Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

“Ondi shi shi kutya ota ka yumuka”

“Ondi shi shi kutya ota ka yumuka”

“Kuume ketu . . . okwa kotha, ihe ngame onda hala, ndi ye, ndi ke mu penduthe.” — JOH. 11:11.

OMAIMBILO: 142, 129

1. Marta okwa li e na einekelo lini kombinga yomumwayinamati? (Tala kethano lyopetameko.)

MARTA ngoka a li kuume nosho wo omulongwa gwaJesus, okwa li a nika oluhodhi, omolweso lyomumwayina, Lasarus. Mbela opwa li ngaa shoka tashi vulu oku mu hekeleka? Eeno. Jesus okwa li e mu uvanekele a ti: “Omumwanyoko ota ka yumuka.” Shoka otashi vulika kasha li naanaa sha kutha po oluhodhi lwe thiluthilu, ihe nonando ongawo, Marta okwa li a taamba ko shoka Jesus e mu lombwele. Marta okwa ti: “Ondi shi shi kutya ota ka yumuka mesiku lyahugunina.” (Joh. 11:20-24) Marta okwa li e na uushili kutya shoka otashi ka ningwa monakuyiwa. Opo nduno Jesus okwa longo oshikumithalonga. Okwa li a yumudha Lasarus mesiku olyo tuu ndyoka.

2. Omolwashike wa hala okukala nuushili mboka Marta a li e na?

2 Inatu tegelela Jesus nenge He, ye tu longele oshikumithalonga shoka. Ihe ngaashi Marta, mbela nangoye owu na uushili kutya aantu mboka ya sa wu hole, otaya ka yumudhwa monakuyiwa? Otashi vulika wa silwa kuume koye kopandjokana, meme gwoye, tate gwoye, nyokokulu, hokulu nenge omumwoye. Otashi vulika omuntu ngoka wa silwa, wa tegelela nondjuulukwe oku mu papatela, okupopya naye nokuyola naye. Shinyanyudha, ngaashi Marta, owu na etompelo ewanawa lyokutya: ‘Ondi shi shi kutya ngoka ndi hole ota ka yumudhwa.’ Nonando ongawo, oshi li nawa kOmukriste kehe a dhiladhile kombinga yomatompelo gokukala nuushili mboka.

3, 4. Shoka Jesus a li a ningi po, osha li sha koleke ngiini eitaalo lyaMarta?

3 Marta okwa li ha zi popepi naJerusalem, notashi vulika kaa li a mona sho Jesus a yumudha okamwanamati komuselekadhi popepi noshilando Nain muGalilea. Ihe otashi vulika a li e shi uvu. Jesus okwa li wo a yumudha omwanakadhona gwaJairus. Aantu mboka ya li maandjaJairus, “oya li ye shi kutya omukadhona okwa sa.” Ihe Jesus okwa li a kutha oshikaha shomukadhona ngoka, e ta ti: “Mumwandje penduka po!” Mbalambala okwa penduka. (Luk. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Odhoshili kutya Marta nomumwayina, Maria, oya li ye shi kutya Jesus ota vulu okwaaludha aavu. Onkee ano, oya li yu uvite kutya ando Jesus opo a li sho Lasarus te ehama, ando ina sa. Ihe molwaashono kuume kaJesus kopothingo okwa li a sa, oya li ya tegelela shike monakuyiwa? Ndhindhilika kutya Marta okwa li a popi kutya Lasarus ota ka yumuka monakuyiwa, “mesiku lyahugunina.” Omolwashike a li e na uushili mwaashoka? Omolwashike to vulu okukala nuushili kutya otaku ka kala eyumuko monakuyiwa, ndyoka tashi vulika li ka kwatele mo mboka wu hole?

4 Opu na omatompelo omawanawa gokukala nuushili mboka. Sho tatu ka tala kugamwe gomugo, otashi vulika mOmbiimbeli wu mone mo iitsa mbyoka inoo dhiladhila nale ngele oya pambathana netegameno lyashili, kombinga yoku ka mona ishewe oonakusa yoye mboka wu hole.

