Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Omapulo ga za kaaleshi

Omapulo ga za kaaleshi

Uunake oshigwana shaKalunga sha li sha yi muupongekwa waBabilon oshinene?

Oshigwana shaKalunga osha yi muupongekwa konima yomumvo 100, nosha zi mo momumvo 1919. Omolwashike twa pumbwa okukala tu uvite ko nawa oshinima shino?

Opu na uunzapo wa yela mboka tawu ulike kutya momumvo 1919, Aakriste aagwayekwa oya li ya mangululwa mo muupongekwa waBabilon oshinene noya li megongalo lya yogolwa. Manga Uukwaniilwa waKalunga inaawu tameka okupangela megulu mo 1914, oshigwana shaKalunga osha li sha makelwa. Osha li wo sha yogolwa pambepo kashona nakashona sigo sha manguluka ko komalongelokalunga giifundja. * (Maleaki 3:1-4) Momumvo 1919, Jesus okwa li a langeke po “omumati omwiinekelwa nomunandunge” a gandje “iikulya pethimbo lyayo” koshigwana shaKalunga sha yogolwa. (Mateus 24:45-47) Momumvo ogwo tuu ngoka, oshigwana shaKalunga osha li sha mangululwa mo muupongekwa wopathaneko waBabilon oshinene. (Ehololo 18:4) Uunake nduno oshigwana shaKalunga sha li sha yi muupongekwa?  

Nale otwa li hatu yelitha kutya oshigwana shaKalunga osha li sha falwa muupongekwa waBabilon oshinene mo 1918. Oshungolangelo yo 15 Maalitsa 1992, oya popi kutya ngaashi owala Aaisraeli ya li ya falwa muupongekwa kuBabilonia, aapiya yaJehova nayo oya li ya falwa muupongekwa kuBabilon oshinene mo 1918. Uuyelele owundji owu ulika kutya oshigwana shaKalunga osha kala muupongekwa omimvo odhindji dha tetekela omumvo 1918.

Ehunganeko ndyoka li li muHesekiel 37:1-14 olya popya kutya oshigwana shaKalunga otashi ka falwa muupongekwa, nokonima otashi ka mangululwa. Hesekiel okwa li a mono memoniko esilu lyu udha omasipa. Movelise 11, Jehova okwa popi a ti: “Aaisraeli oya fa omasipa.” Shika otashi ulike kutya okwa li ta popi oshigwana shaIsraeli. Oohapu ndhoka otadhi ulike wo ‘kaantu yaKalunga’ nenge Israeli yaKalunga, mboka ye li aagwayekwa. (Aagalati 6:16; Iilonga 3:21) Memoniko ndika Hesekiel okwa mono omasipa ga yumuka e taga ningi ongundu onenenene. Emoniko ndika otali popi omukalo moka oshigwana shaKalunga sha li tashi ka mangululwa muupongekwa waBabilon oshinene mo 1919. Ehunganeko ndyono olyu ulike ngiini kutya osha li tashi ka kala muupongekwa ethimbo ele?

Tango, Hesekiel okwa dhimbulula kutya omasipa gaasi oga li “omakukutu.” (Hesekiel 37:2, 11) Shino otashi ulike kutya oya kala ya sa ethimbo ele. Olutiyali, Hesekiel okwa mono kutya aasi inaya yumuka pethimbo limwe, ihe oye ende taya yumuka kashona nakashona. Oku uvu ‘ekolokoto, nomasipa oga tameke okuhedhathana.’ Konima, okwa mono ‘omasipa taga mene oothipa’ noontumba. Oontumba nodha siikilwa koshipa. Okwa mono ishewe ‘omufudho gwa hiti momalutu, ogo noga yumuka.’ Hugunina, sho aantu ya yumudhwa, Jehova okwe ya shuna ishewe koshilongo shawo. Iinima ayihe mbyoka ya ningwa memoniko ndika, otayi ulike kutya oshigwana shaKalunga osha li tashi ka kala muupongekwa ethimbo ele. — Hesekiel 37:7-10, 14.

