1, 2. Okumona iihuna kuni aantu taya mono nena, nokwa ningitha aantu oyendji ya pule omapulo geni?

KONIMA yolugodhi lunyanyalitha moshilongo shimwe shoka sha dhengwa sha lila kiita, aakwashigwana omayuvi aakiintu naanona mboka ya dhipagwa oya li ya fumvikwa mombila yimwe onene ndjoka ya kundukidhwa komamanya gokoombila. Emanya kehe olya li li na enyolo tali ti: “Omolwashike?” Omathimbo gamwe, epulo ndyoka ohali ehameke noonkondo. Aantu ohaya pula epulo ndyoka ya nika oluhodhi uuna iita, iiponga, omikithi nenge omiyonena tayi dhipaga aaholike yawo mboka kaaye na ondjo, tayi hanagula po omagumbo gawo nenge tayi etitha okumona iihuna okundji momikalo dhontumba nodhongandi. Ohaya kala ya hala okutseya kutya omolwashike haya adhika kiiponga ya tya ngaaka.

² Omolwashike Kalunga e ethele okumona iihuna ku kale po? Ngele Jehova Kalunga omunankondoadhihe, omunahole, omunongo nomuyuuki, mbela omolwashike uuyuni wu udha uutondwe nokwaahenuuyuuki? Mbela owi ipula ngaa nale shi na ko nasha niinima mbyoka?

3, 4. (a) Oshike tashi ulike kutya inashi puka okupula kutya omolwashike Kalunga e ethele okumona iihuna ku kale po? (b) Jehova oku uvite ngiini shi na ko nasha nuukolokoshi nokumona iihuna?

³ Mbela osha puka okupula kutya omolwashike Kalunga e ethele okumona iihuna ku kale po? Aantu yamwe ohaya kala ya tila kutya okupula epulo lya tya ngaaka otashi ulike kutya kaye na naanaa  eitaalo nenge ihaya simaneke Kalunga. Ihe ngele to lesha Ombiimbeli oto ka mona kutya aantu aadhiginini naatilikalunga oya pulile omapulo ga faathana. Pashiholelwa, omupolofeti Habakuk okwa li a pula Jehova a ti: “Omolwashike to talitha ndje omalwa? Sigo uunake to idhidhimikile iilonga yuukolokoshi? Eyonuko nomathiminiko oga kunduka ndje, naapehe ope na omalugodhi noontamanana.”—Habakuk 1:3.

⁴ Mbela Jehova okwa li a ganda omupolofeti omudhiginini Habakuk omolwokupula omapulo ga tya ngaaka? Hasho. Pehala lyaashono, oohapu dhaHabakuk dhi li paushili okwa li e dhi kwatele momanyolo gOmbiimbeli ga nwethwa mo. Kalunga okwa li wo e mu kwathele u uve ko nawa iinima noku kale neitaalo lya kola. Jehova okwa hala wo oku ku ningila sha faathana. Dhimbulukwa shoka Ombiimbeli tayi popi, tayi ti: ‘Oye omusilishimpwiyu gwetu.’ (1 Petrus 5:7) Kalunga oku tonde uukolokoshi nokumona iihuna hoka hau etitha e vulithe omuntu kehe. (Jesaja 55:8, 9) Ano omolwashike nduno pu na okumona iihuna okundji muuyuni?

5. Omatompelo geni haga gandjwa omathimbo gamwe kutya omolwashike aantu haya mono iihuna, ihe Ombiimbeli otayi ti shike?

⁵ Aantu yomalongelokalunga gi ili nogi ili ohaya pula aawiliki naalongi yawo yomalongelokalunga kutya omolwashike pu na  okumona iihuna okundji noonkondo. Olundji ohaya yamukulwa kutya okumona iihuna oku li ehalo lyaKalunga niishewe okwa kala e shi nuna nalenale kutya iinima ayihe mbyoka otayi ka ningwa, mwa kwatelwa iiningwanima yinikitha oluhodhi. Oyendji oya lombwelwa kutya iilonga yaKalunga itaya vulu oku yi tseya nenge kutya oye he etitha eso lyaantu, nokuli nolyaanona, opo ya vule oku ka kala puye megulu. Ihe ngaashi wi ilonga, Jehova Kalunga haye nandonando he etitha uuwinayi. Ombiimbeli otayi ti: “Itashi vulika Kalunga a longe uugoyoki. Omunankondoawike ita vulu okulonga uuwinayi.”—Job 34:10.

