1, 2. Jehova okwe tu pa omagano geni ge na ongushu?

JEHOVA okwe tu pa omagano ge na ongushu, ano omagano gomwenyo. (Genesis 1:27) Okwa hala tu kale tu na onkalamwenyo ya dhenga mbanda. Onkene okwe tu pa omakotampango ngoka hage tu kwathele nkene tu na okuninga omatokolo ge li pandunge. Otu na okulongitha omakotampango ngoka ge tu kwathele tu ‘yoolole shoka shu uka nenge sha puka.’ (Aahebeli 5:14) Sho tatu ningi ngawo, otatu etha Jehova e tu dheule tu kale hatu dhiladhila nawa. Sho tatu iyutha komakotampango gaKalunga nokumona nkene taga hwepopaleke onkalamwenyo yetu, ohatu mono kutya oge na ongushu lela.

² Omathimbo gamwe, onkalamwenyo ohayi vulu okukala ya kitakana. Poompito dhimwe, ohatu iyadha moonkalo ndhoka inaadhi popiwa kondandalunde mOmbiimbeli. Pashiholelwa, otashi vulika tu na okuninga omatokolo ge na ko nasha nepango ndyoka lya kwatela mo okulongitha ombinzi. Ongiini tatu vulu okuninga omatokolo ngoka taga nyanyudha Jehova? MOmbiimbeli omu na omakotampango ngoka tage tu kwathele tu mone nkene Jehova a tala ko omwenyo nombinzi. Ngele omakotampango ngaka otu ga uvite ko, otatu ka vula okuninga  omatokolo ge li pandunge nokukala neiyuvo lya yela. (Omayeletumbulo 2:6-11) Ngashingeyi natu ka taleni kugamwe gomugo.

3, 4. (a) Ongiini Jehova a holola etaloko lye kombinga yombinzi? (b) Ombinzi oyi lile po shike?

³ Ombiimbeli otayi tu longo kutya ombinzi ondjapuki, oshoka oyi lile po omwenyo. Omwenyo ogu na wo ongushu kuJehova. Konima sho Kain a dhipaga omumwayina Abel, Jehova okwe mu lombwele a ti: “Ombinzi yomumwanyoko otayi kugile ndje mevi.” (Genesis 4:10) Ombinzi yaAbel oya li yi lile po omwenyo gwe. Sho Kain e mu dhipaga, okwe mu kutha omwenyo.

⁴ Konima yEyelu pethimbo lyaNoa, Kalunga okwa li a lombwele aantu kutya otaya vulu okulya onyama. Ihe okwe ya lombwele kondandalunde a ti: “Inamu lya onyama yi na ombinzi.” (Genesis 9:4) Ompango ndjika otayi longo koluvalo aluhe lwaNoa, natse twa kwatelwa mo. Osha yela kutya kuJehova, ombinzi oyi lile po omwenyo. Natse osho tu na oku yi tala ko. — Episalomi 36:9.

5, 6. Ompango yaMoses oya ulike ngiini nkene Jehova a tala ko omwenyo nombinzi?

⁵ MOmpango ndjoka Jehova a li a pe Moses, okwa yelitha a ti: “Ngele oku na Omuisraeli nenge omukwiilongo . . . ta li onyama yi na ombinzi, Omuwa ote mu geele, nota dhimwa mo maantu yaKalunga. Omwenyo gwomomayulu ogwa kala mombinzi.” — Levitikus 17:10, 11.

⁶ PaMpango yaMoses, omuntu ngele a dhipaga oshinamwenyo e shi lye po, ombinzi yasho oya li yi na okutilwahi pevi. Shoka osha li hashi ulike kutya omwenyo gwoshinamwenyo ogwa shunithilwa kOmushiti gwago, Jehova. (Deuteronomium 12:16; Hesekiel 18:4) Jehova ka li a tegelela Aaisraeli ya mane mo ombinzi ayihe moshinamwenyo.  Oya li taya vulu okulya onyama yasho neiyuvo lya yela, uuna ya ningi ngaashi taya vulu ya kuthe mo ombinzi. Uuna taya simaneke ombinzi yoshinamwenyo, kungawo oya li haya ulike kutya oya simaneka Omugandji gwomwenyo, Jehova. PaMpango, Aaisraeli oya li ya tegelelwa ya gandje omayambo giinamwenyo, opo omayono gawo ga dhimwe po. — Tala eyelitho eti-19 neti 20.

