1. Ye mɛ Yehova ndo yɔ ge ti e nɛ?

 KƆI ti aye mɛ ndo hɛ̃ azi mɛ ali libala dengɔ bɛ adu ngoi mɛ ala dũ nyingambi mɛ na sãte ti nzɔ̃ni. Ni la, abɛse du ya, awa dũngɔ lo ndo ye lo gba ko, ta ala na yengɔ ya lo ngbã bo nyingambi yakere ma, ala na dungɔ na sɔngɔ bɛ gba se ta lo mai ma. Kwɛ kɔi, Yehova ndo du na dengɔ bɛ na ngoi mɛ lo ndo hũ aye ti uzu mɛ e ndo li ti tingɔ ava Yezo, kanda ta lo ndo ye ya, e ngbã bo ayangambi na ya nyingɔ ma. (1 Kɔr. 3:1) Wa lo yɔ ge ti e awakristo ya, e “ti akangba.”​—1 Kɔr. 14:20.

2. Ahũnda mɛ e na hɛ̃ngɔ gbinya ni ndɛ nɛ?

² Tingɔ wakristo mɛ kangba alengbi na nɛ? Ye mɛ ayɔ ya, e li ti nɛngɔ ya, e ti awakristo mɛ amai na ya nyingɔ nɛ? Ngasia la tɛngɔ tɛ ti nyingɔ mɛ kpengbani alengbi ti zangɔ e ya, e mai na ya nyingɔ nɛ? Wa nda mɛ ta elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo tɛrɛ e nvɛ̃ni ɔngɔ nyɔ kpɔ̃ ni ma nɛ? Tɛnɛ mɛ na hɛ̃ngɔ agbinya ti ahũnda niko.

TINGƆ WAKRISTO MƐ MAI NA YA NYINGƆ ALENGBI NA NƐ?

3. Tingɔ wakristo mɛ mai na ya nyingɔ alengbi na nɛ?

³ Kaya Ngbangɔ, tɛnɛ ti Grɛkɛ mɛ agbinyangbi na kangba alengbi nga ti fangɔ ye mɛ “kpengbani” ye mɛ “lengbi,” nga ye mɛ “mobimba.” a (1 Kɔr. 2:6) Nga ma se ko la nyingambi ndo ngbã lá kwɛ maingɔ tee lo ti kangba ko, elengbi ti lingɔ ya, mangbi tɛ e ná Yehova angbã lá kwɛ maingɔ, na lingɔ ngaso, e na tingɔ awakristo mɛ amai na ya nyingɔ. Ni la, abɛse e ti awakristo mɛ amai na ya nyingɔ ko, ta elengbi ti ziangɔ maingɔ ma. (1 Tim. 4:15) E zu elengbi ti maingɔ na ya nyingɔ abɛse e du  apalanga. Wa ye mɛ lengbi ti fangɔ ya, wakristo mai na ya nyingɔ nɛ?

4. Ye mɛ ndo fa ya wakristo mai na ya nyingɔ nɛ?

⁴ Wakristo mɛ mai na ya nyingɔ, adu zo mɛ ndo du na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ amangbi na andia tɛ Nzapa, ta lo ndo pɔna bo omɛ bɛ lo ye ma. Kanda na lo mɛ ya, lo du zo ti zangangɔ lengbingɔ ko, lo ndo yu ndo. Abɛse ngaso ko, na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ti bi kɔi kɔi, lo ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, bingangɔ li tɛ lo nga na aye mɛ lo ndo li amangbi na dangɔ bɛ tɛ Nzapa. Lo ti na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti fãnani, wa lo ndo li zu ti nɛngɔ ya, bingangɔ li tɛ lo amangbi na tɛ Yehova. (Ef. 4:22-24) Lo mandandó se ti mungɔ ekateli ti ndara mɛ amangbi na andia nga na awangɔ tɛ Yehova, wa ta lo na dungɔ na gwɛ̃ ti alistɛ ti andia mɛ na kambisangɔ hɛ̃ lo ngoi zu aye mɛ lo lengbi ti lingɔ ma. Na ngoi mɛ lo ndo mu ekateli kɔi ko, lo ndo li zu ti kokisangɔ ni.—1 Kɔr. 9:26, 27.

