Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

 ONDJOKONONA

Omalaleko nuuyamba ‘pethimbo ewanawa newinayi’

Omalaleko nuuyamba ‘pethimbo ewanawa newinayi’

ONDA valwa muMaalitsa 1930, momukunda hagu ithanwa Namkumba, moMalawi. Aantu yaandjetu ayehe oya li haya longele Jehova. Momumvo 1942, onda li ndi iyapulile Jehova nonda ninginithwa mugumwe gwomomilonga dhetu omiwanawa. Omimvo 70 dha ka pita, onda kambadhala okuninga ngaashi omuyapostoli Paulus a li a kumagidha Timoteus a ninge, sho e mu lombwele a ‘dhiginine okuuvitha pethimbo ewanawa newinayi.’ —  2 Tim. 4:2.

Momumvo 1948, omumwatate Nathan H. Knorr naMilton G. Henschel oye ya oku tu talela po koMalawi. Etalelopo lyawo olya li lya ladhipike ndje ndi ye miilonga yethimbo lyu udha. Konima yethimbo onda ka mona po omuholike gwandje Lidasi, ngoka a li e na elalakano lya fa lyandje, lyokulongela Jehova miilonga yethimbo lyu udha. Otwa hokana mo 1950. Okuthika mo 1953 otwa li tu na aanona yaali. Nonando otwa li tu na iinakugwanithwa oyindji yokusila aanona yetu oshimpwiyu, otwa tokola ndi tameke okukokola ondjila pandjigilile. Konima yoomvula mbali, onda hiywa ndi ninge omukokolindjila i ikalekelwa.

Iigongi oya li ye tu kwathele tu ilongekidhile omahepeko ngoka ga li komeho natango

Ethimbo efupi konima yaashoka, onda mono uuthembahenda wokutalela po omagongalo ndi li omutonatelishikandjo. Molwaashoka Lidasi okwa li ha ambidhidha ndje noonkondo, onda li nda vulu okusila oshimpwiyu uukwanegumbo wetu nokukala natango miilonga yethimbo lyu udha. * Ihe nonando ongawo, otwa li twa hala okulongela Jehova atuhe miilonga yethimbo lyu udha. Otwa ningi omalongekidho ngoka ga pumbiwa tu ye atuhe miilonga yethimbo lyu udha, naanona yetu oya longele kumwe natse moshinima shoka. Mo 1960, Lidasi okwa li a tameke miilonga yethimbo lyu udha.

Momumvo 1962, otwa nyanyukilwa Oshigongi shOshitopolwa shi na oshipalanyolo “Aakalele aalaadhi.” Konima yomvula yimwe, otwa talelwa po komumwatate Henschel moMalawi poshigongi shi ikalekelwa sha ningilwe popepi noshilando shaBlantyre. Aantu ye vulitha 10 000 oya li ye ya koshigongi shoka. Ngele tandi dhiladhila kiigongi mbyoka, onda ndhindhilika kutya oye tu koleka atuhe moMalawi noye tu kwathela tu ilongekidhile omathimbo omadhigu ngoka ga li pokuya.

OMATHIMBO OMAWINAYI OSHO GA TAMEKE

Epangelo olyi indike iilonga yetu e tali kwata ko oshitayimbelewa

Oonzapo odha tameke okuhepekwa mo 1964, molwaashoka dha tindi okukutha ombinga  miinima yopapolotika. Oshizemo, Iinyanga yUukwaniilwa yi vulithe 100 nomagumbo gaamwatate ge vulithe 1 000 oga hanagulwa po. Tse naLidasi otwa tsikile niilonga yokutalela po omagongalo sigo oosho iilonga yOonzapo yi indikwa kepangelo mo 1967. Epangelo olya kwata ko oshitayimbelewa shetu. Olya tidha mo aatumwa moshilongo nolya tula Oonzapo odhindji mondholongo. Tse naLidasi natse otwa tulwa mondholongo. Sho twa mangululwa mo, otwa tsikile niilonga yetu noondunge.

Esiku limwe muKotoba 1972, iilyo yongundu yopapolotika yewawa lyaagundjuka moMalawi oya li tayi ende yu uka kegumbo lyetu. Iilyo mbyoka oya li ya nika uuhwapindi. Manga ye li mondjila, gumwe gwomuyo okwa matuka e ye a lombwele ndje kutya nandi ka holame, oshoka ongundu ndjoka oyu uvathana yi dhipage ndje. Onda lombwele omukulukadhi gwandje naanona ya ka holame mokati komiti dhomabanana ndhoka dha li popepi. Onda londo komuti omunene gwomumengo. Sho nda londa, onda li ndi ya wete sho taya hanagula po egumbo lyetu niiniwe yetu ayihe.

