ombaadhilila, mbyoka ya lundulula onkalamwenyo yandje.

Manga nda li kosikola yopombanda, onda ningi eindilo lyokuya koBetel, moToronto, shaKanada. Lwanima, sho nda li tandi kokola ondjila, ondi ithanwa ndi ka longe koBetel omimvo ne. Ihe molwaashoka onda li ndi hole Lesli, onda li nda tila kutya ngele onda taamba ko ehiyo lyokoBetel, itandi ke mu mona we. Konima sho nda galikana omagalikano omale taga zi komutima, onda taamba ko ehiyo lyokoBetel, ihe onda li nda yemata sho tandi thigi po Lesli.

Onda longo movasalaye yaBetel nolwanima onda ningi amushanga. Pethimbo ndyono Lesli okwa ningi omukokolindjila i ikalekelwa moGatineau, moQuebec. Olundji onda li handi ipula kutya ota ningi shike nongele onda ninga ngaa etokolo li li mondjila. Opo nduno opwa ningwa iinima yimwe iihokithi lela monkalamwenyo yandje. Ray, omumwayinamati gwaLesli, okwi ithanwa koBetel. Okwa tulwa mondunda moka nda li. Shoka osha ningitha ndje ndi pange ishewe uukuume naLesli. Otwa hokana pehulilo lyomimvo dhandje ne moBetel, mo 27 Febuluali 1971.

Tse naLesli otwa li twa tulwa megongalo lyOshifulaanisa, moQuebec. Konima yomimvo dhontumba, osha li sha kumitha ndje sho nda pulwa ndi ninge omutonatelishikandjo mepipi lyomimvo 28. Onda li ndi wete omushona unene noinandi gwana okuninga omutonatelishikandjo, ihe oohapu dhomuJeremia 1:7, 8, odha tsu ndje omukumo. Ihe molwaashono Lesli okwa li a piti miiponga yohauto lwiikando, ka li ha kotha nawa. Onkee ano, otwa li tu wete kutya otashi ka kala oshidhigu noonkondo okuya miilonga yuutonatelishikandjo. Nando ongawo, okwa ti: “Ngele Jehova te tu hiya tu ninge oshinima shontumba, mbela katu na okukambadhala oku shi ninga?” Otwa taamba ko oshinakugwanithwa shoka notwa kala mo uule womimvo 17.

Sho nda li miilonga yuutonatelishikandjo onda li handi kala ndi ipyakidhila noonkondo, nokanda li handi kala ethimbo lya gwana naLesli. Onda li ndi ilongo oshiilongomwa shilwe. Ongula onene yOmaandaha, okangendjo kokomweelo oka lili. Sho nda yi po, kapwa li omuntu, onda adha po owala oshimbamba, mu na elapi lyoposhitaafula, iiyimati, ehini, omboloto, ekende lyomaviinu, uuhalasa nokambapila ka nyolwa: “Indeni mu ka tyapule iikulya mbyoka pamwe nomukulukadhi gwoye kehala lyontumba.” Esiku ndyono etango olya li lya za mo nawa. Ihe onda li nda yelithile Lesli kutya ondi na okwiilongekidha iipopiwa, itandi vulu okuya. Okwe shi uvu ko, ihe okwa li a yemata kashona. Manga nda kuutumba poshitaafula shandje, eiyuvo lyandje olya tameke tali nyenyetele ndje. Onda dhiladhila Aaefeso 5:25, 28. Mbela oohapu ndhono dhaJehova odha li ngaa tadhi ladhipika ndje ndi yaalele oompumbwe dhopamaiyuvo dhomukulukadhi gwandje? Konima sho nda galikana, onda lombwele Lesli nda ti: “Natu ye,” naashoka osha li she mu nyanyudha. Otwa hingi tu uka komulonga omwaanawa, e tatu yala elapi lyetu lyoposhitaafula notwa tyapula esiku lyetu pamwe ndyoka lya li ewanawa. Onda li wo ndi ilongekidha iipopiwa yandje.

