1. Ambanga anzɔ̃ kpale mɛ e ndo lua na lo mɛ ya, e ge ya linɔ tɛ Yehova nɛ?

 ADU nvɛ̃ni nzɔ̃ sulu na lo tɛ e dungɔ ge ya linɔ tɛ Yehova na ya ngoi olo ti siɔni. Na ya gigi mɛ ndo gbɛ̃ bo gbɛ̃ngɔ ko, Yehova hɛ̃ e ndasewa tɛ ayata kɔli ná ayata wali mɛ na mangbi mɛ ala lengbi ti zangɔ e. (Nz. 133:1) Lo ndo za e ya, e du na ndasewa ti dengɔ bɛ mɛ na mangbi. (Ef. 5:33–6:1) Wa lo ndo hɛ̃ nga e kɔdɛ ná ndara mɛ e na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, e du na siriri ti bɛ.

2. Ye mɛ e na gwɛ̃ ti lingɔ nɛ, wa na lo nɛ?

² Abɛse ngaso ko, ayɔ ya e li kpengbani ti ngbãngɔ lá kwɛ vɔrɔngɔ Yehova na mbilimbili. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, tɛnɛ tɛ azi mɛndɛ̃ bere ye mɛ ala li alengbi ti lingɔ ya, e ta li gɛrɛ e. Ngoi mɛndɛ̃, elengbi nga ti tingɔ na nzɛ̃ngɔ na lo ti yungɔ ndo tɛ e nvɛ̃ni, gba ni se du ya, e diri ndo yungɔ ndo ni fãni gba. Ayɔ ya, e gbe bɛ e, wa e ngbã lá kwɛ lingɔ kwa hɛ̃ Yehova na ya kpale mɛ ti (1) na ya yungɔ ndo tɛ ayata, ti (2) na ya yungɔ ndo tɛ kɔ e bere tɛ ya e, wa ti (3) na ya yungɔ ndo tɛ e nvɛ̃ni. Na ya tɛnɛ ti mandangɔ mɛ, e na bangɔ akpale niko kɔi kɔi. Wa e nga na bangɔ awangɔ mɛ e na luangɔ ka tɛ azi ti mbilimbili mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala.

GBE BƐ MƆ NA YA YUNGƆ NDO TƐ AYATA

3. Akpengba kpale mɛ awa kwa tɛ Yehova ndo tengbi na ni nɛ?

³ Kpengba lo. Ambanga ayata ndo du na aseliye mɛ ta e ndo sepala na ni ma mɛ ni ndo hɛ̃ e ngɔnzɔ. Ambangani lengbi ti giangɔ e, lingɔ kakulu lo tɛrɛ e, bere lingɔ aye ti sãna mɛ na fangɔ bɛ e na kã. Wa abiazi mɛ ndo tambwisa e, alengbi nga ti yungɔ ndo. Akpale niko alengbi ti lingɔ ya, azi mɛndɛ̃ ati na kitɛ na ndo linɔ tɛ Nzapa. Ni la, na se lɛ lingɔ kwa na “mangbi” ndoni kɔi na ayata so vɔrɔngɔ Yehova ko, azi mɛndɛ̃ ndo zia dungɔ na mangbi na ayata mɛ ali siɔ kpale tɛrɛ la bere ala  ndo zia nga gwengɔ bombi. (Sef. 3:9) Lingɔ ngaso, adu ye ti ndara? Zia e ba awangɔ mɛ elengbi ti luangɔ ka tɛ azi mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala mɛndó ala tengbi na kpale ti ngaso.

4. Akpengba kpale mɛndó toma Polo tengbi na ni nɛ?

⁴ Se lɛlo ti ya Ngbangɔ. Toma Polo hĩngandó ya, ayata lo awakristo adu azi ti zangangɔ lengbingɔ. Na ndakisa, ambanga ayata mɛndɛ̃ ti Yeruzalɛmɛ ndo dundó na mbɛtɔ tɛ Polo na lo mɛ ya, ala ndo hũndó ya, ta lo ti toma biani ma. (Aw. 9:26) Na gesi, ambanga ayata mɛndɛ̃ ndo kpɔtɔ ndo ili lo, wa ala ndo tɛnɛ ngandó siɔni na lo tɛ lo ti nɛngɔ ya, ala gbɛ̃ ndima tɛ lo. (2 Kɔr. 10:10) Polo hũndó se mɛ abiazi amu ekateli ti siɔni mɛ alindó ya, ayata mɛndɛ̃ ata li gɛrɛ la. (Gal. 2:11, 12) Wa Marko mɛndó kwa Polo ti kpɔ̃ bɛ lo, alindó ye mɛ ahɛ̃ lo nzɛ̃ngɔ mayama. (Aw. 15:37, 38) Polo lengbindó ti zingɔ lége ya, akpale niko agbanzi lo na lingɔ kwa na mangbi ndoni kɔi na ayata mɛ ali siɔ lo tɛrɛ lo. Abese ngaso ko, lo kpãndó lɛ lo na ndo nzɔ̃ kpale tɛ ayata wa lo ngbãndó lá kwɛ lingɔ kwa hɛ̃ Yehova na ge ge ge. Ye mɛndó za Polo ya, lo gbe bɛ lo nɛ?

