1, 2. Ngele mondjokana omu na omaupyakadhi, mbela osha hala okutya itayi ke ya we kondjila? Shi yelitha.

ONDJOKANA omagano ga za kuJehova. Otayi vulu okweetela omuntu ombili monkalamwenyo. Ihe mondjokana kehe ohamu holoka omaupyakadhi. Omathimbo gamwe omikundu dhamo ohadhi kala dha fa kaadhi na siku dhi ka hule po. Ye omusamane nomukulukadhi, otashi vulika ya kale kaaye na we ekwatathano lyopothingo ndyoka ya li ye na.

² Kashi na oku tu kumitha, ngele ohatu iyadha tu na omaupyakadhi omathimbo nomathimbo mondjokana. Natango, omaupyakadhi itaga ti kutya ondjokana yetu itayi ke ya we kondjila. Aaihokani mboka ya li ye na omikundu dha kwata miiti, oya mona omikalo dhi ili nodhi ili nkene ye na okuhwepopaleka ekwatathano lyawo noku li koleka. Ngiini mbela?

3, 4. Oshike hashi vulu okuholoka mondjokana omathimbo gamwe?

³ Ondjokana ohayi eta aantu yaali pamwe mboka ya yoolokathana, kehe gumwe oku na shoka e hole naashoka kee hole. Shimwe ishewe, kehe gumwe oku na omadhiladhilo gi ili nomikalo dhe dhokuninga iinima. Otashi vulika wo omusamane nomukulukadhi ya kale ya za momaputuko nomomihoko dha yoolokathana. Ohashi pula ethimbo  noonkambadhala, opo aaihokani ya tseyathane nawa nokukala ye shaathane.

⁴ Mokweendela ko kwethimbo, aaihokani otashi vulika ya kale ya pwila miinima yopaumwene, mbyoka tayi vulu okunkundipaleka ekwatathano lyawo. Otashi vulika kehe gumwe a kale a fa e li muuyuni we. Oshike tashi vulu oku ya kwathela ya kale ye na ishewe ekwatathano lyopothingo?

5. (a) Oshike tashi ka kwathela Omukriste a kale e na ekwatathano ewanawa nakuume ke kopandjokana? (b) Ngaashi sha popiwa mAahebeli 13:4, otu na okutala ko ngiini ondjokana?

⁵ Jehova okwa gandja omayele kaaku na we, ngoka taga vulu oku mu kwathela nakuume koye kopandjokana mu kale nekwatathano ewanawa nomu hedhe popepi naye. (Episalomi 25:4; Jesaja 48:17, 18) Ote tu lombwele ta ti: “Oondjokana nadhi simanekwe kaantu ayehe.” (Aahebeli 13:4)  Oshinima shoka wa tala ko sha simana, ohashi kala shi na ongushu nowe shi lenga. Oho shi gamene noku shi kwatela po. Jehova osho a hala tu kale twa tala ko ondjokana ngawo.

6. Mateus 19:4-6, ote tu lombwele shike, kombinga yetaloko lyaJehova li na ko nasha nondjokana?

⁶ Jehova oye a hokanitha aaihokani yotango. Omwana, Jesus, okwa ti: “Inamu lesha nani kutya petameko Omushiti okwe ya shiti omulumentu nomukiintu? Onkee ano omulumentu e na okuthiga po he nayina e ti ihanganitha nomukiintu gwe, ayehe yaali e taa ningi omuntu gumwe. Kaye li we yaali, aawe, oyo omuntu gumwe. Ano shono Kalunga e shi tula kumwe, inashi kuthwa kumwe komuntu.” (Mateus 19:4-6) Okuza petameko lela, elalakano lyaJehova olya li ondjokana yi kalelele. Okwa li a hala aanegumbo ya kale ya hangana nokunyanyukilwa onkalamwenyo pamwe.

