1-2. (a) Yehova ndo hũ azi mɛ li siɔ kpale ti kotani wa ala kɛ̃ gbinyangɔ bɛ la ngasia? (b) Gwɛ̃ tɛ Yehova na ndo azi zu mɛ ndo li siɔ kpale adu nɛ?

 TA Yehova du Nzapa mɛ ndo vĩ lɛ lo ndo siɔ kpale ma, bɛ lo kɛ̃ siɔ kpale zu. (Nz. 5:4-6) Lo ndo yɔ ka ti e ya e tɔndɔ andia tɛ lo mɛ kaya Ngbangɔ, mɛ asu ni na lo ti nzɔ̃ kpale tɛ e. Kanda ta Yehova ndo yɔ ya e li aye na ndenge ti lengbingɔ ma. (Nz. 130:3, 4) Abɛse ngaso ko, ta lo ndo sepala na azi mɛ ndo mu kota nzɔ̃ bɛ tɛ [lo] ya, adu ye mɛ ahɛ̃ la lége ti nɛngɔ ya ala ndo li aye ti kamɛnɛ na sãna ma.’ (Yudɛ 4) Na lo ni la, Ngbangɔ tɛnɛ ya Nzapa na kpɔngɔ asiɔ azi na ngoi ti to ti Armagedona.​—2 Pet. 3:7; Suma 16:16.

² Ta gwɛ̃ tɛ Yehova du ya zo kɔi kpi ma. Ngama se mɛ e manda na ni na ya Linɔngi ti Sinzili mɛ ko, Ngbangɔ kambisa yangondo ya “gwɛ̃ tɛ lo du ya, azi zu gbinya bɛ la.” (2 Pet. 3:9) Abiazi ndo landa se lɛlo tɛ Yehova na ngoi mɛ ala ndo du na yɔngɔrɔ bɛ wa ala ndo za zo mɛ li siɔ kpale ya lo gbinya bɛ lo, wa lo lɛkɛ mangbi tɛ lo ná Yehova. Kanda ta awa siɔ kpale zu la ndo ye gbinyangɔ bɛ la ma. (Yis. 6:9) Ambangani ndo ngbã lá kwɛ lingɔ siɔ kpale abɛse abiazi ndo li zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti zangɔ ala ya, ala gbinya bɛ la. Ye mɛ abiazi lengbi ti lingɔ se zo kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo nɛ?

 “Ĩ HÃ SIƆ ZO KA POPO TƐ Ĩ”

3. (a) Se zo kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo, ye mɛ Ngbangɔ yɔ ya, ali na lo nɛ? (b) Nda mɛ elengbi ti pangɔ ya, zo mɛ wa lingɔ siɔ kpale nvɛ̃ni la ndo pɔna ya ahã lo kaya bombi nɛ?

³ Se zo kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo ko, ta abiazi na ye mɛndɛ̃ mɛ ala lengbi ti lingɔ ma, ayɔ ya ala landa wangɔ mɛ kaya 1 Kɔrinto 5:13: “Ĩ hã siɔ zo ka popo tɛ ĩ.” Zo mɛ wa lingɔ siɔ kpale hĩnga ya, se ta lo gbinya bɛ lo ma ko, na hãngɔ lo kaya bombi, na ndenge mɛndɛ̃ ali mabere ya lo nvɛ̃ni la pɔna luangɔ tumbu ti ngaso, lo kɔ le tɛ mɛ lo a nvɛ̃ni lu. (Gal. 6:7) Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ngaso nɛ? Na lo mɛ ya, lo kɛ̃ awangɔ nga na ge ge ge zu mɛ abiazi li so zangɔ lo ya, lo gbinya bɛ lo. (2 Ba. 17:12-15) Na lége ti dɔngɔ nɔ tɛ lo, lo fa yangondo ya ta lo ye tɔndɔngɔ andia tɛ Yehova ma.​—Kob. 30:19, 20.

