• “Mbi hũndó mabere ya, kɔ mbi ti kɔmbɛ, ta fãni kɔi ma, kanda fãni gba.”

• “Mbi hũndó ya, mbi ti mabere zo mɛ azanga tina, zo ti kamɛnɛ nga zo mɛ ta alengbi ti hɛ̃ngɔ lo ndima ma.”

• “Ta kɔdɛ ti mbi pangɔ ni hɛ̃ azi mɛndɛ̃ ndó da ma. Mbi ndo hũndó pɛnɔ na ya mbingo.”

• “Mbi hũndó ya, ta Yehova ndo kpã lɛ lo na ndo mbi ma.”

Atɛnɛ mɛ afa pɛnɔ mɛ awali ti libala ndo ma na ngoi mɛ ala ndo hĩnga ya, akɔ ani ndo ba pɔrnografi. Wa se du ya, kɔli ti libala ndo li ni na gbɛ mbingɔ, wa lo li ni na ya anzɛ bere abulu gba ko, wali lengbi ti hũngɔ ya, ta ni lengbi ti kpãngɔ bɛ ni na ndo lo fãni mɛndɛ̃ ma. Wali kɔi ti libala tɛnɛ ya, “Mbi ndo hũndandó tɛrɛ mbi na ndo na lo tɛ kɔ mbi ya, ‘Kɔli mɛ mbi du na ni ko, lo du nvɛ̃ni na? Ta lo na aye mɛndɛ̃ mɛ lo ndo hɔndɛ na mbi ma?’”

Alɛkɛ tɛnɛ mɛ na lo tɛ awali ti libala mɛ akɔ la ndo ba pɔrnografi. a Ni kambisa awangɔ ti ya Ngbangɔ mɛ alengbi ti wambangɔ bɛ la, fangɔ na ala ya, Yehova ndo ye ala, wa lo nga na zangɔ ala, wa ni nga na zangɔ ala ya, ala bata siriri ná mangbi tɛ ala ná Yehova. b

Abɛse du ya, ta mɔ lengbi ti hĩngangɔ aye zu mɛ kɔ mɔ ndo li ma ko, mɔ na ngunu ti lingɔ aye mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ mɔ siriri ti bɛ. Zia e ba ambanga aye ni.

Ta mɔ hɛ̃ tɛrɛ mɔ fotɛ ma. Wali mɛ ali libala alengbi ti hũngɔ ya, se kɔ lo ndo ba pɔrnografi ko, adu fotɛ tɛ lo. Alice ndo hũndó ya, ta lo du nzɔ̃ wali ti libala ma. Lo ndo hũndandó tɛrɛ lo na ndo ya, ‘Nda mɛ kɔ mbi ndo ye bangɔ awali mɛndɛ̃ na se lɛ bangɔ mbi nɛ?’ Ambanga awali mɛndɛ̃ ndo hɛ̃ tɛrɛ la fotɛ na lo mɛ ya, ala ndo hũ ya, se mɛ ani ndo ma na tɛrɛ ani nga na aye mɛ ani ndo li la ndo li ya, kpale ati siɔni. Danielle c tɛnɛ ya, “Mbi ndo hũndó ya, mbi du siɔ zo, mbi nvɛ̃ni la mbi ndo gbɛ̃ libala tɛ mbi na lo ti ngɔnzɔ mɛ mbi na ni na ndo kɔ mbi.”

Se du ya, mɔ ndo ma nga tɛrɛ mɔ ngaso ko, hĩnga ya, ta Yehova ndo hɛ̃ mɔ fotɛ na lo ti dɔngɔ nɔ tɛ kɔ mɔ ma. Zaki 1:14 pa ya: “Adu siɔ dangɔ bɛ tɛ zo nvɛni la ndohanda zo, ko ato lo ya, lo li siɔ ye.” (Roma  14:12; Fil. 2:12) Ta Yehova ndo hũ ya, adu fotɛ tɛ mɔ ma. Kutu lo ndo hɛ̃ mɔ ndima gba, na lo ti mbilimbili tɛ mɔ na mbage tɛ lo.​—2 Nt. 16:9.

Wali ti libala lengbi nga ti dangɔ bɛ lo ya, kɔ ni ndo ba pɔrnografi na lo mɛ ya, ta ni du nzɔ̃ wali ma, bere ta ni dɛ̃ gba ma, kanda ta adu biani ma. Azi ti kɔdɛ na kpale mɛ aba pɔrnografi atɛnɛ ya, pɔrnografi ndo to azi ya, ala ti na gwɛ̃ ti bombingɔ tɛrɛ na ndenge ti siɔni mɛ ta wali kɔi ti lɛ gigi alengbi ti lingɔ ni ma.

