Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

Oshitopolwa 3

Oolye haya kala mehala lyopambepo?

Oolye haya kala mehala lyopambepo?

1. Ongiini omalongelokalunga gopamithigululwakalo ga faathanithwa nondundu?

OMALONGELOKALUNGA gopamithigululwakalo gOshiafrika oga faathanithwa nondundu. Kondungu yayo oku na Kalunga, ngoka omunenenene moonkondo dhopambepo. Kooha oku na iikalunga iishona, nenge iishitwa yopambepo, mbyoka yi li aapiya yaKalunga. Puyo opu na aakulu yonale, mboka taya dhimbulukwa omaukwanegumbo gawo kombanda yevi nokukatuka oonkatu shi na ko nasha nonkalonawa yago. Pevi lyayo opu na oonkondo oonshona dhopambepo: uumpulile, eanekelo nuulodhi.

2. Ongiini eyeletumbulo limwe lyOshiafrika tali ulike kutya omaitaalo gopamithigululwakalo oga nwetha mo elongelokalunga?

2 Omaitaalo ngaka gopamithigululwakalo oga kala taga nwetha mo unene omalongelokalunga galwe muAfrika. Eyeletumbulo limwe lyOshiafrika otali shi popi komukalo nguka tali ti: “Okukakatela kEitaalo (lyUukriste nenge lyUuislama) itashi tu imbi okulongela iikalunga yomevi lyetu.”

3. Openi tatu vulu okwiilonga oshili kombinga yaamboka haya kala mehala lyopambepo?

3 Omaitaalo gopamithigululwakalo gOshiafrika ogoshili ngaa mbela? Ombimbeli otayi tu lombwele oshili kombinga yaamboka haya kala mehala lyopambepo.

Jehova, Kalunga kashili

4. Omalongelokalunga omanene muAfrika oga zimina shike?

4 Oongundu ndatu dhomalongelokalunga omanene muAfrika odha zimina kutya Kalunga oko e li nonokutya ye omunenenene. Ombimbeli otayi mu hokolola e li “Kalunga kookalunga ayehe nOmuwa gwaawa ayehe nomunankondo awike, Kalunga omutilithi.” (Deuteronomium 10:17) Aamoslema oyi itaala wo muKalunga kamwe akeke omunenenene. Shi na ko nasha nomalongelokalunga gopamithigululwakalo muAfrika, omuprofesoli Geoffrey Parrinder okwa ti: “Aayafrika oyendji oyi itaala muKalunga omunenenene, he yiikalunga noyaantu, omushiti gweshito alihe.”

5. Omadhina gamwe geni haga longithwa okupopya Kalunga?

5 Ihe nonando aantu shaampono oyi itaala muKalunga, oyendji kaye na edhiladhilo lya yela kutya Kalunga oye lye. Onkatu yotango okutseya gumwe oyo okutseya edhina lye. Shi na ko nasha nedhina lyaKalunga, opu na engwangwano mokati komalongelokalunga. MUukwakriste, ohi ithanwa apuhe Kalunga, edhinasimaneko tali ti “Omunankondo.” KAamoslema, oye Allah. Mokati kaamboka ye li momalongelokalunga gopamithigululwakalo, edhina hali longithwa okuulika kOmunenenene olya yooloka momalaka gi ili nogi ili. Membo lye Concepts of God in Africa, John S. Mbiti okwa ninga omusholondondo gwomadhina gaKalunga gOshiafrika gi ili nogi ili ga konda po 500. Pashiholelwa, melaka lyOshiyoruba (muNigeria), Kalunga ohi ithanwa Olodumare; Aakikuyu (muKenya) ohaye mu ithana Ngai; nosho wo mokati kAazulu (muSouth Africa), ohi ithanwa Unkulunkulu.

6, 7. Edhina lyaKalunga olini, notu shi shi ngiini?

6 Kalunga mwene ota ti ngiini kombinga yedhina lye? Sho Kalunga a lombwele Moses a pitithe mo Aaisrael muEgipiti, Moses okwa li a pula ta ti: “Ongame nge tandi ka ya kAaisrael notandi ya lombwele: Kalunga kookuku kwa tumu ndje kune, oyo taa pula ndje: Olye edhina lye? Otandi ya yamukula notandi ti ngiini?”—Eksodus 3:13.

7 Kalunga okwa yamukula ta ti: “Odho u na oku dhi lombwela Aaisrael, [Jehova, NW], Kalunga kookuku yeni . . . kwa tumu ndje kune; edhina lyandje olyo sigo aluhe, olyo ndi na oku li tumbulwa okoluvalo nomaluvalo.” (Eksodus 3:15; 15:3) Edhina ndika lyaKalunga otali holoka iikando yi vulithe 7 000 mOmbimbeli, nonando aatoloki yamwe yOmbimbeli oye li pingena po nomadhinasimaneko “Kalunga” nenge “Omuwa.”