Iinakugwanitwa yuutonatelishikandjo oya li yinyanyudha noyindji, okuza kuBritania, shomuColumbia sigo okoNewfoundland. Onkee ehalo lyandje lyokweenda olya li lya gwanithwa. Onda li ndi na edhiladhilo lyokuya kOsikola yaGilead, ihe kanda li ndi na ehalo  lyokukala omutumwa kiilongo yilwe. Onda li ndi wete kutya aatumwa aantu yi ikalekelwa, nokanda li ndi wete nda gwana okukala gumwe gwomuyo. Kakele kaashono, onda li nda tila kutya pamwe otatu ka tuminwa koshilongo shimwe shomoAfrika shoka sha dhengwa komukithi nokiita. Onda li nda nyanyukwa okukala moKanada.

Momumvo 1992, Oonzapo dhaJehova odha tameke okukala hadhi uvitha montaneho miilongo yimwe mbyoka ya li oshitopolwa shaSoviet Union. Onkee aamwatate oya li ye tu pula ngele otwa hala okutembukila koEstonia hoka tatu ka kala aatumwa. Otwa li twa kumwa noonkondo, ihe otwa galikana kombinga yaashoka. Otwa li twi ipula ishewe ngeyi, ‘Ngele Jehova te tu hiya tu ninge oshinima shontumba, mbela katu na okukambadhala oku shi ninga?’ Otwe shi zimine nonda dhiladhila nda ti, ‘Aaye, itatu yi koAfrika.’

Otwa tameke nziya okwiilonga Oshiestonia. Konima yoomwedhi dhontumba moshilongo shoka, otwa li twa pulwa tu ye miilonga yuutonatelishikandjo. Otwa li tatu ka talela po omagongalo 46 noongundu miilongo itatu, ngaashi moEstonia, moLatvia, moLithania nosho wo moKaliningrad, moRusia. Onkee otwa li tu na okukambadhala okwiilonga Oshilatvia, Oshilithuania nOshirusia. Osha li oshidhigu. Ihe aamwatate oya li ya gumwa koonkambadhala dhetu, noya li ye tu kwathele. Mo 1999, oshitayimbelewa shomoEstonia osha li sha langekwa, nonda li nda pewa uuthembahenda wokulonga mOkomitiye yOshitayimbelewa shoka nomumwatate Toomas Edur, Lembit Reile nosho wo Tommi Kauko.

Otwa li twa tseya Oonzapo odhindji ndhoka dha li nale koSiberia. Nonando odha li dhu ungaungiwa nadho nonyanya, nodha topolwa ko komaukwanegumbo gadho, kadha li dha geye nando nenge dhi kwate onkone. Odha tsikile okukala dha nyanyukwa nokukala aalaadhi miilonga yokuuvitha. Shika oshe tu kwathele tu mone kutya otatu vulu okwiidhidhimika nokukala twa nyanyukwa, nonando otu li moonkalo oondhigu.

Otwa li twa longo nuudhiginini uule womimvo odhindji nokatwa li hatu vululukwa sha gwana, onkee Lesli okwa tameke okukala ha kala a vulwa noonkondo. Inatu shi ndhindhilika mo nziya kutya okwa li e uvite ngawo, molwaashoka okwa li e na omukithi ngoka hagu mu ningitha a kale a vulwa, hagu ithanwa fibromyalgia. Otwa thiki pehulithodhiladhilo tu shune koKanada. Sho twa hiywa kosikola yaatonateli yiitayimbelewa koPatterson, moNew York, koAmerica, onda li tandi dhiladhila kutya itatu vulu okukala po. Ihe nando ongawo, sho nda galikana nda mana mo, otwe shi zimine. Jehova okwa yambeke etokolo lyetu. Manga twa li kosikola ndjoka, Lesli okwa li a mono epango ndyoka a li a pumbwa. Oshizemo, otwa li twa vulu okutameka ishewe niilonga yetu yonale.

