TƐNƐ TI MANDANGƆ 31
BIA 12 Yehova, Nzambe monene
Ye mɛndó Yehova li ti nɛngɔ ya lo so na azi ti siɔ kpale
“Bɛ Nzapa ayendó azi ti lɛ sese mawoma, la lo tondó ngbongi nyi lo.”—YN. 3:16.
NA NDUNU NI
Na ya tɛnɛ mɛ, e na bangɔ ye mɛ Yehova li ti zangɔ e ya, e kɛ̃ siɔ kpale, wa e nga na bangɔ se mɛ lo hã e kaya siɔ kpale ti nɛngɔ ya, e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai.
1-2. (a) Siɔ kpale alengbi na nɛ, wa ye mɛ lengbi ti zangɔ e ti nɛngɔ ya e nwɔ ni nɛ? (Ba nga “Kambisangɔ nda atɛnɛ mɛndɛ̃.”) (b) Ye mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ mɛ, nga na apɔsɔ mɛ na gangɔ nɛ? (Ba nga nɔtɛ ti pajɛ 32 mɛ bɛli tɛnɛ ni pa ya “Awa dingɔ mbeti.”)
MƆ NA gwɛ̃ ti hĩngangɔ se mɛ Yehova ndo ye na mɔ? Mɔ na luangɔ gbinya ti hũnda niko se du ya, mɔ manda aye mɛ lo li ti nɛngɔ ya, lo hã mɔ kaya siɔ kpale ná kwá. Siɔ kpale a du nvɛ̃ni wakula tɛ e, ta mɔ lengbi ti nwɔngɔ lo na ngunu tɛ mɔ kɔi ma. E zu e ndo li siɔ kpale bi zu wa e ndo kpili na lo ti siɔ kpale tɛ e.(Roma 5:12) Kanda e na nzɔ̃ pa kɔi. Na lége ti lisalisi tɛ Yehova, elengbi ti nwɔngɔ siɔ kpale. Yehova na ngunu ti songɔ e kaya siɔ kpale ná kwá!
2 Bandangɔndó gã, na ya bulu bere 6 000 mɛ aɔ ko, Yehova ndo za azi ti nɛngɔ ya, ala nwɔ siɔ kpale tɛ la. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, lo ndo ye azi. Lo ndo ye azi bandandó la lo li la, ni la lo ndo hɛ̃ la aye ti nzɔ̃ni gba ti nɛngɔ ya aza la. Nzapa hĩnga ya, siɔ kpale ndo to azi na kwá, kanda ta lo ndo ye ya e kpili ma. Gwɛ̃ tɛ lo du ya, e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai. (Roma 6:23) Ni la du ye mɛ lo ye na lo tɛ mɔ. Na ya tɛnɛ mɛ, e na hɛ̃ngɔ gbinya ti ahũnda taa: Ti (1) Ngasiandó la, Yehova hɛ̃ azi ti siɔ kpale nzɔ̃ dangɔ bɛ nɛ? Ti (2) Ye mɛndó azi ti zangangɔ lengbingɔ ti ngoi ti gã ali ti nɛngɔ ya, Yehova ye ala nɛ? Wa ti (3) Ye mɛndó Yezo li ti nɛngɔ ya, lo so azi kaya kwá nɛ?
NZƆ̃ DANGƆ BƐ MƐ YEHOVA HƐ̃ AZI TI SIƆ KPALE NƐ?
