1, 2. Na lo nɛ la Ngbangɔ du nzɔ̃ ye mɛ Nzapa hɛ̃ e gɛgɛrɛ nɛ?

MƆLENGBI ti mangɔ bɛ mo ngasia, se kwa mɔ kɔi a hɛ̃ mɔ ye gɛgɛrɛ? Bɛ mɔ na dengɔ na lo mɛ ya, lo da bɛ lo na mɔ. Mɔ hɛ̃ lo mɛrsi. Mɔ na gwɛ̃ gba ya mɔ zara gbani mɔ hũ, ta seni la ma?

² Ngbangɔ adu ye mɛ Nzapa hɛ̃ e gɛgɛrɛ. Na lo mɛ ya, kaya Ngbangɔ e ndo manda aye mɛ ta elengbi ti mandangɔ ni kaya buku mɛndɛ̃́ ma. E mu se lɛlo olo: Ngbangɔ ndo ha na e ya Nzapa la li ndozu, sese, kɔli na wali ti uzu. Ni ndo hɛ̃ e awangɔ mɛ ndo za e na ngoi mɛ e ndo tengbi na kpengba lo. Ando fa na e ya Nzapa na gwɛ̃ ti gbinyangbingɔ lɛ sese paradizo. Ngbangɔ tɛnɛ se mɛ gbanda lo na lingɔ na ni. Ngbangɔ a du biani nzɔ̃ ye mɛ Nzapa hɛ̃ e.

3. Ye mɛ mɔ na hĩngangɔ na ya mandangɔ Ngbangɔ nɛ?

³ Na ya mandangɔ Ngbangɔ ko, mɔ na hĩngangɔ ya Nzapa ndo ye ya mɔ du kwa ni. Se mɔ hɛ̃ tɛrɛ mɔ na mandangɔ hĩngangɔ lo ko, mangbi tɛ mɔ na lo na tingɔ kpengbani sĩ.

4. Ye ti kpɛ̃nɛ mɛ mɔ hũ na ndo Ngbangɔ nɛ?

⁴ A gbinyangbi Ngbangɔ na ayanga aɔ 3 000. A sí na amiliarɛ ti Ngbangɔ. Azi gba (se e mu azi 10 ko 9) ala lengbi ti dingɔ Ngbangɔ na yanga tɛ ala nvɛ̃ni. Pɔsɔ kɔi kɔi zu, azi ɔngɔ miliõ kɔi ala ndo lua Ngbangɔ. Ti bɛta kpale ko, ta buku kɔi mɛ alengbi na Ngbangɔ da ma.

5. Nda mɛ e ye ya asundó Ngbangɔ na “nyingɔ vurú tɛ Nzapa” nɛ?

 ⁵ A su Ngbangɔ na lége ti “nyingɔ vurú tɛ Nzapa.” (Di 2 Timɔte 3:16, NWT.) Kanda azi mɛndɛ̃ ndo tɛnɛ ya: “Azi la su Ngbangɔ. Wa na lo nɛ la ando tɛnɛ ya Ngbangɔ a lo ka tɛ Nzapa nɛ?” Ngbangɔ hɛ̃ gbinya na ndo hũnda ni ko: “Nzapa ndo tɛnɛndó tɛnɛ hɛ̃ ala na lége ti nyingɔ vurú.” (2 Petro 1:21, NWT.) Adu ngama bange kɔi mɛ a yɔ ka tɛ nyi lo kɔi ya lo su hɛ̃ ni mbeti. Mɔ lengbi ti tɛnɛngɔ ya, mbeti ni adu tɛ na? Mɔ lengbi ti tɛnɛngɔ yako adu tɛ bange, kanda ta tɛ nyi lo ma. Kwɛ kɔi, Ngbangɔ du buku tɛ Nzapa kanda ta tɛ azi kondó asu ni ma. Nzapa ndó la a hɛ̃ la kɔdɛ ti nɛngɔ ya ala su dangɔ bɛ tɛ ni, kanda ta tɛ la nvɛ̃ni ma. Ngbangɔ  du biani “tɛnɛ tɛ Nzapa.”​—1 Tɛsalionikɛ 2:13; ba Nɔti ti 2.

6, 7. Ta tɛnɛ ti Ngbangɔ aɔngbi ma, na lo nɛ?

