Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Aakiintu ohaya dhana onkandangala yini mehangano lyaJehova?

Aakiintu ohaya dhana onkandangala yini mehangano lyaJehova?

“Omuwa okwa gandja oshipango naakiintu oyendji oya ningi aayuvithi.” —  EPS. 68:11, OB-2008.

1, 2. (a) Kalunga okwa pe Adam omagano gashike? (b) Omolwashike Kalunga a shitile Adam omukiintu? (Tala kethano lyopetameko.)

JEHOVA okwa shiti evi nelalakano. Okwe li shiti li kale “ehala lyokukala aantu.” (Jes. 45:18) Adam, omuntu gwotango ngoka Jehova a shiti, okwa li a gwanenena. Kalunga okwe mu tula moshikunino shaEden, shoka sha li ehala ewanawa. Adam ka li tuu ha nyanyukilwa okutala omiti ominene nomile, uupompolonga tawu kunguluka omeya niinamwenyo sho tayi dhana! Ihe opwa li pwa kambela sha. Jehova okwa popi shoka sha li sha kambela po sho a ti: “Inashi opala, omuntu i ikalele oye awike. Otandi mu shitile omukwathi e mu opalela.” Kalunga okwa kotheke Adam oomposi oondhigu e ta kutha olupati lwe lumwe e te “lu shiti omukiintu.” Adam ka li tuu a nyanyukwa sho a penduka! Okwa ti: “Ndika esipa lyomomasipa gandje nonyama yomonyama yandje. Na lukwe omulumentukiintu, oshoka okwa kuthwa momulumentu.” —  Gen. 2:18-23.   

2 Omukiintu okwa li omagano omawanawaelela komulumentu, oshoka okwa li ta ka ninga omukwathi e mu opalela. Omukiintu okwa li wo e na uuthembahenda wokumona aanona. Nokuli  “Adam okwa luku omukadhi Eva, oshoka oyina yaanamwenyo ayehe.” (Gen. 3:20; enyolo lyopevi) Ngoka oga li omagano omawanawa Kalunga a gandja kaaihokani mbaka yotango. Oya li taya vulu okumona aanona ya gwanenena. Kungeyi evi alihe olya li tali ka ninga oparadisa nolyu udha aantu ya gwanenena mboka taya ka pangela iinamwenyo ayihe. —  Gen. 1:27, 28.

3. (a) Opo Kalunga a yambeke Adam naEva, oshike ya li ye na okuninga, ihe pehala lyaashono oya ningi shike? (b) Otatu ka kundathaneni omapulo geni?

3 Opo Jehova e ya yambeke, Adam naEva oya li ye na okuvulika kuye nokweetha e ya pangele. (Gen. 2:15-17) Ngele ando oya vulikile, ando opo owala ya vulu okugwanitha po elalakano ndyoka Kalunga e ya nunina. Mupyamunene, oya li ya nwethwa mo kuSatana, “eyoka ndyoka ekulu,” e taya yono kuKalunga. (Eh. 12:9, OB-1954; Gen. 3:1-6) Okwaavulika huka okwa gumu ngiini aakiintu? Aakiintu aatilikalunga yonale oya li ya pondola shike? Omolwashike nena taku vulu okutiwa aakiintu Aakriste “oyendji”? —  Eps. 68:11, OB-2008.

SHOKA OKWAAVULIKA KWE ETA PO

4. Sho aantu yotango ya yono, olye a pewa uusama omolweyono ndyoka?

4 Sho Adam a pulwa kutya okwa yonene shike, okwi ipopile a ti: “Omukiintu nguka wa pe ndje, oye a pe ndje iiyimati e tandi yi li.” (Gen. 3:12) Adam pehala lyokwiipa uusama, okwa gandja uusama komukiintu nosho wo kuKalunga ngoka e mu pe omukiintu. Adam naEva ayehe oya li ya yono, ihe Adam oye a pewa uusama omolweyono ndyoka. Nomolwaashono omuyapostoli Paulus a nyola a ti: ‘Uulunde owe etwa muuyuni komuntu gumwe, Adam, nuulunde we owe etelele eso.’ —  Rom. 5:12.       

