Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ONTOPOLWA 2

Ombiimbeli embo lya za kuKalunga

Ombiimbeli embo lya za kuKalunga
  • Omomikalo dhini Ombiimbeli ya yooloka ko komambo galwe?

  • Ongiini Ombiimbeli tayi vulu oku ku kwathela u ungaunge nomaupyakadhi gopaumwene?

  • Omolwashike to vulu okwiinekela omahunganeko ngoka ga nyolwa mOmbiimbeli?

1, 2. Omomikalo dhini Ombiimbeli yi li omagano ga hokitha ga za kuKalunga?

MBELA oto vulu okudhimbulukwa ethimbo lyontumba ndyoka wa li wa pewa omagano kukuume koye omuholike? Osha yela kutya shoka kasha li owala shihokitha, ihe osha li wo tashi nyanyudha omutima. Odhoshili kutya omagano ohage ku ulikile sha kombinga yaangoka e ge ku pe kutya okwa simaneka uukuume weni. Kapu na omalimbililo kutya owa li wa pandula omagano ngoka ga za kukuume koye tagu ulike kutya oku na ko nasha nangoye.

2 Ombiimbeli oyo omagano ga za kuKalunga, ngoka tatu vulu okukala twa nyanyukilwa shili. Embo ndika lyi ikalekelwa olya holola iinima mbyoka ando inaatu vula oku yi tseya nandonando. Pashiholelwa, otali tu lombwele shi na ko nasha nokushitwa kwegulu lyu udha oonyothi, kwevi nosho wo kwomulumentu nomukiintu gwotango. Ombiimbeli oyi na omakotampango ge shi okwiinekelwa, ngoka tage tu kwathele tu ungaunge nomaupyakadhi nosho wo niimpwiyu yonkalamwenyo. Otayi yelitha nkene Kalunga ta ka gwanitha elalakano lye nokweeta onkalo ombwanawa kombanda yevi. Ombiimbeli kayi shi tuu omagano ga hokitha!

3. Okugandja Ombiimbeli kwaJehova otaku tu lombwele shike kombinga ye, nomolwashike taku nyanyudha omutima?

3 Ombiimbeli oyi li wo omagano taga nyanyudha omutima, molwaashoka otayi ulike sha kombinga yOmugandji gwayo, Jehova Kalunga. Molwaashoka okwa gandja embo lya tya ngaaka, otashi ulike kutya okwa hala tu mu tseye nawa. Ombiimbeli otayi vulu shili oku ku kwathela u hedhe popepi naJehova.

4. Oshike tashi ku kumitha shi na ko nasha nokutaandelithwa kwOmbiimbeli?

4 Aantu oyendji oye na Oombiimbeli dhawo yene. Ombiimbeli oya nyanyangidhwa momalaka ge vulithe po 2 300 ya gwana po nenge muutopolwa, nomolwaashono yi niwe kaakalimo yomuuyuni ye vulithe poopelesenda 90. Oshiwike kehe ohaku taandelithwa uupokati wOombiimbeli dhi vulithe pemiliyona. Opwa nyanyangidhwa Oombiimbeli omamiliyona omayuvi, kutya nduno odha gwana po nenge uutopolwa wadho. Kapu na nando embo limwe lya fa Ombiimbeli.

Ombiimbeli hayi ithanwa “New World Translation of the Holy Scriptures” oyi li momalaka ogendji

5. Omomukalo guni Ombiimbeli ya “nyolithwa kOmbepo yaKalunga”?

5 Kakele kaashono, Ombiimbeli oya “nyolithwa kOmbepo yaKalunga.” (2 Timoteus 3:16) Omomukalo guni mbela? Ombiimbeli otayi yamukula tayi ti: “Aantu mokupopya elaka lya za kuKalunga oya wilikwa kOmbepo Ondjapuki.” (2 Petrus 1:21) Oku shi thaneka: Omusamane omukokele otashi vulika ta pula omwanamati e mu nyolele ko kontumwafo. Ontumwafo ndjoka oyi na omadhiladhilo nomalombwelo gomusamane ngoka. Onkee ano, ontumwafo ndjoka oyomusamane ngoka lelalela, kayi shi yomwanamati. Komukalo gwa faathana, Ombiimbeli oyi na etumwalaka lyaKalunga, ihe kali shi lyaantu mboka ye yi nyola. Ano Ombiimbeli ayihe oyo shili “oohapu dhaKalunga.”—1 Aatessalonika 2:13.

