Dungɔ lɛ ngɛ̃́ na diringɔ nzɔ̃ni lá kɔi? Se mɛ Ngbangɔ lengbi ti zangɔ e na ya gigi mɛ asĩ na asiɔ ngã
“Zo zu ndo du na gwɛ̃ ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e diri fãni mɛndɛ̃ nzɔ̃ni.”—Angela Merkel, German chancellor.
Na lo mɛ ya, ngã ti Covid-19 ndo gia dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ azi ge ndo lɛ sese zu ko, zangangɔ kitɛ, mɔ ndo ma nga tɛrɛ mɔ ngaso. Kanda tɛnɛ mɛ “dungɔ lɛ ngɛ̃́ na diringɔ nzɔ̃ni” alengbi na nɛ? Ye mɛ azi na dangɔ bɛ ti lingɔ nɛ?
Diringɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala ti uzu. Azi mɛndɛ̃ na gwɛ̃ ti diringɔ na dungɔ ndoni kɔi na akwa ala, yambangɔ ala, gbɔ̃ngɔ ti ala, nga lingɔ vuayajɛ ndoni kɔi na ala. Docteur. Anthony Fauci a atɛnɛ ya “Azi ndo da bɛ ala ya, diringɔ na se dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala ti uzu afa gwengɔ ka ndo mɛ ando ka ye ti tɛngɔ mɛ atɔni tɔngɔ (restorant), gwengɔ ka ndo ti bangɔ TV, nga na ando mɛndɛ̃ ti ngaso.”
Tingɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni. Azi mɛndɛ̃ ndo dandó bɛ la ya, ni du nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti nɛngɔ ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la adiri ti nzɔ̃ni mabere se mɛndó ni da uzu ti ngã ti Covid-19. Ala ndo hũ ya, ayɔ ya akpale mɛndɛ̃ agbinyangbi, na ndakisa, kwa mɛ ndo mu azi ngoi gba, mɛ ndo hɛ̃ azi mɛndɛ̃ pɛnɔ na lo mɛ ya, ala du awa yɛlɛ bere azi ti pɔrɔ tɛrɛ mɛndɛ̃, nga na akwa mɛ ndo gia bingangɔ li tɛ azi. Klaus Schwab mɛndó lo li kompanyi mɛ ndo ba kpale ti falanga ti kɔdɔrɔ (Forum économique mondial). apa ya: “Siɔ ngã mɛ ahɛ̃ e tangɔ li gɛrɛ ti dangɔ bɛ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e, se mɛ e ye ya lɛ gigi du na ni, nga na lɛkɛngɔ se du tɛ e.”
Siɔ ngã ni ahɛ̃ azi gba pɛnɔ, wa ato azi mɛndɛ̃ ada bɛ la ya, ta dungɔ lɛ ngɛ̃́ na dungɔ nzɔ̃ni fãni mɛndɛ̃ ma. Na ndakisa, kwa tɛ azi gba awɛ, da tɛ la gbɛ̃, wa omɛ aɔ zu, azi mɛ ala ndo ye ala gba akpili.
Ti bɛ ta tɛnɛ ko, ta zo kɔi mɛ lengbi ti kambisangɔ na seni se mɛ dungɔ lɛ ngɛ̃́ na dungɔ na ni so pɛ ngã ti Covid-19 da ma. (Mosakoli 9:11) Kanda Ngbangɔ lengbi ti zangɔ e ya, e lɛkɛ bingangɔ li tɛ e na ndo aye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na bi mɛ na gangɔ, wa e gbe nga bɛ e na ndo akpengba kpale zu mɛ e ndo tengbi na ni. Ngbangɔ ko nga hɛ̃ e kapa na ndo bi mɛ na gangɔ, kapa ni na tingɔ nvɛ̃ni na seni, wa ni na kamwisangɔ e.
Ba ngã ti COVID-19 na ndenge ti nzɔ̃ni
Ngbangɔ piandó pa ya, ‘asiɔ ngã’ na dungɔ da ‘na ngoi ti ndani.’ (Luka 21:11; Matie 24:3) Hũngɔ ngã ti Covid-19 aza e, e hĩnga ya, ni du kɔi ti akota pɛnɔ mɛndó aprɔfɛsi ti ya Ngbangɔ apia tɛnɛ tɛnɛ ni, nga to, yingingɔ ti sese nga na gwɛ̃.
Hĩngangɔ ni alengbi ti zangɔ e: Abese akpale ti siɔ ngã mɛ awɛ ko, Ngbangɔ piandó pa hɛ̃ e ya, ngoi tɛ e na dungɔ “ngoi ti pɛnɔ.” (2 Timɔte 3:1) Hĩngangɔ ni ndo za e ya, e ba akpale na ndenge ti nzɔ̃ni.
Ngbangɔ kambisa hɛ̃ e aye mɛ ndo li tɛrɛ lo ndɛ: Na lo mɛ ya, lɛ gigi mɛ sĩ na pɛnɔ ko, kpale na gbinyangbingɔ nvɛ̃ni. Ye mɛ na gbinyangbingɔ nɛ?