⁶ Sungɔ Ngbangɔ a mundó buru aɔ 1 600. Awa sungɔ nindó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na angoi ndɛ̃́ ndɛ̃́ ndɛ̃́. Ambanga mɛndɛ̃́ ala mandandó mbeti gba, ta ambɛni mandandó mbeti gba ma. Kɔi ka popo tɛrɛ alandó mɔnganga. Ambanga mɛndɛ̃́ndó awa lungɔ yaka, awa hongɔ susu, awa batangɔ ngasã, aprofeta, awa fangɔ ngbanga bere agbia. Bɛ se du ya azi gba la su Ngbangɔ ko, ma tɛnɛ ti Ngbangɔ ndo ɔngbi ma. Ta Ngbangɔ ndo tɛnɛ tɛnɛ mɛndɛ̃́ kaya shapitrɛ kɔi ko, adi tɛnɛ ɔlɔngbi ɔlɔngbi kaya shapitrɛ mɛndɛ̃́ ma. *

⁷ Ashapitrɛ ti uzu ti Ngbangɔ ando kambisa se mɛndó pɛnɔ̃ a tondani ge lɛ sese. Ashapitrɛ ti ndani ndo fa na e se mɛ Nzapa na onzingɔ apɛnɔ̃ ni, nga na se mɛ lo na gbinyangbingɔ lɛ sese paradizo. Ngbangɔ ndo sɔ̃ apandɛ ti aye mɛ azi ali aɔ ndɛ aburu gba. Ni ndo fa yango ya Nzapa na lingɔ biani aye mɛ lo ko kapa ni hɛ̃ e.

8. Ngbangɔ ndo tɛnɛ bɛta tɛnɛ na ngoi mɛ lo ndo tɛnɛ tɛnɛ mɛ a ba siãsi? Hɛ̃ a lɛlo.

⁸ Ti bɛta kpale ko ta asundó Ngbangɔ yako a ha tɛnɛ ti siãsi ma. Kanda ngoi mɛ ni ndo tɛnɛ tɛnɛ mɛ a ba siãsi ko a ndo ti na seni. Seni la, na lo mɛ yako Ngbangɔ alo ka tɛ Nzapa. E mu se lɛlo kɔi, kaya mbeti ti Balevi ni na andia mɛ ndo batandó azi ti Izraɛlɛ yako ta ngã mɛ alengbi ti gbɔ̃ngɔ azi bulu bulu na ngoi kɔi asu ma. Kanda  asundó Ngbangɔ gã uzu ti azi hĩngangɔ yako mikrɔbɛ ndo hɛ̃ angã. Tɛnɛ ko la Ngbangɔ tɛnɛ ya ta sese a dɔ lo na ndo ye kɔi ma, adu bɛta tɛnɛ. (Yobo 26:7) Ndó gã azi ndo tɛnɛndó yako sese pata pata (plat). Kanda Ngbangɔ tɛnɛ tɛ lo ndó gã ya sese gelebende (ma bere pala kɔndɔ).​—Yisaya 40:22.

9. Azi kondó asu Ngbangɔ ala tɛnɛndó bɛta tɛnɛ? Ye mɛ fa nɛ?

⁹ Tɛnɛ zu mɛ Ngbangɔ ndo tɛnɛ mɛ aba apandɛ adu bɛta tɛnɛ. Abuku gba ti apandɛ mɛ azi asunindó ko, ni na ayungɔ ndo, na lo mɛ ya ta awa sungɔ ni ndo tɛnɛ tɛnɛ mɛ mbilimbili ma. Ta ala ndo tɛnɛ bɛta tɛnɛ ti ato mɛndó a nwɔ̃ na kɔdɔrɔ tɛ ala ma. Ɔngbingɔ na awa sungɔ Ngbangɔ ala tɛnɛndó bɛta tɛnɛ. Ngoi mɛ a ndo nwɔ̃ kɔdɔrɔ ti Izraɛlɛ ta ala ndo ɔndɛndó ma. Ala ndo sungandó tɛnɛ mɛ a ba yungɔ ndo tɛ ala nvɛ̃ni. E mu se lɛlo mɛndɛ̃́, kaya mbeti ti Mitango, Moizɛ asundó yako Nzapa a hɛ̃ ni tumbu ndombali yungɔndo tɛ ni nvɛ̃ni. (Mitango 20:2-12) Mbilimbili tɛ awa sungɔ Ngbangɔ afa yangondo yako adu mbeti mɛ alo ka tɛ Nzapa. Elengbi ti yengɔ atɛnɛ zu mɛ Ngbangɔ tɛnɛ.