Omagumbo gaamwatate oga fikwa po, oshoka kaya li ya hala okukutha ombinga miinima yopapolotika

Sho omahepeko ge ende taga lulu, Oonzapo omayuvi odha tembuka mo moMalawi. Otwa kala mokamba yoontauki moMosambike sigo omuJuni 1974. Pethimbo mpoka tse naLidasi otwa pulwa tu ninge aakokolindjila yi ikalekelwa moshilando shaDómue, moMosambike. Otwa tsikile nokukokola ondjila sigo omomumvo 1975 sho twa tidhwa mo moMosambike e tatu shuna koMalawi, hoka Oonzapo dha li natango tadhi hepekwa.

Sho twa shuna, onda pewa oshinakugwanithwa shokutalela po omagongalo moshilandopangelo shaLilongwe. Nondando omahepeko nomaudhigu oga li ogendji, omagongalo ogi indjipala miikandjo moka twa li hatu longele.

JEHOVA OKWA LI E TU KWATHELE PAHOLE

Esiku limwe otwa yi komukunda hoka twa adha taku ningwa oshigongi shopapolotika shongundu hayi ithanwa Malawi Young Pioneers. Iilyo yimwe yongundu oya dhimbulula kutya tse Oonzapo e taye tu thiminike tu kale po poshigongi shoka shopapolotika. Otwa galikana Jehova e tu kwathele ye e tu wilike. Sho oshigongi sha pu, oya tameke oku tu dhenga. Ohaluka, omukulukadhi gumwe omukokele okwe ya ta matuka ti igidha ta ti: “Ya etheni alikana! Omusamane ngono omumwandje a valwa komumwamememati. Mu etheni a tsikile nolweendo lwe!” Ngoka ta wilike oshigongi okwa ti: “Ya etheni ya ye.” Katwa li tu shi kutya omolwashike omukulukadhi ngoka a tile ngawo, oshoka ke shi omupambele gwetu. Otwi itaala kutya Jehova oku uvu egalikano lyetu.

Okakalata kongundu yopapolotika

Mo 1981 otwa tsakaneke natango ongundu yoMalawi Young Pioneers. Oye tu yugu uuthanguthangu wetu, oondjato dhetu, omambo noombapila dhi na uuyelele wa simana wu na ko nasha naamwatate yomoshikandjo shoka. Otwa fadhuka po tu uka kegumbo lyomukuluntugongalo gumwe. Ihe otwa li tatu ipula unene nuuyelele mboka wu li moombapila ndhoka twa yugwa. Sho iilyo yongundu  yoMalawi Young Pioneers ya tala mo moombapila ndhoka, oya adha mo oontumwafo ndhoka nda nyolelwa kaamwatate mboka ye li miitopolwa yi ili noyi ili moMalawi. Shika oshe ya tilitha, oshoka oya li taya dhiladhila kutya ngame omunambelewa gwepangelo a simana. Oya shunitha nziyanziya oombapila ndhoka kaakuluntugongalo yomegongalo lyomoshitopolwa shoka.

Oshikando shimwe otwa li tatu taaguluka omulonga nokambautu. Mwene gwokambautu okwa li omuwiliki gwongundu yopapolotika. Okwa li a hala kehe gumwe u ulike okakalata kongundu yopapolotika ndjoka ha ambidhidha. Sho ta hedha popepi natse, okwa dhimbulula ombudhi ndjoka ya kala tayi kongwa kopolisi. Aantu ayehe oya tameke okugandja eitulomo kushoka tashi ningwa po, namwene gwokambautu ina tsikila we okutala uukalata waantu. Jehova okwe tu kwathele pahole natango.

ONDA KWATWA PO NOKUTULWA MONDHOLONGO

MuFebuluali 1984, onda li tandi yi koLilongwe tandi fala oolopota dhiilonga dhu uka koshitayimbelewa shokoZambia. Omupolisi gumwe okwa thikameke ndje, opo a hadhe mondjato yandje. Okwa adha mo iileshomwa yopaMbiimbeli, e ta fala ndje kombelewa yopolisi. Sho twa thiki popolisi okwa tameke ta dhenge ndje. Okwa manga ndje noongodhi e ta tula ndje mokakuma pamwe naafuthi.

