Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Omumwatate Rutherford ta popi poshigongi shoshitopolwa pokapale Cedar Point, Ohio, mo 1919

1919 — Pwa pita ngashingeyi omimvo ethele

1919 — Pwa pita ngashingeyi omimvo ethele

LWOPEHULILO lyomumvo 1919, Iita Iinene (mbyoka lwanima ya ka kala hayi ithanwa Iita yoTango yUuyuni) oya hulu. Oya li ya kwata uule womimvo dhi vulithe pune. Lwopehulilo lyomumvo 1918, iigwana oya li ya egeke omatati, na momasiku 18 Januali 1919, oshigongi hashi ithanwa Paris Peace Conference osha tameke. Shimwe shomiinima mbyoka ya tompolwa po koshigongi shoka, omauvathanotsokumwe ngoka ga li ga hulitha po iita pokati kaNdowishi niilongo yontumba mbyoka yi imanga kumwe. Oga li ga shainwa mo 28 Juni 1919.

Omauvathanotsokumwe ngoka, oga li ga kwathele pu totwe ehangano epe, ano Oshipandi shIigwana. Elalakano lyasho olya li “okweeta po elongelokumwe nosho wo ombili negameno lyopaigwana.” Omalongelokalunga gUukwakriste ogendji, oga li ge shi ambidhidha. Omutumba gwOongeleka dhopaKriste (Federal Council of the Churches of Christ) moAmerika ogwa li gwe shi tala ko shi li “endhindhiliko lyopapolotika lyUukwaniilwa waKalunga kombanda yevi.” Omutumba ngoka ogwe shi ambidhidha, mokutuma aatumwakalelipo koshigongi Paris Peace Conference. Gumwe gwomaatumwakalelipo okwa ti kutya oshigongi shoka osha li “etameko lyethimbo epe mondjokonona yaantu.”

Ethimbo epe olya li lya tameke, ihe kalya li lya etithwa kaalumentu mboka ya li ya kala poshigongi shoka shombili. Mo 1919, ethimbo epe miilonga yokuuvitha olya li lya tameke, sho Jehova a nkondopaleke oshigwana she shi uvithe sha mana mo inaashi monika nando onale. Ihe tango, Aakonakoni yOmbiimbeli oya li ya pumbwa okuninga elunduluko enenenene.

ETOKOLO EDHIGU

Joseph F. Rutherford

Ehogololo lyokomumvo lyaakwatelikomeho yehangano lyo-Watch Tower Bible and Tract Society, olya li lya ningwa mOlyomakaya, 4 Januali 1919. Pethimbo ndyono, omumwatate Joseph F. Rutherford, ngoka a li omukwatelikomeho gwoshigwana shaJehova, okwa adhika a tulwa mondholongo kaashi li pauyuuki moshilando Atlanta shomuGeorgia, moAmerika, pamwe naamwahe yaheyali. Epulo olya li mpano kutya: Mbela aamwatate aakwatelikomeho mboka ya li mondholongo, naya hogolululwe? Nenge naya pingenwe po?

Evander J. Coward

Omumwatate Rutherford sho a li mondholongo, okwa li ti ipula kombinga yonakuyiwa yehangano. Okwa li e shi kutya aamwatate yamwe oya li ye uvite kutya otashi ka kala shi li nawa pu hogololwe omupresidende gulwe. Omolwetompelo ndyoka, okwa nyolele mboka ya li ya gongala pehogololo ndyoka, ontumwafo tayi popile omumwatate Evander J. Coward a ninge omupresidende. Omumwatate Rutherford okwa popi omumwatate ngoka kutya “okwa ngungumana,” “omunandunge” “nomudhiginini kOmuwa.” Ihe aamwatate oyendji oya li ya ningi ehogololo lyi ili, shoka sha ningitha omahogololo ga undulilwe komeho noomwedhi hamano. Ooahende mboka ya li taya popile aamwatate mboka ya li mondholongo, oya tsu kumwe nasho. Manga shoka sha li tashi kundathanwa, aamwatate yamwe oya geye noonkondo.