10. Awangɔ ti ya Ngbangɔ ndo za e na lo nɛ?

¹⁰ Awangɔ ti ya Ngbangɔ ni nzɔ̃ni mawoma na lo tɛ e. Ngbangɔ du tɛnɛ mɛ ‘alo ka nyɔ [Nzapa, NWT]. Ko atɛnɛ ni ndoza zo na hangɔ bɛta lo tɛ Nzapa, fangɔ zo na siɔ ye mɛ lo li, lonzingɔ zo, nga na fangɔ zo na lege ti lingɔ ye na seni.’ (2 Timɔte 3:16) Yehova hĩnga se mɛ lo li na e. Lo hĩnga nga se mɛ e ndo binga na li e nga na dangɔ bɛ tɛ e. Lo la lo hĩnga e aɔ e nvɛ̃ni, lo ndo ye nga ya e du ngoi zu na dengɔ bɛ. Lo hĩnga aye mɛ nzɔ̃ni nga na omɛ siɔni na ndombali e.

11, 12. (a) Anzɔ̃ wangɔ mɛ Yezo hɛ̃ kaya mbeti ti Matie shapitrɛ ti 5 tee 7 nɛ? (b) Kaya Ngbangɔ awangɔ ti nzɔ̃ni mɛ e tã nɛ?

 ¹¹ Kaya mbeti ti Matie shapitrɛ ti 5 tee 7, Yezo hɛ̃ndó anzɔ̃ wangɔ. Lo kambisa se mɛ elengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ, se mɛ elengbi ti dungɔ na nzɔ̃ mangbi na azi, se mɛ e li na sambela, se mɛ e ba na falanga. Lo hɛ̃ awangɔ mɛ aɔ ndɛ buru 2 000, ni ndo ngbã lã kwɛ ngbondoni tee ndɛ.

¹² Yehova ndo hɛ̃ e awangɔ kaya Ngbangɔ. Awangɔ ti ya Ngbangɔ ndo za e yako e du na ndasewa mɛ na dengɔ bɛ, e du azi mɛ ndo li kwa, e du nga azi mɛ ndo du na nzɔ̃ mangbi na azi zu. Wangɔ ni ndo du ngoi zu nzɔ̃ni, bɛse e du a na, e ndo du kawa, bere kpale mɛ e na ni nɛ.​—Di Yisaya 48:17; ba Nɔti ti 3.

13. Yisaya apia tɛnɛndó yako ye mɛ na singɔ na Babilɔnɛ nɛ?

¹³ Atɛnɛ gba mɛ Ngbangɔ pia tɛnɛ ati na seni. E mu lɛlo olo, Yisaya apiandó tɛnɛ yako kɔdɔrɔ ti Babilɔnɛ na tingɔ. (Yisaya 13:19) Lo tɛnɛ ngandó se mɛ kpale ni na lingɔ na ni. Anyɔngise ti kotani na kota tɛ abatandó Babilɔnɛ kpengbani. Kanda Yisaya apiandó tɛnɛ yako anyɔngise ni na ngbãngɔ yango, wa kota tɛ ni nga na ulɛngɔ. Ta asoda na mungɔ kɔdɔrɔ ti Babilɔnɛ na to ma. Yisaya apiandó a di ili zo mɛ na nwɔ̃ngɔ kɔdɔrɔ ti Babilɔnɛ, ili zo ni la Sirise.​—Di Yisaya 44:27–45:2; ba Nɔti 4.

14, 15. Ngasia la tɛnɛ kondó Yisaya apia tɛnɛ ati na seni nɛ?

¹⁴ Yisaya asundó mbeti olo aɔ buru 200 kwɛ la linɔ tɛ asoda aga ti tiringɔ to na Babilɔnɛ. Wa zo mɛndó gbia ti linɔ tɛ asoda ni na? Adundó Sirise gbia ti Pɛrsɛ. Tɛnɛ kondó Yisaya apia tɛnɛ ko atindó na seni. Wa asoda tɛ Sirise alengbindó ti lingɔ ka Babilɔnɛ bo ma se kondó Yisaya tɛnɛ na ni?

 ¹⁵ Na bi mɛndó ala ga ti mungɔ Babilɔnɛ ko, azi ti Babilɔnɛ ndó na kota yenga. Ala da bɛ la ya ta ye kɔi na lingɔ a ni ma, na lo mɛ ya kota gbágbá na kota tɛ a batandó ani. Kanda asoda tɛ Sirise asundó lége ko tɛ swa gwe katɛ ko tɛ ni aulɛ. A hɛ̃ndó lége hɛ̃ asoda yako ala fa ngu na gɛrɛ la. Aginindó Babilɔnɛ na kota gbágbá, wa ala li ngasia ko ala li kai nɛ? Ma seko Yisaya atɛnɛ  na ni, na bi ni kondó ko, anyɔ̃ngise ti kɔdɔrɔ ni ko angbãndó pó. Asoda alindó ala mu kɔdɔrɔ ni, ta ala tirindó to ma.