Esiku lya landula ko, omukuluntu gwopolisi okwa fala ndje kokakuma kalwe ki ili, oshoka okwa li a hala ndi shaine ombapila ndjoka ta yi ti: “Ngame, Trophim R. Nsomba, kandi shi we gumwe gwomOonzapo dhaJehova, oshoka onda hala okumangululwa.” Ihe onda tindi okushaina ombapila ndjoka. Onde mu lombwele nda ti: “Inandi ilongekidhila owala okukala mondjedhililo, ihe ondi ilongekidhila wo nokusa. Natango ngame Onzapo yaJehova.” Shika osha geyitha omukuluntu gwopolisi e ta dhenge poshitaafula a dhiginina. Omupolisi ngoka a li mokakuma ka landula ko okwa tondoka nokuli e ye a tale kutya oshike sha ningwa po. Omukuluntu gwopolisi okwe mu lombwele a ti: “Omulumentu nguka okwa tindi okushaina e ethe po okuuvitha. Mu pa ombapila a shaine kutya ye Onzapo yaJehova, opo tu mu tumine koLilongwe a ka tulwe mondjedhililo.” Ethimbo alihe ndyoka nda kala nda mangwa, omukulukadhi gwandje ka li e shi mpoka ndi li. Konima yomasiku gane, aamwatate yamwe oye ke mu lombwela kutya oshike sha ningwa po.

Omupolisi pombelewa yopolisi yaLilongwe, okwa li u ungaunga nangame nombili. Omukuluntu gwopolisi okwa lombwele ndje a ti: “Taamba olwiishi, oshoka ngoye owu li mondholongo, molwaashoka to uvitha Oohapu dhaKalunga. Aantu yalwe oye li mo molwaashoka ya yaka.” Opo nduno okwa tumu ndje kondholongo yedhina Kachere, hoka nda kala uule woomwedhi ntano.

 Omutonateli gwondholongo ndjoka okwa li a nyanyukwa sho nde ya mo, molwaashoka okwa li a hala ndi kale anuwa omusita gwomondholongo. Ngoka a li nale omusita gwamo okwe mu kutha mo muusita, e te mu lombwele ta ti: “Inandi hala we wu kale to longo aantu Oohapu dhaKalunga muka, oshoka mondholongo owu li mo molwaashoka wa yaka mongeleka yeni.” Okuza mpoka, onda kala handi longo aanandholongo Ombiimbeli oshiwike kehe.

Konima yethimbo onkalo osho ya pindjala. Aanambelewa yondholongo oya pulapula ndje, oshoka oya li ya hala okutseya kutya moMalawi omu na Oonzapo dhi thike peni. Molwaashoka inandi ya pa eyamukulo ndyoka ya li ya hala oya dhenge ndje sigo nda kambuka. Oshikando shimwe oya li ya hala ya tseye kutya oombelewa dhetu oonene odhi li peni. Onda yamukula nda ti: “Omwa pula epulo epu notandi ke mu lombwela kutya odhi li peni.” Onde ya lombwele kutya oombelewa dhetu oonene otadhi popiwa mOmbiimbeli. Oya li ya kumwa noya pula kutya: “Osha nyolwa peni mOmbiimbeli?”

Onda yamukula nda ti: “Osha nyolwa muJesaja 43:12.” Oye yi kongo mOmbiimbeli e taye yi lesha. Ovelise otayi ti: “One oonzapo dhandje kutya ongame Kalunga.” Oya lesha enyolo ndyoka iikando ayihe itatu. Oya pula ya ti: “Otashi wapa ngiini oombelewa oonene dhOonzapo dhaJehova dhi kale mOmbiimbeli, ihe kadhi li koAmerika?” Onda yamukula nda ti: “Oonzapo dhaJehova moAmerika nadho odhi itaala kutya enyolo ndika otali popi kombinga yoombelewa dhawo oonene.” Molwaashoka inandi ya lombwela shoka ya hala okuuva, oya tumine ndje kondholongo yaDzaleka, kuumbangalantu waLilongwe.