OYI LI PAUSHILI NOMAUYELELE GAYO OTAGA TSU KUMWE

6, 7. Omolwashike etsokumwe lyomauyelele gomOmbiimbeli endhindhilikwedhi unene?

6 Ombiimbeli oya nyolwa uule woomvula dhi vulithe 1 600. Aanyoli yayo oya li ko pomathimbo ga yoolokathana noya za momaputuko gi ili nogi ili. Yamwe oya li aanafaalama, aayuli yoohi nosho wo aasita yiimuna. Yalwe oya li aapolofeti, aapanguli naakwaniilwa. Omunyoli gwEvaangeli Lukas okwa li ondohotola. Nonando aanyoli yayo oya za momaputuko gi ili nogi ili, omauyelele gomOmbiimbeli otaga tsu kumwe okuza ketameko sigo okehulilo. *

7 Embo lyotango lyOmbiimbeli otali tu lombwele nkene omaupyakadhi gaantu ga tameke. Embo lyahugunina otali ulike kutya evi alihe otali ka ninga oparadisa nenge oshikunino. Iitopolwa ayihe yOmbiimbeli otayi hokolola oomvula omayuvi dhondjokonona, noshitopolwa kehe otashi tu kwathele momukalo gwontumba okuuva ko kutya elalakano lyaKalunga olini nonkene tali ka gwanithwa. Etsokumwe lyomauyelele gomOmbiimbeli ekumithi, ihe embo ndyoka lya za kuKalunga osho twa tegelela li kale ngawo.

8. Gandja iiholelwa tayi ulike kutya Ombiimbeli oyi li mondjila miinima yuunongononi.

8 Ombiimbeli oyi li paushili nokuli nomiinima mbyoka yopaunongononi. Oyi na nokuli omauyelele ngoka ga li inaaga tseyika kaantu. Pashiholelwa, embo lyaLevitikus oli na oompango ndhoka dha li dha pewa nale Aaisraeli yonale dhi na ko nasha nokwiikalekela aantu omolwomikithi dhontumba nosho wo nuukalinawa, omanga iigwana yomuushiinda ya li kaayi shi nando osha shi na ko nasha niinima mbyoka. Sho pwa li omadhiladhilo ga puka ge na ko nasha nomutungilo gwevi, Ombiimbeli oya li ye shi popi nale kutya oli li ongonga. (Omayeletumbulo 8:31) Ombiimbeli otayi popi paushili tayi ti kutya evi olye ‘endjelela powalawala.’ (Job 26:7) Odhoshili kutya Ombiimbeli kayi shi embo lyuunongononi. Ihe ngele tayi popi iinima yi na ko nasha nuunongononi, ohayi yi popi paushili. Mbela shono hasho twa tegelela shi na ko nasha nembo lya za kuKalunga?

9. (a) Omomikalo dhini Ombiimbeli tayi ulike kutya oyi li mondjila noyi shi okwiinekelwa shi na ko nasha nondjokonona? (b) Uushili waanyoli yOmbiimbeli otau tu lombwele shike kombinga yayo?

9 Ombiimbeli oyi li wo paushili noyi shi okwiinekelwa shi na ko nasha nondjokonona. Omahokololo gayo ogokondandalunde. Inaga kwatela mo owala omadhina, ihe oga kwatela mo wo omisholondondo dhomazimo goohandimwe. * Mekondjithathano naanandjokonona yomuuyuni, mboka olundji ihaaya popi okusindwa kwiigwana yawo, aanyoli yOmbiimbeli oya nyola oshili, mwa kwatelwa nokuli omapuko gawo nosho wo goshigwana shawo. Pashiholelwa, membo lyOmbiimbeli Numeri, omunyoli Moses okwa li a zimina eyono lye lya kwata miiti ndyoka lya li lye mu geyelitha noonkondo. (Numeri 20:2-12) Uushili wa tya ngaaka owa pumba momahokololo galwe gopandjokonona, ihe otau adhika mOmbiimbeli molwaashoka oyo embo lya za kuKalunga.