5. Ye mɛndó za Polo ya, ta lo kpɛ ayata kɔli ná ayata wali ma nɛ? (Kɔlɔsɛ 3:13, 14) (Ba nga limɔ.)

⁵ Polo ndo yendó ayata kɔli ná ayata wali. Songo mɛndó Polo na ni na lo tɛ ayata alindó ya, ta lo kpã lɛ lo na ndo zangangɔ lengbingɔ tɛ ala ma, kanda na ndo seliye tɛ ala ti nzɔ̃ni. Songo niko zangandó Polo ya, lo li aye mɛ lo su kaya mbeti ti Kɔlɔsɛ 3:13, 14. (Di.) Zia eba se mɛ lo salela wangɔ niko na ya kpale mɛndó Marko li tɛrɛ lo. Abɛse du ya, Marko sundolandó Polo na ngoi mɛndó ala li vuayajɛ tɛ ala ti uzu ti misiɔnɛrɛ ko, ta Polo batandó ngɔnzɔ tɛ lo ka bɛ lo ma. Na ngoi mɛndó lo su mbeti lo to hɛ̃ ayata ti Kɔlɔsɛ ko, lo gondandó Marko ya, lo du nzɔ̃ kwa mɛ “lo ndo wamba bɛ lo.” (Kɔl. 4:10, 11) Na ngoi mɛndó agbɔ̃ Polo ka bɔlɔkɔ ti Roma ko, lo yɔndó ya Marko ga za ni. (2 Tim. 4:11) Ti biani, ta Polo kpɛndó nyita lo ma. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ ka tɛ Polo nɛ?

6-7. Ngasia la elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ fangɔ songo na ayata e abɛse du ya, ala du azi ti zangangɔ lengbingɔ nɛ? (1 Yoanɛ 4:7)

⁶ Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ. Yehova ye ya, e ngbã lá kwɛ fangɔ songɔ na ayata kɔli ná ayata wali. (Di 1 Yoanɛ 4:7.) Se nyita kɔi li kpale ti siɔni tɛrɛ e ko, ta e hũ bo mbala kɔi ya lo li ni na sãna ti hɛ̃ngɔ e pɛnɔ ma, kanda ale e du na loyengɔ ya, lo ndo li kpengbani ti tɔndɔngɔ ndia tɛ Yehova mɛ aba dungɔ na seliye ti nzɔ̃ni. (Mas. 12:18) Nzapa ndo ye awa kwa tɛ lo abɛse du ya, ala du azi ti zangangɔ lengbingɔ. Ta lo ndo kɛ̃ tɛrɛ e na ngoi mɛ e yu ndo,  bere lo ndo bata ngɔnzɔ tɛ e ka bɛ lo ma. (Nz. 103:9) Adu ngbondoni ya, e landa se lɛlo tɛ To e na omɛ aba kangɔ lɛ na ndo siɔ kpale!​—Ef. 4:32–5:1.

