1. Kpengba kpale mɛ e ndo tengbi na ni nɛ?

 NGOI zu, e ndo du na gwɛ̃ ti mungɔ aekateli, ambanga aekateli ni ndo du woni ti mungɔ, na ndakisa nyɔngɔ kafe na ndãtu, bere gwengɔ langɔ langɔ. Wa ngoi mɛndɛ̃ ando du nga kpengbani ya, e mu ekateli. Ni lengbi ti dungɔ kpale mɛ aba sãte tɛ e, dengɔ bɛ tɛ e, songo tɛ e na ndo ye kɔi, bere kpale mɛ aba vɔrɔngɔ Nzapa. Gwɛ̃ tɛ e ndo du ya, ekateli mɛ e ndo mu ko, asi na nzɔ̃ kpale hɛ̃ e nga na ndasewa tɛ e. Ye ti ngbondoni du ya, aekateli zu mɛ e ndo mu ayɔ ya, adu omɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova.​—Roma 12:1, 2.

2. Aye mɛ na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli ti ndara nɛ?

² Mɔ lengbi ti mungɔ ekateli ti ndara se du ya, ti (1) Mɔ ndo gi hĩngangɔ akpale nzɔ̃ni, ti (2) Mɔ ndo ba dangɔ bɛ tɛ Yehova wa ti (3) Mɔ ndo du na kpengba lɛ na ndo ye mɛ mɔ na pɔnangɔ. Na ya tɛnɛ mɛ e na bangɔ aye taa mɛ elengbi ti lingɔ wa ni nga na zangɔ e ya, e hũ se mɛ elengbi ti dungɔ na bingangɔ li ti nzɔ̃ni.​—Mas. 2:11.

GI HĨNGANGƆ AKPALE NZƆ̃NI

3. Hɛ̃ se lɛlo mɛ ndo fa ya, adu ngbondoni gingɔ hĩngangɔ akpale nzɔ̃ni uzu ti mungɔ ekateli.

³ Ye ti uzu mɛ na zangɔ mɔ ya, mɔ mu aekateli ti ndara adu gingɔ hĩngangɔ akpale nzɔ̃ni. Nda mɛ ni du ngbondoni nɛ? Da bɛ mɔ na wa ngã kɔi mɛ ye tengbingɔ na Dɔktɛrɛ kɔi na lo ti kpengba ngã mɛ ndo sɔ lo. Dɔktɛrɛ niko lengbi ti mungɔ ekateli ti hɛ̃ngɔ lo ayɔrɔ uzu ti nɛngɔ ya, lo li lo examen bere lo hũnda lo na ando? Ta se ni la ma. Mɔ lengbi nga ti mungɔ ekateli ti nzɔ̃ni se du ya, mɔ ndo gi uzu hĩngangɔ akpale nzɔ̃ni. Ngasia la, elengbi ti lingɔ ni nɛ?

4. Na bangɔ mbeti ti Masese 18:​13, ngasia la, mɔ lengbi ti mungɔ ekateli ti nzɔ̃ni na pɛ hĩngangɔ akpale zu nɛ? (Ba nga limɔ.)

 ⁴ Mɔ lengbi ti hĩngangɔ akpale nzɔ̃ni se du ya, mɔ ndo hũnda ando. Na ndakisa da bɛ mɔ ya, aili mɔ ka reniɔ̃ kɔi ka ndasewa, ye mɛ mɔ na dungɔ na gwɛ̃ ti hĩngangɔ na ndo reniɔ̃ niko nɛ? Se du ya, ta mɔ hĩnga zo mɛ lɛkɛ reniɔ̃ niko ma, bere mɔ hĩnga ndo mɛ na lingɔ na ni ma ko, mɔ na dungɔ na gwɛ̃ ti hũndangɔ ando nga ma: “Na lingɔ reniɔ̃ niko ka wa nga na ngoi mɛ wa? Ni na mungɔ ngoi kɛ̃? Zo mɛ na kambangɔ reniɔ̃ ni na? Azi mɛ na gangɔ ka reniɔ̃ ni na? Ye mɛ lɛkɛ na lo tɛ azi mɛ na gangɔ kai nɛ? Ĩ na hɛ̃ngɔ samba hɛ̃ azi mɛ ĩ ili ala?” Agbinya ti ahũnda niko na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli ti ndara​—Di Masese 18:13.

5. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ na pɛ hĩngangɔ akpale zu nɛ?

⁵ Na pɛ gingɔ hĩngangɔ akpale, gbɔ̃ li mɔ se du ya mɔ hĩnga akpale niko zu nzɔ̃ni. Na ndakisa, ekateli mɛ mɔ lengbi ti mungɔ nɛ se du ya, mɔ hĩnga ya ka reniɔ̃ niko ko, azi mɛ na gwengɔ ta ala ndo tɔndɔ ndia ti ya Ngbangɔ ma bere na kangbingɔ asiɔ samba kai nɛ? Mɔ ndo hũ kaya bingangɔ li tɛ mɔ ya, reniɔ̃ niko na dungɔ ngama fɛtɛ tɛ azi mɛ zanga ndara?  (1 Pet. 4:3) Ngoi mɛndɛ̃ ye mɛ mɔ na lingɔ se du ya, bi ti reniɔ̃ niko amangbi na bi mɛ mɔ ndo gwe na ni bombi, bere bi mɛ mɔ ndo si na kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ? Ngoi mɛ mɔ gi hĩngangɔ akpale zu na ndo reniɔ̃ niko ko, ni na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli ti nzɔ̃ni. Kanda ni nga na akpale mɛndɛ̃ mɛ ayɔ ya mɔ hĩnga ni nzɔ̃ni uzu ti nɛngɔ ya, mɔ mu ekateli. Mɔ nvɛ̃ni mɔ hĩnga kpale ni nzɔ̃ni wɛ, kanda dangɔ bɛ tɛ Yehova du nɛ?​—Mas. 2:6.

E BA DANGƆ BƐ TƐ YEHOVA

6. Na bangɔ Zaki 1:5, nda mɛ elengbi ti yɔngɔ ka ti Yehova na ya sambela ya lo za e nɛ?

⁶ Hũnda ka tɛ Yehova ya lo za mɔ, mɔ hĩnga aye mɛ lo ndo ye na ndo kpale kɔi ngaso. Yehova kokapa ya, ni na hɛ̃ngɔ e ndara mɛ na zangɔ e ya, e li aye mɛ ndo dɛ̃ na bɛ lo. Lo ndo hɛ̃ “ndara hɛ̃ azi zu gɛgɛrɛ wa lo ndo hɛ̃ nga ni na nzɔ̃ bɛ.”​—Di Zaki 1:5.

7. Ngasia la mɔ lengbi ti mandangɔ aye mɛ Yehova ndo ye na ndo kpale mɛ mɔ tengbi na ni nɛ? Hɛ̃ se lɛlo kɔi.

⁷ Ngoi mɛ mɔ hũnda ka ti Yehova ya lo za mɔ ko, kpã lɛ mɔ na ndo gbinya tɛ lo. Na ndakisa: Se du ya mɔ yu ndo na ngoi mɛ mɔ ndo li vuayajɛ ko, ayɔ ya mɔ hũnda azi ti kɔdɔrɔ niko ya, ala za mɔ. Kanda mɔ lengbi ti gwengɔ uzu ti nɛngɔ ya zo niko hɛ̃ mɔ gbinya? Ta seni la ma. Ayɔ ya, mɔ ma lo na seni. Kwɛ kɔi na pɛ hũndangɔ ndara ka ti Yehova ko, gi hĩngangɔ agbinya tɛ lo na seni na dikɔngɔ andia nga awangɔ tɛ lo mɛ kaya Ngbangɔ na bangɔ akpale mɛ mɔ tengbi na ni. Na ndakisa se du ya, mɔ mu ekateli ti gwengɔ bere ta mɔ na gwengɔ ka reniɔ̃ mɛ  fale e tɛnɛ tɛnɛ ni uzu ma ko, ayɔ ya mɔ ba wangɔ ti ya Ngbangɔ na omɛ aba fɛtɛ mɛ zanga ndara, dungɔ na mangbi na akwa ti siɔni nga na nda mɛ adu ngbondoni kpãngɔ kpale ti Lo-lengɔ Gbia na ndo ti uzu na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e.​—Mat. 6:33; Roma 13:13; 1 Kɔr. 15:33.

8. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya aza mɔ, mɔ lua atɛnɛ ti aye mɛ mɔ ndo gi nɛ? (Ba nga limɔ.)

⁸ Ngoi mɛndɛ̃ alengbi ti singɔ na mɔ ya, mɔ ti na gwɛ̃ ya aza mɔ na ambanga tɛnɛ ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga kpale mɛ mɔ ndo gi ni nzɔ̃ni ka tɛ ayata kɔli bere ayata wali mɛndó ala tengbi nga na kpale niko ti ngaso uzu. Kanda mɔ lengbi nga ti luangɔ nzɔ̃ kpale se du ya, mɔ ndo li bolukiluki mɔ nvɛ̃ni. Ambeti tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova mabere Buku ya bolukiluki mpo na Batatoli ya Yehova, nga na Batoli ya Biblia mpo na bomoi ya bakristo ti nɛngɔ ya, mɔ li na bolukiluki tɛ mɔ nvɛ̃ni. Hĩnga ya mɔkanɔ tɛ mɔ adu ti mungɔ ekateli mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova.

9. Nda mɛ elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, ekateli tɛ e na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova nɛ? (Efɛzɛ 5:17)

⁹ Ngasia la elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, ekateli tɛ e na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova nɛ? Ti uzu, gwɛ̃ tɛ e du ya e hĩnga lo nzɔ̃ni. Ngbangɔ pa ya: “Hĩngangɔ zo mɛ aɔ santo ni la du kɔdɛ.” (Mas. 9:10) Biani, gbɔ̃ngɔ nda mbilimbili ndo lo na hĩngangɔ seliye tɛ Yehova, dangɔ bɛ tɛ lo, ye mɛ lo ndo ye ná ye mɛ lo ndo kɛ̃. Hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ, ‘Ye mɛ mbi hĩnga na ndo Yehova nɛ, wa ekateli mɛ mbi lengbi ti mungɔ ti nɛngɔ ya adɛ̃ na bɛ lo nɛ?’​—Di Efɛzɛ 5:17.

10. Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ya, wangɔ ti ya Ngbangɔ aɔ mɔmɛsɛnɔ tɛ e bere kutimɛ tɛ e nɛ?

¹⁰ Ti nɛngɔ ya, e li ye mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova ko, ayɔ ya ngoi mɛndɛ̃ e li aye mɛ bɛ azi mɛ so gunda e ndo kɛ̃. Na ndakisa ngoi mɛndɛ̃ ambanga awa dũngɔ ayangambi ndo kpã mbamba nda li ayati la ti wali mɛ ti kangba ya, ala du na akɔli mɛ na falanga gba bere kɔli mɛ lengbi ti kangɔ nwa na falanga gba hɛ̃ ala abɛse du ya, ta lo kpengbani na ya nyingɔ ma. Biani gwɛ̃ tɛ la du ya, nyi la du na aye ti mi gba kanda, zo mɛ na zangɔ lo ya lo mai na ya nyingɔ na? Yehova ndo ba akpale niko ngasia? E lua gbinya ni kaya mbeti ti Matie 6:33 mɛ pa ya, ale awa kristo ngbã lá kwɛ “kpãngɔ Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa na ndo ti uzu.” Abɛse du ya, e ndo hɛ̃ ndima hɛ̃ awa dũngɔ e wa e ndo tɔndɔ nga azi mɛ so gunda e ko, ye mɛ ngbondoni na lo tɛ e du ya, e li ye mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova.