EMBO LYUUNONGO LI NA OSHILONGA

10. Omolwashike itaashi kumitha sho Ombiimbeli yi li embo li na oshilonga?

10 Molwaashoka Ombiimbeli oya nwethwa mo kuKalunga, oyi shi ‘okulonga oshili, okukumagidha nokupukulula.’ (2 Timoteus 3:16) Eeno, Ombiimbeli oyo embo li na oshilonga. Ngoka e yi nyola oku shi lela onshitwe yaantu. Shoka itashi kumitha, molwaashoka Omunyoli gwayo, Jehova Kalunga, oye Omushiti. Oku shi nawa omadhiladhilo nomaiyuvo getu e tu vule. Niishewe, Jehova okwa tseya shoka twa pumbwa opo tu kale twa nyanyukwa. Okwa tseya wo iinima mbyoka tu na okuyanda.

11, 12. (a) Iinima yini Jesus a kundathana mEuvitho lye lyokOndundu? (b) Iinima yilwe yini yi na oshilonga tayi kundathanwa mOmbiimbeli, nomolwashike omayele gayo ihaaga kwishi?

11 Tala oohapu dhaJesus hadhi ithanwa Euvitho lyokOndundu, dha nyolwa muMateus ontopolwa onti-5 sigo onti-7. Sho Jesus a longo aantu meuvitho ndika lya dhenga mbanda, okwa popi kombinga yiinima oyindji, mwa kwatelwa nkene tatu vulu okumona enyanyu lyashili, nkene tu na okukandula po oontamanana, nkene tu na okugalikana nosho wo nkene tu na okukala tu na etaloko lyu uka li na ko nasha niinima yopamaliko. Oohapu dhaJesus odhi na natango oonkondo nodhi na oshilonga nena ngaashi naanaa dha li sho e dhi popya.

12 Omakotampango gamwe gOmbiimbeli oge na ko nasha nonkalamwenyo yomaukwanegumbo, iilonga nosho wo ekwatathano nayalwe. Omakotampango gOmbiimbeli otaga longo kaantu ayehe nomayele gayo ohaga kwathele aluhe. Uunongo mboka tau adhika mOmbiimbeli owa ngongwa koohapu dhaKalunga okupitila momupolofeti Jesaja, ndhoka tadhi ti: “Ongame OMUWA Kalunga koye, ngoka tii ku [longo] shoka she ku opalela.”—Jesaja 48:17.

EMBO LYOMAHUNGANEKO

Omunyoli gwOmbiimbeli Jesaja okwa hunganeka etekepo lyaBabilonia

13. Jehova okwa li a nwetha mo omupolofeti Jesaja a nyole omauyelele geni ge na ko nasha naBabilonia?

13 Ombiimbeli oyi na omahunganeko ogendji, nogendji gomugo oga gwanithwa nale. Natu tale koshiholelwa shimwe. Jehova okwa hunganeka okupitila momupolofeti Jesaja, ngoka a li ko methelemumvo etihetatu K.E.N., kutya oshilando Babilonia osha li tashi ka hanagulwa po. * (Jesaja 13:19; 14:22, 23) Omauyelele oga li ga gandjwa okuulika kondandalunde nkene sha li tashi ka ningwa. Aakwiita aahomoni oya li taya ka panuna mo omeya gomomulonga gwaBabilonia, e taya yi moshilando nopwaa he na okukondja. Ihe shoka hasho owala sha li sha ningwa po. Ehunganeko lyaJesaja olya tumbula nokuli omukwaniilwa ngoka a li ta ka sinda Babilonia, kutya oye Kores.—Jesaja 44:27–45:2.