IININGWANIMA MBYOKA TAYI TU PE ETEGAMENO

5. Oshike sha li sha kwathele Marta a kale e na uushili kutya Lasarus ota ka yumudhwa?

5 Ndhindhilika kutya Marta ka li a ti kutya ‘ondi inekela kutya omumwameme ota ka yumuka.’ Pehala lyaashono, okwa ti: “Ondi shi shi kutya ota ka yumuka.” Marta okwa li a tompwa, omolwiikumithalonga mbyoka tashi vulika a li i ilonga, omanga nokuli Jesus inaa tameka niilonga yokuuvitha. Okwa li e yi ilongo megumbo nomosinagoga, pethimbo omugundjuka. Otatu ka tala ngashingeyi komayumuko gatatu, ngoka ga popiwa mOmanyolo.

6. Oshikumithalonga shini oshindhindhilikwedhi Elia a li a longo, shoka Marta a li i ilongo kombinga yasho?

6 Eyumuko lyotango olya ningwa pethimbo Kalunga a li a nkondopaleke omuhunganeki gwe, Elia, a longe iikumithalonga. Mokandoolopa kedhina Sarefat, ka li muFoinikia, omwa li omuselekadhi ohepele, ngoka a li a yakula nawa omuhunganeki ngoka. Opo nduno Kalunga okwa ningi oshikumithalonga. Okwa shilipaleke omuselekadhi ngoka kutya uusila nomagadhi ge itaga ka pwa mo, opo ye nokamwanamati ya vule okukala nomwenyo. (1 Aak. 17:8-16) Lwanima, okamwanamati oka kwatwa kuuvu e taka si. Elia okwe ya okukwathela omuselekadhi. Okwa kwata omudhimba, e ta galikana ngeyi: “Kalunga kandje, galulila omumati nguka omwenyo.” Shoka osho sha ningwa! Kalunga oku uvu egalikano lyaElia, okamwanamati komuselekadhi e taka yumuka. Ndyoka olyo eyumuko lyotango lya popiwa mOmbiimbeli. (Lesha 1 Aakwaniilwa 17:17-24.) Odhoshili kutya Marta okwa li i ilongo kombinga yoshikumithalonga shoka oshindhindhilikwedhi.

7, 8. (a) Hokolola shoka Elisa a ningi po, opo a hekeleke omukiintu ngoka a li a nika oluhodhi. (b) Oshikumithalonga shoka Elisa a ningi, oshu ulike shike kombinga yaJehova?

7 Eyumuko etiyali lya popiwa mOmanyolo, olya li lya ningwa komuhunganeki Elisa, ngoka a pingene po Elia. Moshilando Shunem omwa li omukiintu Omuisraeli, ngoka a li a yakula Elisa momukalo gwi ikalekelwa. Okupitila momuhunganeki ngoka, Kalunga okwa li a yambeke omukiintu ngoka ihaa mono aanona, a mone okanona kokamati, nonando omusamane gwe okwa li omukokele. Konima yomimvo dhontumba, okamwanamati kawo oka si. Dhiladhila koluhodhi olunene ndoka yina a li e na. Lwanima, yina yokamati okwa pula epitikilo komusamane gwe, e te ende oshinano shookilometa 30 lwaampono u uka kuElisa ngoka a li pondundu Karmel. Opo nduno omuhunganeki Elisa okwa tumu omuyakuli gwe Gehasi, a tetekele kuShunem, opo a ka yumudhe okamati hoka. Gehasi ka li a vulu oku ka yumudha. Lwanima, yina yokamati ngoka a nika oluhodhi nosho wo Elisa nayo osho ya thiki. — 2 Aak. 4:8-31.

8 Elisa okwa yi mondunda moka mwa li omudhimba, e ta galikana. Okamati oka yumuka pashikumithalonga. Yina okwa li a nyanyukwa noonkondo okukala ishewe nako. (Lesha 2 Aakwaniilwa 4:32-37.) Yina yokamati otashi vulika a li a dhimbulukwa shoka Hanna ngoka a li ihaa mono aanona, a popile megalikano lye, sho a fala Samuel ketsalihangano. Hanna okwa li a galikana ta ti: “Omuwa . . . aantu ote ya tumu muusi e te ya galula mo ishewe.” (1 Sam. 2:6) Kalunga oku ulike kutya oku na oonkondo dhokuyumudha, sho a yumudha okamati komuShunem.