5. Kpengba kpale mɛ wakristo mɛ ta dɛ mai na ya nyingɔ ma ndo tengbi na ni nɛ? (Efɛzɛ 4:​14, 15)

⁵ Na ndenge mɛndɛ̃, ando du woni ka tɛ wakristo mɛ ta lo mai na ya nyingɔ ma ya, lo ti na lɛ sɔ̃ ti landangɔ tɛnɛ ti “nvɛnɛ tɛ azi” wa lo ndo zia ya, tɛnɛ ti “poloso” nga na tɛnɛ tɛ aaposta amu ndo ka gbɛ bɛ lo. b (Di Efɛzɛ 4:14, 15.) Ngoi mɛndɛ̃ lo lengbi ti dungɔ na siɔ bɛ, bere lengɔ ngɔnzɔ tɛrɛ azi mɛndɛ̃ na ngoi mɛ ali kpale ti siɔni tɛrɛ lo.​—1 Kɔr. 3:3.

6. Ngasia la elengbi ti hakangɔ maingɔ ti nyingɔ kwɛ kɔi na maingɔ tɛ nyingambi nɛ? (Ba nga limɔ.)

⁶ Nga ma se mɛ e lo ti hũngɔ na ni ko, Ngbangɔ haka maingɔ ti nyingɔ na se mɛ zo ndo mai na ni ti nɛngɔ ya, lo ti kangba. Ta nyingambi ndo du na kɔdɛ ma, lo ndo du na gwɛ̃ ya, akangba bata lo wa ala kpã nga likebi tɛ la na ndo lo. Na ndakisa, ta nyingambi lengbi ti gbɔ̃ngɔ ti nyi lo ya, ani fangbi lége. Na ngoi mɛ nyingambi niko ti wali na tingɔ kangba ko, mama tɛ lo na hɛ̃ngɔ lo lége ti nɛngɔ ya, lo ndo fangbi talége na bɛ lo, kanda lo na tɛnɛngɔ hɛ̃ nyi lo ya, uzu ti lo fangbingɔ talége ko, lo ndo ba ndo kɔti ná ndo ga. Ngoi mɛ lo na tingɔ kangba ko, lo na kpɛngɔ kpengba kpale lo nvɛ̃ni. Nga ma se ko la ayangambi ndo du na gwɛ̃ ya, akangba ndo za ala uzu ti nɛngɔ ya, ala kpɛ kpengba kpale ko, kwɛ kɔi awakristo mɛ ta ala dɛ mai na ya nyingɔ ma ndo du nga na gwɛ̃  ya, awakristo mɛ kpengbani na ya nyingɔ aza ala ti nɛngɔ ya, ala kpɛ kpengba kpale na ya nyingɔ, wa ala mu ekateli ti ndara. Kanda se awakristo mɛ amai na ya nyingɔ aye mungɔ ekateli ko, ala ndo gi hĩngangɔ andia ti ya Ngbangɔ so bangɔ dangɔ bɛ tɛ Yehova na ndo kpale ni, wa ala ndo mu nga ekateli na landangɔ dangɔ bɛ ni.

7. Awakristo mɛ mai na ya nyingɔ ndo du na gwɛ̃ ti lisalisi tɛ azi mɛndɛ̃?

⁷ Afa ya, ta wakristo mɛ mai na ya nyingɔ ndo du na gwɛ̃ ti lisalisi tɛ azi mɛndɛ̃ ma? Ipɔ. Ngoi mɛndɛ̃ awakristo mɛ mai na ya nyingɔ, alengbi nga ti dungɔ na gwɛ̃ ti lisalisi. Abɛse ngaso ko, zo mɛ ta dɛ mai na ya nyingɔ ma ndo du na gwɛ̃ ya, azi mɛndɛ̃ tɛnɛ hɛ̃ lo ye mɛ lo lengbi ti lingɔ bere ekateli mɛ lo lengbi ti mungɔ. Kanda, ngoi mɛ wakristo mɛ mai na ya nyingɔ ndo hũnda wangɔ ka tɛ nyita mɛ na ndara uzu ti lo mungɔ ekateli ko, ta bɛ lo ndo li na ni ma ya, Yehova ndo yɔ ka ti lo ya, lo nvɛ̃ni lo “yɔ kumba tɛ lo.”​—Gal. 6:5.