4. Na ngoi mɛ ando hã wa lingɔ siɔ kpale mɛ kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo kaya bombi, nda mɛ ando hɛ̃ mayebisi nɛ?

⁴ Na ngoi mɛ ando hã zo mɛ wa lingɔ siɔ kpale mɛ kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo kaya bombi ko, ando hɛ̃ mayebisi hɛ̃ ayata ti ya bombi ya, ta lo di dɛ Tɛmwɛ tɛ Yehova ma. b Ta ando hɛ̃ mayebisi niko ti nɛngɔ ya, agbɛ̃ ndima tɛ lo bere asa kamɛnɛ lɛ lo ma. Kanda ando du ti zangɔ ayata ti ya bombi ya ala tɔndɔ ndia ti ya Ngbangɔ mɛ apa ya, “ta ĩ du ndoni kɔi na lo ma ta ĩ tɛ nga ye ndoni kɔi na lo ma.” (1 Kɔr. 5:9-11) Ta Yehova hɛ̃ e ndia niko sãnga ma, toma Polo pa ya: “levire ti yakere ndo li ya mapa susu.” (1 Kɔr. 5:6) Se wa lingɔ siɔ kpale mɛ kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo ngbã kaya bombi ko, lo lengbi ti gbɛ̃ngɔ ge ge ge mɛ ayata ndo li ti nɛngɔ ya ala tɔndɔ ndia ti mbilimbili tɛ Yehova.​—Mas. 13:20; 1 Kɔr. 15:33.

5. Elengbi ti bangɔ azi mɛ ahã ala kaya bombi ngasia, wa na lo nɛ?

⁵ Elengbi ti bangɔ azi mɛ ahã la kaya bombi ngasia? Abɛse du ya ta elengbi ti dungɔ na mangbi na lo ma ko, ayɔ ya e hũ lo mabere ngasã gbaga mɛ yu lége, wa lo lengbi nga ti diringɔ. Se ngasã gbaga yu ndo ko, ta lo ndo ngbã kai bwai ma, lo lengbi ti diringɔ fãni mɛndɛ̃ kaya gbágbá. Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, lo du zo mɛ hɛ̃ tɛrɛ lo hɛ̃ Yehova. Kanda na vundu zu, ta lo dɛ tɔndɔ kapa mɛndó lo ko hɛ̃ Yehova ti ngbãngɔ mbilimbili ma, wa ni lengbi ti kpãngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo na ya kaka. (Ezk. 18:31) Na lo mɛ ya, Yehova ndo du ngoi zu dã ti fangɔ bɛ ti vundu na azi ko, e na loyengɔ ya lá kɔi gbanda ko, lo na diringɔ. Ngasia la abiazi lengbi ti zangɔ zo mɛ li siɔ kpale mɛ ahã lo kaya bombi nɛ?

SE MƐ ABIAZI LENGBI TI ZANGƆ AZI MƐ AHÃ ALA KAYA BOMBI

6. Ye mɛ abiazi na lingɔ ti zangɔ zo mɛ ahã lo kaya bombi nɛ?

⁶ Se ahã zo kaya bombi, afa ya ta abiazi lengbi ti zangɔ lo ya lo diri ka tɛ Yehova ma? Ta seni la ma! Na ngoi mɛ kɔmite tɛ abiazi pa hɛ̃ zo mɛ kɛ̃ gbinyangɔ bɛ lo ya, ahã lo kaya bombi ko, ala nga na kambisangɔ hɛ̃ lo aye mɛ lo lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya lo diri. Kanda ta ala na ngbãngɔ bo so ndoko ma, ala nga na lingɔ aye mɛndɛ̃. Ala nga na pangɔ hɛ̃ lo ya, ani ná lo na tengbingɔ na pɛ nzɛ yakere so bangɔ se du ya, lo gbinya bɛ lo. Se lo ye tengbingɔ na abiazi ko, ala na yɔngɔ ka ti lo na songo zu ya, lo gbinya bɛ lo wa lo diri kaya bombi. Abɛse du ya ta lo gbinya bɛ lo bere bingangɔ li tɛ lo na ngoi niko ma ko, abiazi na lingɔ zu ti nɛngɔ ya, ala tengbi na lo na bi mɛ na gangɔ nga na sangɔ ngunu bɛ lo ya lo diri.