Kɛ̃ tingɔ na sɔngɔ bɛ mɛ aɔ nyɔ kpɔ̃ ni. Catherine tɛnɛ ya, bingangɔ li lo ngoi zu na ndo se mɛ kɔ lo ndo ba na pɔrnografi agbɛ̃ndó dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo zu. Frances tɛnɛ ya: “Ngoi zu ko la ta mbi ndo hĩnga ndo mɛ kɔ mbi gwe da ma ko, mbi ndo ti na sɔngɔ bɛ ti kpengbani. Mbi ndo du na sɔngɔ bɛ ti kpengbani lá mombimba.” Ayata mɛndɛ̃ atɛnɛ ya, ala ndo ma kamɛnɛ ti kpengbani na ngoi mɛ ala ndo du ndoni kɔi na ayata kɔli bere ayata wali mɛ ngoi mɛndɛ̃ ala hĩnga kpale ni. Ambanga ni atɛnɛ ya, ala ndo ngbã ala kɔi na bɛ la na lo mɛ ya, ta zo kɔi mɛ ahĩnga kpale tɛ la nzɔ̃ni da ma.

Ta adu siɔni mangɔ tɛrɛ mɔ ngaso ma. Kanda se du ya, mɔ ndo kpã lɛ mɔ ngoi zu na ndo ni ko, sɔngɔ bɛ tɛ mɔ na tingɔ bo kpengbani. Na se lɛ kpãngɔ lɛ mɔ na ndo ni ko, li kpengbani mɔ kpã lɛ mɔ na ndo mangbi tɛ mɔ ná Yehova. Lingɔ ngaso na zangɔ mɔ ya, mɔ ti kpengbani.​—Nz. 62:2; Ef. 6:10.

Dingɔ nga na mandangɔ pandɛ ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ awali mɛndó azi bɛ la hɛ̃ Yehova na ya sambela na ngoi mɛndó sɔngɔ bɛ aɔ ndo la alengbi ti zangɔ mɔ. Ta lo onzindó akpengba kpale tɛ la na mbala kɔi ma, kanda lo hɛ̃ndó ala siriri. E mu se lɛlo tɛ Hana, lo ndó na “sɔngɔ bɛ ti kpengbani” na lo ti kpale mɛndó lo na ni. Kanda na pɛ “lingɔ sambela ngoi yɔngɔrɔ hɛ̃ Yehova” ko, lo tindó na siriri ti bɛ, abɛse du ya, ta lo hĩngandó se mɛ kpale tɛ lo na wɛngɔ na ni ma.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kɔr. 1:3, 4.

Yɔ ka ti abiazi ti ya bombi ya, ala za mɔ. Ala lengbi ti dungɔ “ndo ti batangɔ na tɛrɛ na ngoi ti yá, nga ndo ti kpɛngɔ hɔndɛngɔ na tɛrɛ na ngoi ti kpengba yá ti ngu.” (Yis. 32:2) Ala lengbi ti hɛ̃ngɔ mɔ nyita kɔi ti wali mɛ mɔ lengbi ti kambisangɔ sɔngɔ bɛ tɛ mɔ hɛ̃ lo, wa lo wamba nga bɛ mɔ.​—Mas. 17:17.

Mɔ lenbi ti zangɔ kɔ mɔ ya, lo nwɔ seliye tɛ lo ti siɔni ti bangɔ pɔrnografi? Ngoi mɛndɛ̃ mɔ lengbi ti lingɔ ni. Ngbangɔ tɛnɛ ya, se azi sɛ atiri to na zo mɛ  wa ngunu ko, ala lengbi ti nwɔngɔ lo, ni pa nga ya, “dungɔ azi sɛ adu nzɔ̃ni aɔ dungɔ zo kɔi.” (Mos. 4:9-12) Azi ti kɔdɛ apa ya, ngoi gba, se kɔli ná wali ndo li kwa ndoni kɔi ko, ni ndo za wali bere kɔli mɛ na mɔmɛsɛnɔ ti bangɔ pɔrnografi ya, lo zia ni, ala ndo di ti na mangbi, wa zo na zo ndo di kpã bɛ lo na ndo fɔ̃ lo kaya libala tɛ la.