OMAYAMBEKO GAJEHOVA NOMOMATHIMBO OMAWINAYI

Sho nda thiki kondholongo yaDzaleka muJuli 1984, onda adha ko Oonzapo 81. Mondholongo omwa li mu udha noonkondo. Aanandholongo 300 oya li haya lala pevi ye li momukweyo. Konima yethimbo, Oonzapo odha li hadhi gongala muungundu dhi kundathane enyolo okuza mOmbiimbeli esiku kehe. Shika oshe tu ladhipike noonkondo.

Aamwatate taya zi mompangu

MuKotoba 1984, otwa falwa kompangu e tatu tokolelwa oomvula mbali mondholongo. Otwa tulwa mondholongo yimwe naamboka kaaye shi Oonzapo, ngaashi sha ningilwe nale. Ihe omukuluntu gwondholongo okwa lombwele aalangeli yondholongo ta ti: “Oonzapo dhaJehova ihadhi hili omakaya. Onkee ano, inamu dhi pula omakaya nenge mu dhi tume omulilo mu hwameke omakaya geni. Aantu mbaka aantu yaKalunga. Oonzapo dhaJehova adhihe nadhi pewe iikulya lwaali mesiku, oshoka inadhi tulwa mondholongo molwaasho dha longa omiyonena, ihe omolwaasho dhi itaala mOmbiimbeli.”

There were more benefits because of our good conduct. When it was dark or rainy, the guards did not allow prisoners to go outside. Molwaashoka otwa li hatu ihumbata nawa, katwa li hatu ningwa nayi. Aalangeli kaya li haya etha  aanandholongo ya ye pondje uusiku nenge ngele omvula tayi loko. Ihe tse oya li haye tu etha tu ye pondje, oshoka oya li ye tu inekela noye shi shi kutya itatu fadhuka po. Pashiholelwa, oshikando shimwe omulangeli gwondholongo okwa akukilwa kuuvu, manga twa li tatu longo pondje yondholongo. Otwe mu humbata po e tatu mu shuna kondholongo. Molwaashoka otwa li hatu ihumbata nawa, otwa li twa mono nkene edhina lyaJehova tali simanekwa kwaamboka haye tu langele. —  1 Pet. 2:12. *

OMAHEPEKO OSHO GA HULU

Momasiku 11 Mei 1985, otwa li twa mangululwa mo mondholongo yaDzaleka nonda li nda nyanyukwa sho nda shu na kegumbo. Otatu pandula Jehova sho e tu kwathele tu kale aadhiginini momathimbo ngoka omadhigu. Otu uvite ngaashi omuyapostoli Paulus a li u uvite sho a nyola a ti: “Oshoka otwa hala oku mu dhimbulutha uudhigu mboka twa li tu na . . . Otwa li twa kanitha etegameno alihe lyokukala nomwenyo. Otwa li twa dhiladhila kutya otwa tokolelwa eso. Ihe shika osha ningwa, opo twaa kale twi inekela tse yene, ihe tu inekele owala Kalunga, ngoka ta yumudha aasi. Ye okwe tu hupitha moshiponga oshinene shi thike mpoka sheso.” —  2 Kor. 1:8-10.

Omumwatate Nsomba nomukulukadhi gwe, Lidasi, ye li pOshinyanga shUukwaniilwa mo 2004

Omathimbo gamwe otwa li tu shi itatu hupu. Otwa li hatu pula Jehova aluhe omukumo, uunongo neifupipiko, opo tu vule okutsikila tatu simanekitha edhina lye enene.

Jehova okwa laleka nuuyamba iilonga yetu ‘pethimbo ewanawa newinayi.’ Kunena moLilongwe omu na oshitayimbelewa oshipe oshiwanawa nomoshilongo ashihe shaMalawi omu na Iinyanga yUukwaniilwa ya konda peyuvi. Tse naLidasi ohatu nyanyukilwa omalaleko nuuyamba ngaka ga zi kuJehova. Ohatu kala nokuli tu wete sha fa owala ondjodhi. *

^ okat. 6 Aamwatate mboka ye na aanona aashona momagumbo ihaya pitikwa we ya ninge aatonatelishikandjo.

^ okat. 27 Ngele owa hala uuyelele wa gwedhwa po kombinga yomahepeko ngoka ga li haga ningilwa aamwatate moMalawi, tala embo 1999 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, epandja 171-223.

^ okat. 31 Omumwatate Nsomba okwa si mepipi lyomimvo 83, sho oshitopolwa shika tashi longekidhwa.