7. Ngasia la abiazi ndo landa se lɛlo ti bɛ ti vundu tɛ Yehova na ngoi mɛ ala ndo za zo mɛ ahã lo kaya ya bombi nɛ? (Yirimia 3:12)

 ⁷ Abiazi ndo li kpengbani ti landangɔ seliye ti bɛ ti vundu tɛ Yehova na ngoi mɛ ala ndo za zo mɛ ahã lo kaya bombi. Na ngoi ti gã, ta Yehova ndo kũndó ya aya Izraɛlɛ gbinya bɛ la uzu ti nɛngɔ ya, lo za ala ma. Kutu lo nvɛ̃ni mundó ebongiseli ti zangɔ ala uzu ti nɛngɔ ya ala li aye mɛ ndo fa ya, ala gbinya bɛ la. Na ya bɛli tɛnɛ ti sɛ ti Linɔngi mɛ, e manda mbalasi se mɛndó Yehova fa ya, lo du Nzapa ti bɛ ti vundu na ndenge mɛndó lo pa hɛ̃ Hosea ya, lo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ ya lo, wa lo mu lo diri na ni kaya da, abɛse wali niko dɛndó li siɔ kpale. (Hos. 3:1; Mal. 3:7) Na lége ti se lɛlo niko, Yehova fandó na azi tɛ lo yangondo ya lo du Nzapa mɛ na bɛ ti vundu sĩ, ngama Yehova abiazi ndo du na gwɛ̃ kpengbani ya azi mɛ li siɔ kpale adiri wa ala ndo li nga zu ti zangɔ ala.​—Di Yirimia 3:12.

8. Ngasia la pandɛ mɛndó Yezo hɛ̃ tɛ nyingambi ti kilikili aza e ya e gbɔ̃ nda seliye ti nzɔ̃ bɛ nga na bɛ ti vundu tɛ Yehova nɛ? (Luka 15:7)

⁸ Da bɛ mɔ na pandɛ tɛ nyingambi ti kilikili mɛndó Yezo hɛ̃ mɛ e tɛnɛ tɛnɛ ni kaya bɛli tɛnɛ ti sɛ ti Linɔngi ti Sinzili mɛ. Na ngoi mɛndó to lo hũ nyi lo ndo diri kaya da ko, “lo sundó kpɛ wa lo nɔ so yambangɔ lo.” (Luka 15:20) Hĩnga ya ta to nyingambi niko kũndó ya nyi lo yɔ pardɔ̃ ka ti lo ma. Lo nvɛ̃ni mu ndo ebongiseli ti yambangɔ nyi lo ngama se mɛ ato ti songo zu alengbi ti lingɔ na ni. Se mɛ Yehova ndo ba na azi zu mɛ azia vɔrɔngɔ lo la, wa ayɔ ya abiazi li kpengbani ti landangɔ se lɛlo tɛ lo. Ala ndo du na gwɛ̃ kpengbani ya angasã gbaga zu mɛ ayundo adiri.” (Luka 15:22-24, 32) Dengɔ bɛ ti kpengbani ndo du ka ndozu na ngoi mɛ wa lingɔ siɔ kpale gbinya bɛ lo, wa dengɔ bɛ ti ngaso ndo du nga ge lɛ sese!​—Di Luka 15:7.