6. Omolwashike aantu oyendji haya ningi epuko okupa Kalunga uusama molwokumona iihuna hoka ku li muuyuni?

⁶ Mbela ou shi kutya omolwashike aantu haya ningi epuko lyokupa Kalunga uusama omolwokumona iihuna kehe hoka ku li muuyuni? Poompito odhindji, ohaya pe Kalunga Omunankondoadhihe uusama molwaashoka otaya dhiladhila kutya oye ta pangele lelalela uuyuni mbuka. Kaye shi oshili ya yela noya simana ndjoka tayi longwa kOmbiimbeli. Oshili ndjoka kutya Satana Ondiaboli oye omupangeli gwolela gwuuyuni mbuka, owe yi ilonga mOntopolwa onti-3 yembo ndika.

7, 8. (a) Uuyuni otau ulike ngiini iikala ya fa yomupangeli gwawo? (b) Okwaahagwanenena kwaantu nosho wo ‘ethimbo neadhiko’ ohayi etitha ngiini okumona iihuna?

⁷ Ombiimbeli otayi popi sha yela tayi ti: “Uuyuni auhe ou li mepangelo lyomuhindadhi.” (1 Johannes 5:19) Mbela kashi li pandunge okwiitaala kutya osho shi li ngawo? Uuyuni mbuka ou na iikala ya fa yoshishitwa shopambepo ihaashi monika shoka tashi “pukitha uuyuni auhe.” (Ehololo 12:9) Satana oku li omutondi, omupukithi nomukwanyanya. Onkee ano, uuyuni mbuka u li kohi yenwethomo lye owu udha uutondwe, epukitho nonyanya. Ndyoka olyo etompelo limwe molwashike pu na okumona iihuna okundji.

⁸ Etompelo etiyali molwaashoka pu na okumona iihuna okundji olyo kutya aantu ayehe inaya gwanenena noye li aalunde okuza kuunashipotha womoshikunino shaEden, ngaashi sha kundathanwa mOntopolwa onti-3. Aantu inaaya gwanenena ohaya kala ya hala okupangela ooyakwawo, naashono ohashi etitha iita, omathininiko nokumona iihuna. (Omuuvithi 4:1; 8:9, OB-1954) Etompelo etitatu molwaashoka pu na okumona iihuna ‘omolwethimbo  neadhiko’ mbyoka hayi adha ayehe. (Omuuvithi 9:11, OB-1954) Molwaashoka Jehova haye ta pangele uuyuni mbuka nokau li megameno lye, aantu otaya vulu okumona iihuna molwiiponga yombaadhilila.

9. Ongiini tatu vulu okukala nuushili kutya Jehova oku na etompelo ewanawa molwaashoka e ethele okumona iihuna ku tsikile?

⁹ Otashi tu hekeleke okutseya kutya Kalunga haye he etitha okumona iihuna. Haye he etitha iita, omiyonena, omathininiko nenge nokuli iiponga yopaunshitwe mbyoka hayi monitha aantu iihuna. Ihe otwa pumbwa okutseya kutya: Omolwashike Jehova e ethele okumona iihuna akuhe hoka ku kale po? Ngele ye Omunankondoadhihe, oku na oonkondo oku ku keelela. Ihe omolwashike nduno inee shi ninga? Kalunga omunahole ngoka tu shi oku na etompelo ewanawa molwashike e ethele okumona iihuna ku kale po.—1 Johannes 4:8.

10. Satana okwa li a tula shike momalimbililo, nokwa li e shi ningi ngiini?

¹⁰ Opo tu mone kutya omolwashike Kalunga e ethele okumona iihuna ku kale po, otwa pumbwa okudhiladhila shoka sha ningilwe po opo okumona iihuna ku tameke. Sho Satana a ningitha Adam naEva kaaya vulike kuJehova, opwa li pwa holoka ompata ya simana. Satana ka li a ti kutya Jehova ke na oonkondo. Oku shi shi nokuli kutya oonkondo dhaJehova inadhi ngambekwa. Pehala lyaashono, Satana okwa li a tula momalimbililo uuthemba waJehova wokupangela. Mokupopya kutya Kalunga omuniifundja ngoka ta tindile aapangelwa ye uuwanawa, Satana okwe mu lundile kutya oku li omupangeli omwiinayi. (Genesis 3:2-5) Satana okwa li a hala okutya aantu otaya ka kala ye li nawa nokaapu na epangelo lyaKalunga. Kungeyi, okwa pataneke uunamapangelo waJehova nenge uuthemba we wokupangela.