⁷ Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, ndangba bi adɛ dã, ni la ayɔ ya, e du na mangbi ti kpengbani na ayata. E hĩnga ya, botemeli na tingɔ kpengbani na bi mɛ na gangɔ, wa na bingɔ nga e bɔlɔkɔ na lo ti loyengɔ tɛ e. Se kpale ti ngaso li tɛrɛ lo ko, e na dungɔ na gwɛ̃ tɛ ayata ɔngɔ omɛ e na ni ndɛ. (Mas. 17:17) Zia e ba aye mɛndó asi na Josep, a biazo kɔi mɛ ndo du ka Espagne. Abindó lo ná ayata mɛndɛ̃ ka bɔlɔkɔ na lo ti loyengɔ tɛ ala. Lo pa ya: “Ka bɔlɔkɔ, adundó woni ya zo ma ngɔnzɔ tɛ nyita lo na lo mɛ ya, e zu e ndo dundó ndoni kɔi. E ndo gbendó bɛ e na ndo kpale tɛ afɔ̃ e, wa e ndo ka ngandó lɛ e na ndo siɔ lo tɛ ala na bɛ e kɔi. Ni zandó e ya, e du na mangbi wa ni bata ngandó e. E ndó ndoni kɔi na awa bɔlɔkɔ gba mɛ ta ala ndo vɔrɔ Yehova ma. Na ya ngoi kɔi, ti mbi akondó, ta mbi ndó na makoki ti lingɔ kwa mɛ alengbi ti zangɔ mbi ma, kanda nyita kɔi ndo kpondó abɔngɔ tɛ mbi wa lo za ngandó mbi na ya akpale ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃. Ayata fandó mbi na bɛta songo na ngoi mɛndó mbi na gwɛ̃ ni.” Adu nvɛ̃ni ngbondoni ya, e onzi tɛnɛ na popo tɛ e ná ayata bandangɔ ndɛ!

GBE BƐ MƆ NA YA YUNGƆ NDO TƐ KƆ MƆ BERE TƐ YA MƆ

8. Kpengba kpale mɛ azi mɛ li libala ndo tengbi na ni nɛ?

⁸ Kpengba lo. Azi zu mɛ ali libala ndo tengbi na kpengba lo. Ngbangɔ tɛnɛ yangondo ya, azi mɛ ali libala ko, “ala na hũngɔ pɛnɔ sĩ.” (1 Kɔr. 7:28) Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, libala ndo bombi azi sɛ mɛ adu azi ti zangangɔ lengbingɔ, wa zo na zo na aseliye mɛ fɔ̃ lo ndo sepala na ni na omɛ ta lo ndo sepala na ni ma. Ala lengbi ti longɔ ka ndasewa bere dungɔ na kutimɛ mɛ akɛsɛnɛ. Wa ngoi mɛ bulu ndo ɔ ko, zo na zo lengbi ti hũngɔ ka tɛ fɔ̃ lo aseliye mɛndó ta lo hũ ni uzu ti nɛngɔ ya ala li libala ma. Akpale niko zu alengbi ti singɔ na kpengba lo na popo tɛ ala. Na se ti nɛngɔ ya, zo na zo hĩnga siɔ lo tɛ lo, wa lo li kpengbani ti onzingɔ kpale niko ko, kɔi na kɔi na bingɔ fotɛ na ndo fɔ̃ lo. Ala na hũngɔ ya, hongɔ libala bere kangbingɔ popo tɛ ala la adu ye ti nzɔ̃ni mɛ ayɔ ya ala li. Kanda hongɔ libala bere kangbingɔ la na lɛkɛngɔ kpale na popo tɛ ala? b Zia e ba se lɛlo tɛ wali kɔi mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo mɛndó lo gbe bɛ lo abɛse du ya, lo ndó ka libala ti pɛnɔ.

9. Kpengba kpale mɛndó Abigail na ni ka libala tɛ lo nɛ?

⁹ Se lɛlo ti ya Ngbangɔ. Abigail ndó ya Nabal, kanda Ngbangɔ tɛnɛ ya, Nabal dundó wa kakulu lo nga siɔ zo. (1 Sam. 25:3) Adundó pɛnɔ nvɛ̃ni na lo tɛ Abigail dungɔ ka libala tɛ kɔli ti ngaso. Abigail luandó lége ti hongɔ libala tɛ lo? Ĩi. Lo luandó lége ni na ngoi mɛndó Davidi mɛ na tingɔ gbia ti Izraɛlɛ ndo ga so hongɔ kɔ lo Nabal na lo mɛ ya, lo gurundó Davidi ná azi tɛ lo. (1 Sam. 25:9-13) Abigail lengbindó ti kpɛngɔ wa lo zia ya, Davidi ga li ye mɛ bɛ lo ye. Kanda, na se lɛ lingɔ ngaso ko, lo vɔrɔndó tɛrɛ lo hɛ̃ Davidi ya, ta lo ho Nabal ma. (1 Sam. 25:23-27) Ye mɛndó to lo ya lo li ngaso nɛ?