5. Ondiipangela oye eta oshizemo shini?

5 Adam naEva oya hekwa yi itaale kutya inaya pumbwa okupangelwa kuJehova. Shoka oshe etitha po omalimbililo kutya: Olye a gwana okupangela eshito? Opo Kalunga a yamukule epulo ndyoka, okwe etha aantu yi ipangele yo yone uule wokathimbo. Okwa li e shi shi kutya aantu otaye ke shi mona mo kutya itaye ke shi enditha nawa, ngele otayi ipangele yo yene. Uule woomvula omathele, otwa mona nkene ondiipangela ye etele aantu eyeme enene. Moomvula owala ethele dha piti, aantu konyala 100 000 000 oya sile miita, mwa kwatelwa aalumentu, aakiintu nuunona omamiliyona yaa na ondjo. Ano opu na uumbangi wa yela kutya “kaku na omuntu hu utha okukalamwenyo kwe.” (Jer. 10:23) Ngele otwa zimine uumbangi mboka, nena otatu ke etha Jehova e tu pangele. —  Lesha Omayeletumbulo 3:5, 6.

6. Aakiintu oya tali ka ko ngiini miilongo oyindji?

6 Kehe omuntu muuyuni mbuka tawu pangelwa kuSatana, kutya nduno omulumentu nenge omukiintu, okwa mona iihuna yontumba nenge yongandi. (Omuuv. 8:9; 1 Joh. 5:19) Yimwe yomiinima iinyanyalithi ya ningwa, oya ningilwa aakiintu. Konyala oopelesenda 30 dhaakiintu muuyuni awuhe odha ti odha hepekwa kaalumentu yawo. Miilongo yimwe aalumentu oyo ye holike momagumbo, oshoka okwiitaalwa kutya oyo taya ka vula okukaleka po ezimo nokusila ooyinakulu naavali oshimpwiyu, ngele ya kulupa. Mo muyilwe aavali oyendji ohaya kutha mo omala, ngele oya mono kutya okanona okakadhona. Ohaye shi ningi molwaashoka aantu kaye hole uunona wuukadhona, oye hole owala wuumati.

7. Kalunga aalumentu naakiintu okwe ya shiti ye li ngiini?

7 Kalunga ina nyanyukilwa nando okumona aakiintu taya hepekwa. Okwe ya simaneka noha kala nayo pauyuuki. Shika oshi iwetikile momukalo moka Jehova a shiti Eva. Okwe mu shiti a gwanenena noku na uukwatya uuwanawa mboka we mu ningitha a kale omukwathi o opalela Adam, ihe hamupika gwe. Nomolwaashono pehulilo lyesiku etihamano Kalunga ‘a tala eshito lye alihe nokwe li mono lyo opala  lela.’ (Gen. 1:31) Eeno, Jehova okwa mono kutya “eshito lye alihe” ‘olyo opala lela.’ Ayehe yaali oya li ya shitwa ya shitikika.

AAKIINTU MBOKA YA KWATHELWA KUJEHOVA

8. (a) Aantu oyendji oye na eihumbato lya tya ngiini? (b) Mondjokonona ayihe yaantu, Kalunga okwa kala ta kwathele nokwaambidhidha oolye?

8 Konima yokwaavulika moshikunino shaEden, eihumbato lyaakiintu naalumentu olya nayipala, nomoomvula ethele dha piti olya nayipala noonkondo shi vulithe nale. Ombiimbeli oya hunganekele kutya eihumbato ewinayi otali ka nayipala ‘momasiku gokomeho’ nenge ano momasiku ngaka gahugunina. Kehe pamwe nena, aantu otaya longo uuwinayi mboka wa ningitha ethimbo ndika li kale shili ‘ethimbo edhigu.’ (2 Tim. 3:1-5) Ihe mondjokonona ayihe yaantu, “Jehova Omuwa Omupangeliawike” (NW) okwa kala ta kwathele nokwaambidhidha aalumentu naakiintu mboka ye mu inekela, haya vulika koompango dhe noya hala okupangelwa kuye. —  Lesha Episalomi 71:5.     