14, 15. Ongiini omauyelele gamwe gehunganeko lyaJesaja ge na ko nasha naBabilonia ga li ga gwanithwa?

14 Oomvula 200 konima yaashoka—muusiku wokupendukila omasiku ga-6 gaKotoba mo 539 K.E.N.—etanga lyaakwiita olya li lyu ungu oontanda popepi naBabilonia. Olye a li omuwiliki gwalyo? Omukwaniilwa gwaPersia gwedhina Kores. Egwanitho lyehunganeko ekumithi olya li pokutameka. Ihe mbela etanga lyaakwiita yaKores olya li tali ka kwata ko Babilonia nokaapu na okukondja, ngaashi sha li sha hunganekwa?

15 Aababilonia oya li ye na oshituthi uusiku mboka noya li ye uvite ya gamenwa komankolokuma omanene goshilando shawo. Pethimbo opo tuu mpoka, Kores okwa li a ningi etale e ta panunine mo omeya gomomulonga ngoka ga li haga kunguluka gu uka moshilando. Nziya omeya oga ningi omafupi opo aakwiita ye ya taaguluke oontuni dhomulonga noya thike pomankolokuma goshilando. Ihe ongiini etanga lyaakwiita yaKores lya li tali vulu okupita momankolokuma gaBabilonia? Uusiku mboka omiyelo dhoshilando odha li dha thigwa dhe ekama omolwokwaanakonasha!

16. (a) Jesaja okwa hunganeke shike kombinga yaashoka tashi ka ningilwa Babilonia lwahugunina? (b) Ongiini ehunganeko lyaJesaja kombinga yehanagulo lyaBabilonia lya li lya gwanithwa?

16 Shi na ko nasha naBabilonia, osha li sha hunganekwa kwa tiwa: “Kape na we mpoka tashi ka kalwa kaantu. Kape na Omuarabia ta dhike mo etsali lye, nokape na omusita ta napithile mo iimuna ye.” (Jesaja 13:20) Ehunganeko ndyoka inali hunganeka owala okuteka po kwoshilando. Olyu ulike wo kutya Babilonia osha li tashi ka hanagulwa po sigo aluhe. Uunzapo u na ko nasha negwanitho lyoohapu ndhoka opo u li. Omakulukuma gaBabilonia shonale, ngoka ge li ookilometa 80 lwaampono kuumbugantu waBaghdad shaIrak, oge li euliko kutya shoka Jehova a popi okupitila muJesaja osha gwanithwa, sho a ti: “Otandi shi kombo po noshikombe shoka tashi kutha po ayihe.”—Jesaja 14:22, 23. *

Omakulukuma gaBabilonia

17. Ongiini okugwanithwa kwomahunganeko gOmbiimbeli taku koleke eitaalo lyetu?

17 Itashi koleke tuu eitaalo lyetu okukonakona nkene Ombiimbeli yi li embo lyomahunganeko ge shi okwiinekelwa! Odhoshili kutya ngele Jehova Kalunga okwa gwanitha omauvaneko ge gonale, otu na omatompelo ga gwana okukala neinekelo kutya ota ka gwanitha wo euvaneko lye kutya otapu ka kala oparadisa kombanda yevi. (Numeri 23:19) Otu na lela ‘etegameno lyomwenyo gwaaluhe ngoka gwu uvanekwa kuKalunga ngoka ihaa fundju, manga uuyuni inaau shitwa.’—Titus 1:2. *

“OOHAPU DHAKALUNGA ODHI NA OMWENYO”