7. Ongiini David a li a ulike kutya okwa simaneka ombinzi?

⁷ Otatu vulu okumona kutya ombinzi oyi na ongushu okutala kwaashoka sha ningwa kuDavid, sho a li ta kondjitha Aafilisti. Aakwiita yaDavid oya li ya mono kutya okwa sa enota, onkene oya li ya tula oomwenyo dhawo moshiponga ya ye montanda yaatondi yawo ye ke mu etele mo omeya. Ihe sho ya etele David omeya ngoka, okwa tindi oku ga nwa e te “ga tile pevi omayambo kOmuwa.” Okwa ti: “Omuwa, itandi vulu oku ga nwa! Onda fa tandi nu ombinzi yaalumentu mboka ya hupula oomwenyo dhawo!” David okwa li e shi kutya omwenyo nombinzi oyi na ongushu momeho gaKalunga. — 2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Aakriste yokunena oye na okutala ko ngiini ombinzi?

⁸ Pethimbo lyAakriste yotango, aapiya yaKalunga kaya li we ye na okugandja omayambo giinamwenyo. Nonando ongawo, oya li ye na okukala ye na etaloko lyomondjila li na ko nasha nombinzi. ‘Okwiidhilika ombinzi’ okwa li shimwe shomiitopolwa yOmpango ndjoka Jehova a li a tegelela Aakriste ya landule. Shika osha li sha simana ngaashi owala okuyanda oluhondelo nenge okulongela iimenka. — Iilonga 15:28, 29.

⁹ Shoka osha faathana nokunena. Tu li Aakriste, otu shi kutya Jehova oye Onzo yomwenyo nosho wo kutya omwenyo kehe, ogwe. Otu shi wo kutya ombinzi ondjapuki noyi lile po omwenyo. Onkene ohatu iyutha  komakotampango gOmbiimbeli, ngele tatu ningi omatokolo kombinga yepango ndyoka lya kwatela mo elongitho lyombinzi.

10, 11. (a) Oonzapo dhaJehova odha tala ko ngiini okutulwa ombinzi yi ihwapo nenge iitopolwa yayo ine iinene? (b) Etokolo lini lyopaumwene Omukrise kehe e na okuninga?

¹⁰ Oonzapo dhaJehova odhi shi kutya ‘okwiidhilika ombinzi,’ inaku kwatela mo owala okwaahe yi lya nokwaahe yi nwa. Okwa kwatela mo wo okwaahe yi tulwa, okwaahe yi gandja yi ka tulwe aantu yalwe nokwaahe yi pungula, opo wu ke yi tulwe monakuyiwa. Okwa kwatela mo natango okwaaha tulwa iitopolwa ine yombinzi mbyoka iinene, ngaashi oosele oontiligane, oosele oontokele, ooplatelete noplasma.

¹¹ Iitopolwa mbyoka yombinzi ine iinene, ohayi vulu okutopolwa muutopolwa uushuushuuka. Kehe Omukriste oku na okutokola ngele ota vulu okutulwa uutopolwa mboka wombinzi nenge hasho. Shika osha faathana wo ngele tashi ya petando ndyoka lya kwatela mo okulongitha ombinzi yaangoka ta tandwa. Kehe gumwe gwomutse oku na okutokola nkene ombinzi ye tayi ka longithwa pethimbo lyetando, uuna tayi konakonwa nenge mepango lilwe. — Tala eyelitho eti-21.

12. (a) Omolwashike omatokolo getu ngoka ga kwatela mo eiyuvo, ga simana kuJehova? (b) Ongiini tatu vulu okuninga omatokolo ge li pandunge ge na ko nasha nomapango ga yoolokathana?

¹² Mbela Jehova oha kala ngaa e na ko nasha nomatokolo ngoka ga kwatela mo eiyuvo? Eeno. Jehova oha konenene omadhiladhilo getu nomainyengotompelo getu. (Lesha Omayeletumbulo 17:3; 24:12.) Ngele osho shi li ngawo, uuna tatu ningi omatokolo ge na ko nasha nepango, otwa pumbwa okugalikana kuJehova e tu wilike,  opo nduno tatu ningi omapekapeko kombinga yepango ndyoka. Konima yaashono, tatu longitha eiyuvo lyetu lya dheulwa kOmbiimbeli, tu ninge etokolo. Katu na okupula yalwe kutya ando oyo ya li monkalo yetu, ando otaya ningi po shike, nenge oyo ya nwethe mo etokolo lyetu. Omukriste kehe “oku na okuhumbata ye mwene omutenge gwe.” — Aagalati 6:5; Aaroma 14:12.