9. Aantu yangapi ya hupu mEyelu, nomolwashike?

9 Kalunga sho a hanagula po uuyuni wa kolokosha nEyelu pethimbo lyaNoowa, aantu owala aashona ya hupile po. Aamwayina yaNoowa ngele oya li momwenyo pethimbo ndyoka, nayo oya sile meyelu. (Gen. 5:30) Ihe aalumentu naakiintu mboka ya hupu mEyelu oye thike pamwe muuwindji. Mboka ya hupu meyelu, oNoowa nomukadhi, oyanamati yatatu naakadhi. Oya hupithwa, oshoka oya li haya tila Kalunga nohaya longo ehalo lye. Aantu ayehe kombanda yevi nena, oyana yaantu mboka yahetatu mboka ya li ya hokiwa kuJehova. —  Gen. 7:7; 1 Pet. 3:20.

10. Omolwashike aakiintu aatilikalunga mboka ya li ya hokanwa kootatekulululwa aadhiginini ya kwathelwa kuJehova?

10 Konima yomimvo dhontumba, aakulukadhi aatilikalunga mboka ya li ya hokanwa kootatekulululwa aadhiginini, oya li wo ya kwathelwa nokwaambidhidhwa kuKalunga. Ngele ando oya li aangungutuli, ando Kalunga ine ya kwathela. (Jud. 16) Oshidhigu okudhiladhila kutya Sara, omukulukadhi gwaAbraham omuvuliki, okwa li ta ngungutula sho ya lombwelwa ya ze mo moshilando oshiwanawa shaUr ya ka ninge oondjendi naakwiilongo mevi lilwe. Pehala lyaashono, Sara “okwa vulika kuAbraham nokwe mu ti ‘omuwa gwandje.’” (1 Pet. 3:6) Dhiladhila wo kuRebekka, omukiintu gwaIsak, ngoka a li omukiintu e li nawa nomagano ga dhenga mbanda ga za kuJehova. Itashi tu kumitha sho omusamane gwe, Isak, ‘a li e mu hole, noshe mu hupulitha yina.’ (Gen. 24:67) Inatu nyanyukwa tuu nena sho tu na aakiintu aatilikalunga ya fa Sara naRebekka!      

11. Aavalithi yaali Aahebeli oya li yu ulike ngiini kutya oyi itumba?

11 Aaisraeli sho ya li muupika waEgipiti, Farao okwa gandja elombwelo opo uunona wuumati wAahebeli wu dhipagwe po sho tawu valwa, oshoka oya li tayi indjipala noonkondo. Ihe molwaashoka aavalithi Aahebeli Shifra naPua oya li haya tila Kalunga, oya tindi oku shi ninga. Onkee ano, Kalunga okwe ya yambeke e te ya pe oluvalo lwawo yene. —  Eks. 1:15-21.    

12. Oshike sha li oshindhindhilikwedhi kombinga yaDebora naJael?

12 Pethimbo lyaatokoli yomuIsraeli, Kalunga okwa ambidhidhile omupolofeti omukiintu Debora. Debora okwa li a tsu Barak omukumo nokwa kwathele Aaisraeli yi ikuthe kohi yaatondi yawo. Ihe okwa hunganeke wo kutya ngele ya sindi Aakaanana, esimano lyesindano itali ka pewa Barak. Pehala lyaashono, Kalunga ota ka gandja Sisera, ondjayi yetangakwiita lyaKaanana, “miikaha yomukiintu.” Shoka osho sha ningwa po sho Jael, omukiintu ngoka kee shi Omwiisraeli, e mu dhipaga. —  Aatok. 4:4-9, 17-22.

13. Ombiimbeli otayi ti ngiini kombinga yaAbigajil?

 13 Dhiladhila ishewe kombinga yomukiintu omudhiginini, Abigajil, ngoka a li ko omimvo 1 100 lwaampono manga Kristus inaa valwa. Okwa li omukulukadhi e na oondunge, ihe omusamane gwe, Nabal, okwa li inaa pwa nawa, omugeyentu negoya. (1 Sam. 25:2, 3, 25) Uule wokathimbo, David naamati ye oya li ya gamene iimuna yaNabal, ihe sho ye mu pula e ya pe iikulya, Nabal “okwa vavauka nayo” noine ya pa sha. David okwa geye noonkondo nokwa tokola a ka dhipage Nabal nosho wo aamati ye. Sho Abigajil e shi uvu, okwa faalele David naamati ye iikulya nomeya, naashika osha keelele David kee shi ninge. (1 Sam. 25:8-18) Konima yethimbo, David okwa popi kombinga ye a ti: “OMUWA Kalunga kaIsraeli na hambelelwe, sho e ku tumu, u tsakaneke ndje!” (1 Sam. 25:32) David okwa hokana po Abigajil sho Nabal a si. —  1 Sam. 25:37-42.

