Na ya rapɔrt tɛ la ti Nzɛ ti Mana bulu ti 2022, presidã ti Banque mondiale tɛnɛ mbalasi ya, “Kpale ti falanga ti ndo lɛ gigi zu ati na ya kaka. Ndɛ lo mɛ ko, ngele ti aye ndo ma na kpɛ nvɛ̃ni, wa bo na ya ngoi niko ko, ta azi na falanga gba ti vɔ̃ngɔ na ye ma.”

 Azi ti Fonds monétaire international atɛnɛ ya, “Ngele ti carburant nga na tɛ ti tɛngɔ ndo ma na kpɛ nvɛ̃ni, wa ni ndo hɛ̃ azi mɛ kaya kɔdɔrɔ ti yɛlɛ pɛnɔ nvɛ̃ni.”

 Ngbangɔ ndo za e ya, e hĩnga nda mɛ e ndo tengbi na akpengba kpale ti ngaso, se mɛ elengbi ti gbengɔ bɛ e na ya ni, nga na ye mɛ na onzingɔ ni bwai na bwai.

•    Ngbangɔ ndo ili ngoi mɛ e na ni ya ‘ndangba bi.’​—2 Timɔte 3:1.

•   Yezo tɛnɛndó ya, “aye mɛ ndosa mbɛtɔ bɛ zo” bere aye ti kpɛ̃nɛ na lingɔ tɛrɛ lo na ya ngoi niko. (Luka 21:11) Mangɔ ti ngele ti aye ndo hɛ̃ azi gba mbɛtɔ. Ni ndo li ya, ala ti na sɔngɔ bɛ na lo ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la na bi mɛ na gangɔ, nga na se mɛ ala na kokisangɔ gwɛ̃ tɛ azi ti ndasewa tɛ la.

•   Mbeti ti Suma piandó tɛnɛ tɛnɛ ti mangɔ ti ngele ti aye mɛ ndɛ, ando li tɛrɛ lo na ngoi tɛ e. “Mbi ma ye nga ma legɔ̃ zo . . . . apa ya, ‘Ngere ti kilo ti le tɛ mɛ ili ni la ble alengbi na faranga mɛ andofuta na zo na lo ti kwa tɛ lo ti lá kɔi.’”​—Suma 6:6.

 Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga akpale gba na omɛ aba “ndangba bi” nga na aprɔfesi mɛ kaya Buku ti Suma ko, ba video Mokili ebongwani banda na mobu 1914 wa di nga bɛli tɛnɛ mɛ Batambwisi-mpunda minei yango bazali banani?

•   “Ala na kĩngɔ da, wa ala nga na tɛngɔ lé tɛ ni, ala na lungɔ yaka ti vinyɔ, wa ala nga na tɛngɔ lé ni. Ta ala na kĩngɔ da ti nɛngɔ ya, zo mɛndɛ̃ adu da ma, ta la nga na lungɔ yaka ti nɛngɔ ya, zo mɛndɛ̃ atɛ lé tɛ ni ma.”​—Yisaya 65:21, 22.

•   “Tɛ ti tɛngɔ na dungɔ mawoma ge lɛ sese; tee ka ndo lɛ ngomba tɛ ti tɛngɔ na dungɔ da gba.”​—Nzembo 72:16.

•   “‘Na lo mɛ ya, ando nyɔkɔlɔ azi mɛ na pɛnɔ, wa awa yɛlɛ ndo to tɛrɛ la ko, mbi na longɔ ndozu so lingɔ ye kɔi,’ Yehova la tɛnɛ ni.”​—Nzembo 12:5. a

 Angbã yakere Nzapa onzi kpale ti zangangɔ mbilimbili mɛ aba falanga, ta bo na ya kɔdɔrɔ kɔi ma, kanda na ndo lɛ gigi zu. Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga se mɛ lo na lingɔ na ni ko, di tɛnɛ mɛ “Mikakatano ya nkita ekosila mokolo mosusu?”

 Kanda abɛse na olo ko, Ngbangɔ lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya kpale mɛ aba mangɔ ti ngele ti aye. Ngasia? Ni na awangɔ ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni na omɛ aba se ti salelangɔ falanga. (Masese 23:4, 5; Mosakoli 7:12) Ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga akpale mɛndɛ̃ gba ko, di bɛli tɛnɛ mɛ “Batelá mbongo mpe biloko na yo ya kobikela” nga na “Okosala nini soki ozali lisusu na mbongo mingi te?”