9. Gwɛ̃ tɛ Yehova na ndo azi mɛ ali siɔ kpale adu nɛ?

⁹ Na bangɔ akpale zu mɛ e manda ko, e gbɔ̃ ndani ya ta Yehova ndo vĩ lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ azi mɛ akɛ̃ gbinyangɔ bɛ la ma. Abɛse ngaso ko, ta lo ndo zia ala ma, lo ndo za ala ngoi zu. Lo ye ya ala diri. Na ngoi mɛ zo kɔi ndo gbinya bɛ lo ko ba se mɛ Yehova ndo ma na tɛrɛ lo lo mɛ. Hosea 14:4 tɛnɛ ya: “Mbi na salangɔ ala na ya zangangɔ mbilimbili tɛ la. Mbi na yengɔ ala na bɛ mbi zu, na lo mɛ ya ta mbi di dɛ na ngɔnzɔ tɛ la ma.” Hĩngangɔ nzɔ̃ni se mɛ Yehova ndo ma na tɛrɛ lo na lo tɛ azi niko ko, abiazi ndo li kpengbani ti hũngɔ aye ti yakere mɛ zo li ti fangɔ ya, lo gbinya bɛ lo. Wa tɛnɛ mɛ alengbi ti wambangɔ bɛ azi zu mɛ ahã ala kaya bombi, ale ala hĩnga ya Yehova ndo ye ala wa lo ye nga ya ala diri.

10-11. Ngasia la abiazi lengbi ti zangɔ azi mɛndó ahã ala kaya bombi ali ndɛ abulu gba nɛ?

¹⁰ Wa elengbi ti tɛnɛngɔ ya nɛ na lo tɛ azi mɛndó ahã ala kaya bombi, ngoi mɛndɛ̃ ali ndɛ abulu gba nɛ? Ngoi mɛndɛ̃ ala zia siɔ kpale mɛndó li ya ahã ala kaya bombi. Wa alengbi nga ti dungɔ ya, ta ala dɛ da bɛ la na siɔ kpale mɛndó ala li ma. Abɛse kpale tɛ la du ti ngasia ko, abiazi na lingɔ kpengbani ti hĩngangɔ azi niko nga gwengɔ bangɔ ala. Ngoi mɛ ala gwe ti bangɔ ala ko, abiazi lengbi ti lingɔ sambela ndoni kɔi na ala nga na ilingɔ ala na songo zu ya ala diri ge ya bombi. Se du ya, ahã zo kaya bombi ali ndɛ abulu gba ko, ta kitɛ da ma ya, ta lo di dɛ kpengbani na ya nyingɔ ma. Se lo ye mandangɔ Ngbangɔ ko, abiazi na mungɔ ebongiseli ti nɛngɔ ya zo kɔi manda na lo Ngbangɔ, abɛse du ya ta adɛ diri na lo kaya bombi ma. Na ya kpale niko zu ko bo abiazi la na mungɔ ebongiseli ti nɛngɔ ya lo manda Ngbangɔ.

 ¹¹ Na landangɔ se lɛlo ti bɛ ti vundu tɛ Yehova, abiazi na gwɛ̃ kpengbani ti gingɔ nga zangɔ azi zu mɛ ahã ala kaya bombi se alengbi, ti nɛngɔ ya ala hĩnga ya Yehova ndo ili ala na dengɔ bɛ zu ya ala diri ge ya bombi. Se zo mɛ li siɔ kpale gbinya bɛ lo wa lo zia dɔngɔ nɔ tɛ lo ti siɔni ko, lo lengbi ti diringɔ ge ya bombi zangangɔ lekisangɔ ngoi.​—2 Kɔr. 2:6-8.

12. (a) Na ya kpale mɛ wa la ahũnda ya abiazi du na kpengba lɛ wa? (b) Nda mɛ ta elengbi ti tɛnɛngɔ ya na bangɔ ambanga siɔ kpale mɛndɛ̃ ko, ta Yehova na mangɔ vundu tɛ azi mɛ li ni ma nɛ? (Ba nga tɛnɛ ti gbɛnda pajɛ.)