11. Omolwashike Jehova inaa hanagula po owala aanashipotha muEden?

¹¹ Adam naEva oya li ya tukuluthile Jehova oshipotha. Mokuninga ngaaka, oya li ya fa ya ti: “Inatu pumbwa Jehova a kale Omupangeli gwetu. Otatu vulu okutokola kutse yene shoka shi li mondjila naashoka sha puka.” Ongiini Jehova a li ta vulu okuhulitha po ompata ndjoka? Ongiini a li ta vulu okulonga iishitwa ayihe iinandunge kutya aanashipotha mboka oya li ya puka niishewe  omukalo gwe gwokupangela ogwo shili gwa dhenga mbanda? Omuntu otashi vulika a tye kutya Kalunga okwa li owala e na okuhanagula po aanashipotha mboka e ta shiti po ishewe aantu yamwe. Ihe Jehova okwa adhika a popya nale elalakano lye lyokuudhitha evi noluvalo lwaAdam naEva nokwa li a hala ya kale moparadisa kombanda yevi. (Genesis 1:28) Jehova oha gwanitha aluhe omalalakano ge. (Jesaja 55:10, 11) Kakele kaashono, okutidha mo aanashipotha mboka muEden kasha li tashi ka kandula po ompata ndjoka ya li ya holoka po yi na ko nasha nuuthemba we wokupangela.

12, 13. Yelitha kutya omolwashike Jehova e ethele Satana a ninge omupangeli gwuuyuni mbuka, nomolwashike e ethele aantu yi ipangele yo yene.

¹² Natu taleni kethaneko tali landula. Natu tye nduno ando omulongisikola ota longo aanasikola nkene ye na okumona eyamukulo lyepulo lyontumba edhigu li na ko nasha nomwaalu. Omunasikola gumwe omunandunge ihe omunashipotha ota ti kutya omukalo ngoka omulongisikola a longitha okumona eyamukulo lyepulo ndyoka edhigu ogwa puka. Opo u ulike kutya omulongisikola ke shi sha, omunasikola omunashipotha ota ti kutya ye oku shi omukalo gu li hwepo gwokumona eyamukulo lyepulo ndyoka edhigu. Aanasikola yamwe oya dhiladhila kutya omunasikola ngoka omunashipotha oku li mondjila, e taya ningi wo aanashipotha.  Mbela omulongisikola oku na okuninga po shike? Ngele okwa tidha mo omunashipotha mongulu, aanasikola ooyakwawo otaye ki inyenga ngiini? Mbela itaye ki itaala kutya omunasikola ngoka naamboka ya gama kombinga ye oye li mondjila? Aanasikola ayehe ooyakwawo mongulu ndjoka otashi vulika ya kale yaahe na we esimaneko okusimaneka omulongisikola ngoka, taya dhiladhila kutya okwa tila a monike kutya okwa puka. Ihe opo ompata yi kandulwe po, omulongisikola okwe etha omunasikola omunashipotha u ulukile ongundu nkene ye ta vulu okumona eyamukulo lyepulo ndyoka edhigu.

¹³ Jehova okwa ningi sha faathana naashoka sha ningwa komulongisikola ngoka. Dhimbulukwa kutya aanashipotha mboka yomuEden hayo ayeke ya li ya kwatelwa mo. Aayengeli omamiliyona oya li ye wete shoka sha li tashi ningwa po. (Job 38:7; Daniel 7:10) Omukalo moka Jehova a li te ku ungaunga nuunashipotha mboka ogwa li tagu ka guma noonkondo aayengeli ayehe mboka, nohugunina iishitwa ayihe iinandunge. Jehova okwa li a ningi po shike kombinga yaashono? Okwe etha Satana u ulike nkene ta vulu okupangela aantu. Kalunga okwe etha wo aantu yi ipangele yo yene kohi yewiliko lyaSatana.

