Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Owe shi tseya ngaa?

Owe shi tseya ngaa?

Mbela Mordekai oko a li shili?

OMUJUDA gumwe gwedhina Mordekai, okwa li a dhana onkandangala ya simana miiningwanima mbyoka ya popiwa memboMbiimbeli lyaEster. Okwa li Omujuda omupongekwa nokwa li ha longo mombala yaPersia, petameko lyethelemumvo etitano K.E.N., sho ‘omukwaniilwa Kserkses a li ta lele.’ (Ngoka ha ithanwa wo Ahasveros) Mordekai okwa li a yi moshipala okudhipagwa kwomukwaniilwa ngoka. Onkee omukwaniilwa okwa li e mu pandula nokwa ningi elongekidho Mordekai a simanekwe montaneho. Konima sho Haman, omutondi gwaMordekai nosho wo Aajuda yalwe a si, omukwaniilwa ngoka okwa li a ningi Mordekai elenga ekuluntu. Ondondo ndjono, oya li ya pitike Mordekai a vule okuhupitha Aajuda komadhipago gakiinahenda ngoka gali ga ningwa muPersia. — Ester 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Petameko lyethelemumvo eti-20, aanandjokonona yamwe oya li taya ti kutya embo lyaEster ka li shi lyoshili nosho wo kutya Mordekai ka li ko. Ihe mo 1941, aalafululi oya li ya mono uumbangi mboka tawu yambidhidha shoka sha popiwa mOmbiimbeli kombinga yaMordekai. Uumbangi wuni ya li ya mono?

Aakonakoni oya li yi itsu emanya lyomuPersia lya nyolwa uuyelele mwa tumbulwa edhina lyomulumentu Marduka (mOshindonga Mordekai). Omulumentu ngoka okwa li ha longo e li omunambelewa, tashi vulika a li omudhigininimambo, muSusa. Arthur Ungnad omutseyinawa gwondjokonona yaakuluyonale, okwa ti kutya emanya ndyono “olyo owala lya li li na uuyelele wopaMbiimbeli mono mwa popiwa Mordekai” pethimbo ndyoka.

Okuza sho Ungnad a gandja uuyelele we, aalongwantu oya kala nokutoloka uuyelele wa nyolwa komamanya omayovi gomuPersia. Gamwe gomomamanya ngoka Oopersepolisi, ngono ga li ga adhika miikulukuma yompungulilo yi li popepi noshilando shoka. Omamanya ngono oga nyolwa pethimbo lyomupangeli Kserkses gwotango. Oga nyolwa melaka lyOshielamite noge na omadhina gamwe ngoka ga tumbulwa membo lyaEster. a

Edhina Mordekai (Marduka) lya nyolwa kemanya lyomuPersia

Omamanya gamwe gOopersepolisi oga tumbula edhina Marduka, ngoka a longa onga amushanga gwomukwaniilwa guuwa muSusa, pethimbo lyelelo lyomukwaniilwa Kserkses. Emanya limwe olya popya kombinga yaMarduka e li omutoloki. Uuyelele mboka otawu tsu kumwe naashoka Ombiimbeli ya hokolola kombinga yaMordekai. Okwa li omupiya ngoka a li ha longo muuwa womukwaniilwa Kserkses, nokwa li ha popi omalaka gaali. Mordekai okwa li aluhe ha longo posheelo shuuwa muSusa. (Ester 2:19, 21; 3:3) Omweelo nguka ogwa li omunene na opo pwa li hapu longo aapiya yomuuwa.

Opu na uuyelele uuhokithi wa faathana pokati kaMarduka ngoka a tumbulwa komamanya naMordekai ngoka a popiwa mOmbiimbeli. Oya li ko pethimbo limwe nomehala limwe, noya li ye na ondondo ya faathana nohaya longo mehala lya faathana. Okutala kuuyelele awuhe mboka aalafululi yiinima ya mona, osha fa shi li ngeyi kutya Marduka naMordekai ngoka a popiwa membo lyaEster omuntu gumwe.

a Mo 1992, Omuprofesoli Edwin M. Yamauchi okwa nyola oshitopolwa shi na omadhina omulongo ngoka taga adhika wo membo lyaEster e ga kutha komamanya gOopersepolisi.