SHO Pascal ta putuka muCôte d’Ivoire oshilongo shoka sha hepa, okwa li a halelela oku ka kala nonkalamwenyo ombwanawa. Molwaashoka okwa li omudhengingonyo inaa dheuka nawa, okwa li hi ipula kutya, ‘Openi mbela tandi ka mona ompito opo ndi ninge omudhengingonyo dhingi e tandi ningi omuyamba?’ Sho a li e na oomvula 20 nasha, okwa li a thiki pehulithodhiladhilo kutya kuEuropa oko ta ka mona ompito ndjoka. Ihe molwaashoka ka li e na oondokumende dhokweenda nadho, muEuropa okwa li e na okuya mo kaashi li paveta.

Mo 1998, sho Pascal a li e na oomvula 27, okwa tameke olweendo lwe. Okwa li a taaguluka oongamba e tayi muGhana, ta pitile muTogo e ta taaguluka Benin, hugunina okwa thiki mondoolopa yaBirni Nkonni yi li muNiger. Pethimbo ndyoka okwa li nduno ta ka ya molweendo lwa nika oshiponga. Opo a ye kuumbangalantu, okwa li e na okulonda meloli nokutaaguluka Ombuga yaSahara. Sho a thiki moMediterranean, okwa li e na okulonda mombautu a ye kuEuropa. Shoka osho naanaa a li a longekidha iinima yi ende, ihe opwa li pwa ningwa iinima iyali moNiger mbyoka ya li ye mu keelele.

Shotango, iimaliwa ye oya pu po. Oshitiyali, okwa tsakanene naNoé, omukokolindjila ngoka a li a tameke okukonakona Ombiimbeli naye. Shoka a li i ilongo osha li she mu gumu noonkondo nosha li sha lundulula etaloko lye lyonkalamwenyo. Omalalakano ge gopamaliko oga li ga pingenwa po komalalakano gopambepo. MuDesemba 1999, Pascal okwa ninginithwa. Opo u ulike kutya okwa pandula Jehova, mo 2001 okwa li a tameke uukokolindjila muNiger mondoolopa naanaa moka a li a monene oshili. Oku uvitile ngiini iilonga ye? Okwa popi nomuthindo, a ti: “Otandi nyanyukilwa lela onkalamwenyo!”

Ngaashi Pascal, aantu oyendji oya mona kutya okumona enyanyu lyashili monkalamwenyo okwi ikwatelela kokulalakanena omalakano gopambepo. Opo ya adhe omalalakano ngoka, yamwe oya tembukila kuAfrika okuza kuEuropa ya ka longe kiitopolwa hoka ku na ompumbwe onene yaauvithi yUukwaniilwa. Nokuli, Oonzapo dhi li 65 ndhoka dha za kuEuropa dhi li pokati koomvula 17 no 70 odha tembukila kiitopolwa hoka ku na ompumbwe onene kuAfrika lyokUuninginino kiilongo ngaashi Benin, Burkina Faso, Niger, nosho wo Togo. * Oshike sha li she ya inyengitha ya tembukile kiitopolwa hoka, nosha li she ya endele ngiini?

Anne-Rakel ngoka a za koDenmark ota ti: “Aavali yandje oya li aatumwa koSenegal. Oya li haya popi aluhe ya nyanyukwa kombinga yonkalamwenyo yuutumwa, nosha li sha ningitha ndje ndi kale nda hala onkalamwenyo ndjoka.” Uule woomvula tadhi ihilile po 15 dha ka pita, sho Anne-Rakel a li e na oomvula 20 nasha, okwa li a tembukile koTogo hoka a ka kala megongalo lyelaka lyokuudhika. Okutembuka kwe okwa li kwa ladhipike yalwe ngiini? Ota ti: “Konima yethimbo omumwamemekadhona omushona nomumwamememati oya li ya landula ndje koTogo.”

 Aurele, omumwatate a hokana gwoomvula 70, a za kuFulaanisa, ota ti: “Oomvula ntano dha ka pita, sho nda penzelwa, onda li ndi na okuhogolola pokati kokukala moFulaanisa nokutegelela Oparadisa yi ye nenge ndi tamunune mo uukalele wandje.” Aurele okwa li a hogolola okutamununa mo uukalele we. Konima yoomvula ndatu lwaampoka, ye nomukadhi Albert-Fayette, oya tembukile koBenin. Aurele ota ti: “Etokolo ndyoka twa ninga lyokwiigandja tu longele Jehova huka, osho oshinima sha dhenga mbanda inaatu ninga nando onale.” Okwa gwedha ko ti imemeha ta ti: “Oshizemo, iitopolwa mbyoka yomoshitopolwa shetu shoka shi li komunkulofuta ohashi dhimbulukitha ndje Oparadisa.”