Esiku limwe kongulohi, mo 2008 moEstonia, onda li nda dhengelwa ongodhi okuza koombelewa oonene dhOonzapo dhaJehova, tatu pulwa ngele otatu vulu okuya tu ka longele koCongo. Onda li nda kumwa noonkondo, unene tuu molwaashoka onda li ndi na okuyamukula esiku lya landula ko. Petameko inandi shi lombwela Lesli, molwaashoka onda li ndi shi kutya ita kotha ongulohi ndjoka. Ihe pehala lyaashono, ongame nda li inaandi kotha, tandi galikana kombinga yaashoka nda li tandi ipula nasho shi na ko nasha nokuya koAfrika.

Esiku lya landula ko sho nda lombwele Lesli, okwa ti:  “Jehova ote tu hiya tu ye koAfrika. Otu shi shi ngiini kutya itatu vulu oku shi ninga noku shi nyanyukilwa ngele inatu shi kambadhala?” Onkee konima yokukala omimvo 16 moEstonia, otwa tuka nondhila okuya koKinshasa, koCongo. Oshitayimbelewa shamo osha li shi na oshikunino oshiwanawa nomwa mwena nawa. Oshinima shotango shoka Lesli a tula mondunda yetu, okakalata hoka a kala a pungula sho twa zi moKanada. Kombanda oka li ka nyolwa “Kala wa nyanyukilwa mpoka wu li.” Konima yokutsakanena naamwatate, naakonakonimbiimbeli nokumona nkene iilonga mbika yuutumwa yinyanyudha, enyanyu lyetu miilonga yaJehova olya koko. Mokweendela ko kwethimbo, otwa li twa mono uuthembahenda woku ka talela po kiilongo yontumba 13 moAfrika. Otwa li twa vulu okwiilonga aantu oyendji yi ili noyi ili yo aahokithi. Kanda li we nda tila okukala moAfrika, notwa li twa pandula Jehova sho e tu tuma tu ka longe moAfrika.

MoCongo, otwa li twa pewa iikulya yi ili noyi ili, ngaashi iipuka, mbyoka kaatwa li twa hala okulya. Ihe sho twa mono aamwatate teye yi li, otwe yi lolo notwa li tu yi hole.

Otwa li twa yi kuuzilo woshilongo tu ka tse omukumo aamwatate noku ya faalela iinima mbyoka twa pumbwa. Momahala ngoka omwa li mu na oogwelila odhindji hadhi ponokele momikunda nokweehameka aakiintu naanona. Aamwatate oyendji oya li ye na iiniwe iishona. Nando ongawo, etegameno lyawo lya kola meyumuko, ohole yawo yokuhola Jehova nosho wo uudhiginini wawo kehangano lye, oya li ya gumu omitima dhetu. Oshiholelwa shawo oshe tu ningitha tu dhiladhile kutya omolwashike tatu longele Jehova notu koleke eitaalo lyetu muye. Aamwatate yamwe oya li ya kanitha omagumbo gawo nosho wo iilikolomwa yawo. Shoka osha li sha dhimbulukitha ndje kutya otatu vulu okukanitha iinima yopamaliko, ihe ekwatathano lyetu naJehova olyo lya simana noonkondo. Kakele kokumona iihuna yinyanyalitha, aamwatate kaya li naanaa haya nyenyeta kombinga yaashono. Eihumbato lyawo olye tu tsa omukumo tu idhidhimikile omaupyakadhi getu nosho wo okwaanuukolele.

Otwa li twa pulwa tu ka longele koAsia, koshitayimbelewa shaHong Kong, oshinima shoka twa li inaatu tegelela. Inatu tsa nando onale ondjodhi kutya sikulimwe onatu ka kale hatu zi moAsia. Ihe sho twa kala nokumona nkene Jehova te tu laleke nuuyamba miinakugwanithwa yilwe yetu ayihe, otwa taamba ko ehiyo ndyoka. Okuza mpono mo 2013, otwa li twa thigi po ookuume  ketu moAfrika nosho wo uunshitwe wamo uuwanawa, e tatu yi mela lyondjila, nonando katwa li tu shi kutya hoka tatu yi otatu ka longa shike. Otwa li twa kengeleka sho tatu thigi po Afrika.