13. Oshike tatu ilongo kombinga yaJehova moompango nomomakotampango ge, kombinga yombinzi?

¹³ Kehe shoka Jehova he tu pula tu ninge, oshi lile po uuwanawa wetu nohashi ulike kutya oku tu hole. (Episalomi 19:7-11) Ihe ihatu vulika owala kuye, omolwuuwanawa mboka hatu mono mo. Ohatu vulika kuye, molwaashoka tu mu hole. Ohole yetu yokuhola Jehova, ohayi tu inyengitha tu yande okutulwa ombinzi. (Iilonga 15:20) Shika ohashi tu gamene wo komikithi. Aantu oyendji oye shi omaupyakadhi ngoka haga zi mokutulwa ombinzi, noondohotola odhindji odhi itaala kutya okutanda aantu itaaku longithwa ombinzi, ohaku gamene uukolele wawo. Osha yela kutya omalombwelo gaJehova oge li pandunge nopahole. — Lesha Jesaja 55:9; Johannes 14:21, 23.

14, 15. (a) Jehova okwa li a pe oshigwana she oompango dhini dhi shi gamene? (b) Ongiini to vulu okutula miilonga omakotampango ngoka ga kankamena koompango ndhoka?

¹⁴ Oompango dhaKalunga odha kala aluhe hadhi etele oshigwana she uuwanawa. Jehova okwa li a pe Aaisraeli yonale oompango ndhoka dha li dhe ya gamene kiiponga ya kwata miiti. Pashiholelwa, ompango yimwe oya li ya ti kutya mwene gwegumbo oku na okutungila omushigo kegumbo lye, opo kaaku gwe nando omuntu. (Deuteronomium 22:8) Ompango yimwe oya li yi na ko nasha niinamwenyo.  Ngele omuntu okwa li e na ongombe yontsezi hayi tsu aantu, okwa li e na oshinakugwanithwa shoku yi tonatela, opo kaayi ponekele nenge yi dhipage aantu. (Eksodus 21:28, 29) Ngele Omuisraeli ina vulika koompango ndhono, oye a li ha kala e na ondjo, ngele omuntu okwa si.

¹⁵ Oompango ndhoka otadhi tu kwathele tu mone kutya omwenyo ogu na ongushu kuJehova. Oshinima shoka oshi na oku tu guma ngiini? Otu na okuulika kutya otwa simaneka omwenyo momukalo moka hatu hingi, hatu tonatele omagumbo getu, iiyenditho yetu nomainyanyudho ngoka hatu hogolola. Aantu yamwe, unene tuu aagundjuka, ohaya kala ye uvite kutya kapu na sha oshiwinayi tashi vulu oku ya ningilwa. Onkene ohayi itula moshiponga nohayi ipwililikile iinima mbyoka tayi vulu lela oku ya etela oshiponga. Jehova ina hala tu kale hatu ihumbata ngaaka. Okwa hala tu kale twa simaneka omwenyo, kutya nduno ogwetu nenge ogwooyakwetu. — Omuuvithi 11:9, 10.

16. Jehova okwa tala ko ngiini okwiikutha ela?

¹⁶ Omwenyo gwomuntu kehe ogwa simana kuJehova. Nokuli nokanona hoka ke li natango mela lyayina, oke na ongushu momeho ge. Kohi yOmpango yaMoses, ngele omuntu okwe ehameke omukiintu omusimba, e ta si nenge okanona ke, Jehova okwa li he mu tala ko e na ondjo yedhipago. Nonando osha li owala oshiponga, opwa sa omuntu. Onkee omwenyo gwe, ogwa li hagu futwa. (Lesha Eksodus 21:22, 23.) Kalunga okwa tala ko okanona hoka inaaka valwa natango, ke li omuntu e na omwenyo. Okukala tu shi uuyelele mboka, otashi tu kwathele tu kale tu uvite ngiini kombinga yokwiikutha ela?