7. Omusamane nomukulukadhi otaya vulu ngiini okukoleka ondjokana yawo?

⁷ Aaihokani kunena, ohayi iyadha moothina nomomaupyakadhi shi vulithe nale. Omathimbo gamwe, oothina ohadhi kala dha lundalala, shono hashi dhiladhilitha aaihokani kutya itaya vulu okuninga po sha, e taya iyekelele. Ihe okukala tu shi nkene Jehova a tala ko ondjokana, otashi vulu oku tu kwathela. — 1 Johannes 5:3.

8, 9. (a) Omolwashike tu na okuvulika komayele gaJehova ge na ko nasha nondjokana? (b) Ongiini tatu vulu okuulika kutya ondjokana yetu oyi na ongushu kutse?

⁸ Omayele gaJehova ohage tu etele uuwanawa aluhe. Ngaashi twe shi mono metetekelo, ote tu kumagidha ta ti: “Oondjokana nadhi simanekwe.” (Aahebeli 13:4; Omuuvithi 5:4) Otatu ka mona uuwanawa, ngele otwa kala aluhe hatu vulika komayele gaJehova, nonando kashi shi oshipu. — 1 Aatessalonika 1:3; Aahebeli 6:10.

 ⁹ Molwaashoka ondjokana oshinima shi na ongushu kutse, otu na okuyanda okuninga nenge okupopya kehe shimwe shoka tashi vulu oku yi teya po. Pehala lyaashono, otwa hala okukoleka ekwatathano lyetu mondjokana. Ongiini tatu vulu oku shi ninga?

10, 11. (a) Omaupyakadhi geni ga kwata miiti ge li moondjokana dhimwe? (b) Omolwashike omukalo moka ho popi nakuume koye kopandjokana gwa simana?

¹⁰ Opu na omikalo odhindji moka omuntu ta vulu okweehameka kuume ke kopandjokana. Otu shi kutya Omukriste kehe, ke na okudhenga kuume ke kopandjokana nenge a ninge sha shoka tashi mu ehameke kolutu. Ihe otashi vulika tu ponokelathane nomalaka nenge tu ehamekathane noohapu. Omukulukadhi gumwe okwa ti: “Omusamane gwandje oha ponokele ndje nomalaka. Nonando kandi na iiyadhi kolutu, omalaka ga honga ngoka hu ula ndje, ngaashi: ‘Owa lulila ndje!’ nosho wo kutya ‘ngoye oshinima showala!’ oga thiga ndje ndi na iilalo komwenyo.” Omusamane gumwe okwa ti kutya omukulukadhi gwe ohe mu pe omangwanda noku mu umba omihe. Okwa gwedha ko a ti: “Itandi vulu nando okweendulula oohapu ndhoka hu ula ndje. Osha ningitha ndje ndi kale ihee popi naye nuupu nondi kale he kala kiilonga sigo kwa toko. Ohandi kala ndi iyageka okuya kegumbo.” Okupopya omalaka ga honga noohapu inaadhi dhindwa nawa okwa ha kunena, nohaku ehameke pamaiyuvo.

¹¹ Ngele omusamane nomukulukadhi ohaya ulathana nayi, ohashi etitha iilalo yopamaiyuvo mbyoka hayi kutha ethimbo nuule okwaaluka. Jehova ina hala nando aaihokani ya kale taya ningathana ngawo. Oto vulu nokuli okweehameka kuume koye, nopwaa na oku shi nongela. Otashi vulika  wu kale wu uvite kutya oho ungaunga nawa nakuume koye kopandjokana. Ihe mbela ye oha kala u uvite ngiini? Ngele owa popi sha shoka she mu ehameka, mbela oto kala noku shi endulula nenge oto ke shi fulila okalambo? — Aagalati 5:15; lesha Aaefeso 4:31.

12. Oshike tashi vulu okuguma ekwatathano lyakuume kopandjokana naJehova?

¹² Omukalo moka ho popi nakuume koye kopandjokana, kutya nduno one amuke nenge opokati kaantu, ogu na oshilonga kuJehova. (Lesha 1 Petrus 3:7.) Jakob 1:26 ote tu lombwele ta ti: “Ngele oku na ngoka ta dhiladhila kutya ota longele Kalunga, ndele ita pangele okupopya kwe, nena elongelokalunga lye itali tompola sha, oti ifundjaleke owala.”