10. Ye mɛndó za Abigail ya, ta lo gi lége ti kpɛngɔ bere hongɔ libala tɛ lo ma nɛ?

¹⁰ Abigail ndo yendó Yehova gba wa lo ndo tɔndɔ ngandó ndia tɛ Lo mɛ aba kpale ti libala. Ta kitɛ da ma ya, lo hĩngandó nzɔ̃ni tɛnɛ mɛ  Yehova tɛnɛ hɛ̃ Adamu ná Eva na ngoi mɛndó lo bombi ala na ya libala ti uzu. (Eb. 2:24) Abigail ahĩnga ngandó ya, ka tɛ Yehova libala du ye kɔi mɛ santo. Lo yendó hɛ̃ngɔ Yehova dengɔ bɛ, ni la lo lindó zu ti batangɔ ndasewa tɛ lo ná dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ kɔ lo. Lo lindó iɔ ti nɛngɔ ya, ta Davidi ho Nabal ma. Abɛse du ya, ta siɔ lo ni adundó tɛ lo ma ko, lo zundó na tɛrɛ lo wa lo yɔndó bolimbisi ka tɛ Davidi. Ta kitɛ da ma, Yehova ndo yendó wali niko ti ge ge ge mɛ ta lo ndo gi bondó nzɔ̃ kpale tɛ lo nvɛ̃ni ma. Wangɔ mɛ akɔli ná awali mɛ ali libala alengbi ti luangɔ ka tɛ Abigail nɛ?

11. (a) Ye mɛ Yehova yɔ ka ti azi mɛ ali libala nɛ? (Efɛzɛ 5:33) (b) Awangɔ mɛ mɔ lua ka tɛ Carmen na lo ti aye mɛndó lo li ti nɛngɔ ya, lo bata libala tɛ lo nɛ? (Ba nga limɔ.)

¹¹ Wangɔ. Yehova yɔ ka tɛ azi mɛ ali libala ya, ala tɔndɔ kapa ti libala mɛndó ala ko abɛse du ya, kɔi ka popo tɛ ala adu wa zaga bere wa kakulu lo. Nzapa ndo ma dengɔ bɛ gba na ngoi mɛ lo ndo hũ azi mɛ ali libala ndo li kpengbani ti onzingɔ tɛnɛ, fangɔ songo nga na tɔndɔngɔ ka popo tɛ ala. (Di Efɛzɛ 5:33.) E mu se lɛlo tɛ Carmen. Abulu bere 6 na pɛ libala tɛ ala ko, Carmen bandandó mandangɔ Ngbangɔ na Atɛmwɛ tɛ Yehova wa lo mu ngandó batisimɔ. Carmen tɛnɛ ya, “ekateli mɛndó mbi mu ta hɛ̃ kɔ mbi dengɔ bɛ ma, lo tindó na ngɔnzɔ na lo tɛ Yehova, lo ndo gurundó mbi wa lo ndo pa ngandó ya, ni na ziangɔ mbi.” Abɛse ngaso ko, Carmen gbendó bɛ lo na ya libala tɛ ala. Na ya abulu 50, lo lindó kpengbani ti dungɔ na libala mɛ na songo nga na tɔndɔngɔ. “Na ya abulu gba, mbi mandandó se ti nzɔ̃ni ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na kɔ mbi na songo. Hĩngangɔ ya, libala du santo ka lɛ Yehova ko, mbi lindó zu ti batangɔ libala tɛ mbi. Ta mbi gindó lége fãni kɔi ti ziangɔ kɔ mbi bere hongɔ libala tɛ e ma, na lo mɛ ya, mbi ndo ye Yehova.” c Se kpengba lo si ka libala tɛ mɔ ko, du na loyengɔ ya, Yehova na zangɔ mɔ, wa Lo nga na lingɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ.