DU NA KPENGBA LƐ NA NDO YE MƐ MƆ NA PƆNANGƆ

11. Seliye mɛ e manda kaya mbeti ti Filipɛ 1:9, 10 mɛ na zangɔ mɔ ya, mɔ du na kpengba lɛ na ndo ye mɛ mɔ na pɔnangɔ nɛ?

¹¹ Se du ya, mɔ hĩnga wangɔ ti ya Ngbangɔ na ndo ekateli mɛ mɔ ye mungɔ ko, ayɔ ya mɔ du na kpengba lɛ na ndo ye mɛ mɔ na pɔnangɔ. (Di Filipɛ 1:9, 10; Ba nga nɔtɛ “bingangɔ li ti nzɔ̃ni”, nwtsty.) Bingangɔ li ti nzɔ̃ni na lingɔ ya, zo hĩnga pɔnangɔ aye ti nzɔ̃ni. Ngoi mɛndɛ̃ ando du woni mungɔ ekateli kanda ta ekateli zu la ndo du woni ma. Bingangɔ li ti nzɔ̃ni na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli ti ndara abɛse du ya, mɔ tengbi na kpengba kpale ti ngasia.

12-13. Ngasia la bingangɔ li ti nzɔ̃ni lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli ti nzɔ̃ni na omɛ aba pɔnangɔ kwa mɛ mɔ ye lingɔ nɛ?

¹² Da bɛ mɔ na kpale mɛ. Mɔ ndo gi kwa ti nɛngɔ ya, mɔ za na ndasewa tɛ mɔ. Mɔ tengbi na kwa sɛ. Mɔ na bangɔ akpale zu, na ndakisa: kwa mɛ mɔ na lingɔ nɛ, ni na mungɔ ngoi kɛ̃, wa ngoi kɛ̃ la mɔ na lingɔ ti nɛngɔ ya mɔ si ka ndo ti kwa ni nɛ nga na akpale mɛndɛ̃. Na ya kpale niko zu sɛ ko, ta adu siɔni na bangɔ andia ti ya Ngbangɔ ma. Ngoi mɛndɛ̃ mɔ na sepalangɔ na kwa kɔi na lo mɛ ya, ndenge ti kwa niko du nzɔ̃ni bere kwa ni na futangɔ mɔ na falanga gba. Ni nga na akpale mɛndɛ̃ mɛ mɔ lengbi ti bangɔ uzu ti nɛngɔ ya, mɔ mu ekateli.

¹³ Na ndakisa se du ya kwa niko ndo gbanzi mɔ ti nɛngɔ ya, ta mɔ lua ngoi ti gwengɔ abombi ma nɛ? Wa se du ya, kwa niko ndo li ya ta mɔ lua ngoi ti zangɔ ndasewa tɛ mɔ, batangɔ ala, lingɔ ya ala du na dengɔ bɛ wa ala dɔ nga dã na Yehova ma nɛ? Hũnda ambanga ndo mɛ na zangɔ mɔ ya mɔ kpã “aye mɛ ɔ ngbondoni na ndo  ti uzu” aye niko du vɔrɔngɔ Nzapa nga na kokisangɔ gwɛ̃ ti ndasewa tɛ mɔ uzu ti aye ti mi. Ni la mɔ lengbi ti mungɔ ekateli mɛ na lingɔ ya, Yehova sulu mɔ.