Clodomir nomukadhi, Lysiane, ya za koFulaanisa oya tembukila kuBenin hoka ya kala ngashingeyi oomvula 16. Petameko oya li haya kala ya yuulukwa noonkondo yaandjawo nosho wo ookuume kawo koFulaanisa, naaihokani mbaka oya li ye na uumbanda kutya itaya ka vula okwiigilila onkalamwenyo yawo ompe. Ihe, kaya li ye na etompelo lyokukala ya tila. Oya li ya nyanyukwa noonkondo. Clodomir ota ti: “Muule woomvula ndhoka 16, otwa li twa mono uuthembahenda wokukwathela, mokuyalula uupokati, omuntu gumwe omumvo kehe a taambe ko oshili.”

Sébastien naJohanna, aaihokani ya za koFulaanisa, oya tembukile koBenin mo 2010. Sébastien ota ti: “Megongalo omu na oshindji noonkondo okulongwa. Okulonga muka okwa fa owala tu li mosikola yedheulo yelongo lyopaKalunga moka tatu ilongo neendelelo!” Aantu ohayi inyenge ngiini muukalele? Johanna ota ti: “Aantu oya sa enota lyoshili. Nonando katu li muukalele, aantu mepaandanda ohaye tu pula omapulo gOmbiimbeli niileshomwa yetu.” Okutembuka kwawo okwa guma ngiini ondjokana yawo? Sébastien ota ti: “Okwa koleka ondjokana yetu. Ohandi nyanyukilwa omasiku ngoka handi longo nomukulukadhi gwandje muukalele esiku alihe.”

Eric nomukulukadhi gwe, Katy, otaya longo ye li aakokolindjila muumbangalantu waBenin hoka kaaku na naanaa aantu oyendji. Oomvula omulongo lwaampono dha ka pita, sho ya li ya kala muFulaanisa, oya li ya tameke okulesha iitopolwa kombinga yoku ka longa kiitopolwa hoka ku na ompumbwe onene nokupopya wo naamboka ye li miilonga yethimbo lyu udha. Shoka osha li she ya tsu omukumo ya ka longe kondje yiilongo noya li ye shi ningi mo 2005. Ehumokomeho ndyoka ya mona otali nyanyudha shili. Eric ota ti: “Muule woomvula mbali dha ka pita, ongundu yetu yomondoolopa yaTanguiéta oya li owala yi na aauvithi 9; ngashingeyi otu na 30. MOsoondaha, aantu 50 sigo 80 ohaya kala pokugongala. Shika oshe tu nyanyudha shili okumona ehumokomeho lya tya ngaaka!”

Yamwe mboka ya ka longa kiitopolwa hoka ku na ompumbwe onene oya tsakaneka omashongo geni? Benjamin, ngoka e na oomvula 33, omumwayinamati gwaAnne-Rakel.  Mo 2000, okwa li a tsakanene nomutumwa moDenmark ngoka a li koTogo. Benjamin ota ti: “Sho nda lombwele omumwatate ngoka omutumwa kutya onda hala okukokola ondjila, okwa ti: ‘Owu wete, oto vulu oku ka kokola ondjila koTogo.’” Benjamin okwa li a dhiladhila kombinga yasho. Okwa ti: “Kanda li nokuli ndi na oomvula 20 ethimbo mpoka, ihe aamwamemekadhona yaali oya li taya longo nale koTogo. Shoka osha li sha ningile ndje oshipu okuya ko.” Onkee ano okwa li a tembukile hoka. Ihe opwa li pu na eshongo. Benjamin ota ti: “Kanda li ndi shi nando oshitya shimwe shOshifulaanisa. Oomwedhi hamano dhopetameko odha li oondhigu molwaashoka kanda li lela tandi vulu okupopya naantu.” Ihe nonando oongawo, omathimbohamale, okwa li a ningi ehumokomeho. Ngashingeyi Benjamin oha longo koBetel muBenin, ha longo koshikondo shokutuma iileshomwa noha kwathele moshikondo shookompiuta.

Eric naKaty, mboka ya tumbulwa metetekelo, oya li haya uvithile yalwe melaka ekwiilongo moFulaanisa manga inaaya tembukila koBenin. Eyooloko lini lya li po moshilongo shoka shokuAfrika lyokUuninginino? Katy ota ti: “Kasha li oshipu okumona ehala ewanawa lyokukala. Uule woomwedhi otwa li twa kala megumbo kaali na olusheno nomeya oga li owala pondje.” Eric ota gwedha ko ta ti: “Oongelema odha li owala hadhi kala tadhi lili muule noonkondo sigo omokati kuusiku. Owu na okwiidhidhimikila iinima yi li ngaaka nokukala wu na ehalo lyokwiigililila pokuma.” Ayehe otaye shi zimine taya ti: “Enyanyu ndyoka hatu mono moshitopolwa shoka inaashi longwa naanaa itali vulu okuyelekwa nuudhigu kehe mboka hatu mono.”