8. Na ya kpale mɛ wa la awakristo mɛ amai na ya nyingɔ akɛsɛnɛ wa?

⁸ Nga ma se ko la ta akangba zu ndo du kwɛ̃ kɔi ma ko, ta awakristo mɛ mai na ya nyingɔ ndo du na aseliye kwɛ kɔi ma, na ndakisa ambangani lengbi ti dungɔ na ndara gba, ambangani na ge ge ge bere ala mɛndɛ̃ alengbi ti dungɔ na songo nga na mangbi. Ni la, na ya akpale ti ngaso ko, awakristo sɛ mɛ amai na ya nyingɔ alengbi ti mungɔ ekateli mɛ akɛsɛnɛ na ndo kpale kɔi, kanda ayɔ ya, ekateli ni zu sɛ amangbi na ndia ti ya Ngbangɔ. Na dungɔ nzɔ̃ni ya, zo na zo aba bingangɔ li tɛ lo uzu ti lo mungɔ ekateli. Hĩngangɔ ni na tongɔ ala ya, ta ala fa ngbanga na ndo afɔ̃ la awakristo na lo ti ekateli mɛ ala mu ma. Ala na lingɔ zu ti nɛngɔ ya, ala kpã mangbi.—Roma 14:10; 1 Kɔr. 1:10.

YE MƐ AYƆ YA E LI TI NƐNGƆ YA E TI AWAKRISTO MƐ AMAI NA NYINGƆ NƐ?

9. Maingɔ ti nyingɔ ndo ga na se bɛ lo? Kambisa.

⁹ Se adũ nyingambi, ngoi mɛ abulu ndo ɔ ko, lo na maingɔ na se bɛ lo tee lo ti kangba zangangɔ ya, lo li ye kɔi, kanda ta maingɔ na ya nyingɔ ndo ga na se bɛ lo ma. Na ndakisa, ayata kɔli ná ayata wali ti Kɔrinto ayendó nzɔ̃ pa, ala mundó batisimɔ, ala luandó nyingɔ vurú, wa ala lua ngandó anzɔ̃ sulu gba na ndo akpale mɛndó Polo ha na ala. (Aw. 18:8-11) Abɛse ngaso ko, abulu gba na pɛ batisimɔ tɛ ala ko, gba ni ka popo tɛ ala adɛndó ayangambi na ya nyingɔ. (1 Kɔr. 3:2) Ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, ta kpale niko asi na e ma nɛ?

10. Ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya e mai na ya nyingɔ nɛ? (Yudɛ 20)

¹⁰ Ti nɛngɔ ya, e ti awakristo mɛ amai na ya nyingɔ ko, a yɔ ya e du na gwɛ̃ ti maingɔ. Azi mɛ ndo ye ngbãngɔ ayangambi na ya kpale ti nyingɔ na lo mɛ ya ‘ala ndo ye zangangɔ kɔdɛ’ ko, ta ala ndo mai ma. (Mas. 1:22) Ta e ye dungɔ nga ma akangba mɛ ndo zia ya, awa dũngɔ ala ndo mu ekateli na ndo tɛ ala ma. Kanda, e nvɛ̃ni e ye yɔngɔ kumba tɛ e ti maingɔ na ya nyingɔ. (Di Yuda 20.) Se mɔ ndo gi lége ti tingɔ wakristo mɛ mai na nyingɔ ko, yɔ ka ti Yehova ya, lo hɛ̃ mɔ “gwɛ̃ nga na ngunu ti lingɔ ni.”—Fil. 2:13.