9. Hokolola nkene Elisa a kwatelwa mo meyumuko etitatu, ndyoka lya popiwa mOmbiimbeli.

9 Oshiningwanima shoka hasho shahugunina sha kwatela mo Elisa. Okwa kala omuhunganeki uule womimvo dhi vulithe 50. Okwa ‘kwatwa kuuvu nokonima okwa si.’ Sho omudhimba gwaElisa gwa ningi omasiku, opwa thigala owala omasipa. Esiku limwe Aaisraeli yamwe oya li mondjila taya ka fumvika omulumentu gwontumba. Sho ya mono aatondi yawo, oyu umbile omudhimba mombila moka mwa li omasipa gaElisa. Ombiimbeli otayi ti: “Omudhimba sho gwa gumathana niipongo yaElisa, omulumentu okwa yumuka e ta yambuka po.” (2 Aak. 13:14, 20, 21) Omahokololo ngoka geyumuko, oge na okukala ga li taga ti sha kuMarta! Odhoshili kutya Kalunga oku na oonkondo dhokuyumudha. Dhiladhila wo shoka taga ti kungoye. Otage ku pe wo uushili kutya oonkondo dhaKalunga oonene noinadhi ngambekwa.

IININGWANIMA YOMETHELEMIMVO LYOTANGO

10. Petrus okwa li a kwathele ngiini omumwameme Omukriste ngoka a li a sa?

10 MOmanyolo gopaKriste gOshigreka namo otatu adha mo omahokololo gomayumuko, ngoka ga li ga ningwa kaapiya yaKalunga aadhiginini. Shoka otu shi iwetele komayumuko ngoka Jesus a ningi popepi naNain nosho wo maandjaJairus. Konima yethimbo, omuyapostoli Petrus okwa li naye a yumudha omukiintu Omukriste, Dorkas (Tabita). Petrus okwa li e ya mondunda moka mwa li omudhimba gwaDorkas. Manga e li popepi nomudhimba, okwa galikana. Opo nduno okwa ti: “Tabita, penduka!” Dorkas okwa yumuka, Petrus ‘e te mu gandja e na omwenyo’ kAakriste ooyakwawo. Molwaashono oshiningwanima shoka osha li oshikumithi, “aantu oyendji mboka ye shi uvu, oyi itaale Omuwa.” Oya li taya vulu okulombwela aantu kombinga yOmuwa nonokutya Jehova ota vulu okuyumudha aasi. — Iil. 9:36-42.

11. Ndohotola Lukas okwa li a gandja etumwalaka lini kombinga yomulumentu omugundjuka, naashoka osha li sha gumu ngiini yalwe?

11 Aantu yalwe oya li ishewe poshiningwanima sheyumuko limwe. Oshikando shimwe, omuyapostoli Paulus okwa li pokugongala hoka kwa li mondjugo yopombanda muTroas, ngashingeyi hashi ithanwa Turkey shokuumbangalantuninginino. Paulus okwa li a popi sigo omokati kuusiku. Omulumentu gumwe omugundjuka, edhina lye Eutikus, okwa li a kuutumba pekende a pulakena. Okwa tameke okusa oomposi. Okwa gu kontala ontitatu e ta gwile pevi. Otashi vulika ndohotola Lukas oye a li gwotango e ya kuEutikus e mu kwathele. E li ndohotola, Lukas okwa li a mono kutya Eutikus ina mona oshiponga nonokutya omadhiladhilo ge inaga za pehala, ihe okwa li a sa. Paulus okwa kulukile pevi nokwa papatele omudhimba, e ta ti: “Oku na natango omwenyo.” Shoka osha kumitha ayehe mboka ya li po! Molwaashono aantu mboka oya li ye na uushili noya mona sho Eutikus a yumudhwa, shoka “osha talaleke oomwenyo dhawo.” — Iil. 20:7-12.