3. Ye mɛndó to Adamu ná Eva ya, ala li siɔ kpale nɛ?
3 Ngoi mɛndó Yehova li kɔli ná wali ti uzu ko, lo yendó ya, ala du na dengɔ bɛ. Lo hɛ̃ndó ala ndo ti nzɔ̃ni ti dungɔ na ni, kado ti libala nga na kumba ti ngbondoni. Ala ndó na kumba ti lingɔ ya, lɛ sese sĩ na ayangambi mɛ ala na dũngɔ, nga na lingɔ ya, lɛ sese zu ati paradizo ngama yaka ti Edene. Lo hɛ̃ndó ala ndia kɔi ti woni ti nɛngɔ ya, ala tɔndɔ ni. Na songo zu, lo pandó hɛ̃ ala ya, se ala ko nyɔ ndia tɛ lo, wa ala tɔmbɔgɔ tɛrɛ lo ko, na lingɔ ya ala kpili. E hĩnga ye mɛndó li tɛrɛ lo na gesi. Angelo kɔi ti siɔni mɛ ta lo ndo ye Nzapa ma, ta lo ndo ye nga azi ma ahandandó Adamu ná Eva, wa ala kondó nyɔ ndia tɛ Nzapa. Na se lɛ kpãngɔ bɛ la na ndo To la ti songo ko, ala yendó siɔ dangɔ bɛ tɛ Satana, wa ala lindó siɔ kpale. Ngama se mɛ e hĩnga na ni, tɛnɛ tɛ Yehova tindó na seni. Bandangɔ na lá ni ko, ala tengbindó na pɛnɔ na lo ti siɔ kpale tɛ la, ala tindó abange, wa ala kpili ngandó.—Eb. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Yehova ndo kɛ̃ siɔ kpale na lo nɛ, wa nda mɛ lo ndo za e ya, e dɔ dã na lo nɛ? (Roma 8:20, 21)
4 Yehova lindó ya, asu tɛnɛ niko kaya Ngbangɔ na lo ti nzɔ̃ kpale tɛ e. Ni ndo za e ya, e hĩnga nda mɛ Yehova ndo kɛ̃ siɔ kpale na bɛ lo kɔi. Siɔ kpale ndo gbɛ̃ mangbi tɛ e ná lo, wa ni ndo to nga e na kwá. (Yis. 59:2) Ta Satana ndo ye Yehova ná azi ma, na lo ni la lo tondó Adamu ná Eva ya, ala li siɔ kpale wa tee ndɛ, lo dɛ to azi ya, ala li nga ngaso. Na ngoi mɛndó Adamu ná Eva li siɔ kpale ko, Satana hũndó ya, ni gbɛ̃ dangɔ bɛ mɛndó Yehova na ni na lo tɛ azi. Kanda ta lo hĩnga songo mɛndó Yehova na ni na lo tɛ azi ma. Ta Nzapa gbinya dangɔ bɛ mɛndó lo na ni na lo tɛ atara Adamu ná Eva ma. Lo ndo ye azi mawoma, na lo ni la, lo hɛ̃ndó ala nzɔ̃ dangɔ bɛ mbala kɔi. (Di Roma 8:20, 21.) Yehova hĩngandó ya, ambanga atara Adamu ná Eva na pɔnangɔ yengɔ lo nga tɔndɔngɔ lo. Ngama To la nga Wa lingɔ ala ko, Yehova mundó ebongiseli ti nɛngɔ ya, ni si na azi ka gbɛ ngba ti siɔ kpale ná kwá wa ala ti nga na mangbi ti nzɔ̃ni na lo. Ye mɛ Yehova na lingɔ ti nɛngɔ ya lo kokisa na kpale niko nɛ?
5. Ye mɛndó Yehova li mbala kɔi ti hɛ̃ngɔ azi ti siɔ kpale nzɔ̃ dangɔ bɛ nɛ? Kambisa. (Ebandeli 3:15)
5 Di Ebandeli 3:15. Na ebandeli Yehova tɛnɛndó ya, ni na gbɛ̃ngɔ Satana, wa ni hɛ̃ndó azi nzɔ̃ dangɔ bɛ. Nzapa piandó tɛnɛ ya, ni na tongɔ “alé” ti nɛngɔ ya lo so na azi. Nyingambi niko na hongɔ Satana, wa lo nga na lɛkɛngɔ akpale ti siɔni zu mɛ lo si na ni, bandangɔ ka yaka ti Edene. (1 Yn. 3:8) Kanda Satana na hɛ̃ngɔ alé niko pɛnɔ wa lo nga na hongɔ lo. Kpale niko na hɛ̃ngɔ Yehova pɛnɔ nvɛ̃ni ka bɛ lo. Yehova yendó hũngɔ pɛnɔ wa lo zi ngandó lége ya, alé niko hũ pɛnɔ ti nɛngɔ ya lo so na azi!