Ngaashi naanaa sha li sha hunganekwa, Aaisraeli oya kala muupongekwa ethimbo ele. Oya kala mo okuza mo 740 manga Jesus inee ya kombanda yevi. Shika osha ningwa sho uukwaniilwa waIsraeli wokuumbangalantu nenge omazimo omulongo gaIsraeli, ga li ga thiminikwa ga thige po oshilongo shawo. Konima yaashoka, mo 607 manga Jesus inee ya kombanda yevi, Jerusalem osha li sha hanagulwa po kAababilonia. Uukwaniilwa waJuda wokuumbugantu nenge omazimo gaali gaIsraeli, oga li nago ga thiminikwa ga thige po oshilongo shawo. Momumvo 537 manga Jesus inee ya kombanda yevi, Aaisraeli oya zi mo muupongekwa sho Aajuda yamwe ya shuna ya ka tungulule otempeli. Oya shuna wo ya ka longele Jehova natango muJerusalem.

Uuyelele awuhe mbuka otawu ulike kutya Aakriste aagwayekwa otashi vulika ya li ya kala muupongekwa waBabilon oshinene uule wethimbo ele. Inaya kala mo owala okuza mo 1918 sigo omo 1919. Jesus naye okwa li a popi kombinga yethimbo ndyoka. Okwa popi kutya omawu otaga ka kokela mumwe nombuto ombwanawa. Omawu otaga thaneke Aakriste yiifundja, omanga ombuto ombwanawa tayi thaneke “aana yOshilongo” nenge yUukwaniilwa. (Mateus 13:36-43) Momukokomoko gwethimbo ndyoka, Aakriste yashili oya li owala aashona. Oyendji yomwaamboka ya kala hayi iti Aakriste, oya li ya tsu kumwe nomalongo giifundja noya ningi aashunimonima. Ndyoka olyo etompelo molwaashono tatu tile kutya egongalo lyopaKriste olya li muupongekwa waBabilon oshinene. Shika osha ningwa konima yomumvo 100, nosha tsikile sigo otempeli yaKalunga yopambepo ya yogolwa mo 1914. — Iilonga 20:29, 30; 2 Aatessalonika 2:3, 6; 1 Johannes 2:18, 19.

Muule womimvo ndhoka omathele, aawiliki yoongeleki naawiliki yopapolotika, oya kala ya hala aantu ayehe ya kale kohi yepangelo lyawo. Pashiholelwa, aantu kaya li ya pitikwa ya kale ye na Ombiimbeli nenge ye yi leshe melaka ndyoka hayu uvu. Yamwe mboka ya li haya lesha Ombiimbeli oya li nokuli ya fikilwa koshiti. Yo yalwe mboka ya li ye li ompinge naashoka tashi popiwa kaawiliki yoongeleki oya li ya hepekwa noonkondo. Pethimbo mpoka, kasha li oshipu kaantu yi ilonge oshili nenge ye yi longe yalwe.

Memoniko lyaHesekiel otwi ilonga mo kutya oshigwana shaKalunga osha li sha yumudhwa nosha mangululwa mo kashona nakashona momalongelokalunga giifundja. Mbela shika osha tameke okuningwa uunake, nosha ningwa ngiini? Memoniko omwa popiwa “ekolokoto,” ndyoka lya ningwa omimvo ethele manga omasiku gahugunina inaaga tameka, mo 1914. Muule womimvo ndhoka, opwa li aantu yamwe ya hala okutseya oshili nokulongela Kalunga, nonando oya li mokati kaantu taya longo omalongo giifundja. Oya konakona Ombiimbeli noya ningi ngaashi taya vulu ya lombwele yalwe shoka yi ilonga. Yalwe oya longo nuudhiginini ya toloke Ombiimbeli momalaka moka aantu hayu uvu.

