1. Zo mɛ hɛ̃ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ na?

YEHOVA du “Nzapa ti dungɔ lɛ ngɛ̃́.” (Yirimia 10:10) Lo la lo li e, lo nga la hɛ̃ e ndungɔ lɛ ngɛ̃́. Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Mɔ li ye kwɛ zu, mɔ ndo la mɔ ye ya aye ni ko adu dazu.” (Suma 4:11) E na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na lo mɛ ya Yehova la ye. Dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu nzɔ̃ ye mɛ Yehova hɛ̃ e gɛgɛrɛ.​—Di Nzembo 36:9.

2. Ye mɛ e li wa e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni nɛ?

² Yehova ndo hɛ̃ e aye mɛ alengbi ti nɛngɔ ya abata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e, mabere tɛ ti tɛngɔ na ngu ti nyɔ̃ngɔ. (Awa Pangɔ Kwa 17:28) Lo ye nga ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e adu nzɔ̃ni. (Awa Pangɔ Kwa 14:15-17) Ti nɛngɔ ya e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni ko, ayɔ ya e tɔndɔ andia tɛ Nzapa.​—Yisaya 48:17, 18.

3. Ngoi mɛ Kaina ho Abɛlɛ ko, ye mɛ Yehova lindó na lo nɛ?

³ Ngbangɔ ndo ha na e ya, ka tɛ Yehova, dungɔ lɛ ngɛ̃ tɛ e nvɛ̃ni, na tɛ azi mɛndɛ̃ adu ngbondoni. E mu lɛlo tɛ Kaina, kɔzo nyi Adamu na Eva. Londó na ngɔnzɔ ndo nyita lo Abɛlɛ. Yehova hɛ̃ndó lo wangɔ ya lo keba na ngɔnzɔ tɛ lo. Kanda ta Kaina mandó lo ma. Lo “tindó ndo nyita lo Abɛlɛ lo ho lo.” (Ebandeli 4:3-8) Yehova hɛ̃ndó Kaina tumbu na ndenge mɛ lo ho nyita lo. (Ebandeli 4:9-11) Ngɔnzɔ na siɔ bɛ adu siɔni nvɛ̃ni: Alengbi ti tongɔ zo ya lo ti wa zaga nga wa kpɔngɔ azi. Se zo du na aseliye ti ngaso ko, ta lo na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma.  (Di 1Yoanɛ 3:15.) Ti nɛngɔ ya e de na bɛ Yehova ko, ayɔ ya e manda yengɔ azi zu.​—1 Yoanɛ 3:11, 12.

4. Ye mɛ kɔi ti andia 10 ndo ha na e na ndombali dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

⁴ Abulu gba na gesi, ngoi mɛ Yehova hɛ̃ Mɔizɛ andia10 ko, lo fandó yangondo ya, ka tɛ ni ko, dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu ye mɛ ngbondoni. Kɔi ti andia ni ko tɛnɛ ya: “Ta mɔ lengbi ti hongɔ zo ma.” (Kolimbola Mibeko 5:17) Se zo ho fɔ̃ lo na sana ko, ayɔ ya aho nga zo ni ko.

5. Nzapa ndoda bɛ lo ya nɛ na kpale mɛ aba hãngɔ ngɔ nɛ?

⁵ Nzapa ndoda bɛ lo ya nɛ na kpale mɛ aba hãngɔ ngɔ nɛ? Ka tɛ lo, bɛse dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ nyingambi mɛ adɛ kaya ta lo adu ngbondoni. Ndia mɛndó Yehova hɛ̃ aya Izraɛlɛ atɛnɛndó ya, se zo kɔi gu wali mɛ na ngɔ, se nyi mɛ kaya lo kpi ko, ayɔ ya aho nga zo ni ko. (Di Kobima 21:22, 23; Nzembo 127:3.) Afa yangondo ya hãngɔ ngɔ adu ye kɔi mɛ ti siɔni.​—Ba Nɔti ti 28.

