To ti Ukraine, nga na gbinyangbingɔ ti klima adɛ bo li ya tɛ ti tɛngɔ azanga ge lɛ gigi zu. Ni ndo li tɛrɛ lo ka kɔdɔrɔ mɛ azi na falanga gba, kaya kɔdɔrɔ ti ngaso ando yɔ ya azi li kpengbani tinɛngɔ ya ala lua tɛ ti tɛngɔ.

•   “To, gbinyangbingɔ ti klima, mangɔ ti ngele ti kura nga na aye mɛndɛ̃ ali ya lungɔ tɛ na kɔngɔ ni ati pɛnɔ” (António Guterres, secrétaire général ti ONU, 17/07/2023).

•   “Azi ti kɔdɛ tɛnɛ ya ndenge mɛ Russie kɛ̃ tɔndɔngɔ mangbi mɛ ba tongɔ aye mabere blé, ɔrgɛ, lɔsɔ nga na aye mɛndɛ̃ ka kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ ko, ni li ya tɛ ti tɛngɔ ati pɛnɔ wa ngele ni ama kaya kɔdɔrɔ mɛ ta azi na falanga gba ma, gba ni ka nɔrdi ti Afrika nga ka Moyen-Orient” (Atalayar.com, 23/07/2023).

 Eba tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na ndo zangangɔ tɛ ti tɛngɔ nga na aye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na bi mɛ na gangɔ.

•   Yezo tɛnɛndó ya: “Azi ti mbanga kɔdɔrɔ na afɔ̃ la ti kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ atiri gbanda to, ambanga agbia abi gbanda to tɛrɛ afɔ̃ la. Gwɛ̃ aya nga gbanda” (Matie 24:7).

•   Mbeti ti Suma mɛ du kɔi ti mbeti ti ya Ngbangɔ atɛnɛ tɛnɛ tɛ awa kpɛngɔ na mbalata siɔ ti yikayika. Kɔi tɛ ambalata niko ndo fa to. Mbalata mɛndɛ̃ mɛ so pɛko lo ndo fa gwɛ̃, wa ni ndo fa nga ngoi kɔi mɛ ta tɛ na dungɔ gba ma, wa ngele ni na mangɔ gba. “Mbi hũ mbarata mɛ tɛrɛ lo vukoni diri diri. Wa kpɛngɔ na mbarata ni agbɔ̃ kilo so ti lo. Mbi ma ye nga ma legɔ̃ zo [. . . ]; apa ya: Ngere ti kilo ti le tɛ mɛ ili ni la ble alengbi na falanga mɛ andofuta na zo na lo ti kwa tɛ lo ti lá kɔi zu. Ngere ti kilo ta ti le tɛ mɛ ili ni la ɔrgɛ alengbi na falanga mɛ ndofuta na zo na lo ti kwa tɛ lo ti lá kɔi zu” (Suma 6:5, 6).

 Tɛnɛ mɛndó Ngbangɔ tɛnɛ na lo ti zangangɔ ti tɛ ndo li tɛrɛ lo ndɛ na ngoi mɛ e da, Ngbangɔ ndo ili ngoi niko ya “Ndangba bi” (2 Timɔte 3:1, NWT). Ti nɛngɔ ya mɔ hĩnga alo mɛndɛ̃ mɛ ba ndangba bi nga na awa kpɛngɔ na mbalata siɔ mɛ mbeti ti suma tɛnɛ tɛnɛ ni ko, ba video Mokili ebongwani banda na mobu 1914 wa di nga tɛnɛ mɛ “Batambwisi punda minei yango bazali ba nani?”

•   Ngbangɔ na awangɔ ti ngbondoni mɛ alengbi ti zangɔ e ti nɛngɔ ya e nwɔ̃ kpengba lo mɛ mangɔ ti ngere ti tɛ na zangangɔ ti tɛ ndo si na ni. Ba awangɔ mɛndɛ̃ kaya tɛnɛ mɛ “Okosala nini soki ozali lisusu na mbongo mingi te?”

•   Ngbangɔ hɛ̃ e nzɔ̃ dangɔ bɛ ya lo zu na tingɔ nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Ni di kokapa ya, “tɛ ti tɛngɔ na dungɔ gba nvɛ̃ni ge lɛ sese” wa zo zu na dungɔ na tɛ ti tɛngɔ gba (Nzembo 72:16). Ti nɛngɔ ya mɔ hĩnga alo mɛndɛ̃ gba mɛ aba nzɔ̃ dangɔ bɛ na ndo bi mɛ na gangɔ nga na nda mɛ ayɔ ya mɔ kpã bɛ mɔ na ndo tɛnɛ niko ko, di tɛnɛ mɛ “Elikya ya solosolo mpo na mikolo ezali koya”.