13. Omomukalo gulwe ishewe guni omuntu ta vulu okweehameka kuume ke kopandjokana?

 ¹³ Opu na ishewe iinima yilwe moka kehe gumwe e li mondjokana e na okuyaalela omaiyuvo gakuume ke. Pashiholelwa, mbela kuume koye ota ka kala u uvite ngiini, ngele oho kala ethimbo olindji nomuntu gulwe? Otashi vulika to shi ningi wu na etompelo ewanawa, ngaashi okuuvitha pamwe naye nenge oku mu kwathela muupyakadhi mboka e na. Mbela itashi ka ehameka kuume koye? Omumwameme gumwe ngoka a hokanwa okwa ti: “Sho nda mono omusamane gwandje ha kala ethimbo olindji ta gandja eitulomo komumwameme gumwe megongalo, oshu uvitha ndje nayi. Ohandi kala ndi uvite kaandi na oshilonga.”

14. (a) MuGenesis 2:24, otatu ilongo mo shike sha simana? (b) Oshike tu na okwiipula?

¹⁴ Tu li Aakriste, otu na oshinakugwanithwa shokukala tu na ko nasha naavali yetu nosho wo naamwatate naamwameme megongalo. Nonando ongawo, uuna wa yi mondjokana, omusamane gwoye nenge omukulukadhi gwoye oye e na oku ya pondondo yotango. Jehova okwa ti kutya omusamane oku na ‘okukwatathana nomukadhi.’ (Genesis 2:24) Otu na okuyaalela omaiyuvo gakuume ketu kopandjokana. Ipula to ti: ‘Mbela ohandi kala ngaa ethimbo nakuume kandje kopandjokana, noku mu pa eitulomo nohole ndjoka a pumbwa okupewa?’

15. Omolwashike aaihokani Aakriste kaaye na okukala nekwatathano lya pitilila nagumwe, ngoka kee shi kuume kawo kopandjokana?

¹⁵ Ngele otwa kala tu na ekwatathano lyopothingo nagumwe ngoka kee shi kuume ketu kopandjokana, otashi ka etela ondjokana yetu. Otashi vulika tu pange uukuume wa pitilila nomuntu gulwe nokukala tu na iihole naye. (Mateus 5:28) Omaiyuvo ngoka otaga vulu okukoka noku ku ningitha wu ninge sha shoka tashi dhinitha ondjokana yeni.

16. Ombiimbeli otayi tu lombwele shike kombinga yondjokana?

¹⁶ Ombiimbeli otayi ti: “Oondjokana nadhi simanekwe.” Oya gwedha ko wo ya ti: ‘Ontala yondjokana nayi kale kaayi na oshipwe; oshoka aahondeli naaholume Kalunga ote ya pangula.’ (Aahebeli 13:4, yelekanitha OB-1954) Uutumbulilo ‘Ontala yondjokana,’ owa ukitha komilalo pokati komusamane nomukulukadhi gwe. (Omayeletumbulo 5:18) Ongiini tatu vulu okusimaneka ekwatathano ndika, pehala lyokunyateka ondjokana?

17. (a) Aantu oyendji kunena, oya tala ko ngiini omilalo kondje yondjokana? (b) Aakriste oye na okutala ko ngiini omilalo kondje yondjokana?

¹⁷ Aantu yamwe kunena, ohaya dhiladhila kutya omilalo kondje yondjokana inadhi puka. Katu na okweetha tu nwethwe mo komadhiladhilo ngoka ga penga. Jehova okwe shi popya sha yela kutya oku tonde omilalo dha nyata nosho wo okuyona ondjokana. (Lesha Aaroma 12:9; Aahebeli 10:31; 12:29) Ngele owa yi momilalo nagumwe ngoka kee shi omusamane nenge omukulukadhi gwoye, nena owa nyateka ondjokana yeni. Ngele owe shi ningi, oto ulike kutya ino simaneka omithikampango dhaJehova, notashi ka teya po ekwatathano lyoye naye. Onkee ano, yanda onkatu kehe ndjoka tayi vulu oku ku fala momilalo kondje yondjokana. Shika osha kwatela mo okukala wu na omadhiladhilo gopaihulo kombinga yomuntu gulwe. — Job 31:1.