17. Oshike tashi vulu okuhekeleka omukiintu ngoka i ikutha ela manga inaa tseya Jehova?

 ¹⁷ Ongiini ngele omukiintu okwi ikutha ela manga inaa tseya nkene Jehova e shi tala ko? Ota vulu okukala nuushili kutya Jehova ota vulu oku mu dhimina po omolwekuliloyambo lyaJesus. (Lukas 5:32; Aaefeso 1:7) Omukiintu ngoka a ninga epuko ndyoka monakuziwa, ina pumbwa okukala e uvite e na ondjo, ngele okwi iyela ombedhi tashi zi lela komutima. Ombiimbeli otayi ti: “Omuwa oye omunamutimahenda nomunalukeno, . . . Ngaashi uuzilo u li kokule nuuninginino, osho ta kaleke kokule natse oondjo dhetu.” — Episalomi 103:8-14.

18. Omolwashike tu na okuninga ngaashi tatu vulu, tu vudhe mo mutse omadhiladhilo guutondwe?

¹⁸ Okukala twa simaneka omagano gaKalunga gomwenyo, oshinima hashi zi komutima. Okwa kwatela mo nkene hatu kala tu uvitile yalwe. Omuyapostoli Johannes okwa nyola a ti: “Kehe ngoka e tonde mukwawo, oye omudhipagi.” (1 Johannes 3:15) Nonando inatu shi ndhindhilika, okukala tu huge omuntu gulwe, ohashi vulu okufala sigo omokukala tu mu tonde. Uutondwe otawu vulu okuningitha omuntu a kale inaa simaneka yalwe, he ya lundile nenge a hala ya se. Jehova oku shi kutya ohatu kala tu uvitile ngiini yalwe. (Levitikus 19:16; Deuteronomium 19:18-21; Mateus 5:22) Ngele otwa mono kutya otu tonde omuntu gwontumba, otwa pumbwa okulonga nuudhiginini, opo tu vudhe mo uutondwe mboka. — Jakob 1:14, 15; 4:1-3.

19. Etaloko lyaJehova li na ko nasha nelongithonkondo oli na oku tu guma ngiini?

¹⁹ Opu na omukalo gumwe ishewe tatu vulu okuulika kutya otwa simaneka omwenyo. MEpisalomi 11:5,  otwi ilonga mo kutya Jehova “oku tonde kehe ngoka e hole elongitho lyoonkondo,” (NW). Ngele ohatu hogolola omainyanyudho ge na ko nasha nelongithonkondo, shoka otashi ka ulika kutya otu hole elongithonkondo. Onkee ano, inatu hala okutula momadhiladhilo getu iitya nomathano gelongithonkondo. Pehala lyaashono, otwa hala okuudhitha omadhiladhilo getu niinima mbyoka ya yogoka. — Lesha Aafilippi 4:8, 9.

20-22. (a) Jehova okwa tala ko ngiini uuyuni waSatana? (b) Ongiini aapiya yaKalunga taya vulu okuulika kutya “kaye shi yomuuyuni”?

²⁰ Uuyuni waSatana inawu simaneka omwenyo, naJehova okwe wu tala ko wu na ondjo yombinzi, ano ondjo yedhipago. Momathelemimvo ga ka pita, omahangano gopapolitika oga etitha eso lyaantu oyendji, mwa kwatelwa Oonzapo dhaJehova odhindji. MOmbiimbeli, omapangelo ngoka oga popiwa mo ge li iilikama. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Ehololo 13:1, 2, 7, 8) Kunena, okulanditha iikondjitho, ongeshefa onene. Aantu ohaya likola iimaliwa oyindji, mokulanditha iikondjitho mbyoka ya nika oshiponga. Uushili owo kutya “uuyuni auhe ou li mepangelo lyomuhindadhi.” — 1 Johannes 5:19.

²¹ Aakriste yashili “kaye shi yomuuyuni.” Aapiya yaJehova ihaya kutha ombinga mopolitika nomiita. Molwaashoka ihaya dhipaga aantu, ihaya ambidhidha wo omahangano ngoka haga dhipaga aantu. (Johannes 15:19; 17:16) Uuna Aakriste taya hepekwa, ihaya shunithile aantu uuwinayi. Jesus okwe tu longa kutya otu na okukala tu hole aatondi yetu. — Mateus 5:44; Aaroma 12:17-21.