14. Oyanakadhona yaShallum oya li ya kwatha miilonga yashike, naakiintu Aakriste nena ohaya kwathele miilonga yini ya faathana?

14 Aalumentu, aakiintu naanona oyendji oya dhipagelwe, sho Jerusalem notempeli ya hanagulilwe po ketangakwiita lyaBabilonia mo 607 manga Jesus inaa valwa. Omankolokuma goshilando oga ka tungululwa mewiliko lyaNehemia mo 455 manga Jesus inaa valwa. Mwaamboka ya li taya tungulula omwa li oyanakadhona yaShallum, omuleli gwoshikandjo oshikwawo shaJerusalem. (Neh. 3:12) Aakadhona mbaka oya li taya longo iilonga yokomake nehalo ewanawa. Inatu nyanyukwa tuu sho tu na aakiintu oyendji Aakriste mboka haya ambidhidha okutunga momikalo dhi ili nodhi ili nena!

AAKIINTU AATILIKALUNGA PETHIMBO LYAJESUS

15. Kalunga okwa pele Maria uuthembahenda washike?

15 Manga Jesus inaa valwa nokonima yokuvalwa kwe, Jehova okwa li a pe aakiintu yontumba uuthembahenda. Gumwe gwomuyo okakadhona Maria. Sho a yalekwa kuJosef, okwa ningi etegelelo lyombepo ondjapuki. Kalunga okwe mu hogololele shike a ninge yina yaJesus? Osha yela kutya omolwaashoka okwa li ta vulu okuputudha omwana gwaKalunga a gwanenena omolwuukwatya we wopambepo uuwanawa. Maria ka li tuu a pewa uuthembahenda kwaa na we wokuputudha omuntu a simanenena maantu ayehe mboka ya li ko kombanda yevi. —  Mat. 1:18-25.

16. Gandja oshiholelwa shankene Jesus a li a tala ko aakiintu.

16 Jesus okwa li e na olukeno naakiintu. Pashiholelwa, dhiladhila komukiintu ngoka a li a ala etiko lyombinzi uule woomvula 12. Okwe ya mongundu yaantu e li konima yaJesus e ta gumu oonguwo dhe. Pehala lyoku mu ganda, okwe mu lombwele nombili a ti: “Mumwandje, eitaalo lyoye lye ku aludha. Inda nombili, ngu u kale wa aluka kuuvu woye.” —  Mark. 5:25-34.

17. PoPentekoste yomo 33 E.N. opwa ningwa oshikumithalonga shini?

17 Aakiintu yalwe mboka ya li aalongwa yaJesus oya longitha omaliko gawo ya yakule Jesus naalongwa ye. (Luk. 8:1-3) PoPentekoste yomo 33 E.N., aalumentu naakiintu 120 lwaampono oya tililwa ombepo ondjapuki. (Lesha Iilonga 2:1-4.) Etililo ndyoka lyombepo ondjapuki olya li lya hunganekwa ngeyi: “Konima yomasiku otandi ka tilila ombepo yandje kushaa ngoka: aana yeni aamati naakadhona otaa ku uvitha oohapu dhandje; . . . Pethimbo ndyoka otandi ka tilila ombepo yandje kombanda yaayakuli ayehe, aalumentu naakiintu.” (Joel 2:28, 29) Sho a gwanitha po ehunganeko ndyoka poPentekoste, Kalunga oku ulike kutya ka li we ta kwathele oshigwana shaIsraeli shoka oshishunimonima, ihe okwa li a hokwa ‘aantu yaKalunga’ nenge Israeli shopambepo. (Gal. 3:28; 6:15, 16) Maakiintu Aakriste mboka ya li haya uvitha methelemumvo lyotango, omwa li oyanakadhona yane yomuuvithi Filippus. —  Iil. 21:8, 9.