6, 7. E fa na Yehova ngasia ya e ndo e hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e na tɛ azi mɛndɛ̃ ya, adu ngbondoni nɛ?

⁶ E fa na Yehova ngasia ya e ndo e hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e na tɛ azi mɛndɛ̃ ya, adu ngbondoni nɛ? Na kɛ̃ngɔ lingɔ ye zu mɛ na hɛ̃ngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ni pɛnɔ. Ta elengbi ti nyɔ̃ngɔ manga bere drɔgɛ ma. Nyɔ̃ngɔ manga na drɔgɛ adu siɔni na lo ti tɛrɛ e, alengbi nga ti hongɔ e.

⁷ Yehova la hɛ̃ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ nga na tɛrɛ e. Ayɔ ya, e li ni na kwa na se mɛ bɛ lo aye. Elengbi ti batangɔ tɛrɛ e, se ta e li nga so ma ko, e na tingɔ awa bí ka lɛ Nzapa. (Roma 6:19; 12:1; 2 Kɔrinto 7:1) Ta elengbi ti vɔrɔngɔ Yehova mɛ wa hɛ̃ngɔ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma, se du ya ta e ndo e hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ye ti ngbondoni ma. Ta ziangɔ aseliye ti siɔni adu woni ma. Kanda se du ya, e ndo e tɔndɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, e na lingɔ kpengbani ti ziangɔ aseliye ni, wa Yehova na zangɔ e.

8. Ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya ta e kpã dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e bere tɛ azi mɛndɛ̃ na pɛnɔ ma nɛ?

 ⁸ E manda ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu ye ti ngbondoni mɛ Nzapa hɛ̃ e gɛgɛrɛ. Yehova ndo kpã bɛ lo ndo e: lo hĩnga ya ta e na lingɔ ye kɔi mɛ alengbi ti kpãngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e bere tɛ azi mɛndɛ̃ na pɛnɔ ma. Ni ndo hũnda ya e du na kpengba lɛ na ngoi mɛ e ndo e kpɛ na kamiɔ̃, moto bere vɛlo na aye mɛndɛ̃. Ta e ndo e le awele ti kpengbani bere akakulu wele ma. (Nzembo 11:5) E ndo e li nga kpengbani ya ta da tɛ e ahɛ̃ kpengba lo hɛ̃ zo kɔi ma. Yehova hɛ̃ndó aya Izraɛlɛ ndia ya: “Se mɔ kĩ da ti fana ni ko, ayɔ ya mɔ li dɛlɛ (mur) na ndombali bɛli da tɛ mɔ.” Na lo nɛ? Na lo mɛ ya se zo lo ka bɛli da ni ti ko, nvɛ̃ da ni ko ndo walandó ngbanga ka tɛ Yehova.​—Kolimbola Mibeko 22:8.

9. E li kpale tɛrɛ asa ngasia?

⁹ Ka tɛ Yehova ndenge tɛ e ti lingɔ na kpale tɛrɛ asa adu ye ti ngbondoni. Lo hɛ̃ e lége ya e ho asa bo na lo ti tɛngɔ ni, bere ngoi mɛ ala lengbi ti lingɔ e siɔni. (Ebandeli 3:21; 9:3; Kobima 21:28) Kanda ta elengbi ti lingɔ asa siɔni bere kpɔngɔ ala bo so sãnga sãnga ma.​—Masese 12:10.