Abɛse ngaso ko, ni na bangɔ se mɛ kɔ mɔ ndo hɛ̃ tɛrɛ lo na ya kpale mɛ aba ziangɔ seliye tɛ lo ti bangɔ pɔrnografi. Lo yɔ ka ti Yehova ya, lo hɛ̃ ni ngunu, wa lo gi nga lisalisi tɛ abaizi? (2 Kɔr. 4:7; Zaki 5:14, 15) Lo ndo li aye mɛ alengbi ti batangɔ lo ya, ta lo ti na ya tara ti bangɔ pɔrnografi ma? Na ndakisa, lo kpã ngoi na omɛ aba salelangɔ atelefɔnɛ bere ordinatɛrɛ ti nɛngɔ ya, lo kpɛ kpale zu mɛ alengbi ti tongɔ lo ya, lo ba pɔrnografi? (Mas. 27:12) Lo ye ya, mɔ za ni, wa lo ndo tɛnɛ nga mbilimbili hɛ̃ mɔ na ya akpale zu? Se adu ngaso ko, mɔ lengbi ti zangɔ lo.

Mɔ lengbi ti zangɔ lo ngasia? E mu se lɛlo tɛ Felicia mɛ adu na Ethan. Ethan bandandó bangɔ pɔrnografi na ngoi mɛndó lo dɛ nyingambi. Felicia ndo za kɔ lo na ndenge mɛ lo ndo solola na lo ngoi zu wa lo zi lége hɛ̃ lo ya, lo ndo pa hɛ̃ ni ngoi zu mɛ lo ti na gwɛ̃ ti bangɔ pɔrnografi. Ethan tɛnɛ ya: “Mbi ndo kambisa kpale zu yangondo nga na mbilimbili hɛ̃ ya mbi. Na songo zu, lo ndo za mbi ya, mbi kpɛ akpale mɛ alengbi ti tongɔ mbi ya, mbi ba pɔrnografi, wa lo ndo hũnda nga mbi se mɛ mbi ndo ma na tɛrɛ mbi. Lo ndo za mbi ya, ta mbi salela internet na hɔngɔ nyɔ kpɔ̃ ni ma.” Ti biani ko, se mɛ Ethan ndo ye bangɔ pɔrnografi ando hɛ̃ Felicia sɔngɔ bɛ gba. Kanda lo tɛnɛ ya, “ta ngɔnzɔ tɛ mbi nga na songɔ bɛ tɛ mbi la na zangɔ lo ya, lo nwɔ seliye tɛ lo ti siɔni ma. Na pɛ tɛnɛngɔ tɛnɛ zu yangondo ko, lo yendó lingɔ kpengbani ti nɛngɔ ya, sɔngɔ bɛ tɛ mbi awɛ.”

Ta tɛnɛngɔ tɛnɛ na seni alengbi bo ti zangɔ kɔli ya, lo zia seliye tɛ lo ti bangɔ pɔrnografi ma, kanda ni lengbi nga ti lingɔ ya, ya lo akpã bɛ lo na ndo lo fãni mɛndɛ̃. Wa se kɔli aye pangɔ hɛ̃ ya lo yangongo anzɛngɔ tɛ lo, ndo mɛ lo ga gwe da, ngoi mɛ lo na diringɔ na ni, aye mɛ lo ye lingɔ nga aye mɛndɛ̃ ko, ta sekele na dungɔ na popo tɛ la ma, wa ya lo na kpãngɔ bɛ lo na ndo lo.

Mɔ da bɛ mɔ ya, mɔ lengbi ti zangɔ kɔ mɔ ngaso? Se adu ngaso, nda mɛ ta ĩ lengbi ti dingɔ nga na gbɔ̃ngɔ li ĩ na ndo tɛnɛ mɛ ndoni kɔi ma nɛ? Ayɔ ya, lo du na mɔkanɔ ti ziangɔ pɔrnografi nga na lingɔ ya, mɔ kpã bɛ mɔ na ndo lo fãni mɛndɛ̃. Na se lɛ nɛngɔ ya, lo ma ngɔnzɔ na lo mɛ ya, mɔ ye tɛnɛngɔ tɛnɛ mɛ aba lo ko, ayɔ ya, lo li kpengbani lo kpã tɛrɛ lo na ndo tɛ mɔ, nga na se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ. Ayɔ ya, mɔkanɔ tɛ mɔ adu ti zangɔ lo ya, lo nwɔ seliye tɛ lo, wa mɔ di mɔ kpã bɛ mɔ na ndo lo fãni mɛndɛ̃. Ĩ zu sɛ, ĩ gi hĩngangɔ aye mɛ ndo to azi ya, ala ndo ba pɔrnografi, nga na se mɛ ĩ lengbi ti nwɔngɔ na ni. d