Michel naMarie-Agnès, aaihokani mboka ya za koFulaanisa ye li mepipi lyoomvula 50 nasha, oya li ya tembukile koBenin hoka ya kala ngashingeyi oomvula tadhi ihilile puntano. Petameko oya li ye na omaipulo ogendji. Michel ota ti: “Aantu yamwe oya li ya yelekanitha okutembuka kwetu nomuntu te ende kongodhi tu undula okatoololi tu li mo! Otashi vulu oku ku tilitha ngele ku shi shi kutya ngoka te ende kongodhi ndjoka oJehova. Onkee ano otwa li twa tembuka omolwaJehova nokwa li pamwe natse.”

Mboka ye na ontseyo yoku ka longa kiitopolwa hoka ku na ompumbwe, ohaya tsu omuthindo okwiilongekidha mokukatuka oonkatu ndhika: Ilongekidha manga ku na ethimbo. Ilonga okwiigilila oonkalo. Ino kala ho longitha oshimaliwa shi vulithe pwaashoka shi li momutengenekwathaneko gwoye. Inekela muJehova. — Luk. 14:28-30.

Sébastien, ngoka a tumbulwa metetekelo, ota ti: “Manga inaatu tembuka, ngame naJohanna otwa li twa pungula oshimaliwa uule woomvula mbali mokulongitha owala oshimaliwa shontumba momainyanyudho, nomokukala itaatu landa iinima inaatu yi pumbwa.” Opo ya tsikile okulonga kondje yiilongo, ohaya yi ya ka longe koEuropa omumvo kehe uule woomwedhi oonshona, shoka hashi ya pe ompito ya kokole ondjila muBenin oomwedhi dha hupa ko.

Marie-Thérèse oye gumwe gwomaamwameme 20 lwaampoka inaaya hokanwa mboka ya za kondje yiilongo taya  longo muAfrika lyokUuninginino moka mu na ompumbwe onene. Okwa li omuhingi gwombesa muFulaanisa, ihe mo 2006 okwa li a yi mefudho lyomvula yimwe opo a ka kokole ondjila kuNiger. Noinaapu pita ethimbo, okwa li a mono kutya ndjoka oyo naanaa onkalamwenyo a kala a halelela. Marie-Thérèse ota ti: “Konima sho nda shuna koFulaanisa, onda li nda popi nomuhona gwandje kutya onda hala okuninga omalunduluko miilonga yandje, nokwa li e shi zimine e li lundulule. Ngashingeyi ohandi hingi ombesa okuza muMei sigo omuAuguste muFulaanisa, nokuza muSeptemba sigo omuApilili, ohandi kokola ondjila muNiger.”

Mboka taya ‘kongo tango Uukwaniilwa’ (NW) otaya vulu okukala yi inekela kutya Jehova ote ke ya pa ‘ayihe mbyoka ya pumbwa.’ (Mat. 6:33) Pashiholelwa: Natu tale kwaashoka sha ningilwa Saphira, omumwameme inaa hokanwa a za kuFulaanisa, ngoka e na oomvula 20 nasha nota longo e li omukokolindjila muBenin. Mo 2011 okwa li a shuna kuFulaanisa a ka konge oshimaliwa, opo a vule okwiikwathela momvula tayi ka landula ko (ye ontihamano) muAfrika. Saphira ota ti: “Olya li Etitano, esiku lyandje lyahugunina kiilonga, ihe onda li natango nda pumbwa okulonga omasiku omulongo opo ndi mone oshimaliwa sha gwana shomumvo gwa landula ko. NomuFulaanisa onda li owala ndi na mo iiwike iyali. Onda galikana kuJehova, tandi mu yelithile onkalo yandje. Konima yokathimbo, gumwe gwomwaamboka haya kongele yalwe iilonga okwa li a dhengele ndje nokwa pula ngele ote vulu okulonga pehala lyagumwe iiwike iyali.” MOmaandaha Saphira okwa yi kiilonga hoka, opo a ka dheulwe komuniilonga ngoka a li ta ka pingena po. Ota ti: “Osha li sha kumitha ndje tuu shili sho nda mono kutya omuniilonga ngoka omumwameme Omukriste ngoka a li pumbwa okuza po piilonga omasiku omulongo, opo a ka ye kOsikola yOkudheula Aakokolindjila! Omuhona gwe okwa li a tindi oku mu pa efudho shila ongele owala pwa monika gumwe ngoka ta yi pehala lye. Okwa li a galikana lela kuJehova e mu kwathele, ngaashi owala ngame.”

Aamwatate naamwameme yamwe ya za kiilongo yilwe oya kala nokulonga muAfrika lyokUuninginino uule woomvula odhindji, na oko owala ngashingeyi kwa ninga kaandjawo. Yalwe oya li ya kala ko uule woomvula oonshona nokonima yethimbo oya li ya shuna kiilongo yawo. Ihe nokunena, aauvithi mboka ya ka longele kiitopolwa hoka ku na ompumbwe onene otaya nyanyukilwa natango uuwanawa mboka ya mona moomvula ndhoka ya kala nokulongela kondje yiilongo. Oya mona kutya enyanyu lyashili monkalamwenyo ohali zi mokulongela Jehova.