10. E hĩnga ngasia ya mɛnɛ ndo fa dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

¹⁰ Mɛnɛ du santo ka tɛ Yehova na lo mɛ ya, ni du dungɔ lɛ ngɛ̃́. Na pɛ hongɔ Abɛlɛ Yehova tɛnɛndó hɛ̃ Kaina ya: “Mɛnɛ tɛrɛ nyita mɔ ndo dɛ kɔngɔ hɛ̃ mbi.” (Ebandeli 4:10) Mɛnɛ tɛrɛ Abɛlɛ ndo fandó dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Yehova hɛ̃ndó Kaina tumbu na lo mɛ ya, lo hondó Abɛlɛ. Na pɛ ngu mɛndó ni na ngoi tɛ Noa ko, lo diri lo tɛnɛndó yako mɛnɛ ndo fa dungɔ lɛ ngɛ̃́. Lo tɛnɛndó hɛ̃ Noa na ndasewa tɛ lo ya: “Sa zu mɛ ndo nɔnɔ mɛ na dungɔ lɛ  ngɛ̃́, alengbi ti dungɔ tɛ tɛ ĩ ti tɛngɔ. Ndenge mɛ mbi hɛ̃ ĩ asã ti tɛngɔ, mbi hɛ̃ ni zu mbi hɛ̃ ĩ.” Kanda Yehova gbanzindó ala na ye kɔi ya ta ala tɛ ma: “Ta ĩ lengbi ti tɛngɔ mi na dungɔ lɛ ngɛ̃́ kaya ni ma, afa ya mɛnɛ.” (Ebandeli 1:29; 9:3, 4) Yehova hɛ̃ndó lége hɛ̃ Noa na ndasewa tɛ lo ya ala tɛ sa. Kanda lo gbanzindó ala na tɛngɔ mi ndoni kɔi na mɛnɛ, na lo mɛ ya mɛnɛ ndo fa dungɔ lɛ ngɛ̃́.​—Ba Nɔti ti 17.

11. Ndia mɛ aba mɛnɛ mɛ Nzapa hɛ̃ndó hɛ̃ aya Izraɛlɛ nɛ?

¹¹ Abulu 800 na pɛ tɛnɛngɔ hɛ̃ Noa ya ta lo tɛ mɛnɛ ma ko, Yehova dirindó tɛnɛ hɛ̃ aya Izraɛlɛ ya: Zo ko la “gbɔ̃ sa kɔi ti gbɛndo bere hu mɛ ndo tɛ ko, zo ni ko lengbi ti sangɔ mɛnɛ ni tise, wa lo vĩ ni na butu.” Yehova diri tɛnɛ ya: “Ta ĩ tɛ mɛnɛ ma.” (Balevi 17:13, 14) Gwɛ̃ tɛ Yehova du ya, awakwa tɛ ni hũ ya mɛnɛ adu santo. Lo ye ya ala tɛ mi kanda lo gbanzi ala na tɛngɔ mɛnɛ. Se ala hondó sa ti tɛngɔ ko, ale ala sa mɛnɛ ni tise.

12. Awakristo ndo hũ mɛnɛ ngasia?

¹² Aburu yakere na pɛ kwá tɛ Yezo, atoma tɛ Yezo na abiazi ti ya bombi ti Yerusalɛmɛ ala tengbindó ndoni kɔi, so bangɔ kaya ndia mɛndó Nzapa hɛ̃ aya Izraɛlɛ, omɛ wa la awakristo lengbi ti tɔndɔngɔ ni wa. (Di Awa Pangɔ Kwa 15:28, 29; 21:25.) Yehova zandó ala ti nɛngɔ ya ala hĩnga yako, mɛnɛ adu bo ye kɔi ti ngbondoni ka tɛ ni, ko awakristo lengbi ti hũngɔ ni ya adu santo. Ta awakristo ti uzu ndo tɛndó mɛnɛ ma, ta ala ndo nyɔ̃ ngandó ni ma. Mi zu ko la ta asa mɛnɛ ni na seni ma ko, ta ala ndo tɛndó ni ma. Tɛngɔ mɛnɛ adu siɔni mabere vɔrɔngɔ ngbilondo, lingɔ pite, tingɔ kɔmbɛ na akpale ti bí. Ni la, awakristo ti mbilimbili kɛ̃ndó tɛngɔ na nyɔ̃ngɔ nga mɛnɛ. Wa ndɛ na ngoi tɛ e mɛ? Yehova ye ya e hũ nga mɛnɛ ya adu santo.