GBE BƐ MƆ NA YA YUNGƆ NDO TƐ MƆ NVƐ̃NI

12. Se e li siɔ kpale mɛ kotani, elengbi ti mangɔ tɛrɛ e ngasia?

¹² Kpengba kpale. Elengbi ti tingɔ na nzɛ̃ngɔ ti kpengbani se du ya, e li siɔ kpale mɛ kotani. Ngbangɔ tɛnɛ yangondo ya, siɔ kpale tɛ e alengbi ti lingɔ ya “e nzɛ̃ bere e ti na sɔngɔ bɛ ti kpengbani.” (Nz. 51:17) Nyita kɔli kɔi mɛ ili lo la Robert alindó kwa kpengbani ti kokisangɔ masengami ti tingɔ wa zangɔ na kwa. Kanda lo lindó siɔ kpale kɔi ti kotani wa lo gbɔ̃ndó ndani ya, ni hɛ̃ Yehova pɛnɔ. Lo tɛnɛ ya, “Na ngoi mɛndó mbi gbɔ̃ nda siɔ kpale mɛ mbi li ko, bingangɔ li tɛ mbi agiandó mbi gba nvɛ̃ni, na  gesi mbi tindó na ngã ti bɛ, mbi lindó sambela hɛ̃ Yehova na to, mbi ti ngandó na dangɔ bɛ ya, ta Nzapa na mangɔ sambela tɛ mbi bɛ fãni kɔi ma. Na lo mɛ ya, mbi li siɔ lo tɛrɛ lo ko, ta lo na mangɔ mbi bɛ kɔi ma.” Se e li siɔ kpale ti kotani ko, elengbi ti tingɔ na sɔngɔ bɛ mɛ kpengbani nga hũngɔ ya, Yehova zia e wa ta tina ti e vɔrɔngɔ lo da ma. (Nz. 38:4) Se du ya mɔ ndo ma tɛrɛ mɔ ngaso ko, gbɔ̃ li mɔ na ndo se lɛlo tɛ zo kɔi ti mbilimbili mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo mɛndó lo gbe bɛ lo, wa lo ngbã nga lá kwɛ vɔrɔngɔ Yehova abɛse lo lindó siɔ kpale.

13. Siɔ kpale ti kotani mɛndó toma Petro li nɛ, wa ye mɛndó to lo ya lo li siɔ kpale ti ngaso nɛ?

¹³ Se lɛlo ti ya Ngbangɔ. Na bi uzu ti gbɔ̃ngɔ Yezo ko, Petro lindó aye ti yungɔ ndo gba mɛ ngbĩi ato lo ya, lo li siɔ kpale ti kotani na ya du tɛ lo. Ti uzu, lo tɛnɛndó na yakɛ zu ya, abɛse atoma mɛndɛ̃ zu adɔ Yezo zia ko, ta mbi na ziangɔ lo ma, mbi na ngbãngɔ mbilimbili na mbage tɛ lo. (Mar. 14:27-29) Na gesi na ngoi mɛndó ala ka yaka ti Gɛtɛsɛmani ko, ta Petro longandó lingɔ sinzili ka gunda Yezo ma, kanda lo la ndó. (Mar. 14:32, 37-41) Na gesi, ngoi mɛndó lo hũ azi gba aga so gbɔ̃ngɔ Yezo ko, lo kpɛndó. (Mar. 14:50) Na ndani Petro bɛrɛndó Yezo fãni taa wa lo nyɔ ngɛ na ndo nvɛ̃nɛ mɛndó lo pa. (Mar. 14:66-71) Ye mɛndó Petro li na ngoi mɛndó lo gbɔ̃ ndani ya, ni li siɔ kpale mɛ kotani nɛ? Ngunu wɛndó tɛrɛ lo, lo tondó to kpengbani na lo ti sɔngɔ bɛ mɛndó lo ti na ni wa lo ndo hũndó ya, ni li siɔ kpale. (Mar. 14:72) Gbɔ̃ li mɔ na ndo vundu ti kpengbani mɛndó Petro ma na ngoi mɛndó aho kwa lo Yezo nyi ngoi yakere na gesi. Ti pangɔ bɛta tɛnɛ ko, Petro hũndó ya, ta tina tɛ ni da ma!

14. Ye mɛndó za Petro ya, lo gbe bɛ lo wa lo ngbã nga lá kwɛ vɔrɔngɔ Yehova nɛ? (Ba nga limɔ ti koko mbeti.)

¹⁴ Aye gba zandó Petro ya lo gbe bɛ lo, wa lo ngbã lá kwɛ vɔrɔngɔ Yehova. Ta lo kpɛndó ayata lo, wa lo ngbã na bɛ lo ma; lo gindó ndo mɛ afɔ̃ lo atoma da wa ala wamba ngandó bɛ lo. (Luka 24:33) Ngoi mɛndó Yezo so kwá ko, lo si ngandó gbɛlɛ Petro, ngoi mɛndɛ̃ lo gandó so sangɔ ngunu bɛ lo. (Luka 24:34; 1 Kɔr. 15:5) Na gesi, na se lɛ belangɔ Petro na lo ti asiɔ lo zu mɛ lo li ko, Yezo pandó hɛ̃ kwa lo ya, lo na luangɔ kumba ti kotani. (Yn. 21:15-17) Petro hĩngandó ya, ni li siɔ kpale mɛ kotani abɛse ngaso ko, lo ngbãndó lá kwɛ lingɔ kpengbani ti lingɔ aye ti nzɔ̃ni. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya Petro yendó na bɛ lo kɔi ya, ta Gbia tɛ lo Yezo na ziangɔ lo ma. Wa ayata lo awakristo angbãndó lá kwɛ zangɔ lo. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ ka tɛ Petro nɛ?