YE MƐNDÓ AZI TI SIƆ KPALE MƐ NGBANGƆ TƐNƐ TƐNƐ TƐ LA LI TI NƐNGƆ YA YEHOVA YE LA NƐ?
6. Ye mɛndó Abele, Noa nga na azi mɛndɛ̃ ti mbilimbili li ti nɛngɔ ya, ala dɔ dã na Yehova nɛ?
6 Na ya asiɛklɛ gba mɛ alo ti ɔngɔ ko, Yehova fa yɛkɛ yɛkɛ se mɛ azi ti zangangɔ lengbingɔ lengbi ti dɔngɔ dã na lo. Abele, nyi Adamu ná Eva ti sɛ dundó zo ti uzu mɛndó fa loyengɔ tɛ lo na mbage tɛ Yehova na pɛ botɔmbɔki mɛndó li tɛrɛ lo ka yaka ti Edene. Na lo mɛ ya Abele ndo yendó Yehova wa lo ye ngandó hɛ̃ngɔ lo dengɔ bɛ nga na dɔngɔ dã na lo ko, lo hɛ̃ndó lo mbeka. Abele ndó wa batangɔ angasã gbaga, ni la lo hɛ̃ndó aya ngasã tɛ lo ti uzu mbeka hɛ̃ Yehova. Yehova hũndó mbeka tɛ lo ngasia? Lo yendó “Abele ná mbeka tɛ lo.” (Eb. 4:4) Yehova ye ngandó mbeka tɛ azi mɛndɛ̃ mɛndó ndo ye lo, wa ala ndo kpã ngandó bɛ la na ndo lo, ngama Noa. (Eb. 8:20, 21) Na yengɔ mbeka tɛ azi niko ko, Yehova fandó ya, lo lengbi ti yengɔ ala, wa ala lengbi nga ti dɔngɔ dã na lo. b
7. Abrahama ndó dã ti hɛ̃ngɔ nyi lo Yisaka mbeka, wangɔ mɛ e lua na ndo ye mɛndó lo li nɛ?
7 Abrahama ndó na loyengɔ ti kpengbani na mbage tɛ Yehova. Yehova yɔndó ka ti lo ya, lo hɛ̃ nyi lo Yisaka ngama mbeka hɛ̃ ni, ni dundó ye kɔi mɛ kpengbani. Abrahama hũndó ya, kpale mɛ ayɔ ka ti lo ko, adundó pɛnɔ ti lingɔ ni. Abɛse ngaso, lo tɔndɔndó Yehova. Ngoi mɛndó Abrahama ndo lɛkɛ tɛrɛ lo ti hongɔ nyi lo ko, Yehova gbanzindó lo. Se lɛlo niko du wangɔ ti ngbondoni na lo tɛ azi zu ti loyengɔ. Yehova ndó dã ti hɛ̃ngɔ Nyi lo mɛ lo ndo ye lo mawoma ngama mbeka, na lo mɛ ya lo ndo ye azi gba.—Eb. 22:1-18.
8. Mbeka tɛ asa mɛndó aya Izraɛlɛ ndo hɛ̃ ndo fandó nɛ? (Balevi 4:27-29; 17:11)
8 Ngoi mɛndó Yehova hɛ̃ ndia hɛ̃ aya Izraɛlɛ ko, lo tɛnɛndó hɛ̃ la ya, ala hɛ̃ mbeka ti asa ti nɛngɔ ya lo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ la. (Di Balevi 4:27-29; 17:11.) Ambeka niko ndo fandó ya, angbã yakere Yehova hɛ̃ mbeka kɔi ti ngbondoni mɛ na songɔ na azi ti siɔ kpale bwai. Nzapa yɔndó ka ti aprɔfeta ya, ala su kpale mɛ aba alé mɛndó lo ko kapa ni, ala kambisa ya, Nyi Nzapa mɛ ngbondoni na gangɔ ge lɛ sese wa lo na hũngɔ pɛnɔ tee kwá. Na hongɔ lo ngama ngasã mɛ ga hɛ̃ lo mbeka. (Yis. 53:1-12) Hĩnga ya, Yehova yendó hɛ̃ngɔ nyi lo mɛ lo ndo ye lo gba ti nɛngɔ ya lo so na mɔ nga na azi mɛndɛ̃ kaya siɔ kpale ná kwá!