13. Ndombali nɛ la ta awakristo ndo ye ya adiri na mɛnɛ tɛrɛ ani ma nɛ?

 ¹³ Afa ya, awakristo lengbi ti kɛ̃ngɔ ya ta adiri na mɛnɛ tɛrɛ ani ma? Ĩi. Yehova kɛ̃ ya, ta e tɛ bere e nyɔ̃ mɛnɛ ma. Se mɔnganga gbanzi mɔ ya ta mɔ nyɔ̃ samba ma, mɔ lengbi ti kpɔngɔ ni na tɛrɛ mɔ na lége ti tonga na ya sisa? Ipɔ! Mabere se ko ta elengbi ti tɛngɔ bere nyɔngɔ mɛnɛ ma ko, ta e ndo e ye nga ya adiri na ni kaya tɛrɛ e ma.​—Ba Nɔti ti 29.

14, 15. (a) Awakristo ndo hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ngasia? (b) Awakristo ndo kɛ̃ tɔndɔngɔ Nzapa na ndombali batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala? Kambisa.

¹⁴ Wa se mɔnganga pa hɛ̃ mɔ ya, se ta adiri na mɛnɛ tɛrɛ mɔ ma ko, mɔ na kpingɔ mɛ? Zo na zo la lengbi ti pɔnangɔ tɔndɔngɔ ndia tɛ Nzapa mɛ aba mɛnɛ. Awakristo ndo tɔndɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ mawoma, mɛ adu nzɔ̃ ye mɛ Nzapa hɛ̃ ala gɛgɛrɛ. Nda ni la, na se lɛ mɛnɛ ala ndo ye ayɔlɔ mɛndɛ̃ ti nɛngɔ ya, ala bata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la. Ta ala ndo ye ya adiri na mɛnɛ tɛrɛ ani ma.

¹⁵ E ndo e li zu mɛ alengbi ti nɛngɔ ya e du na gbɛ tɛrɛ (sãte) ti nzɔ̃ni. Kanda ta e ndo e ye ya adiri na mɛnɛ tɛrɛ e ma na lo mɛ ya, mɛnɛ ndo fa dungɔ lɛ ngɛ̃́, wa ka tɛ Nzapa ko, ni adu santo. Adu nzɔ̃ni ya e tɔndɔ Yehova na se lɛ kongɔ nyɔ̃ ndia tɛ lo ti nɛngɔ ya, e ngbã lɛ e ngɛ̃́. Yezo tɛnɛ ya: “Zo zu ko la ye batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ko, lo na zangangɔ ni; wa zo zu ko la ka tɛrɛ lo na lo tɛ mbi ko, lo na luangɔ ni.” (Matie 16:25, NWT) E ndo e ye tɔndɔngɔ Yehova na lo mɛ ya e ndo e ye lo. Lo hĩnga akpale ti nzɔ̃ni na lo tɛ e. Mabere lo, e ndo e hũ yako dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu ye ti ngbondoni nga santo.​—Aebreo 11:6.

16. Nda mɛ awakwa tɛ Nzapa ndo sepala tɔndɔngɔ lo nɛ?

¹⁶ Awakwa tɛ Nzapa ndo sepala tɔndɔngɔ na bɛ la kɔi ndia tɛ Nzapa mɛ aba mɛnɛ. Ta ala ndo tɛ mɛnɛ ma, ta ala ndo nyɔ̃ nga ni ma. Ta ala ndo ye nga ya a diri na mɛnɛ  tɛrɛ ani ma, bɛse du ya mɔnganga la yɔ ya ala li ni. * Kanda ala ndo ye ayɔlɔ mɛndɛ̃ tɛ amɔnganga ti sarangɔ na tɛrɛ ala. Ala hĩnga nzɔ̃ni ya, wa lingɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ nga na mɛnɛ ahĩnga aye mɛ adu nzɔ̃ni na lo tɛ ala. Wa mɔ, mɔ da bɛ mɔ ya lo hĩnga ye mɛ nzɔ̃ni na lo tɛ mɔ?