Na pɛ siɔ ngã mɛ ko, kpale na gbinyangbingɔ na se mɛ ta e ndo da bɛ e na ni ma
Ta Ngbangɔ kambisa bo akpale ti siɔni mɛ na lingɔ tɛrɛ lo ma, kanda ni kambisa nga se mɛ kpale na tingɔ nzɔ̃ni na bi mɛ na gangɔ. Ngbangɔ pa ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ na dungɔ nzɔ̃ni na bi mɛ na gangɔ ɔngɔ omɛ azi ti guvɛrnɛma ndo gi ya, ani lɛkɛ, kanda bo Nzapa kɔi la lengbi ti lɛkɛngɔ ni. Nzapa “mbo gbanda ngulɛ zu ka lɛ la lo zi. Ta azi ti kpili gbanda ma, ta azi ti lɛ gbanda muã ma, ta azi ti dema gbanda tɛrɛ la ma, ta azi ti hũ nga gbanda pɛnɔ ma.”—Suma 21:4.
Yehova b ko kapa ya: ‘Ba! Na olo ko, mbi li aye zu fãnani.’(Suma 21:5) Lo na ãngɔ pɛnɔ zu mɛ gɛ lɛ gigi, abese kpengba pɛnɔ mɛ alo na ndo siɔ ngã ti Covid-19. Ba anzɔ̃ lo mɛ Nzapa na hɛ̃ngɔ e lo mɛ:
Tɛrɛ ti lengbingɔ nga bingangɔ li ti nzɔ̃ni, ta ngã ná kwa na dungɔ da ma.—Yisaya 25:8; 33:24.
Nzɔ̃ kwa mɛ ndo hɛ̃ dengɔ bɛ kanda ta kwa mɛ ndo hɛ̃ azi sɔngɔ bɛ na pɛnɔ ma.—Yisaya 65:22, 23.
Zo zu na dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni, wa ta yɛlɛ ná gwɛ̃ na dungɔ da ma.—Nzembo 72:12, 13; 145:16.
Ta siɔ bingangɔ li mɛ ndo gia azi na dungɔ da ma, e na dungɔ na dengɔ bɛ ti yambangɔ ayata e mɛ kpili.—Yisaya 65:17; Awa Pangɔ Kwa 24:15.
Hĩngangɔ ni alengbi ti zangɔ e: Ngbangɔ pa ya: ‘Nzɔ̃ dangɔ bɛ mɛ e na ni adu ngama nwa mɛ ndo bi ka gbe ngu ya, agbɔ̃ masua kpengbani.’ (Aebreo 6:19) Nzɔ̃ dangɔ bɛ ti ngaso alengbi ti zungɔ na bɛ e. Ando za e ya, e gbe bɛ e na ya pɛnɔ mɛ e ndo tengbi na ni, wa e du nga na dengɔ bɛ.
Elengbi ti yengɔ akapa ti ya Ngbangɔ? Ba bɛli tɛnɛ mɛ “Biblia—buku oyo ebongi kotyela motema.”
Andia ti ya Ngbangɔ mɛ alengbi ti zangɔ e uzu ti nɛngɔ ya, siɔ ngã ti Covid-19 awɛ.
Mu dungɔ lɛ ngɛ̃́ ya, ni du ngbondoni
Vɛrse: “Ndara ndo bata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ zo mɛ ndo du na ni.”—Mosakoli 7:12.
Ni lengbi na nɛ? Mungɔ ekateli ti ndara na lingɔ ya, ta mɔ lua ngã ma. Gi hĩngangɔ se mɛ kpale ndo ɔ so ndo mɛ mɔ da nzɔ̃ni. Landa na seni andia mɛ aba se ti batangɔ na tɛrɛ, ndo gi hĩngangɔ azi kɛ̃ la alua ngã ni, nga na azi kɛ̃ la lua tonga ti mangwele.
Du na kpengba lɛ ngoi zu
Vɛrse: “Zo ti ndara ndo li ye na kpengba lɛ, wa lo kpɛ siɔ lo, kanda zo mɛ wa buba ndo li ye na ndo li lo, wa lo ndo kpã bɛ lo na ndo tɛrɛ lo nvɛ̃ni.”—Masese 14:16.
Ni lengbi na nɛ ? Ngbã lá kwɛ tɔndɔngɔ andia mɛ aba batangɔ sãte tɛ mɔ ti nɛngɔ ya, ta mɔ lua ngã ti Corona ma. Azi ti kɔdɛ tɛnɛ ya, ngã ti Coronavirus alengbi ti nĩngangɔ ngoi yakere uzu ti nɛngɔ ya, ni wɛ.
Ndo landa infɔrmasiɔ̃ ti bɛtani
Vɛrse: “Zo mɛ zanga kɔdɛ ndo ye tɛnɛ zu mɛ atɛnɛ hɛ̃ lo, kanda zo mɛ na kpengba lɛ ndo ba talége tɛ lo na seni.”—Masese 14:15.