 ‘AAKIINTU OYENDJI’

18, 19. (a) Uuthembahenda wuni Kalunga a pe aalumentu naakiintu, ngele tashi ya pelongelokalunga lyashili? (b) Omupisalomi okwa ti ngiini kombinga yaakiintu mboka taya uvitha onkundana ombwanawa?

18 Momimvo dhe 1870 nasha, opwa li okangundu kaalumentu naakiintu mboka ya li ye na ohokwe melongelokalunga lyashili. Mbano oyo ya tamekele okukutha ombinga mokugwanitha po oohapu dhaJesus ndhoka tadhi ti: “Elaka ndika etoye lyOshilongo otali ka uvithilwa aantu ayehe, li ningile iigwana ayihe onzapo; notaku ya ihe ehulilo.” —  Mat. 24:14.     

19 Okangundu hoka kAakonakoni yOmbiimbeli ngashingeyi oka thikama po mOonzapo dhaJehova 8 000 000 lwaampo. Aantu ye vulithe 11 000 000 ohaya ulike ohokwe mOmbiimbeli nomiilonga yetu sho haya kala pEdhimbuluko lyeso lyaJesus. Miilongo oyindji, oyendji yomaakalipo, aakiintu. Oshikwawo, oyendji yomaauvithi yUukwaniilwa mboka haya uvitha ethimbo lyu udha ye vulithe 1 000 000 muuyuni awuhe, aakiintu. Kalunga okwa pa shili aakiintu aadhiginini uuthembahenda wokugwanitha po shoka omupisalomi a popile, sho a ti: “Omuwa okwa gandja oshipango naakiintu oyendji oya ningi aayuvithi.” —  Eps. 68:11, OB-2008.

Aakiintu mboka taya uvitha onkundana ombwanawa “oyendji” shili (Tala okatendo 18, 19

AAKIINTU AATILIKALUNGA OTAYA KA YAMBEKWA KWAA NA WE

20. Iinima yini tatu vulu okukonakona?

20 Itatu vulu okukundathana kombinga yaakiintu ayehe aavuliki mboka ya popiwa mOmbiimbeli. Ihe atuheni otatu vulu okulesha mOmbiimbeli kombinga yawo nosho wo miileshomwa yetu. Pashiholelwa, otatu vulu okutedhatedha kuudhiginini waRut. (Rut 1:16, 17) Ngele otwa lesha embo lyomunyekadhi Ester niileshwa mbyoka tayi popi kombinga ye, otatu ka koleka eitaalo lyetu. Ngele otwa konakona omahokololo ngaashi ngaka pElongelokalunga lyUukwanegumbo otatu ka mona mo uuwanawa. Ngele ohatu kala otse atuke otatu vulu oku ga konakona sho tatu konakona paumwene.

21. Aakiintu aatilikalunga oyu ulike ngiini pethimbo lyuudhigu kutya ohaya tila Jehova?

21 Osha yela kutya Jehova oha yambeke aakiintu Aakriste sho taya uvitha nohe ya ambidhidha uuna ye li muudhigu. Pashiholelwa, pethimbo lyelelo lyaNazi nolyUukomunisi okwa li a ambidhidha aakiintu aatilikalunga mboka ya li taya hepekwa nayamwe oya dhipagwa nokuli sho haya vulika kuKalunga. (Iil. 5:29) Nonena ooitaali aakiintu pamwe naalongelikalunga ooyakwawo ohaya vulika kepangelo lyaKalunga, ngaashi ooitaali yonale. Nokuli Jehova ote ya tsu omukumo, ngaashi e shi ningilile Aaisraeli yonale, ta ti: “Ino tila; otandi ku kwatha.” —  Jes. 41:10-13.

22. Monakuyiwa otatu ka kala tu na uuthembahenda washike?

22 Masiku aalumentu naakiintu aatilikalunga otaya ka ninga evi oparadisa notaya ka longa aantu omamiliyona mboka taya ka yumudhwa kombinga yomalalakano gaJehova. Atuheni, kutya nduno aalumentu nenge aakiintu, natu kaleni twa lenga uuthembahenda wetu wokulongela Jehova twa “tegamathana,” manga twa tegelela ethimbo ndyoka. —  Sef. 3:9, OB-1954.