²² Aantu omamiliyona muuyuni, oya kala nokudhipagwa, sha etithwa komalongelokalunga ogendji.  Ombiimbeli otayi popi kombinga yaBabiloni Oshinene, ano omalongelokalunga giifundja tayi ti: “Musho omwa adhika ombinzi yaahunganeki noyaantu yaKalunga. Eeno, musho omwa monika ombinzi yaantu ayehe mboka ya dhipagwa kombanda yevi.” Mbela ku shi wete kutya omolwashike Jehova te tu lombwele ta ti: “Zii mo mokati kawo, one aantu yandje”? Mboka haya longele Jehova kaye shi oshitopolwa shomalongelokalunga giifundja. — Ehololo 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Oshike sha kwatelwa mo ‘mokuza mo’ muBabiloni Oshinene?

²³ ‘Okuza mo’ muBabiloni Oshinene, okwa kwatela mo oku shi ulika sha yela kutya katu shi we oshitopolwa shelongelokalunga lyiifundja. Pashiholelwa, otu na okushilipaleka kutya edhina lyetu olya dhimwa mo momambo gelongelokalunga lyiifundja. Ihe otwa pumbwa wo okuninga oshindji. Otwa pumbwa wo okutonda nokutinda iinima iiwinayi, mbyoka hayi ningwa momalongelokalunga giifundja. Omalongelokalunga ngoka ohaga humitha komeho oluhondelo, opolitika nolwiho. (Lesha Episalomi 97:10; Ehololo 18:7, 9, 11-17) Uule womimvo, aantu omamiliyona oya kanitha oomwenyo dhawo, omolwiinima mbyoka.

24, 25. Okukala tu shi oshili kombinga yaJehova, ohaku tu etele ngiini ombili neiyuvo lya yela?

²⁴ Kehe gumwe gwomutse okwa li ha ambidhidha iinima iiwinayi mbyoka yi li muuyuni waSatana, manga inaatu tseya Jehova. Ihe ngashingeyi otwa ninga omalunduluko. Otwa taamba ko ekulilo e tatu iyapulile Kalunga. ‘Okukala po kwOmuwa ohaku tu etele omathimbo goonkondo oompe.’ Otu na ombili neiyuvo lya yela, oshoka otu shi kutya otatu nyanyudha Kalunga. — Iilonga 3:19; Jesaja 1:18.

²⁵ Nonando otwa li nale mehangano lyontumba ndyoka  inaali simaneka omwenyo, Jehova ota vulu oku tu dhimina po, omolwekuliloyambo. Otwa pandula shili omagano gaJehova gomwenyo. Ohatu ulike kutya otu na olupandu ndoka, mokuninga ngaashi tatu vulu tu kwathele yalwe yi ilonge kombinga yaJehova, ya thige po uuyuni waSatana noya kale nekwatathano lyopothingo naKalunga. — 2 Aakorinto 6:1, 2.

26-28. (a) Jehova okwa li a pe Hesekiel iilonga yini yi ikalekelwa? (b) Jehova okwa hala tu ninge shike kunena?

²⁶ MuIsraeli shonale, Jehova okwa li a lombwele omuhunganeki Hesekiel a ka londodhe aantu kutya Jerusalem masiku otashi ka hanagulwa po. Okwe ya lombwele wo shoka ya pumbwa okuninga, opo ya hupithwe. Ando Hesekiel okwa li inaa londodha aantu mboka, ando Jehova okwa pula ombinzi yawo miikaha ye. (Hesekiel 33:7-9) Hesekiel okwa li a ulike kutya okwa simaneka omwenyo, mokuninga ngaashi ta vulu a lombwele yalwe etumwalaka ndyoka lya simana.

²⁷ Jehova okwe tu pa oshilonga shokulondodha aantu kutya uuyuni waSatana masiku otawu ka hanagulwa po. Otu na wo oku ya kwathela yi ilonge kombinga ye, opo ya ka hupe, ya ye muuyuni uupe. (Jesaja 61:2; Mateus 24:14) Otwa hala okuninga ngaashi tatu vulu, tu lombwele yalwe etumwalaka ndyoka. Otwa hala tu ka popye ngaashi Paulus ngoka a ti: “Ngele ope na gumwe gwomune ta ka kana, kashi shi nando ondjo yandje. Oshoka ngame inandi thiga ko nando osha, ihe onde mu tseyithile ashihe shoka Kalunga a hala oku shi mu ningila.” — Iilonga 20:26, 27.

²⁸ Otwa pumbwa wo okukala twa yogoka miinima yilwe monkalamwenyo. Natu ka konakoneni yimwe yomuyo, montopolwa tayi landula.