18. (a) Omolwashike oluhondelo lwa faathana nokulongela iikalunga? (b) Jehova okwa tala ko ngiini oluhondelo?

¹⁸ Pethimbo lyOmpango yaMoses, oluhondelo olwa li eyono enene moshigwana shaIsraeli, ngaashi owala okulongela iikalunga. Omuntu ngoka a yona momikalo ndhoka, okwa li ha dhipagwa. (Levitikus 20:2, 10) Omeityo lini oluhondelo lwa faathana nokulongela iikalunga? Ngele Omuisraeli oha longele iikalunga, nena okwa teya po euvaneko  lye lyokukala omudhiginini kuJehova. Ngele Omuisraeli okwa yi moluhondelo, nena oha teya po euvaneko lye lyokukala omudhiginini kukuume ke kopandjokana. (Eksodus 19:5, 6; Deuteronomium 5:9; lesha Maleaki 2:14.) Osha yela kutya monakuziwa, Jehova okwa li a tala ko oluhondelo lwu li eyono lya kwata miiti.

19. Oshike tashi ke tu kwathela kaatu ye moluhondelo?

¹⁹ Mbela etaloko lye olya lunduluka kunena? Nonando katu li kohi yOmpango yaMoses, etaloko lyaJehova li na ko nasha noluhondelo, inali lunduluka. Ngaashi owala kaatu na siku tu longele iikalunga, katu na okuyaka ookuume ketu kopandjokana. (Episalomi 51:1, 4; Aakolossa 3:5) Ngele otwe shi ningi, otatu ka dhinitha ondjokana yetu nosho wo Jehova, Kalunga ketu. — Tala eyelitho eti-26.

20. Owino otayi vulu ngiini oku tu etela uuwanawa mondjokana?

²⁰ Ongiini tamu vulu okukoleka ondjokana yeni? Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Egumbo otali tungwa po kowino, nokoondunge tali kala po lya kola.” (Omayeletumbulo 24:3) Megumbo otamu vulu okukala okwaauvathana noontamanana nenge mu na ombili neuvathano. Osha faathana nondjokana. Omuntu omunandunge ota ka shilipaleka kutya ondjokana ye oya gamenwa, oyi na ombili notayi nyanyudha.

21. Uunongo otawu vulu ngiini okukoleka ondjokana?

²¹ Shi na ko nasha negumbo, Ombiimbeli oya tsikile ko tayi ti: “Okuunongo oondunda dhalyo tadhi udhithwa omaliko gi ili nogi ili ge na ondilo nogo opala.” (Omayeletumbulo 24:4) Shoka to ilongo mOmbiimbeli, otashi vulu okuhwepopaleka ondjokana yeni. (Aaroma 12:2; Aafilippi 1:9) Uuna tamu lesha Ombiimbeli nosho wo iileshomwa yetu pamwe nakuume koye kopandjokana, kundathaneni nkene tamu vulu okutula miilonga shoka tamu ilongo mo. Kongeni  omikalo moka tamu vulu okuulukilathana ohole nosho wo esimaneko, nankene wo tamu vulu okukenukilathana nokuyaalelathana. Pula Jehova e ku kwathele wu kokeke omaukwatya ngoka taga vulu okukoleka ondjokana yeni notage ku ningitha wu kale wu holike tagu pu mo kukuume koye kopandjokana. — Omayeletumbulo 15:16, 17; 1 Petrus 1:7.

22. Omolwashike tu na okukala tu hole, twa simaneka notwa lenga kuume ketu kopandjokana?

²² Otu na okukondja twa mana mo tu ungaunge nohole nonesimaneko naasamane yetu nenge naakulukadhi yetu nokukala twe ya lenga. Ngele otwe shi ningi, ondjokana yetu otayi ka kala yi na ombili noya kola. Shoka sha simanenena, otayi ka nyanyudha Jehova. — Episalomi 147:11; Aaroma 12:10.