11. Ye mɛ Yehova ndo hɛ̃ e ti nɛngɔ ya aza e ya e mai na ya nyingɔ nɛ? (Efɛzɛ 4:11-13)

¹¹ Ta Yehova ndo kũ ya, e ti awakristo mɛ amai na ya nyingɔ na ngunu tɛ e nvɛ̃ni ma. Lo hɛ̃ e awa batangɔ angasã gbaga nga na awa hangɔ lo ge ya bombi ti nɛngɔ ya, ala za e wa e ti “akangba” na ya nyingɔ, wa e ti azi mɛ na seliye tɛ ‘zo mɛ amai nvɛ̃ni na ya kpale zu tɛ Kristo.’ (Di Efɛzɛ 4:11-13.) Yehova ndo hɛ̃ nga e nyingɔ vurú ti nɛngɔ ya, e ti na “dangɔ bɛ tɛ Kristo.” (1 Kɔr. 2:14-16) Na ndenge mɛndɛ̃, Nzapa salelandó nyingɔ vurú ti nɛngɔ  ya asu Aevanzile 4 mɛ ndo fa na e dangɔ bɛ tɛ Yezo, tɛnɛ tɛ lo, nga na se mɛndó lo li na kwa ti fangɔ tɛnɛ ge lɛ sese. Se mɔ ndo li zu ti landa dangɔ bɛ nga na se mɛndó Yezo li na kpale ge lɛ sese ko, mɔ na tingɔ wakristo mɛ mai na ya nyingɔ.

SE MƐ TƐNGƆ TƐ TI KPENGBANI TI NYINGƆ NDO ZA E YA E MAI

12. “Akɔzo alo mɛndó e manda na lo tɛ Kristo” nɛ?

¹² Ti nɛngɔ ya, e mai na ya nyingɔ ko, ta ayɔ bo ya e ngbã na ndo “alo ti uzu tɛ Kristo mɛndó e manda ma,” afa hangɔ lo ti ebandeli ti ya Ngbangɔ mɛ agbɔ̃ loyengɔ tɛ awakristo, ni du hangɔ lo mɛ ba gbinyangbingɔ bɛ, fangɔ loyengɔ, mungɔ batisimɔ nga na songɔ kwá. (Aeb. 6:1, 2) Ni du hangɔ lo ti uzu mɛ awakristo zu ndo manda ni. Ni la, ngoi mɛndó Toma Petro fa tɛnɛ hɛ̃ azi na ngoi ti Patekote ko, lo tɛnɛndó tɛnɛ na ndo hangɔ lo niko. (Aw. 2:32-35, 38) Uzu ti nɛngɔ ya, e ti ava Yezo ko, ayɔ ya, e ye hangɔ lo niko. Na ndakisa, Polo pandó ya, azi ko la ndo kɛ̃ hangɔ lo mɛ aba songɔ kwá ko, ala ndo kɛ̃ nga akpale zu mɛ aba loyengɔ tɛ awakristo. (1 Kɔr. 15:12-14) Ni la, ti nɛngɔ ya e ti awakristo mɛ amai ko, ta e ngbã bo na ndo hangɔ lo ti kɔzoni ma, ayɔ nga ya, e manda alo mɛndɛ̃.

13. Ye mɛ ayɔ ya e li ti nɛngɔ ya, e tɛ kpengba tɛ ti nyingɔ mɛ mbeti ti Aebreo 5:14 tɛnɛ tɛnɛ ni nɛ? (Ba nga limɔ.)

¹³ Ɔngbingɔ na hangɔ lo ti kɔzoni ko, tɛngɔ kpengba tɛ ti nyingɔ, ta angbã bo na hĩngangɔ andia tɛ Yehova ma, kanda afa nga hĩngangɔ awangɔ tɛ lo mɛ ndo za e ya, e li aye mɛ amangbi na dangɔ bɛ tɛ lo. Ti nɛngɔ ya, e tɛ atɛ niko ko, ayɔ ya, e di Ngbangɔ, e gbɔ̃ li e na ndo aye mɛ e di wa e li nga ye na mangbi na landangɔ tɛnɛ tɛ lo. Se e li ngaso ko, e na mandangɔ mungɔ ekateli mɛ ndo hɛ̃ lo dengɔ bɛ. c​—Di Aebreo 5:14.