 Se du ya, mɔ ndo hũ ya, ta mɔ ná kɔ mɔ ĩ na kokangɔ tɛnɛngɔ tɛnɛ zangangɔ ya, ĩ ma ngɔnzɔ ma ko, yɔ ka ti biazo kɔi mɛ ĩ ndo kpã bɛ ĩ na ndo lo ya, lo ga na ngoi mɛ ĩ ndo tɛnɛ tɛnɛ ni, wa lo za nga ĩ. Hĩnga ya abɛse na pɛ nwɔngɔ seliye tɛ kɔ mɔ ti bangɔ pɔrnografi ko, na mungɔ ngoi ti nɛngɔ ya, mɔ kpã bɛ mɔ zu na ndo lo. Kanda ta mɔ nzɛ̃ ma. Ndo li aye ti nɛngɔ ya, mangbi tɛ ĩ ati kpengbani. Du na loyengɔ ya, se mɔ du na yɔngɔrɔ bɛ ko, libala tɛ ĩ na tingɔ kpenbani fãni mɛndɛ̃.​—Mos. 7:8; 1 Kɔr. 13:4.

Se du ya, kɔ mɔ banda bangɔ pɔrnografi fãni mɛndɛ̃ ko, afa ya, ta lo gbinya bɛ lo ma, wa ta lo na ziangɔ gbanda seliye niko ma? Ta seni la ma. Se lo bandandó bangɔ pɔrnografi ali ndɛ abulu gba ko, na yɔngɔ ya, lo tiri to na gwɛ̃ niko dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo zu. Lo lengbi ti diringɔ bangɔ pɔrnografi na pɛ ndunu ngoi abɛse lo zia ni ali abulu gba. Ti nɛngɔ ya, ta kpale ti ngaso asi na lo ma ko, ayɔ ya, lo du na kpengba lɛ wa lo ndo landa awangɔ mɛ ahɛ̃ lo abɛse du ya, lo nwɔ seliye niko ali abulu gba. (Mas. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kɔr. 10:12) Ayɔ ya, lo li kpengbani lo “gbinya dangɔ bɛ tɛ lo” wa lo manda “kɛ̃ngɔ aye mɛ siɔni”​—nga ma pɔrnografi nga aye mɛndɛ̃ ti bí mabere lengɔ wele na tɛrɛ ti kɔli bere ti wali. (Ef. 4:23; Nz. 97:10; Roma 12:9) Lo na gwɛ̃ ti lingɔ kpengbani ti ziangɔ seliye niko? Se adu ngaso ko, lo lengbi ti nwɔngɔ ni. e

Wa se du ya, kɔ mɔ bere ya mɔ akɛ̃ ziangɔ bangɔ pɔrnografi mɛ? Mɔ lengbi ti mangɔ ngɔnzɔ, hũngɔ ya, abi kamɛnɛ lɛ mɔ, bere mangɔ nzɛ̃ngɔ. Ta adu siɔni mangɔ tɛrɛ mɔ ngaso ma. Kanda, zia kpale zu ka bɛ ti Yehova, wa lo na hɛ̃ngɔ mɔ siriri ti bɛ. (1 Pet. 5:7) Ngbã lá kwɛ dɔngɔ dã na lo na lége ti sambela, mandangɔ Ngbangɔ nga na gbɔ̃ngɔ li mɔ na ndo ni. Se mɔ li ngaso ko, lo na dɔngɔ dã na mɔ. Nga ma se mɛ Yisaya 57:15 atɛnɛ na ni, lo ndo du dã na azi ko la “bɛ la afa kã bere ati na nzɛ̃ngɔ,” wa lo ye nga zangɔ mɔ ya, mɔ diri mɔ lua siriri. Li kpengbani ti dungɔ nzɔ̃ wakristo. Gi lisalisi tɛ abiazi. Wa du na loyengɔ ya, lá kɔi gbanda ko, kɔ mɔ na gbinyangɔ bɛ lo.​—Roma 2:4; 2 Pet. 3:9.