14. Ngasia la bingangɔ li tɛ e nga na fangɔ songo na azi na zangɔ e ya, ta e betisa azi mɛndɛ̃ libaku ma nɛ?

¹⁴ Bingangɔ li lengbi nga ti zangɔ mɔ ya, mɔ ba se mɛ azi mɛndɛ̃ na hũngɔ na ekateli tɛ mɔ. Ni la ta mɔ lengbi ti mungɔ ekateli mɛ na lingɔ ya, abetisa azi “mɛndɛ̃ libaku” ma. (Fil. 1:10) Ni du nga ngbondoni na ngoi mɛ e ndo mu ekateli na omɛ aba yungɔ bɔngɔ nga na lɛkɛngɔ tɛrɛ e. Na ndakisa elengbi ti sepalangɔ na se ti yungɔ bɔngɔ kɔi ngaso bere se ti fangɔ ná gbengɔ kwa li kɔi ngaso. Wa se du ya, ta azi ti ya  bombi ná azi mɛ ka pɛ bombi ndo sepala na ni ma nɛ? Bingangɔ li ti nzɔ̃ni na zangɔ e ya, e tɔndɔ dangɔ bɛ tɛ azi mɛndɛ̃. Songo na tongɔ e ya, e li ye mɛ nzɔ̃ni na “lo tɛ afɔ̃ e” wa e du nga azi mɛ ndo li ye na seni. (1 Kɔr. 10:23, 24, 32; 1 Tim. 2:9, 10) Ni la, e na mungɔ ekateli mɛ na fangɔ ya e na songo nga na tɔndɔngɔ na ndo azi mɛndɛ̃.

15. Ngasia la mɔ lengbi ti lɛkɛngɔ kpale uzu ti nɛngɔ ya, mɔ mu ekateli mɛ ngbondoni nɛ?

¹⁵ Se du ya mɔ ye mungɔ ekateli ti ngbondoni ko, kpã lɛ mɔ na ndo ye mɛ mɔ ye lingɔ nga na ye mɛ na singɔ na pɛni. Yezo tɛnɛ hɛ̃ e ya, uzu ti zo kĩngɔ da ko “ayɔ ya lo binga li lo bere falanga kɛ̃ la lo na kĩngɔ na da ni.” (Luka 14:28) Ni la ayɔ ya e ba ngoi, aye nga na ngunu mɛ na lingɔ ya e mu ekateli ti lingɔ kwa kɔi ngaso. Na ya ngoi mɛndɛ̃ ayɔ ya e kambisa ni hɛ̃ azi ti ndasewa tɛ e ti bangɔ zo mɛ ka ndasewa mɛ na dungɔ na gwɛ̃ ti nɛngɔ ya, lo za e na ndoni. Nda mɛ lɛkɛngɔ kpale ti ngaso du ngbondoni nɛ? Ni lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ hĩnga se du ya mɔ lengbi ti lɛkɛngɔ ekateli tɛ mɔ bere ekateli mɛndɛ̃ na dungɔ nzɔ̃ni. Wa na ngoi mɛ mɔ ma azi ti ndasewa tɛ mɔ na seni ko, ni na lingɔ ya mɔ ti dã ti lengɔ kwa tɛ mɔ nga na mungɔ ekateli mɛ na lingɔ ya mɔ longa.​—Mas. 15:22.

MU EKATELI MƐ NA DUNGƆ NZƆ̃NI

16. Ye mɛ na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli mɛ na longangɔ nɛ? (Ba nga ãkadre “Se mɛ mbi lengbi ti mungɔ ekateli ti ndara.”)

¹⁶ Se du ya, mɔ kpã atɛnɛ mɛ e tɛnɛ zu na kwa ko, na lingɔ ya, mɔ mu ekateli ti ndara. Gingɔ hĩngangɔ akpale zu nga na bangɔ awangɔ ti ya Ngbangɔ na zangɔ mɔ ya, mɔ mu ekateli mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova. Na olo mɔ lengbi ti hũndangɔ Yehova ya, lo za mɔ ti nɛngɔ ya, mɔ mu ekateli ti nzɔ̃ni.

17. Aye mɛ lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ mu aekateli ti nzɔ̃ni nɛ?

¹⁷ Abɛse du ya aekateli gba mɛndó mɔ mu gã ndo longa ko, hĩnga ya, ta ekateli ti nzɔ̃ni ndo lo na ndo kɔdɛ ná hĩngangɔ ndo tɛ mɔ nvɛ̃ni ma, kanda ni du ndara mɛ ndo lo ka tɛ Yehova. Bo lo kɔi la lengbi ti hɛ̃ngɔ mɔ kɔdɛ, hĩngangɔ ndo nga na bingangɔ li mɛ adu aye mɛ ndo li ya, zo du na ndara. (Mas. 2:1-5) Yehova lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ mu aekateli mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ lo.​—Nz. 23:2, 3.