Pehulilo lyomumvo 1800 nasha, oontumba noshipa oya li ya siikile omasipa pathaneko. Charles Taze Russell nookuume ke oya longo nuudhiginini ya tseye oshili noya longele Jehova. Oya li wo ya kwathele yalwe ya tseye oshili mokulongitha oshifo Zion’s Watch Tower nosho wo iileshomwa yilwe. Mo 1914, oshinyandwa “Photo-Drama of Creation” nosho wo mo 1917, embo The Finished Mystery olya li ya kwathele oshigwana shaJehova shi koleke eitaalo lyasho. Mo 1919, oshigwana shaJehova osha li sha yumudhwa pathaneko e tashi shuna ishewe koshilongo shasho. Okuza mpono, mboka ye na etegameno lyoku ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi oyi imbwanga mumwe naagwayekwa. Ayehe otaya longele Jehova, ye li “ongundu onenenene.” — Hesekiel 37:10; Sakaria 8:20-23. *

Osha yela kutya oshigwana shaKalunga osha yi muupongekwa waBabilon oshinene konima yomumvo 100. Muule wethimbo ndyoka aantu oyendji oya ningi aashunimonima sho ya taamba ko omalongo giifundja e taya tindi oshili. Uule womimvo odhindji, osha li oshidhigu okulongela Jehova, ngaashi owala sha li oshidhigu kAaisraeli sho ya li muupongekwa. Kunena, oshili otayi uvithilwa kehe gumwe. Otwa nyanyukwa sho tu li pethimbo mpoka ‘aawiliki aanandunge taa adhima ya fa uuyelele.’ Ngashingeyi aantu oyendji otaya “yogolwa,” otaya “opalekwa” notaya taamba ko elongelokalunga lyashili. — Daniel 12:3, 10.

Sho Satana a makele Jesus, mbela okwa li e mu fala shili kotempeli, nenge okwe yi mu ulukile owala memoniko?

Katu shi wo naanaa kutya Satana oku ulukile Jesus otempeli momukalo guni.

Aanyoli yOmbiimbeli Mateus naLukas oya nyola kombinga yaashoka sha li sha ningwa po. Mateus okwa ti kutya ‘omuhindadhi okwa fala’ Jesus kuJerusalem “nokwe mu londeke koshihoko shotempeli,” sha hala okutya, pombanda yotempeli. (Mateus 4:5) Lukas okwa ti kutya ‘omuhindadhi okwa fala Jesus kuJerusalem nokwe mu londeke koshihoko shotempeli.’ — Lukas 4:9.

Nale iileshomwa yetu oya li ya popi kutya otashi vulika Satana a li inaa fala Jesus kotempeli yo yene, sho a li te mu makele. Oshungolangelo ye 1 Maalitsa 1961 oye shi faathanitha nethimbo Satana a li ta makele Jesus, moku mu fala kondundu ondeendeka e te mu ulukile omaukwaniilwa agehe gomuuyuni. Oya ti kutya kaku na nando ondundu ondeendeka hoka omuntu ta vulu okulonda ko, a mone omaukwaniilwa agehe gomuuyuni. Oshungolangelo oya ti kutya ngele osho shi li ngawo, otashi vulika Satana a li inaa fala Jesus kotempeli yo yene. Konima yethimbo iitopolwa ya ka landula ko mOshungolangelo oya ti kutya ando Jesus okwa nukile ko kotempeli, ando okwa si.

Aantu yamwe otaya ti kutya, molwaashoka Jesus ka li Omulevi, ka li ta ka pitikwa a thikame kombanda yotempeli. Otaya ti kutya otashi vulika Satana a li a makele Jesus okupitila memoniko. Omimvo omathele manga Jesus inaa makelwa, Hesekiel okwa li wo a falwa kotempeli okupitila memoniko. — Hesekiel 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Ngele Jesus okwa li a falwa kotempeli okupitila memoniko, otashi vulika yamwe yi ipule taya ti:

  • Ando Jesus okwa kala ngaa shili u uvite ta makelwa a nuke kombanda yotempeli?

  • Iikando yilwe sho Satana a li ta makele Jesus, okwa pulile Jesus a shitukithe omamanya iikwiila nokwa li a hala e mu tsile oongolo noku mu galikane. Mbela Satana okwa li ngaa a hala Jesus a nuke kombanda yotempeli yo yeneyene?