¹² Na ya kpale mɛndɛ̃, ayɔ ya abiazi du na kpengba lɛ uzu ti nɛngɔ ya ala diri na zo kaya bombi. Na ndakisa, se du ya zo niko gbɛ̃ndó nyingambi na lége ti bombingɔ tɛrɛ, lo ti aposta bere lo lindó kpale na sãna ti nɛngɔ  ya lo ho libala tɛ lo ko, ayɔ ya abiazi du na kpengba lɛ ala gi hĩngangɔ na seni nvɛ̃ni bere lo gbinya bɛ lo. (Mal. 2:14; 2 Tim. 3:6) Ayɔ ya ala bata ayata kɔli ná ayata wali ti ya bombi. Abɛse ngaso ko, ta bɛ e li na ni ma ya, se zo gbinya bɛ lo wa lo zia dɔngɔ nɔ tɛ lo ti siɔni ko, Yehova na yengɔ lo abɛse du ya siɔ kpale tɛ lo du ti ngasia. Abɛse ayɔ ya abiazi du na kpengba lɛ na ndo azi mɛ li siɔ kpale ti ngaso ko, ta ala lengbi ti tingɔ na dangɔ bɛ ya, na bangɔ siɔ kpale tɛ lo ko, Yehova na kɛ̃ngɔ mangɔ vundu tɛ lo ma. c​—1 Pet. 2:10.

YE MƐ AYATA TI YA BOMBI LENGBI TI LINGƆ

13. Ɔngbi mɛ na popo ti akpale mɛ elengbi ti lingɔ tɛrɛ zo mɛ lua pamela nga na zo mɛ ahã lo kaya bombi nɛ?

¹³ Ngama se mɛ e lo ti mandangɔ na ni na ya bɛli tɛnɛ mɛ ɔ ko, ngoi mɛndɛ̃ ando hɛ̃ mayebisi ya, nyita kɔi lua pamela. Se du ngaso ko ayɔ ya e ngbã lá kwɛ dungɔ na mangbi na lo, na lo mɛ ya lo gbinya bɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ lo wa lo zia nga dɔngɔ nɔ tɛ lo ti siɔni. (1 Tim. 5:20) Lo dɛ bo nyita e wa lo na gwɛ̃ ya ayata lo awakristo asa ngunu bɛ lo ti nɛngɔ ya, lo ngbã lá kwɛ lingɔ aye ti mbilimbili. (Aeb. 10:24, 25) Ta kpale tɛ lo adu kwɛ kɔi na tɛ zo mɛ ahã lo kaya bombi ma. Se ahã zo kaya bombi ko ta e na dungɔ ndoni kɔi na lo ma, ta e tɛ nga ye ndoni kɔi na lo ma.”​—1 Kɔr. 5:11.

14. Se du ya zo mɛ ahã lo kaya bombi ga bombi, ekateli mɛ zo na zo lengbi ti mungɔ na bangɔ lisosoli tɛ lo mɛ ateyama na Ngbangɔ nɛ? (Ba nga li mɔ.)

¹⁴ Na bangɔ akpale zu mɛ e lo ti mandangɔ ko, afa ya se ahã zo kaya bombi ko, ta ayata lengbi ti ilingɔ lo ya lo ga bombi bere balangɔ lo na ngoi mɛ lo ga bombi ma? Ta seni la ma, ti biani ta ayɔ ya e du na mangbi na lo ma. Kanda se du ya lo du zo ti ndasewa tɛ e bere lo du kwa e ko, elengbi ti salelangɔ lisosoli tɛ e mɛ ateyama na Ngbangɔ ti pɔnangɔ ilingɔ zo mɛndó ahã lo ya lo ga bombi. Se lo ga bombi elengbi ti lingɔ kpale tɛrɛ lo ngasia? Ndó uzu ko, ta elengbi ti barangɔ zo ti ngaso ma. Kanda  na olo ko, zo na zo na salelangɔ lisosoli tɛ lo mɛ ateyama na Ngbangɔ na ndo kpale niko. Azi mɛndɛ̃ lengbi ti hũngɔ nzɔ̃ni ya ani bara lo bere ani tɛnɛ hɛ̃ lo ya lo du na gangɔ nzɔ̃ni ka bombi. Kanda ta elengbi ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na lo ngoi yɔngɔrɔni bere dungɔ na mangbi na lo ma.