8. Jehova oku li ngiini, notu na okuninga shike ngele otwa hala okuhokiwa kuye?

8 Jehova oku li naanaa ngiini? Oye ombepo, omunankondoadhihe noku na oshinge. Oye omunenenene, itaa vulu okuyelekwa nasha. (Deuteronomium 6:4; Jesaja 44:6) Jehova okwa lombwele Moses a ti: “Ongame Jehova Kalunga koye ongame Kalunga handi pula okwiigandjelwa awike.” Noohapu dhimwe, opo tu hokiwe kuJehova, otu na oku mu longela oye awike. Ina hala tu longele sha shi ili nenge gulwe i ili.—Eksodus 20:3-5NW.

Jesus Kristus, Omukwaniilwa gwUukwaniilwa waKalunga

9. Omolwashike tatu vulu okutya kutya Jesus ke thike puJehova?

9 Nena opu na engwangwano enene kombinga yaJesus kutya oye lye. Oyendji mUukwakriste oyi itaala kutya Jesus oku li oshitopolwa shUukwatatu “Uuyapuki.” Ihe Ombimbeli itayi longo kutya Kalunga oye aantu yatatu momuntu gumwe. Noitayi longo nando kutya Jesus oku thike puJehova. Jesus okwa popile a ti: “Tate e vule ndje.”—Johannes 14:28.

10. Jesus okwa li peni manga inee ya kombanda yevi?

10 Ombimbeli otayi longo kutya manga Jesus a li inee ya kombanda yevi e li omuntu, okwa li a kala megulu e li oshishitwa shopambepo oshinankondo. Ngaashi naanaa Jehova a shiti Adam naEva kombanda yevi, osho wo a shiti megulu aantu yopambepo. Jesus oye omuntu gwotango gwopambepo ngoka a shitwa kuJehova.—Johannes 17:5; Aakolossa 1:15.

11. Jesus okwa valwa ngiini e li omuntu?

11 Oomvula 2 000 dha piti, Jehova okwa lundululile omwenyo gwoshishitwa shika shopambepo moshivalelo shomukadhona gwedhina Maria. Omuyengeli Gabriel okwa ti kuye: “Ongoye to ningi omusimba e to vala okamati, ngoye u na oku mu luka Jesus. Ota ningi omukwaniilwa . . . nuukwaniilwa we kau na mpoka tau hulu po.”—Lukas 1:31, 33. *

12. Onetompelo limwe lini Jesus i ile kombanda yevi?

12 Onkee ano Jesus okwa li a valwa, a koko a ningi omulumentu nokwa longo aantu kombinga yehalo lyaJehova nosho wo elalakano lye. Okwa lombwele omupangeli gwaRoma a ti: “Onkee nda valwa [nomolwetompelo ndika] nde ya muuyuni, ndi hokolole oshili.” (Johannes 18:37) Mokutala kwaashoka Jesus a longa aantu, otatu vulu okwiilonga oshili kombinga yehalo lyaKalunga nosho wo elalakano lye. Otatu vulu okwiilonga nkene tatu vulu okuhokiwa kuKalunga.

13. Onetompelo etiyali lini Jesus i ile kombanda yevi?

13 Etompelo etiyali kutya omolwashike Jesus i ile muuyuni olya li okugandja omwenyo gwe gwopantu gu li iikulila yaantu ayehe. (Mateus 20:28) Shika okwe shi ningi opo tu vule okukala twa manguluka muulunde mboka twa thigulula kukukulululwa Adam. Shika oshe shi ningi wo tashi wapa kutse opo tu kale nomwenyo sigo aluhe. Omuyapostoli Johannes okwa nyola ta ti: “Kalunga kwa li e hole uuyuni, oye a gandja Epona lye, opo shaa ngoka e mu itaale, kaa kane, ihe a mone omwenyo gwaaluhe.”—Johannes 3:16.

14. (a) Oshike sha ningilwa Jesus konima yeso lye e li omuntu? (b) Jesus oku li pondondo yini ngashingeyi megulu?

14 Konima yeso lye e li omuntu, Jesus okwa yumuka nokwa yi megulu, moka a tsikile nonkalamwenyo ye e li oshishitwa shopambepo oshinankondo. (Iilonga 2:32, 33) Konima yethimbo, Jehova okwe mu pe “oonkondo, esimano [nuukwaniilwa, NW], niigwana ayihe, omazimo nomalaka oye mu yakula.” (Daniel 7:13, 14) Jesus okwa ningi Omukwaniilwa omunankondo; Omukwaniilwa gwepangelo lyaJehova lyomegulu. Masiku ote ku ulika oonkondo dhe kombanda yevi alihe.