14. Ngasia la Polo zandó awakristo ti Kɔrinto ya, ala mai na ya nyingɔ nɛ?

¹⁴ Ando du kpengbani ka tɛ wakristo mɛ ta lo mai na ya nyingɔ ma ya, lo mu ekateli mɛ amangbi na andia ti ya Ngbangɔ na ngoi mɛ lo tengbi na kpengba kpale. Ngoi mɛ ta ndia ti ya Ngbangɔ ndo du da ma ko, ambangani ndo da bɛ la ya, ala lengbi ti lingɔ ye mɛ bɛ ala ye.  Ambangani ndo du na gwɛ̃ ti ndia kɔi mɛ aba kpale mɛ ta ndia ni da ma. Na ndakisa, awakristo ti Kɔrinto ahũndandó Polo na ndia mɛ aba kɛ̃ngɔ tɛngɔ tɛ mɛ alu ni na angbilondo. Na se lɛ fangɔ na ala ye mɛ ala lengbi ti lingɔ ko, Polo kambisandó hɛ̃ ala ya, ni du kpale mɛ aba “dangɔ bɛ tɛ zo na zo.” Lo kambisandó akpale mɛ aba wangɔ mɛ alengbi ti zangɔ ala ya, ala mu ekateli mɛ na batangɔ bingangɔ li tɛ ala vuruni nga na lingɔ ya, ta azi mɛndɛ̃ ata li gɛrɛ la ma. (1 Kɔr. 8:4, 7-9) Na lingɔ ngaso, Polo zandó awakristo ti Kɔrinto ya, ala mai na ya nyingɔ ti nɛngɔ ya, zo na zo mu ekateli na landangɔ makoki tɛ lo nvɛ̃ni na se lɛ gingɔ dangɔ bɛ tɛ azi mɛndɛ̃ bere andia mɛ aba akpale ni.

15. Ngasia la Toma Polo zandó awakristo ti Ebré ya, ala mai na ya nyingɔ nɛ?

¹⁵ Elengbi nga ti mandangɔ alo mɛndɛ̃ ti ngbondoni na ndo mbeti mɛndó Polo su hɛ̃ awakristo ti Ebreo. Ta ambangani angbãndó gwengɔ uzu na ya nyingɔ ma, ala ‘dɛ bondó na gwɛ̃ ti hãngɔ mɛ, na se lɛ tɛngɔ tɛ ti kpengbani ti nyingɔ.’ (Aeb. 5:12) Ta ala yendó mandangɔ aye ti fãnani mɛndó Yehova ndo ha na ala na lége ti bombi ma. (Mas. 4:18) Na ndakisa, Ayuda gba angbã bondó na tɔndɔngɔ ndia tɛ Moizɛ abɛse kwá tɛ Yezo hãndó andia ni aɔ abulu 30. (Roma 10:4; Tito 1:10) Abɛse ngaso ko, ta abulu niko 30 alengbindó ti nɛngɔ ya, awakristo agbinyangbi bingangɔ li tɛ ma! Ni la Polo yendó zangɔ ala ya, ala ye kpengba tɛ ti nyingɔ mɛndó lo ndo ha na ala. Ni du nvɛ̃ni ye mɛndó awakristo na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, ala du na loyengɔ ti kpengbani, ala hĩnga se ti fãnani ti vɔrɔngɔ Yehova, wa ala lua nga ngunu ti ngbãngɔ lá kwɛ fangɔ tɛnɛ abɛse botemeli tɛ Ayuda.​—Aeb. 10:19-23.

ZIA KPÃNGƆ BƐ MƆ GBA NA NDO TƐRƐ MƆ NVƐ̃NI

16. Hãngɔ maingɔ na ya nyingɔ zingɔ, ye mɛndɛ̃ mɛ elengbi ti lingɔ nɛ?

¹⁶ Ta elengbi bo ti lingɔ zu ti tingɔ kpengbani na ya nyingɔ ma, kanda elengbi nga ti batangɔ ni. Ti nɛngɔ ya, e li ni ko, ayɔ ya e zia kpãngɔ bɛ e gba na ndo tɛrɛ e nvɛ̃ni. (1 Kɔr. 10:12) Kanda elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ “tarangɔ tɛrɛ e” ti nɛngɔ ya, e hĩnga bere e ndo gwe uzu na ya nyingɔ.​—2 Kɔr. 13:5.