YE MƐNDÓ YEZO LI TI NƐNGƆ YA LO HÃ AZI KAYA SIƆ KPALE NƐ?
9. Tɛnɛ mɛndó Yoanɛ mɛ wa hɛ̃ngɔ batisimɔ tɛnɛ na lo tɛ Yezo nɛ? (Aebreo 9:22; 10:1-4, 12)
9 Na siɛklɛ ti uzu ti N.E., na ngoi mɛndó Yoanɛ mɛ wa hɛ̃ngɔ batisimɔ hũ Yezo mɛ zo ti Nazarɛtɛ ndo ga ka tɛ lo ko, lo pandó ya: “Ĩ ba nyi ngasã gbaga tɛ Nzapa mɛ aga so hãngɔ siɔ ye tɛ azi zingɔ lo mɛ!” (Yn. 1:29) Tɛnɛ niko fa yangondo ya, Yezo la du alé mɛndó Nzapa ko kapa tɛ lo. Yezo yendó hɛ̃ngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ngama mbeka. Na olo, azi mɛndó awa siɔ kpale ati na nzɔ̃ dangɔ bɛ ti kpengbani, siɔ kpale tɛ la na wɛngɔ ti bwai.—Di Aebreo 9:22; 10:1-4, 12.
10. Ngasia la Yezo fandó ya, “ni ga” na lo tɛ azi ti siɔ kpale nɛ?
10 Yezo kpãndó lɛ lo gba ti zangɔ azi mɛ ndo ma tɛrɛ la siɔni na lo ti siɔ kpale tɛ la wa lo ili ngandó ala ya, ala ati ava ni. Lo hĩngandó ya, azi ndo hũ pɛnɔ na lo ti siɔ kpale. Ni la, lo zandó akɔli ná awali mɛndó ala hĩngangbi ya, ala du awa lingɔ siɔ kpale. Lá kɔi, lo pandó ya: “Azi ko la ndo du na tɛrɛ ti nzɔ̃ni ko, ta ala ndo du na gwɛ̃ tɛ mɔnganga ma, bo awa ngã la ndo du na gwɛ̃ tɛ mɔnganga.” Lo tɛnɛ ngandó ya: “Ta mbi ga ge so ilingɔ [azi ti mbilimbili] ma, kanda mbi ga so ilingɔ awa lingɔ siɔ ye.” (Mat. 9:12, 13) Ni du ye mɛndó Yezo li la. Ngoi mɛndó wali kɔi kpo gɛlɛ Yezo na ngulɛ ti lɛ lo ko, lo pandó hɛ̃ lo na songo zu ya, aka lɛ na ndo siɔ kpale tɛ mɔ. (Luka 7:37-50) Abɛse du ya, wali ti Samaria mɛndó Yezo tengbi na lo ka ndo libulu adundó wali ti ndumba ko, Yezo handó lo na mbilimbili mɛ ngbondoni. (Yn. 4:7, 17-19, 25, 26) Azi ndo kpili na lo ti siɔ kpale. Kanda Nzapa hɛ̃ Yezo ngunu ti nɛngɔ ya, lo so na akɔli, awali, ayangambi ná akangba.—Mat. 11:5.