Aayengeli, aakalele yaKalunga

15. Uunake nopeni pwa shitilwa aayengeli?

15 Jehova naJesus hayo ayeke haya kala mehala lyopambepo. Jehova okwa shiti iishitwa yilwe yopambepo, aayengeli. Gabriel, ngoka a popi naMaria, oye gumwe gwomuyo. Aayengeli inaya tameka onkalamwenyo yawo kombanda yevi ye li aantu. Oya shitilwa megulu nalenale manga aantu ya li inaaya shitwa kombanda yevi. (Job 38:4-7) Opu na aayengeli omamiliyona.—Daniel 7:10.

Aayengeli aadhiginini ohaya tindi okugalikanwa

16. Omolwashike aantu kaaye na okugalikana aayengeli?

16 Aayengeli aadhiginini inaya hala tu ya galikane. Sho omuyapostoli Johannes a li a kambadhala okugalikana aayengeli iikando iyali, oye mu ganda taya ti: “Ino shi yelekela. . . . Galikana Kalunga.”—Ehololo 19:10; 22:8, 9.

17. Oshike tashi ulike kutya aayengeli otaya vulu okugamena aapiya yaKalunga, nomolwashike shika tashi hekeleke?

17 Aayengeli ihayi ihololele we oshigwana shaKalunga kombanda yevi, ngaashi ye shi ningile sho ya mangulula aayapostoli yaJesus muukwatwa. (Iilonga 5:18, 19) Ihe ngele otatu longele Jehova shi ikolelela kOohapu dhe, Ombimbeli, otatu vulu okukala nuushili kutya oonkondo dhaayengeli yaKalunga ihaadhi monika otadhi ke tu gamena. Ombimbeli otayi ti: “Omuyengeli gwOmuwa ta kundukidha mboka haye mu tila e te ya hupitha.” (Epsalmi 34:8; 91:11) Omolwashike shika shi na oku tu hekeleka? Omolwaashoka mehala lyopambepo omu na aatondi ya nika oshiponga mboka ya hala oku tu hanagula po!

Satana, omutondi gwaKalunga

18. (a) Omolwashike mbela omuyengeli gumwe a tukuluthile Kalunga oshipotha? (b) Omadhina geni ga pewa omuyengeli nguka omunashipotha?

18 Haayengeli ayehe yaKalunga ya kala aadhiginini kuYe. Yamwe oya li ye mu tukuluthile oshipotha. Oyi iningi aatondi yaKalunga nosho wo aatondi yaantu kombanda yevi. Shika osha ningwa mbela ngiini? Iishitwa ayihe aayengeli mbyoka Jehova a shiti oya li iiyuuki niiwanawa. Ihe shimwe shomiishitwa mbika yopambepo ya gwanenena osha li sha hala aantu ye shi longele nosha katuka oonkatu okugwanitha ehalo lyasho ewinayi. Oshishitwa shika shopambepo osha li sha pewa edhina Satana, ndyoka tali ti “Omupataneki [gwaKalunga].” Ohashi ithanwa wo Ondiaboli, ndyoka tali ti “Omulundili,” molwashoka oha popi iifundja iinyanyalithi kombinga yaJehova.

19. Omolwashike nongiini Satana a hepeke Job?

19 Satana ota thininike aantu ya tukuluthile Kalunga oshipotha pamwe naye. Tala shoka a ningile omupiya gwaKalunga omudhiginini Job. Job okwa li omulumentu omuyamba noonkondo. Okwa li e na oonzi 7 000, oongamelo 3 000, oongombe dhoonzinzi nodhoontsenzi 1 000, kwa gwedhwa uusino uukiintu 500. Okwa li wo e na oyana omulongo naapiya oyendji. Tango, Satana okwa dhipaga iinamwenyo naapiya yaJob. Opo nduno, okwe etitha “oshikungulu shombepo” shi hanagule po egumbo nokudhipaga oyana yaJob ayehe. Konima yaashino, Satana okwa hepeke Job ‘niitumbuka yiihuna yowala okoshithi shompadhi sigo okombanda yomutse.’—Job 1:3-19; 2:7.

20. (a) Job okwa pewa ngiini ondjambi omolwuudhiginini we? (b) Nonando Job okwa li omudhiginini kuKalunga, Satana okwa ningile shike aantu yalwe oyendji?