ETEGAMENO LYOLELA

12, 13. Okutala kwaashoka twa kundathana kombinga yomayumuko, mbela omapulo geni twa pumbwa okukundathana?

12 Omahokololo ngoka twa zi nokupopya, otaga vulu oku tu kwathela tu kale nuushili mboka Marta a li e na kutya Kalunga ketu oku li Omugandji gwOmwenyo, noku na oonkondo dhokuyumudha omuntu. Oshihokithi okutseya kutya poompito adhihe ndhoka Jehova a li a longo iikumithalonga mbyoka, opwa li gumwe gwomaapiya ye aadhiginini, ngaashi Elia, Jesus nenge Petrus. Oshike tatu vulu okutya kombinga yaamboka ya sa pomathimbo galwe mondjokonona? Ando Kalunga ka li a yumudha aantu, mbela ando aalumentu naakiintu aadhiginini oya vulu ngaa okukala nuushili kutya Kalunga ota ka yumudha aasi monakuyiwa? Ando oya vulu ngaa okukala yu uvite ngaashi Marta, ngoka a ti: “Ondi shi shi kutya [omumwameme] ota ka yumuka mesiku lyahugunina”? Omolwashike a li i itaala ngawo, nomolwashike nangoye to vulu oku shi itaala?

13 MOmbiimbeli omu na omahokololo ogendji, ngoka tagu ulike kutya aapiya yaJehova aadhiginini oya li ye shi kutya otaku ka kala eyumuko monakuyiwa. Natu taleni kugamwe gomugo.

14. Mehokololo li na ko nasha naAbraham, otatu ilongo mo shike kombinga yeyumuko?

14 Dhiladhila kwaashoka Kalunga a li a lombwele Abraham shi na ko nasha naIsak, omwanamati ngoka a kala a tegelela ethimbo ele. Jehova okwa ti: “Kutha omumwoye, epona lyoye Isak, ngoka u mu hole . . . u ke mu yambe, a ninge efikilondjambo.” (Gen. 22:2) Dhiladhila owala nkene Abraham a li u uvite, sho a lombwelwa ngawo. Jehova okwa li u uvaneke kutya okupitila moluvalo lwaAbraham, iigwana ayihe otayi ka yambekwa. (Gen. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18) Jehova okwa li wo a ti kutya eyambeko otali ke ya okupitila “mulsak.” (Gen. 21:12) Ihe shoka osha li tashi ka wapa ngiini, ngele Abraham okwa li a lombwelwa a yambe po Isak? Paulus okwa li a nwethwa mo, a yelithe kutya Abraham okwa li i itaala kutya Kalunga ota vulu okuyumudha Isak kuusi. (Lesha Aahebeli 11:17-19.) Ombiimbeli inayi popya kutya Abraham okwa li u uvite kutya ngele okwa vulika, nena Isak ota yumudhwa konima yoowili dhontumba, yesiku nenge yoshiwike. Uushili owo kutya Abraham ka li e shi kutya uunake omwanamati ta ka yumudhwa. Ihe okwa li e na uushili kutya Jehova ota ka yumudha Isak.

15. Etegameno lini tatekulululwa Job a li e na?

15 Sha faathana, tatekulululwa Job naye okwa li e na etegameno kutya otaku ka kala eyumuko monakuyiwa. Okwa li e shi ndhindhilike kutya omuti ngele gwa kewa po, otagu tsapuka ishewe. Ihe omuntu ita vulu okuninga ngawo. (Job 14:7-12; 19:25-27) Omuntu ngele okwa si, ita vulu okwiiyumudha e ta kala ishewe nomwenyo. (2 Sam. 12:23; Eps. 89:48) Shoka itashi ti kutya Kalunga ita vulu okuyumudha omuntu. Pehala lyaashono, Job okwa li i itaala kutya Jehova ote ke mu dhimbulukwa. (Lesha Job 14:13-15.) Job ka li e shi kutya uunake ta ka yumudhwa monakuyiwa. Nonando ongawo, okwa li e na uushili kutya Ngoka a shita aantu, ota vulu note ke mu dhimbulukwa e te mu yumudha.