14. Omauwanawa geni taga ka za mokutokola kwaJehova okweetha aantu yi ipangele yo yene?

¹⁴ Omulongisikola gwomethaneko lyetu okwa li a tseya kutya omunasikola omunashipotha naamboka ya gama kombinga ye, oya puka. Ihe okwa li wo a tseya kutya oku ya pa ompito ya kambadhale okushilipaleka epopyo lyawo okwa li taku ke etela ongundu ayihe uuwanawa. Ngele aanashipotha oya nyengwa, aanasikola ayehe aanashili oya li taya ka mona kutya omulongisikola oye awike a gwana okugandja ewiliko kongundu ndjoka yaalongwa. Oya li taye ku uva ko kutya omolwashike omulongisikola konima yaashoka a ka tidha mo omunasikola kehe omunashipotha mongulu. Jehova naye okwa tseya kutya aantu naayengeli ayehe mboka ye na omitima dhu uka oya li taya ka mona uuwanawa mokumona Satana naanashipotha ooyakwawo ya nyengwa okupangela nawa nonokutya aantu itaya vulu okwiipangela yo yene. Oya li taye ki ilonga uushili wa simanenena, ngaashi Jeremia gwonale a tile: “OMUWA, ondi shi shi kutya omuntu iha vulu okupangela shoka u uthilwa; kaku na omuntu hu utha okukalamwenyo kwe.”—Jeremia 10:23.

15, 16. (a) Omolwashike Jehova e ethele okumona iihuna ku tsikile ethimbo ele? (b) Omolwashike Jehova inaa keelela iinima ngaashi omiyonena ominyanyalithi dhaaha ningwe?

¹⁵ Ihe mbela omolwashike Jehova e ethele okumona iihuna ku kale po ethimbo ele? Omolwashike inaa keelela iinima iiwinayi kaayi ningwe? Tala kiinima iyali mbyoka omulongisikola gwomethaneko lyetu a li inaa ninga. Shotango, ina keelela omunasikola omunashipotha a yelithe omukalo gwe gwokuyamukula epulo. Oshitiyali, omulongisikola ina kwathela omunashipotha ngoka u ulike kutya shoka a popi oshoshili. Ngashingeyi tala kiinima iyali mbyoka Jehova naye a tokola okwaaninga. Shotango, ina keelela Satana naamboka ya gama kombinga ye ya kambadhale okuulika kutya oye li mondjila. Nomolwaashono okwa li e na okweetha pu pite ethimbo lya gwana. Momukokomoko gwoomvula omayuvi dhondjokonona, aantu oya kambadhala nomukalo kehe gwokwiipangela nenge nomapangelo gopantu gomaludhi agehe. Aantu oya ningi omahumokomeho gontumba muunongononi nomiinima yimwe, ihe nando ngaaka, okwaahenuuyuuki, oluhepo, omiyonena niita oyi indjipala noonkondo. Onkee ano, osha monika mo kutya okupangela kwopantu inaku shi pondola.

¹⁶ Oshitiyali, Jehova ina kwathela Satana mokupangela uuyuni mbuka. Pashiholelwa, ando Kalunga okwa keelelele omiyonena ominyanyalithi dhaaha ningwe, mbela ando kungawo ina yambidhidha nando aanashipotha? Mbela ando Kalunga ina dhiladhilitha aantu kutya otashi vulika taya vulu okwiipangela nopwaahe na iilanduliko ya nika oshiponga? Ando Jehova okwa katukile momukalo gwa tya ngaaka, ando okwi iningi omuyambidhidhi gwiifundja. Ihe ‘Kalunga iha fundju.’—Aahebeli 6:18.

17, 18. Jehova ota ka ninga po shike shi na ko nasha nuuwinayi auhe mboka we etithwa kokupangela kwopantu nokenwethomo lyaSatana?