20 Nonando okwa li a mono emakelo ndika edhigu, Job okwa kala omudhiginini kuKalunga. Jehova okwe mu aludha nokwa “galulile Job ayihe, kwa li e yi na, lwaali nokulondeka iikwawo, yi thike pumbyoka yotango.” (Job 42:10) Satana okwa nyengwa okuteya po uudhiginini waJob, ihe okwe shi pondola mokupilula ko aantu oyendji kuKalunga. Ombimbeli otayi ti: “[Uuyuni] auhe ou li mepangelo lyomwiinayi.”—1 Johannes 5:19.

21. (a) Satana oku ulike ngiini kutya okwa hala oye a galikanwe? (b) Omolwashike Jesus a tindi okugalikana Satana?

21 Satana okwa hala tu mu galikane. Shika osha yelithwa nawa mokumakela kwe Jesus oomvula 2 000 lwaampono dha piti. Ombimbeli otayi hokolola tayi ti: “Omuhindadhi [okwa] kutha ko ishewe [Jesus] ya yi naye kondundu ondeendeka, e te mu ulukile omaukwaniilwa agehe gomuuyuni nuuyamba wago nokwa ti kuye: Ayihe mbika otandi yi ku pe, ngele to tsile ndje oongolo noto galikana ndje.” Jesus okwe shi tindi ta ti: “Za po, Satana, oshoka okwa nyolwa: Omuwa Kalunga koye u na oku mu simaneka, noye awike u na oku mu longela.” (Mateus 4:8-10) Jesus okwa li a tseya nawa oshipango shaJehova noina ninga shoka Satana a li a hala a ninge.

Oompwidhuli, oombepo dhuuwinayi

22. Oompwidhuli odha ningile shike aantu?

22 Aayengeli yamwe oya yi pamwe naSatana mokutukuluthila Kalunga oshipotha. Aayengeli mbaka oompwidhuli oye li aatondi yaantu kombanda yevi. Oye na onyanya noye li aahahu. Methimbo lyonale, oya ningile aantu yamwe ya kale ihaaya popi noya kale aaposi. (Mateus 9:32, 33; 12:22) Oye etele yalwe omikithi nenge ye ya yitha oonkwengu. (Mateus 17:15, 18; Markus 5:2-5) Oya hepeke nokuli aanona.—Lukas 9:42.

23. (a) Oombepo dhuuwinayi odha hala shike maantu? (b) Satana noompwidhuli oya heke aantu ya ninge shike?

23 Ngaashi Satana, oombepo dhuuwinayi ndhika odha li dha hala okulongelwa. Pehala lyokutinda okulongelwa kaantu—nokuzimina kutya Jehova oye awike e na okulongelwa—odhe shi hala, otadhi shi kongo notadhi shi humitha komeho. Okupitila mokukengelela, miifundja nosho wo muumbanda, Satana noompwidhuli oya ningi aantu ye ya longele. Dhoshili, haantu oyendji ye shi kutya otaya longele Satana noompwidhuli dhe. Aantu oyendji otaya ka kala ya kumwa okutseya kutya elongelokalunga lyawo otali simaneke Satana. Ihe Ombimbeli otayi londodha tayi ti: “Iinima mbyoka aapagani taye yi saagele, otaye yi saagelele oompwidhuli, haKalunga.”—1 Aakorinto 10:20.

24. Omukalo gumwe Satana ta longitha okupukitha aantu oguni?

24 Omukalo gumwe Satana noompwidhuli dhe haya pukitha aantu ye ya longele ogwo okutaandeleka omadhiladhilo ga puka kombinga yaamboka ya sa. Natu tale shoka Ombimbeli tayi longo aantu kombinga yaashika.

^ okat. 11 OKoran otayi ulike koshikumithalonga shokuvalwa kwaJesus muSurah 19 (Maria). Otayi ti: “Otwa tuma ombepo Yetu [kuMaria] molupe lwomulumentu a koka. Naashono [Maria] e mu mono okwa ti: ‘Omunesilohenda na gamene ndje kungoye! Ngele oho tila Omuwa, za po pungame e to yi nondjila yoye.’ ‘Ngame omutumwa gwOmuwa gwoye,’ osho a yamukula, ‘nonde ya ndi ku pe okanona okamati okayapuki.’ [Maria] okwa yamukula ta ti: ‘Okanona otandi ke ka mona ngiini, ngele ngame omukadhona, inaandi gumwa natango komulumentu?’ Okwa yamukula ta ti: ‘Shika ehalo lyOmuwa gwoye. Kashi shi oshinima oshidhigu kuYe. “Otaka ka kala endhindhiliko kaantu ayehe,” Omuwa ta ti, “notaka ka kala elalekonuuyamba okuza kuTse. Shika osho euthompango Lyetu.”’”