15. Siɔ kpale mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni kaya mbeti ti 2 Yoanɛ 9-11 nɛ? (Ba nga ãkadre “ Yoanɛ ná Polo tɛnɛndó tɛnɛ ti siɔ kpale kwɛ kɔi?”)

¹⁵ Azi mɛndɛ̃ lengbi ti hũngɔ ya, ta Ngbangɔ tɛnɛ ya se zo bara azi ti ngaso ko, lo hɛ̃ ti lo na ya siɔ kpale tɛ ala ma?’ (Di 2 Yoanɛ 9-11.) Na bangɔ tɛnɛ ti vɛrse mɛ ko, toma Yoanɛ ndo tɛnɛndó tɛnɛ mɛ aba aaposta nga na azi mɛ ndo to azi mɛndɛ̃ ya ala ti na dɔngɔ nɔ ti siɔni. (Suma 2:20) Kanda se du ya, zo mɛ ahã lo kaya bombi du aposta bere lo ndo to azi mɛndɛ̃ ya ala ti na dɔngɔ nɔ ti siɔni ko, ta abiazi na gwengɔ bangɔ lo ma. Wa ta e na balangɔ zo ti ngaso bere ilingɔ lo ya lo ga bombi ma. Abɛse ngaso ko e na dangɔ bɛ ya, zo niko lengbi ti tingɔ na bingangɔ li ti nzɔ̃ni nga gbinyangɔ bɛ lo.

LANDA SE LƐLO TI SONGO NÁ BƐ TI VUNDU TƐ YEHOVA

16-17. (a) Ye mɛ Yehova ye ya azi mɛ li siɔ kpale li nɛ? (Ezekiele 18:32) (b) Ngasia la abiazi lengbi ti fangɔ ya ala ndo li kwa ndoni kɔi na Yehova na ngoi mɛ ala ndo za zo mɛ li siɔ kpale nɛ?

¹⁶ Aye mɛ e manda na ya Linɔngi ti Sinzili mɛ nɛ? Ta gwɛ̃ tɛ Yehova du ya zo kɔi kpi ma! (Di Ezekiele 18:32.) Gwɛ̃ tɛ lo du ya awa lingɔ siɔ kpale lɛkɛ mangbi tɛ ala ná lo. (2 Kɔr. 5:20) Na lo ni la, bandandó gã Yehova ndo ili awa kwa tɛ lo mɛ azia vɔrɔngɔ lo ya ala gbinya bɛ la wa ala diri nga ka tɛ lo. Abiazi ti ya bombi na kota ndima ti lingɔ kwa ndoni kɔi na Yehova so zangɔ azi mɛ li siɔ kpale ya ala gbinya bɛ ala.​—Roma 2:4; 1 Kɔr. 3:9.

¹⁷ Gbɔ̃ li mɔ na ndo dengɔ bɛ mɛ ndo du ka ndozu na ngoi mɛ wa lingɔ siɔ kpale kɔi gbinya bɛ lo! To e ti ndozu Yehova ndo ma dengɔ bɛ ngoi zu na ngoi mɛ ngasã gbaga tɛ lo kɔi mɛ yundo adiri kaya bombi. Songo tɛ e na mbage tɛ Yehova ndo ti kpengbani na ngoi mɛ e ndo gbɔ̃ li e na ndo nzɔ̃ bɛ, bɛ ti vundu nga na se tɛ lo ti kangɔ lɛ na ndo siɔ kpale.​—Luka 1:78.