¹⁷ Ihe ongiini kombinga yuuwinayi auhe mboka wa kala tau ningwa momukokomoko gwethimbo alihe lyuunashipotha mboka wa tukuluthilwa Kalunga? Otu na okudhimbulukwa kutya Jehova Omunankondoadhihe. Onkee ano oku na oonkondo okuhulitha po iilanduliko yokumona iihuna kwaantu nosho ta ka ninga. Ngaashi twi ilonga nale, okuyonwa kwopulanete yetu otaku  ka hulithwa po e tayi ningi Oparadisa. Iilanduliko yuulunde otayi ka kuthwa po okupitila meitaalo lyaantu mekuliloyambo lyaJesus, niilanduliko yeso itayi ka kala po we molwaashoka aasi otaa ka yumudhwa. Kalunga ota ka longitha Jesus “a hanagule po iilonga yomuhindadhi.” (1 Johannes 3:8) Jehova ota ka ninga naanaa ayihe mbyoka pethimbo lyo opala. Otwa nyanyukwa sho inaa katuka meendelelo, molwaashoka eidhidhimiko lye olye tu pe ompito tu ilonge oshili notu mu longele. (2 Petrus 3:9, 10) Manga ethimbo lye lyokukatuka oonkatu inaali thika, Kalunga okwa kala nokukonga mboka ya hala shili oku mu longela noku ya kwathela yi idhidhimikile okumona iihuna kehe hoka taku ya adha muuyuni mbuka wu udha omaupyakadhi.—Johannes 4:23; 1 Aakorinto 10:13.

¹⁸ Yamwe otashi vulika yi ipule taya ti: Omolwashike Kalunga inaa shita Adam naEva momukalo moka ya li itaaya vulu okutukulutha oshipotha? Ando okwe shi ningile, mbela ando opu na ngaa okumona iihuna akuhe huka? Opo u mone eyamukulo komapulo ngoka, owa pumbwa okudhimbulukwa omagano ge na ondilo ngoka Jehova e ku pa.

19. Omagano ge na ondilo geni Jehova e tu pa, nomolwashike tu na okukala twe ga lenga?

¹⁹ Ngaashi twe shi mona mOntopolwa onti-5, aantu oya shitwa ye na emanguluko lyokuninga omatokolo. Mbela ou shi ngaa kutya ngoka ogo omagano ge na ondilo? Kalunga okwa shiti iinamwenyo oyindjiyindji nohayi ningi iinima shi ikolelela kuunongo wayo wopaunshitwe. Aantu oya longa omashina ngoka haga longo shi ikolelela kwaashoka ga nuninwa okuninga. Mbela ando otwa nyanyukwa ngaa ando Kalunga okwe tu shitile tu li ngawo? Hasho. Otwa nyanyukwa okukala tu na emanguluko lyokuninga omatokolo kutya otwa hala okukala aantu ye na omaukwatya ga  tya ngiini, kutya otwa hala okukala nonkalamwenyo ya tya ngiini, kutya otwa hala okupanga uukuume naantu ya tya ngiini, nosho tuu. Otwa nyanyukwa okukala nemanguluko lyontumba, na Kalunga okwa hala tu kale nemanguluko lya tya ngaaka.

20, 21. Ongiini tatu vulu okulongitha omagano ga dhenga mbanda gokuninga omatokolo nemanguluko, nomolwashike tu na okukala twa hala okuninga ngawo?

²⁰ Jehova ina hala tu mu longele kethiminiko. (2 Aakorinto 9:7) Oku shi thaneka: Oshini tashi ka nyanyudha unene omuvali—okanona hoka taka ti “ondi ku hole” molwaashoka ka lombwelwa ke shi popye nenge ongele take shi popi tashi zi komutima? Ano epulo lya simana olyo ndika: Oto ka longitha ngiini emanguluko lyokuninga omatokolo ndyoka Jehova e ku pa? Satana nosho wo Adam naEva oya longitha nayi thiluthilu emanguluko lyokuninga omatokolo. Oya pilamene Jehova Kalunga. Ngoye oto ka ninga po shike?

²¹ Ou na ompito okulongitha omagano omakumithi gemanguluko lyokuninga omatokolo momukalo gwa dhenga mbanda. Oto vulu okuninga ngaashi omamiliyona gaantu mboka ya gama kombinga yaJehova. Ohaye mu nyanyudha mokuulika kutya Satana omuniifundja noku li kee shi omupangeli omwaanawa nandonando. (Omayeletumbulo 27:11) Nangoye oto vulu oku shi ninga mokuhogolola onkalamwenyo yu uka. Shoka otashi ka yelithwa montopolwa tayi landula.