Richard H. Barber

Opo ihe, opwa holoka sha shoka omumwatate Richard H. Barber lwanima e shi popi kutya osho ‘ekandulopo lyuupyakadhi.’ Oshike shono? Gumwe gwomaamwatate mboka ya li po, okwa yi mo ta ti: “Ngame kandi shi ahende, ihe ngele tashi ya piinima yopaveta, ondi shi sha kombinga yompango yokukala omudhiginini. Kalunga okwa tegelela tu kale aadhiginini. Omukalo gumwe tatu vulu okuulika uudhiginini wetu kuye, omokuhogolola omumwatate Rutherford a tsikile okukala omupresidende gwehangano.” — Eps. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Omumwatate A. H. Macmillan ngoka naye a li mondholongo, ota dhimbulukwa kutya esiku lya ka landula ko, omumwatate Rutherford okwa konkola pokandunda ke, e ta ti: “Eta oshikaha shoye.” Opo ihe, okwe mu pe ondelekelama. Omumwatate Macmillan okwa mono etumwalaka ndyoka li li mo, na nziya okwa uvu ko shoka tali ti. Etumwalaka olya li tali ti: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY AND SPILL DIRECTOR FIRST THREE OFFICERS LOVE TO ALL.” Shino osha li tashi ti kutya aamwatate ayehe mboka, oya li ya hogolululwa ya tsikile okukala aakwatelikomeho nosho wo kutya omumwatate Joseph Rutherford naWilliam Van Amburgh nayo oya li taya ka tsikila niinakugwanithwa yawo mbyoka ya li ye na. Onkene omumwatate Rutherford okwa li ta ka tsikila okukala omupresidende.

YA MANGULULWA!

Omanga aamwatate yahetatu ye li mondholongo, Aakonakoni yOmbiimbeli aadhiginini oya li ya pula aantu ya shaine omukanda gu ye kepangelo, opo aamwatate mboka ya mangululwe. Aamwatate naamwameme mboka, oya ulike uulaadhi, sho ya longo nuudhiginini, opo eindilo ndyoka li shainwe kaantu ye vulithe 700 000. Metitatu, mo 26 Maalitsa 1919, omanga omukanda ngoka inaagu gandjwa, omumwatate Rutherford naamwatate yalwe yiinakugwanithwa, oya mangululwa.

Omumwatate Rutherford okwa li a lombwele aantu mboka ya li ye ya oku mu hambelela, a ti: “Onda tompwa kutya otwa pita meshongo ndika, opo li tu longekidhe tu vule oku ka taalela oonkalo oondhigu monakuyiwa. . . . Oonkambadhala dheni kadha li ando dhokukwathela aamwaho ya ze mo mondholongo. Ndyoka halyo lya li elalakano lya simanenena lyoonkambadhala dheni. . . . Elalakano lyeni lya simanenena, olya li okugandja uunzapo kombinga yoshili, naamboka mwe shi ninga omwa mona elalekonuuyamba.”

Osha li shi iwetikile kutya Jehova oye a li ta ukitha iinima, sho aamwatate ya taalela oonkalo ndhoka. Mo 14 Mei 1919, etsikilithompangu olya mono kutya: “Aamwatate moshipotha shika kaya li ya . . . pangulwa pauyuuki ngaashi shi na okuningwa, nokungawo etokolo olya lundululwa.” Oya li ya tamanekelwa omiyonena dha kwata miiti, ihe ando oya li ya dhiminwa po owala nenge ya kuthilwa po kwaashoka ya tokolelwa, andola omadhina gawo oga ka kala inaaga yela. Okuza mpono, kaya li ya tamanekelwa sha we. Oshizemo, omumwatate Rutherford okwa ka pitikwa ishewe paveta, a kalele po oshigwana shaJehova komeho yOmpangu yoPombanda yaAmerika, oshinima shoka a kala ha ningi lwiikando konima sho a mangululwa.

TWA TOKOLA TOKO OKUUVITHA

Omumwatate Macmillan okwa ti: “Katwa li tatu ka kuutumba owala twa mwena, twa tegelela Omuwa e tu fale megulu. Otwa li twe shi mono kutya otwa pumbwa okuninga sha, opo tu mone kutya ehalo lyOmuwa olini.”

Ihe aamwatate koombelewa dhetu oonene, kaya li taya vulu okutsikila niilonga mbyoka ya kala nokulonga uule womimvo. Omolwashike? Omolwaashono pethimbo ya li mondholongo, iinima ayihe mbyoka ya li haya longitha ya pilinte iileshomwa, oya li ya hanagulwa po. Shika osha li she ya teya omukumo, naamwatate yamwe oya li tayi ipula ngele iilonga yokuuvitha opo ya hulila mpoka.

Mbela opwa li ngaa yamwe natango ye na ohokwe metumwalaka lyUukwaniilwa ndyoka lya li tali uvithwa kAakonakoni yOmbiimbeli? Opo epulo ndyoka li yamukulwe, omumwatate Rutherford okwa li a tokola a gandje oshipopiwa. Aantu ayehe oya li taya ka hiywa ya kale po. Opo nduno omumwatate Macmillan okwa ti: “Ngele poshipopiwa mpono inapu ya omuntu, osha yela kutya iilonga yokuuvitha oya hula.”

