Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

mustafahacalaki/DigitalVision Vectors via Getty Images

KALENI MWA TONATA!

Mbela uunkulungu wiinima yopaunongononi owu li ekwatho nenge owa nika oshiponga kutse? — Ombiimbeli otayi ti ngiini?

Mbela uunkulungu wiinima yopaunongononi owu li ekwatho nenge owa nika oshiponga kutse? — Ombiimbeli otayi ti ngiini?

 Omathimbo opo ga zi ko, aaleli yomuuyuni, aanongononi nosho wo mboka haya longo niinima yuuteknolohi, oya popi kutya uunkulungu wiinima yopaunongononi owu na oonkondo. Nonando oya zimina kutya owu na oshilonga, otayi ipula wo kombinga yaashoka tashi vulu okuholoka po, ngele owa longithwa nayi.

  •   Momasiku 4 Mei 2023, Kamala Harris, omupehapresidende gwaAmerika, okwa ti: “Uunkulungu wiinima yopaunongononi owu li shimwe shomiinima yopauteknolohi mbyoka yi na oonkondo kunena nohawu vulu okulundulula onkalamwenyo yaantu . . . Pethimbo opo tuu mpoka, uunkulungu wiinima yopaunongononi ohawu vulu wo okukala wa nika oshiponga ngele tashi ya kegameno, kuuthemba waakwashigwana, kiinima yopaumwene nohawu nkundipaleke einekelo lyaantu moshigwana nokaaya kale yi inekela muudemokoli.”

  •   Momasiku 9 Mei 2023, okangundu kopaigwana koondohotola nosho wo kookapyoko muunamiti mboka haya kwatelwa komeho kundohotola Frederik Federspiel, oka popi moshifo shiinima yopaunamiti shedhina BMJ Global Health, a ka ti: “Nonando uunkulungu wiinima yopaunongononi ohawu hwepopaleke iinima yopaunamiti momikalo dhontumba, ohawu vulu wo oku tu etela oshiponga palutu nosho wo pamaiyuvo momikalo dhilwe.”

  •   Mesiku 1 Mei 2023, oshifo The New York Times, osha ti: “Uunkulungu wiinima yopaunongononi otawu vulu okukala oshilongitho shokugandja uuyelele kaawu li paushili. Masiku otawu ka ningitha aantu ya kanithe iilonga. Nonando ongawo, yamwe mboka haya longo muuteknolohi, oye wete kutya konahiya uunkulungu wiinima yopaunongononi otawu vulu oku ka etela aantu oshiponga.”

 Mokweendela ko kwethimbo, otashi ki imonikila sha yela ngele uunkulungu wiinima yopaunongononi otawu etele aantu uuwanawa nenge oshiponga. Ombiimbeli otayi ti ngiini?

Omolwashike iinima mbyoka hayi ndulukwa po kaantu, hayi ya ningitha ya kale ye uvite inaaya gamenwa?

 Ombiimbeli oya ulika kutya omolwashike aantu ihaaya vulu okushilipaleka ngele uuteknolohi mboka haya nduluka po, owu lile po owala uuwanawa waantu.

  1.  1. Nokuli nonando aantu ohaya kala ye na omainyengotompelo omawanawa, otashi vulika ihaaya kala ye shi tegelela kutya iinima mbyoka haya nduluka oyi na omauwinayi gontumba.

    •   “Oku na ondjila ndjoka ya yelekana momeho gomuntu, ihe pehulilo oyo ondjila yeso.” — Omayeletumbulo 14:12.

  2.  2. Omuntu iha kala e shi kutya shoka a nduluka po, yalwe otaye ke shi longitha nawa nenge onayi.

    •   “Oonkambadhala dhandje . . . [ondi] na oku dhi thigila omuntu ngoka ta landula ndje. Olye a tseya ngele ye omunawino nenge egoya? Oye ta ka lela iilonga yandje mbyoka nde yi tsakanitha nuudhigu nonde yi likola nuunongo kohi yetango.” — Omuuvithi 2:18, 19.

 Omalimbililo ngono otaga ulike kutya otwa pumbwa ewiliko okuza kOmushiti.

Ngoka tatu vulu okwiinekela

 Omushiti gwetu okwa uvaneka kutya ita ka etha nando aantu nenge uuteknolohi mboka haya ndulaka po, wu hanagule po evi nenge aantu.

  •   “Evi otali kala sigo aluhe.” — Omuuvithi 1:4.

  •   “Aayuuki otaa ka thigulula evi e taa kala mo sigo aluhe.” — Episalomi 37:29.

 Omushiti gwetu ohe tu pe ewiliko okupitila mOmbiimbeli, ndyoka tali ke tu kwathela tu kale tu na ombili notwa gamenwa monakuyiwa. Opo wu ilonge oshindji kombinga yaashoka Ombiimbeli tayi ti, lesha oshitopolwa “Openi to vulu okwaadha omayele ngoka tage ku kwathele wu ka mone onakuyiwa ombwanawa?” nosho wo A Real Hope for a Better Tomorrow.”

a Uuyelele wa za moshitopolwa “Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence,” shoka sha nyolwa kuFrederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana nosho wo David McCoy.