18. Oohapu dhi na oonkondo odhini omuyapostoli Paulus a popi shi na ko nasha ‘noohapu dhaKalunga’?

18 Ngele tatu tala kwaashoka twa konakona montopolwa ndjika, osha yela kutya Ombiimbeli oyi li shili embo lyi ikalekelwa. Nonando ongaaka, kayi na owala ongushu molwaashoka omauyelele gayo taga tsu kumwe nenge molwaashoka yi li paushili miinima mbyoka yopaunongononi noyopandjokonona, nenge molwaashoka tayi gandja uunongo u na oshilonga noyi na omahunganeko ge shi okwiinekelwa. Oyi na wo ongushu ndjoka omuyapostoli Paulus a nyola kombinga yayo sho a ti: “Oohapu dhaKalunga odhi na omwenyo nodhi na oonkondo dhokulonga sha. Odho odhi na omayego dhi vule egongamwele lyoongenge mbali. Otadhi tete e tadhi adha sigo okomwenyo nombepo moongolo nomomongo. Otadhi holola puuyelele omahalo nomadhiladhilo gomomitima dhaantu.”—Aahebeli 4:12.

19, 20. (a) Ongiini Ombiimbeli tayi vulu oku ku kwathela u ikonakone mwene? (b) Ongiini to vulu okuulika olupandu lwoye omolwomagano gi ikalekelwa ngoka ga za kuKalunga, Ombiimbeli?

19 Okulesha “oohapu” dhaKalunga nenge etumwalaka lye mOmbiimbeli otaku vulu okulundulula onkalamwenyo yetu. Otaku vulu oku tu kwathela tu ikonakone nawa shi vulithe nale. Otashi vulika tu tye kutya otu hole Kalunga, ihe momukalo moka hatu inyenge kwaashoka sha popiwa kOohapu dhe dha nwethwa mo, Ombiimbeli, otagu ku ulika omatedhatedho nomadhiladhilo getu gashili gokomutima.

20 Ombiimbeli oyo shili embo lya za kuKalunga. Oyo embo ndyoka tu na okulesha, tu na okukonakona notu na okukala tu li hole. Ulika olupandu lwoye lu na ko nasha nomagano ngoka ga za kuKalunga moku yi konakona muule. Moku shi ninga, oto ka mona euvoko lyomuule lyokuuva ko elalakano lyaKalunga li na ko nasha naantu. Montopolwa tayi landula otamu ka kundathanwa kutya elalakano ndyoka olyo shike nonkene tali ka gwanithwa.

^ okat. 6 Nonando aantu yamwe ohaya ti kutya iitopolwa yontumba yOmbiimbeli otayi kondjithathana niikwawo, omapopyo ga tya ngaaka kage na ekankameno. Tala ontopolwa onti-7 yembo The Bible—God’s Word or Man’s? nosho wo okafo Omolwashike Ngoye To Vulu Okwiinekela Ombimbeli, ya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.

^ okat. 9 Pashiholelwa, tala komusholondondo gwi ihwa po gwezimo lyaJesus ngoka gwa tumbulwa muLukas 3:23-38.

^ okat. 13 K.E.N. otashi ti “komeho yeyalulo lyoomvula dhongashingeyi,” shoka shi li mondjila shi vulithe K.K. (“komeho yaKristus”). E.N. otashi ti “eyalulo lyoomvula dhongashingeyi,” shoka olundji hashi ithanwa A.D. (anno Domini), tashi ti “momumvo gwOmuwa gwetu.”

^ okat. 16 Opo u mone uuyelele oundji u na ko nasha nomahunganeko gOmbiimbeli, tala epandja 27-29 lyoshileshomwa A Book for All People, sha nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.

^ okat. 17 Ehanagulo lyaBabilonia oli li owala oshiholelwa shimwe shomagwanitho gomahunganeko gOmbiimbeli. Iiholelwa yilwe oya kwatela mo okuhanagulwa po kwaTiro nokwaNinive. (Hesekiel 26:1-5; Sefanja 2:13-15) Natango, ehunganeko lyaDaniel olya hunganeke elandulathano lyomapangelo omanankondo muuyuni ngoka ga li taga ka landula ko mokupangela konima yepangelo lyaBabilonia. Ngoka oga li ga kwatela mo Media naPersia nosho wo Greka. (Daniel 8:5-7, 20-22) Tala Oshigwedhelwako pepandja 199-201 omolwoonkundathana dhi na ko nasha nomahunganeko ogendji gopaMesiasa ngoka ga gwanithilwa Jesus Kristus.