17. Ngasia la mbeti mɛndó Polo su to hɛ̃ azi ti Kɔlɔse azandó ala ya, ala ngbã lá kwɛ maingɔ na ya nyingɔ nɛ?

 ¹⁷ Na ya mbeti mɛndó lo su lo to hɛ̃ azi ti Kɔlɔsɛ ko, Polo dirindó tɛnɛ hɛ̃ ala nda mɛ ayɔ ya, ala ngbã kpengbani na ya nyingɔ. Abɛse ala maindó na ya nyingɔ wɛ ko, Polo kebisandó ala ti nɛngɔ ya, ta ala ti na lɛ sɔ̃ ti dungɔ na dangɔ bɛ nga ma tɛ azi ti lɛ gigi olo ma. (Kɔl. 2:6-10) Epafrasi mɛndó lo hĩnga ayata lo ti ya bombi nzɔ̃ni ko, lo ndo lindó sambela ngoi zu na lo tɛ ala ya, ala hĩnga ye zu, afa ya ala “mai na ya nyingɔ.” (Kɔl. 4:12) Wangɔ mɛ e lua nɛ? Polo ná Epafrasi agbɔ̃ndó ndani ya, ti nɛngɔ ya, zo ngbã kpengbani na ya nyingɔ ko, ayɔ ya, lo du na ge ge ge wa lo lua nga lisalisi tɛ Nzapa. Ala yendó ya, awakristo ti Kɔlɔsɛ angbã kpengbani nga akangba na ya nyingɔ abɛse akpengba kpale mɛndó ala ndo tengbi na ni.

18. Ye mɛ lengbi ti singɔ na wakristo mɛ mai na ya nyingɔ nɛ? (Ba nga limɔ.)

¹⁸ Polo kambisandó hɛ̃ awakristo ti Ebreo ya, abɛse wakristo mɛ kpengbani na ya nyingɔ ko, lo lengbi nga ti zangangɔ nzɔ̃ sulu tɛ Nzapa ti bwai. Se wakristo ti na kitɛ ka bɛ lo wa lo kɛ̃ nga tɔndɔngɔ Yehova ko, na dungɔ woni ya, lo ti yɔngɔrɔni na lo. Ye ti nzɔ̃ni du ya, ta awakristo ti Ebreo atindó na lɛ sɔ̃ ni ko ma. (Aeb. 6:4-9) Wa ndɛ, ye mɛ ndo si na azi mɛ abi ala gigi wa na gesi ala gbinya bɛ la nɛ? Gbinyangbingɔ bɛ tɛ ala ndo fa yangondo ya, ala ɔngbi na azi mɛ Polo tɛnɛ tɛnɛ tɛ la. Ni la, na ngoi mɛ ala ndo diri ka tɛ Yehova ko, ala ndo fa yangondo ya, ala na gwɛ̃ ti lisalisi tɛ Lo. (Ezk. 34:15, 16) Abiazi lengbi ti yɔngɔ lisalisi ka tɛ ayata kɔli nga ka tɛ ayata wali mɛ kpengbani na ya nyingɔ ti nɛngɔ ya, ala za azi niko ya, ala diri na mangbi ti nzɔ̃ni na Yehova.

19. Ekateli mɛ elengbi ti dungɔ na ni nɛ?

¹⁹ Se mɔ ndo li zu ti nɛngɔ ya, mɔ ti wakristo mɛ mai na ya nyingɔ ko, hĩnga ya, mɔ na kokisangɔ ekateli tɛ mɔ! Ni la, ngbã lá kwɛ tɛngɔ kpengba tɛ ti nyingɔ wa kpã bingangɔ li tɛ mɔ na ndo ye mɛ ndo hɛ̃ Yehova dengɔ bɛ. Se mɔ mai na ya nyingɔ wɛ ko, li zu ti ngbãngɔ lá kwɛ wakristo mɛ ti kangba.