15. Ye mɛ Yehova ye ya, e ye lo ni na bɛ e kɔi nɛ? (Nzembo 86:5; Roma 8:​38, 39) (Ba nga limɔ.)

 ¹⁵ Wangɔ. Gwɛ̃ tɛ Yehova du ya, e ye na bɛ e kɔi ya, lo ndo ye e, wa lo ndo ka nga lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ e. (Di Nzembo 86:5; Roma 8:38, 39.) Na ngoi mɛ e ndo li siɔ kpale ko e ndo ti na nzɛ̃ngɔ nga na sɔngɔ bɛ gba nvɛ̃ni. Ta adu siɔni mangɔ tɛrɛ e ngaso ma. Abɛse ngaso ko, ta e da bɛ e ya, e ti azi mɛ Nzapa kɛ̃, bere azi mɛ ta lo lengbi ti kangɔ lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ ala ma. Na se lɛ dungɔ na dangɔ bɛ ti ngaso ko ayɔ ya e gi ya, aza e. Robert mɛ fale e tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo uzu, apa ya: “mbi lindó siɔ kpale na lo mɛ ya, mbi kpãndó bɛ mbi na ndo ngunu tɛ mbi nvɛ̃ni ti nɛngɔ ya mbi nwɔ tara.” Na gesi lo gbɔ̃ndó ndani ya, ayɔ ya lo kambisa ni hɛ̃ abiazi. Lo tɛnɛ ya: “Na ngoi mɛndó mbi li niko, Mbala kɔi mbi hũndó songo mɛ Yehova na ni na lo tɛ mbi na lége tɛ abiazi. Ta abiazi ziandó mbi ma. Ala zandó mbi, mbi ye na bɛ mbi kɔi ya, ta Yehova zia nga mbi ma.” Elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, Yehova ndo ye e gba, wa lo ndo ka nga lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ e, se e gbinya bɛ e, e gi ya aza e, wa e zia nga diringɔ ndo siɔ kpale mɛ e li. (1 Yn. 1:8, 9) Se e ye na bɛ e kɔi ya Yehova ndo ye e, wa lo ndo ka nga lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ e ko, ta e na ziangɔ vɔrɔngɔ lo ma abese du ya e ta li gɛrɛ e bere e li siɔ kpale.

16. Nda mɛ mɔ mu ekateli ti gbengɔ bɛ mɔ nga ngbãngɔ lá kwɛ vɔrɔngɔ Yehova nɛ?

¹⁶ Bɛ Yehova ndo de gba na lo ti ge ge ge mɛ e ndo li ti vɔrɔngɔ lo na ya ndangba bi mɛ ti siɔni. Na lége ti lisalisi tɛ Yehova, elengbi ti gbengɔ bɛ e nga ngbãngɔ lá kwɛ vɔrɔngɔ Lo, abɛse na ngoi mɛ ayata li e siɔni bere na ngoi mɛ e nvɛ̃ni e li siɔ kpale. Elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ yengɔ ayata kɔli ná ayata wali nga na kangɔ lɛ e na ndo siɔ kpale tɛ ala na ngoi mɛ ala li e siɔni. Elengbi ti fangɔ ya, e ndo ye Nzapa gba wa e ndo tɔndɔ nga ebongiseli ti libala mɛndó lo kpã se e ndo li zu ti onzingɔ tɛnɛ mɛ ndo si kaya libala tɛ e. Wa se e li siɔ kpale ko, e lengbi ti gingɔ lisalisi tɛ Yehova, yengɔ na bɛ e kɔi ya, lo ndo ye, wa lo ndo ka nga lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ e, wa e ngbã nga lá kwɛ lingɔ kpengbani ti vɔrɔngɔ lo. Elengbi ti dungɔ na loyengɔ ya, Yehova na sulungɔ e gba se “ta e zia lingɔ aye ti nzɔ̃ni ma.”​—Gal. 6:9.