11. Nda mɛndó azi ti siɔ kpale ndo dɔ dã na Yezo nɛ?
11 Ta elengbi ti kamwangɔ ma hĩngangɔ ya, azi mɛndó ndo li asiɔ kpale ti kotani ndo dɔ dã na Yezo, na lo mɛ ya, lo ndo lindó kpale tɛrɛ la na vundu. Wa ta ala ndo kpɛndó mbɛtɔ ti dɔngɔ dã na lo ma. (Luka 15:1, 2) Yezo ndo kpãndó tɛrɛ lo na ndo tɛ ala, lo ndo hɛ̃ndó ala sia kɔli, wa lo hɛ̃ ngandó ala mbana gɛrɛ na lo ti loyengɔ mɛndó ala na ni na mbage tɛ lo. (Luka 19:1-10) Yezo landandó se lɛlo tɛ To lo na ndenge ti lengbingɔ na omɛ aba mangɔ vundu tɛ azi. (Yn. 14:9) Se mɛndó Yezo ndo tɛnɛ na tɛnɛ nga na se mɛndó lo ndo li na kpale tɛrɛ azi aza e, e hũ ya Yehova du Nzapa mɛ na bɛ ti vundu sĩ, lo ndo ye azi ti siɔ kpale wa lo nga na gwɛ̃ ti zangɔ ala. Se mɛndó Yezo li na ye tɛrɛ azi ti siɔ kpale atondó ala ya, ala gbinya seliye tɛ la, wa ala ti ava lo.—Luka 5:27, 28.
12. Ye mɛndó Yezo ha na omɛ aba kwá tɛ lo nɛ?
12 Yezo hĩngandó ya, lo na hɛ̃ngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ngama mbeka. Lo tɛnɛndó hɛ̃ ava fãni gba ya, na kangɔ mbi wa mbi na kpingɔ ka ndo kɛkɛ. (Mat. 17:22; 20:18, 19) Lo hĩnga ngandó ya, kwá tɛ ni na hãngɔ siɔ kpale tɛ azi ti lɛ gigi zu ngama se mɛndó Yoanɛ ná aprɔfeta mɛndɛ̃ tɛnɛ na ni. Yezo pandó ya, na pɛ kwá tɛ mbi ko, “mbi na zingɔ lége ya azi zu aga ge tɛ mbi.” (Yn. 12:32) Azi ko la ndo fa loyengɔ na mbage tɛ Yezo wa ala ndo ngbã nga lá kwɛ landangɔ se lɛlo tɛ lo na seni ko, ala lengbi ti lingɔ ye mɛ na hɛ̃ngɔ Yehova dengɔ bɛ. Se ala li ngaso, “ala na singɔ ka gbɛ mbɛ ti siɔ kpale.” (Roma 6:14, 18, 22; Yn. 8:32) Na lo ni la, na ge ge ge zu Yezo yendó kpingɔ kwá ti kamɛnɛ ti nɛngɔ ya, ni so na e.—Yn. 10:17, 18.
13. Nda mɛndó Yezo kpi nɛ, wa wangɔ mɛ kwá tɛ lo hɛ̃ e na ndo Yehova Nzapa nɛ? (Ba nga limɔ.)
13 Yezo tengbindó na kpale ti siɔni nvɛ̃ni, akandó lo, agbɔ̃ndó lo, azongandó lo, akalandó ló tɛrɛ lo, abindó lo ka bɔlɔkɔ wa aho ngandó lo. Na ndani, asoda gwendó na lo ka ndo ti hongɔ lo wa ala gɔngɔndó lo ka ndo kɛkɛ. Ngoi mɛndó lo ndo gbe bɛ lo na ya pɛnɔ niko na mbilimbili zu ko, Yehova Nzapa mandó pɛnɔ gba ka bɛ lo na ngoi mɛndó ala ndo li kpale niko ti kakulu ni tɛrɛ nyi lo. Yehova na ngunu mɛ azanga maka, lo lengbindó ti kɛ̃ngɔ ya, ta nyi lo hũ pɛnɔ ti ngaso ma, kanda ta lo lindó ye kɔi ma. Na lo nɛ? Yehova ndo ye Nyi lo gba. Nda mɛndó lo zi lége ya, lo hũ pɛnɔ ti ngaso nɛ? Na lo mɛ ya, lo ndo ye azi ti lɛ sese mawoma. Toma Yoanɛ sundó la lége ti nyingɔ vurú ya: ‘Nzapa yendó azi ti lɛ sese mawoma, la lo tondó ngbongi Nyi lo hɛ̃ la ya, se zo aye lo tɛ lo ko, ta lo kpi ma, ko lo lua du ti kaka.’—Yn. 3:16.