Oshifo shi na etseyitho lyoshipopiwa shomumwatate Rutherford, shi na oshipalanyolo “The Hope for Distressed Humanity,” moshilando Los Angeles, moCalifornia, mo 1919

MOsoondaha, 4 Mei 1919, nonando omumwatate Rutherford okwa li e na uuwehame wa kwata miiti, okwa gandja oshipopiwa shi na oshipalanyolo “Etegameno lyaantu mboka ya gwililwa po” (The Hope for Distressed Humanity) moshilando Los Angeles, moCalifornia. Opwa li aantu 3 500 lwaampono, nayalwe omathele oya li ya shuna, molwaashono ehala olya li lyu udha. Esiku lya ka landula ko, opwa ka kala ishewe aantu 1 500. Aamwatate oya li ya mono eyamukulo lyawo, oshoka aantu oya li ya ulike ohokwe!

Shoka aamwatate ya ka ninga po lwanima, osha gumu omukalo moka Oonzapo hadhi uvitha sigo okunena.

TAYA LONGO NUUDHIGININI, OMOLWONAKUYIWA

Oshungolangelo ye 1 Auguste 1919, oya li ya tseyitha kutya petameko lyaSeptemba, otapu ka ningwa oshigongi shoshitopolwa pokapale Cedar Point, moOhio. Clarence B. Beaty, Omukonakoni gwOmbiimbeli omugundjuka gwokoMissouri, okwa ti: “Kehe gumwe okwa li a hala oku ka kala po.” Osha li oshikumithi noonkondo, sho poshigongi shoka pwa li aamwatate naamwameme ye vulithe po 6 000. Shoka sha gwedha ko kenyanyu, opwa li pwa ninginithwa aantu ye vulithe po 200 metale Erie.

Efo lyokombanda lyoshifo shotango The Golden Age, shesiku 1 Kotoba 1919

Mo 5 Septemba 1919, mesiku etitano lyoshigongi, omumwatate Rutherford “moshipopiwa she” okwa li a tseyitha oshifo oshipe shoka shi na oshipalanyolo The Golden Age. * Moshifo shoka omwa li tamu “ka kala uuyelele wa simana wu li pethimbo, wa kankamena kOmanyolo tawu yelitha kutya omolwashike iiningwanima mbika iinene [ya li] tayi ka holoka.”

Aakonakoni yOmbiimbeli ayehe oya li ya ladhipikwa ya uvithe nuulaadhi, taya longitha oshifo shika oshipe. Ontumwafo oya li ya yelitha nkene iilonga ya li tayi ka unganekwa, tayi ti: “Kehe omuuvithi a ninginithwa na dhimbulukwe kutya oshi li uuthembahenda uunene okuuvitha nokulongitha ompito ndjika ngashingeyi a ninge ngaashi ta vulu.” Oyendji oya li ya taamba ko ehiyo ndika! Sho kwa ka thikwa muDesemba, aauvithi yUukwaniilwa aalaadhi oya li ya mono aantu mboka yi inyolitha ya kale haya mono oshifo shika oshipe ye vulithe 50 000.

Aamwatate moBrooklyn shaNew York, ye li peloli lyoondongelwa dhoshifo The Golden Age

Lwopehulilo lyomumvo 1919, oshigwana shaJehova osha li sha unganekwa ishewe nokutsuwa omukumo. Shimwe ishewe, omahunganeko gamwe ga simana ge na ko nasha nomasiku gahugunina, oga li ga gwanithwa. Okumakelwa nokuhwepopala kwoshigwana shaKalunga, hoka kwa hunganekwa muMaleaki 3:1-4, okwa li kwa gwanithwa. Oshigwana shaJehova osha kala nokumangululwa mo muupika wopathaneko ‘waBabiloni Oshinene,’ na Jesus okwa li a langeke po “omupiya omudhiginini nomunandunge.” * (Eh. 18:2, 4; Mat. 24:45, NW) Ngashingeyi Aakonakoni yOmbiimbeli oya li yi ilongekidhila iilonga mbyoka Jehova a li a hala ya longe.

^ okat. 22 Oshifo The Golden Age osha ka kala hashi ithanwa Consolation mo 1937, nomo 1946 osha ka kala hashi ithanwa Awake!

^ okat. 24 Tala Oshungolangelo yo 15 Juli 2013, ep. 10-12, 21-23; Maalitsa 2016, ep. 23-25.