17. Lége kɔi mɛndó Yehova zi yako aya Izraɛlɛ li kwa na mɛnɛ la nɛ?

¹⁷ Ndia mɛndó Nzapa hɛ̃ a ya Izraɛlɛ na lége tɛ Mɔizɛ tɛnɛndó ya: “Dungɔ lɛ ngɛ̃́ la kaya mɛnɛ, wa mbi kpã ni ka ndo mɛsa ti lungɔ Nzapa na ye (ndo ti zɔngɔ na mbeka), ti vingɔ siɔ kpale tɛ azi [yɔngɔ ya Nzapa ka lɛ lo ndo siɔ kpale tɛ zo] na ndombali dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ĩ, na lo mɛ ya mɛnɛ la ndo vĩ siɔ kpale.” (Balevi 17:11) Ngoi mɛndó aya Izraɛlɛ ndo li siɔ kpale ko, ala ndo zɔndó sa alu na Yehova ti yɔngɔ ka ti lo ya lo vi asiɔ kpale tɛ ani. Nganga nzapa ndo sandó mɛnɛ ni yakere ka ndo mɛsa ti lungɔ Nzapa na ye ka tɛpɛlo. Kɔtɛ lége kɔi mɛ Yehova zi yako aya Izraɛlɛ likwa na mɛnɛ ndó la.

18. Na lége ti mɛnɛ tɛrɛ Yezo, nzɔ̃ lo mɛ elengbi ti walangɔ nɛ?

¹⁸ Ngoi mɛndó Yezo ga ge tise ko, lo hɛ̃ndó dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo bere mɛnɛ tɛrɛ lo na ndombali vĩngɔ siɔ kpale tɛ e, na lo ni la ta ndia ti zɔngɔ asa na lo ti vĩngɔ asiɔ kpale adɛndó ma. (Matie 20:28; Aebreo 10:1) Dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yezo adundó ngbondoni mawoma: Yehova sondó na Yezo kaya kwá, ni la na lége ti mɛnɛ tɛrɛ lo, lo lengbi ti hɛ̃ngɔ azi zu dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai.​—Yoanɛ 3:16; Aebreo 9:11, 12; 1 Petro 1:18, 19.

19. Ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya ta e du na “yongo ti mɛnɛ tɛ azi ge li e ma nɛ?”

¹⁹ Yehova hɛ̃ e dungɔ lɛ ngɛ̃́, ni la ndo to e ya e hɛ̃ lo  sia kɔli na ndombali ni. Ni ndo to e ya, e tɛnɛ hɛ̃ azi mɛndɛ̃ yako se ala du na lo yengɔ ka tɛ Yezo ko, ala lengbi ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai. E ndo e ye azi, e ndo e li zu ti hangɔ ala na ye mɛ ala li ti nɛngɔ ya, ala lua dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka. (Ezekiele 3:17-21) Mabere toma Polo elengbi ti tɛnɛngɔ ya: “Se zo kɔi na popo tɛ ĩ ti yu lége tɛ Nzapa ko, ta ndani tɛrɛ mbi ma, na lo mɛ ya ta mbi hɔndɛ ĩ na lo kɔi ma, kanda mbi pa lo tɛ Nzapa zu mbi hɛ̃ ĩ.” (Awa Pangɔ Kwa 20:26, 27) E na fangɔ ya e ndo e hũ yako, dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu ngbondoni se du ya, e ndo e ha na azi tɛnɛ tɛ Yehova, wa e fa na ala yako, ka tɛ lo, ta dungɔ lɛ ngɛ̃́ du ye ti wele ma.