16. Eladhipiko lini omuhunganeki Daniel a li a pewa komuyengeli?

16 Daniel naye ogumwe gwomaalumentu aadhiginini mboka tu shi, ya popiwa mOmanyolo gOshihebeli. Okwa li a longele Kalunga nuudhiginini uule womimvo omilongo odhindji, na Jehova okwa li e mu ambidhidha. Pompito yimwe, omuyengeli gumwe okwa li a lombwele Daniel ngoka ‘e holike kuKalunga,’ a kale nombili nenge tu tye kaa ‘piyaganekwe kusha’ noku kale e na “oonkondo.” — Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Euvaneko lini Daniel a li a pewa li na ko nasha nonakuyiwa ye?

17 Sho Daniel e na omimvo 100 lwaampono nokwa li e li popepi nokusa, otashi vulika a li ta dhiladhila kombinga yaashoka sha li tashi ke mu ningilwa monakuyiwa. Mbela okwa li e shi kutya ota ka yumudhwa? Eeno! Pehulilo lyembo lyaDaniel, opu na eshilipaleko ndyoka Kalunga a li e mu pe, tali ti: “Nangoye, Daniel, kala omudhiginini sigo ehulilo. Oto ka sa.” (Dan. 12:13) Daniel ngoka a li omukokele, okwa li e shi kutya aasi kaye na “ompangela, uunongo nenge owino moshaasi,” moka naye masiku omo a li ta ka ya. (Omuuv. 9:10) Ihe onkalamwenyo ye hapo ya li tayi ka hulila mpoka. Okwa li u uvanekelwa kutya ota ka yumudhwa monakuyiwa.

18 Etumwalaka komuhunganeki Daniel olya tsikile ngeyi: “Oto ka yumukila okutaamba oshipewa shoye pehulilo lyomasiku.” Daniel ka li a lombwelwa kutya uunake nenge kutya otapu ka pita ethimbo li thike peni. Ihe okwa li e shi kutya ota ka sa. Onkee ano, Daniel sho u uvu kutya ota ka ‘yumukila okutaamba oshipewa she’ monakuyiwa, shoka oshe mu yelele kutya ota ka yumudhwa monakuyiwa. Shoka osha li tashi ka ningwa, ngele pwa piti ethimbo ele konima yeso lye, ano “pehulilo lyomasiku.”

Ngaashi Marta, nangoye oto vulu okukala neinekelo kutya otaku ka kala eyumuko (Tala okatendo 19, 20)

19, 20. (a) Ongiini shoka twa zi nokukundathana sha pambathana naashoka Marta a li popi kuJesus? (b) Otatu ka kundathana shike moshitopolwa tashi landula?

19 Marta okwa li lela e na omatompelo gokukala nuushili kutya omumwayinamati ngoka a li omudhiginini, Lasarus, “ota ka yumuka mesiku lyahugunina.” Euvaneko ndyoka Daniel a li u uvanekelwa nosho wo shoka Marta a li a yamukula Jesus, nayi kwathele Aakriste kunena ya kale ye na einekelo meyumuko. Odhoshili kutya otaku ka kala eyumuko.

20 Iiningwanima mbyoka ya ningwa monakuziwa, oyu ulika kutya eyumuko otali wapa nonokutya aasi otaya vulu okukala nomwenyo ishewe. Aalumentu naakiintu mboka ya li aadhiginini kuJehova, oya li ye na etegameno kutya otaku ka kala eyumuko monakuyiwa. Mbela opu na uushili mboka tawu ulike kutya eyumuko otali vulu okuningwa, nonando olyu uvanekwa pwa pita ethimbo ele? Ngele osho, shoka otashi ke tu pa omatompelo ga gwedhwa po, tu kale twe li tegelela ngaashi Marta. Ihe mbela shoka otashi ka ningwa uunake? Natu ke shi kundathaneni moshitopolwa tashi landula.