Moshilando Hong Kong, omu udha noonkondo noto adha mo aantu yomihoko dhi ili nodhi ili mboka haya kala yi ipyakidhila noonkondo. Kutse osha li elunduluko enene. Osha li oshidhigu kutse okwiilonga Oshichiina. Ihe aamwatate oya li ye tu taamba ko nomaako agehe, notwa li tu hole iikulya yawo. Iilonga moshilongo shoka oya li tayi humu komeho meendelelo, ihe oondando dhomatungo odha li tadhi londo pombanda noonkondo. Onkee ano, Olutuwiliki olwa li lwa tokola lu landithe po omatungo gamwe giitayimbelewa. Konima yethimbo efupi, mo 2015, otwa li pulwa tu ka kwathele koSouth Korea, hoka tu li sigo onena. Otwa li ishewe tu na okwiilonga elaka lilwe edhigu, Oshikorea, nonando ihatu shi popi nawa, aamwatate naamwameme ohaye tu tsu omukumo moku tu lombwela kutya otwa ninga ehumokomeho.

Ihashi kala oshipu okupanga uukuume naantu aape, ihe otwe shi mona kutya ngele owa tameke okukala to ya hiya kegumbo lyoye, oto ke ya tseya nziya. Nonando aamwatate oya za momaputuko gi ili nogi ili, oya faathana, na Jehova okwe tu shita nuunkulungu, tu kale hatu vulu okweegulula omitima dhetu nokwe tu shita tu kale tu hole ookuume ketu oyendji. — 2 Kor. 6:11.

Otwa ilonga okukala hatu tala ko aantu ngaashi Jehova he ya tala ko nokukala tu wete nkene e tu hole nohe tu wilike monkalamwenyo yetu. Uuna twa li twa teka omukumo nenge tu wete aantu ya fa kaaye na ko nasha natse, otwa li hatu leshulula uukalata noontumwafo ndhoka twa nyolelwa kaamwatate naamwameme. Otwa mona nkene Jehova a kala nokuyamukula omagalikano getu, naashono oshi li eshilipaleko kutse kutya oku tu hole nohe tu pe oonkondo tu pule komeho.

Uule womimvo dha ka pita, ngame nomukadhandje, Lesli, otwa ilonga kutya osha simana tu konge ethimbo tu kale pamwe, nonando otu kale twa ipyakidhila shi thike peni. Otwe shi mona kutya otwa pumbwa okukala hatu iyolo tse yene, unene tuu ngele twa ningi epuko sho tatu kambadhala okwiilonga elaka epe. Ongulohi kehe, ohatu tala koshinima oshiwanawa shoka twa nyanyukilwa, opo tu pandule Jehova.

Uushili owo kutya onda li ndi uvite kutya ngame kandi na siku ndi ninge omutumwa nenge ndi ka kale kiilongo yilwe. Ashike sho ndi ilongo kutya Jehova iha nyengwa kusha, osha etele ndje enyanyu. Ohandi dhimbulukwa oohapu dhomuhunganeki Jeremia ndhoka tadhi ti: “Omuwa ongoye wa kotokele ndje.” (Jer. 20:7) Odhoshili kutya Jehova okwe tu ningila iinima oyindji iiwanawa mbyoka twa li inaatu tegelele nokwe tu laleka nuuyamba, nokwa gwanithwa po nokuli ehalo lyandje lyokweenda munelomba. Otwa ya nondhila komahala ogendji, ngoka inaandi yaguma nando onale ndi ende ko pethimbo nda li okamatyona. Onda tuka wo noondhila lwiikando itano sho tandi ningi omatalelopo guusita momanenevi gatano. Onda pandula wo omukadhandje, Lesli, sho a kala ta ambidhidha ndje nehalo ewanawa miinakugwanithwa yandje ayihe ya yoolokathana.

Sigo onena ohatu kala tatu idhimbulukitha kutya olye tatu longele iilonga mbino nomolwashike. Omalaleko nuuyamba ngoka tatu tyapula kunena, otage tu kwathele tu mone kutya onakuyiwa otayi ka kala yi nyanyudha shi thike peni, sho tatu ka kala nomwenyo sigo aluhe, uuna Jehova ta ka ‘kamununa eke lye e ta kutitha iinamwenyo ayihe kesilohenda lye.’ — Eps. 145:16.