Yehova mandó pɛnɔ gba ka bɛ lo na ngoi mɛndó lo zi lége ya, nyi lo kpi ti nɛngɔ ya, lo si na e ka gbɛ mbɛ ti siɔ kpale ná kwá (Ba paragrafɛ ti 13)
14. Wangɔ mɛ mɔ lua na ndo kwá tɛ Yezo nɛ?
14 Kwá tɛ Yezo ndo fa songo ti kpengbani mɛ Yehova na ni na lo tɛ atara Adamu ná Eva, abɛse ala du azi ti siɔ kpale. Ni fa yangondo se mɛ Yehova ndo ye na mɔ gba nvɛ̃ni. Abɛse lo hĩngandó ya, nyi lo na hũngɔ pɛnɔ ti kpengbani ko, lo zindó lége ya, lo kpi ti songɔ na mɔ kaya siɔ kpale ná kwá. (1 Yn. 4:9, 10) Biani, lo ye zangɔ zo kɔi kɔi so popo tɛ e ti nɛngɔ ya, e li kwa hɛ̃ lo abɛse du ya e du awa siɔ kpale na olo. Wa na bi mɛ na gangɔ lo ye hãngɔ ti bwai siɔ kpale niko zingɔ!
15. Kwá tɛ Yezo adu kado ti nzɔ̃ni mɛ alo ka tɛ Yehova, ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e lua nzɔ̃ kpale na ndoni nɛ?
15 Kado ti ngbondoni mɛ Nzapa hɛ̃ e adu mbeka ti tɔ̃ngɔ tɛ ngbongi Nyi lo, mɛ azi lége ti nɛngɔ ya, aka lɛ na ndo siɔ kpale tɛ e. Kanda ti nɛngɔ ya, Nzapa ka lɛlo na ndo siɔ kpale tɛ e, ayɔ ya e li ye kɔi. Ye ni du nɛ? Yoanɛ mɛ wa hɛ̃ngɔ batisimɔ ná Yezo nvɛ̃ni ahɛ̃ndó gbinya ni na tɛnɛngɔ ya: “Ĩ gbinya bɛ ĩ na lo mɛ ya, Lo-lengɔ Gbia ti ndozu adɛ dã.” (Mat. 3:1, 2; 4:17) Gbinyangɔ bɛ adu ngbondoni nvɛ̃ni se e du na gwɛ̃ ti dɔngɔ dã na Yehova ti nɛngɔ ya, lo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ e. Kanda, gbinyangɔ bɛ alengbi na nɛ? Wa ye mɛ lengbi ti zangɔ e ya, e li ye mɛ na dɛ̃ngɔ na bɛ Yehova abɛse du ya, e du azi ti siɔ kpale nɛ? Bɛli tɛnɛ mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ ti gesi na hɛ̃ngɔ gbinya ni.
BIA 18 Tózala na botɔndi mpo na lisiko
a KAMBISANGƆ NDA ATƐNƐ MƐNDƐ̃: Kaya Ngbangɔ, tɛnɛ mɛ “siɔ kpale,” alengbi ti fangɔ lingɔ aye ti siɔni, lingɔ ye kɔi mɛ ta amangbi na ndia ti mbilimbili tɛ Yehova ma. Kanda ngoi mɛndɛ̃ ni lengbi nga ti fangɔ tɛrɛ e azi ti zangangɔ lengbingɔ bere seliye ti siɔ kpale mɛndó e mu ka tɛ Adamu ná Eva. Na lo ti siɔ kpale mɛndó e lua ka tɛ Adamu ná Eva ko, ni ndo li ya e zu e kpili.