Ngele Satana okwa li a fala Jesus kotempeli yo yeneyene, otashi vulika yamwe yi ipule taya ti:

  • Mbela Jesus okwa li a taaguluka Ompango sho a thikama kombanda yotempeli?

  • Mbela oshe ende ngiini, opo Jesus a ze mombuga a ye kotempeli kuJerusalem?

Natu taleni kuuyelele wumwe wa gwedhwa po mboka tawu tu kwathele tu yamukule omapulo ngoka.

Omuprofesoli D. A. Carson okwa nyola kutya oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “otempeli” sha longithwa muMateus nomuLukas osha yela kutya otashi popi kombinga yehala alihe lyotempeli. Itashi popi owala Ehala lyUuyapukielela, moka mwa li mwa pitikilwa owala Aalevi. Oshitopolwa shotempeli shokuumbugantuzilo osha li shi na ehala lye elekana li li pombandambanda yotempeli. Jesus otashi vulika oko a li a falwa. Opwa li pu na ookilometa 140 lwaampono okuza kehala hoka wu uka kEsilu lyaKidron. Omunandjokonona Josephus okwa ti kutya oshitopolwa shoka osha li oshile. Omuntu ngele okwa thikama kusho e ta tala pevi, okwa li ha “ningi etelele.” Jesus nando ka li Omulevi, okwa li ta vulu okuthikama ko, nokapwa li ngoka ta vulu oku mu indika ko.

Mbela oshe ende ngiini, opo Jesus a ze mombuga a ye kotempeli kuJerusalem? Katu shi wo naanaa. Ombiimbeli oya ti owala kutya Jesus okwa li a falwa kuJerusalem. Inayi popya kutya okwa li oshinano shi thike peni kokule naJerusalem nenge kutya okwa li a makelwa kuSatana ethimbo li thike peni. Onkee ano, otashi vulika Jesus a li a yi kuJerusalem te ende koompadhi, shoka tashi vulika nokuli sha li she mu pula ethimbo ele.

Sho Satana u ulukile Jesus “omapangelo agehe gomuuyuni,” otashi vulika a li e shi ningi okupitila memoniko, molwaashoka itashi wapa Jesus a mone omaukwaniilwa agehe ngoka e li kondundu. Shoka otashi vulika sha faathana nankene hatu tala oomuvi kotiivii tadhi ulike omathano gomahala ge li kiilongo yilwe. Satana okwa li a longitha emoniko, ihe okwa li lela a hala Jesus e mu tsile oongolo noku mu galikane. (Mateus 4:8, 9) Sho Satana a fala Jesus kombanda yotempeli, otashi ulike kutya okwa li lela a hala Jesus a tule omwenyo gwe moshiponga ngele ta nuka koshihoko shotempeli. Jesus okwa li e shi tindi. Ando Jesus okwa li a makelwa owala okupitila memoniko, ando emakelo ndyoka olya ka kala ngaa tali ti sha?

Otashi vulika Jesus a li a yi shili kuJerusalem e ta thikama pehala eleeleka lyotempeli. Ngaashi sha popiwa petameko lyoshitopolwa shika, katu shi wo naanaa nkene Satana a li u ulukile Jesus otempeli. Nonando ongawo, otu na uushili kutya Satana okwa li a tsikile okumakela Jesus a ninge iinima ya puka, noshikando kehe Jesus okwa li e shi tindilile.

^ okat. 2 Embo lyaHesekiel 37:1-14 nosho wo lyEhololo 11:7-12, otaga popi shoka sha ningwa mo 1919. Ehunganeko ndyoka li li muHesekiel 37:1-14 otali popi nkene oshigwana shaKalunga ashihe sha galukile kelongelokalunga lyashili mo 1919, konima sho sha kala ethimbo ele muupongekwa. Ehunganeko ndyoka li li mEhololo 11:7-12, otali popi omumvo 1919 moka mwa li mwa yumudhwa pathaneko okangundu okashona kaagwayekwa hoka taka kwatele komeho oshigwana shaKalunga. Uule wethimbo ele ndyoka aagwayekwa ya li ya kala muupongekwa kaya li taya vulu okukwatela komeho oshigwana shaKalunga.