16. (a) Tɛnɛ mɛ Yisaya tɛnɛ na ndombali Babilɔnɛ nɛ? (b) Atɛnɛ ni atindó na seni?

¹⁶ Yisaya tɛnɛ ngandó yako ta zo kɔi na diringɔ dungɔ ka Babilɔnɛ ma. Lo sundó ya: “[Ta Babilɔnɛ] na dungɔ gbanda na ndo kɔi mɛ zo na dungɔ kada fãni mɛndɛ̃́ ma.” (Yisaya 13:20) Tɛnɛ ni ko tindó na seni? Ĩi. Kɔdɔrɔ ti Babilɔnɛ akpindó. Zwa ti Babilɔnɛ ka kɔdɔrɔ ti Irakɛ na kilomɛtrɛ bere 80 ka sudi ti Bagdadɛ. Ta zo kɔi kai ma. Yehova yɔndó Babilɔnɛ “yɔngɔ na kpenzu, lo ho ni ti bwai.”​—Yisaya 14:22, 23. *

17. Na lonɛ la e lengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo kapa zu mɛ Nzapa ako hɛ̃ e nɛ?

¹⁷ Atɛnɛ gba mɛndó Ngbangɔ pia tɛnɛ atindó na seni. Elengbi e ye da na tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na ndo bi mɛ na gangɔ. Elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo kapa  mɛ Yehova ko ti gbinyangbingɔ lɛ sese paradizo. (Di Mitango 23:19.) Elengbi ti dungɔ na nzɔ̃ dangɔ bɛ ti “luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka; Nzapa mɛ ta ndopa nvɛ̃nɛ ma ako ndo kapa ti hɛ̃ngɔ e du ti kaka.”​—Tito 1:2. *

NGBANGƆ ALENGBI TI GBINYANGBINGƆ DU TƐ MƆ

18. Tɛnɛ mɛ aba “tɛnɛ tɛ Nzapa” mɛ Polo a tɛnɛ nɛ?

¹⁸ E lo ti mandangɔ ya ta buku kɔi mɛ alengbi na Ngbangɔ da ma. Ta tɛnɛ ni ndo ɔngbi ma. Se lo tɛnɛ tɛnɛ mɛ aba siãsi bere apandɛ tɛ azi, ni ndo ti na seni. Ni ndo hɛ̃ a nzɔ̃ wangɔ. Atɛnɛ gba mɛndó Ngbangɔ pia tɛnɛ atindó na seni. Kanda Ngbangɔ du ngbondoni na ndo ambanga lo mɛndɛ̃́. Polo sundó ya: “Tɛnɛ tɛ Nzapa na dungɔ lɛ ngɛ̃́ nga na ngunu.” Aye tɛnɛngɔ ya nɛ?​—Di Aebreo 4:12, NWT.

19, 20. (a) Ngasia la Ngbangɔ lengbi ti zangɔ mɔ ti nɛngɔ ya mɔ hĩnga seliye tɛ mɔ nɛ? (b) Mɔ fa ya mɔ ye Ngbangɔ ngasia?

¹⁹ Ngbangɔ lengbi ti gbinyangbingɔ du tɛ mɔ. Alengbi ti zangɔ mɔ ya mɔ hĩnga seliye tɛ mɔ. Mɔ hĩnga dangɔ bɛ tɛ mɔ nzɔ̃ni nga na se mɛ mɔ ndo mɔ ma ka bɛ mɔ. Ngoi mɛndɛ̃́ mɔ lengbi ti dangɔ bɛ mɔ ya mɔ ndo ye Nzapa. Kanda ti fangɔ ya mɔ ndo ye Nzapa ko, mɔ lengbi ti lingɔ omɛ Ngbangɔ atɛnɛ.

²⁰ Ngbangɔ du biani buku mɛ lo ka tɛ Nzapa. Nzapa ndo yɔ ya e dikɔ, e manda, wa e ye nga ni. Mɔ lengbi ti fangɔ ya mɔ ndo ye buku mɛ Nzapa hɛ̃ e gɛgɛrɛ na mandangɔ ni ngoi zu. Na lo ni ko mɔ na hĩngangɔ gwɛ̃ tɛ Nzapa na ndombali azi. Kaya shapitrɛ mɛ na gangɔ ko e na tɛnɛngɔ tɛnɛ ni na yɔngɔlɔni.