Ni lengbi na nɛ? Pɔna na seni awangɔ mɛ mɔ lengbi ti landangɔ ni. Ta sãnga ma, landangɔ ainfɔrmasiɔ̃ ti nvɛ̃nɛ alengbi ti lingɔ ya, mɔ mu ekateli ti siɔni mɛ na kpãngɔ mɔ na ya kpengba kpale.
Du na nzɔ̃ bingangɔ li
Vɛrse: “Ta mɔ tɛnɛ ya, ‘Ndombali nɛ la bi mɛndó aɔ adu nzɔ̃ni ɔngɔ bi ti ndɛ̃ nɛ?’ Ta adu ndara la to mɔ ya, mɔ hũnda ndo ti ngaso ma.”—Mosakoli 7:10.
Ni lengbi na nɛ? Li zu ya, mɔ sepala na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ mɔ na ni, zia kpãngɔ bɛ mɔ na ndo dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛndó mɔ na ni uzu ti siɔ ngã, wa zia nga kpãngɔ lɛ mɔ na ndo akpale mɛ ta mɔ na makoki ti lingɔ ni ma na lo ti andia mɛ akpã na lo ti siɔ ngã ti Covid-19.
Tɔndɔ azi mɛndɛ̃
Vɛrse: “Ale ĩ tɔndɔ azi zu.”—1 Petro 2:17.
Ni lengbi na nɛ? Ta azi zu ali ye kwɛ kɔi na ngoi ti siɔ ngã ti Covid-19 nga na akpengba kpale mɛ asi na ni ma. Tɔndɔ dangɔ bɛ tɛ zo na zo, wa ta mɔ zia ni gbɛ̃ dangɔ bɛ tɛ mɔ ma. Ayɔ ya, mɔ du na kpengba lɛ na ndo azi mɛ ta ala mu vaccin ma, azi mɛ tɛrɛ ala ndo sɔ nga na azi mɛ ati abange.
Du na yɔngɔrɔ bɛ
Vɛrse: ‘Songo ndo du na yɔngɔrɔ bɛ, nga na nzɔ̃ bɛ.’—1 Kɔrinto 13:4.
Ni lengbi na nɛ? Kpã tɛrɛ mɔ na ndo tɛ azi mɛndɛ̃ na ngoi mɛ ala ndo tɛnɛ hɛ̃ mɔ ya, ala na sɔngɔ bɛ ti diringɔ lingɔ aye mɛndó ala ndo li ni uzu ti nɛngɔ ya, ngã ti Covid-19 abanda. Na ngoi mɛ na hãnangɔ andia mɛndɛ̃ zingɔ ko, du na yɔngɔrɔ bɛ ti kũngɔ diringɔ ti akpale zu.
Ngbangɔ ndo za azi ya, ala gbe bɛ ala na ngoi ti siɔ ngã
Atɛmwɛ tɛ Yehova ndo lua ngunu ti gbengɔ bɛ la na ndo nzɔ̃ kapa mɛ ala ndo lua kaya Ngbangɔ na ndo bi mɛ na gangɔ, ni ndo za la ya ala ba kpale na ndenge ti nzɔ̃ni abɛse na ngoi ti siɔ ngã. Ala ndo sangbi ngunu bɛ la na ndenge mɛ ando tɔndɔ ndia ti ya Ngbangɔ mɛ aba gwengɔ bombi. (Aebreo 10:24, 25) Azi zu mɛ na gwɛ̃ ti gangɔ bombi tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova ko, ala du na gangɔ nzɔ̃ni. Na ngoi ti siɔ ngã e ndo li abombi ni na lége ti video.
Azi mɛndɛ̃ hũ ya, lingɔ bombi ndoni kɔi na Atɛmwɛ tɛ Yehova na ngoi ti siɔ ngã ti Covid-19, azandó ala gba. Na ndakisa, wali kɔi mɛndó na ngã ti Covid-19 ko, lo yendó landangɔ bombi tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova. Bombi niko zandó lo na ya ngoi zu mɛndó lo ndo hũ pɛnɔ na lo ti ngã ni. Na gesi lo tɛnɛ ya: “Mbi da bɛ mbi ya, mbi du nga kɔi ti ndasewa tɛ ala. Dingɔ Ngbangɔ ndo hɛ̃ mbi siriri ti bɛ. Ni ndo za mbi ya, mbi kpã lɛ mbi na ndo nzɔ̃ kapa ti bi mɛ na gangɔ ta bo na ndo ngã tɛ mbi ma. Sia kɔli na ndenge mɛ ĩ za mbi ya, mbi hĩnga Nzapa, ni du ye mɛndó mbi ndo du na gwɛ̃ ni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi.”
a Director of the National Institute of Allergy and Infectious Diseases in the United States.
b Yehova du ili Nzapa mɛ alo kaya Ngbangɔ.—Nzembo 83:18.