1. Ambanga azi ndo ma tɛrɛ la ngasia na ngoi mɛ ala ndo gwe ti fangɔ tɛnɛ ka tɛ azi mɛ ta ala hĩnga la ma nɛ? (Ba nga limɔ.)

 E AWA kwa tɛ Yehova, e ndo pa nzɔ̃ pa hɛ̃ azi mɛndɛ̃ na lo mɛ ya, e ndo ye To e ti ndozu, wa e ye nga zangɔ azi mɛndɛ̃ ya, ala hĩnga lo. Awa pangɔ nzɔ̃ pa gba ndo sepala na kwa niko ti fangɔ tɛnɛ. Kanda ta ambangani ndo sepala na lingɔ kwa ni ma. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, azi mɛndɛ̃ ndo hũ ya, ta ala du awa fangɔ tɛnɛ ti nzɔ̃ni ma. Atangani ndo hũ siɔni gwengɔ ka tɛ azi zangangɔ ya, aili ala. Ambangani ndo hũ na mbɛtɔ na lo mɛ ya, azi na kɛ̃ngɔ tɛnɛ tɛ ala. Kanda, ala mɛndɛ̃ na bangɔ se mɛ akã na ala ko, ala ndo kpɛ luangɔ tɛnɛ na azi mɛndɛ̃. Abɛse du ya ala ndo ye Yehova gba ko, ambanga ayata kɔli ná ayata wali ndo hũ siɔni gwengɔ pangɔ nzɔ̃ pa ka tɛ azi mɛ ta ala hĩnga ala ma. Abɛse ngaso ko, ala ndo li ni bi zu na lo mɛ ya ala hĩnga nda kwa ni nzɔ̃ni. Yehova ndo ma dengɔ bɛ gba na lo tɛ ala!

2. Se du ya ta mɔ ndo lua dengɔ bɛ na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ ma, nda mɛ ayɔ ya, ta mɔ nzɛ̃ ma nɛ?

² Ngoi mɛndɛ̃, mɔ ndo zanga dengɔ bɛ na lo ti kwa ti fangɔ tɛnɛ? Se du ngaso ko, ta mɔ nzɛ̃ ma. Zangangɔ kpãngɔ bɛ mɔ na ndo tɛrɛ mɔ nvɛ̃ni adu kɔi ti aye mɛ ndo fa dungɔ na zungɔ na tɛrɛ ti kɛ̃ngɔ bendangɔ likebi tɛ azi mɛndɛ̃ na ndo mɔ. Ngoi mɛ zo ndo gi lége ti lingɔ nzɔ̃ lo tɛrɛ azi mɛndɛ̃ ko, ta lo ndo ye ya, akɛ̃ tɛrɛ ni ma. To mɔ ti ndozu ndo hũ kpengba kpale mɛ mɔ ndo tengbi na ni, wa lo ye nga hɛ̃ngɔ mɔ lisalisi mɛ mɔ na gwɛ̃ ni. (Yis. 41:13) Na ya tɛnɛ mɛ, e na mandangɔ aye kũ mɛ na zangɔ e ya, e hĩnga se ti wɔ̃ngɔ mbɛtɔ tɛ e, nga na se mɛ elengbi ti luangɔ dengɔ bɛ na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ.

 ZIA YA TƐNƐ TƐ NZAPA AHƐ̃ MƆ NGUNU

3. Ye mɛndó za Prɔfɛta Yirimia ya lo pa nzɔ̃ pa hɛ̃ azi mɛndɛ̃ nɛ?

³ Na ya ngoi zu mɛndó Yehova ndo hɛ̃ azi tɛ lo kumba ti kpengbani ti lingɔ wa lo ndo yɔ ngandó ka ti ala ya, ala pa nzɔ̃ pa tɛ lo ko, tɛnɛ tɛ lo ndo hɛ̃ndó ala ngunu. Zia e ba se lɛlo tɛ prɔfɛta Yirimia. Lo mandó mbɛtɔ na ngoi mɛndó Yehova hɛ̃ lo kumba ti pangɔ nzɔ̃ pa. Lo tɛnɛ ya: “Ta mbi hĩnga tɛnɛngɔ tɛnɛ ma na lo mɛ ya, mbi dɛ nyingambi.” (Yir. 1:6) Ye mɛndó za lo ya, lo lua ngunu ti pangɔ nzɔ̃ pa nɛ? Lo luandó ngunu na ya tɛnɛ tɛ Nzapa. Lo tɛnɛ ya: “Ni tindó nga ma wá mɛ ndo za kaya bio tɛrɛ mbi, wa ta mbi kokandó batangɔ ni ma.” (Yir. 20:8, 9) Abɛse du ya, Yirimia lindó kwa na ya teritwarɛ ti kpengbani ko, tɛnɛ mɛndó ayɔ ya, lo pa ni hɛ̃ azi mɛndɛ̃ ahɛ̃ndó lo ngunu ti nɛngɔ ya lo li kwa ni na seni.

4. Na ngoi mɛ e ndo di, e ndo gbɔ̃ nga li e ndo tɛnɛ tɛ Nzapa, ye mɛ ndo si na e nɛ? (Kɔlɔsɛ 1:​9, 10)

⁴ Awakristo ndo lua ngunu na ya tɛnɛ tɛ Nzapa. Na ya mbeti mɛndó lo su lo to ka bombi ti kɔlɔsɛ ko, Polo pandó hɛ̃ ala ya, ti nɛngɔ ya, ala lua ndara ko, ayɔ ya ala li “aye mɛ ndo hɛ̃ Yehova dengɔ bɛ” ti nɛngɔ ya ala ngbã lá kwɛ “dũngɔ ale na ya kwa tɛ ala ti nzɔ̃ni.” (Di Kɔlɔsɛ 1:9, 10.) Nzɔ̃ kwa ni ko, aba nga kwa ti fangɔ tɛnɛ. Ni la, na ngoi mɛ e ndo di tɛnɛ tɛ Nzapa wa e ndo gbɔ̃ nga li e na ndo ni ko, loyengɔ tɛ e na mbange tɛ Yehova ndo ti kpengbani wa ni ndo li nga ya, e hĩnga nda mɛ adu ngbondoni pangɔ nzɔ̃ pa mɛ aba Lo-lengɔ Gbia.

5. Nzɔ̃ kpale mɛ elengbi ti luangɔ na lo ti dingɔ nga na mandangɔ Ngbangɔ nɛ?

⁵ Ti nɛngɔ ya, e lua nzɔ̃ kpale na ya tɛnɛ tɛ Nzapa ko, ta ayɔ ya, e di, e manda wa e gbɔ̃ nga li e ndoni na ndo kpɛ ma. Ni la, se mɔ si na ndo vɛrse kɔi mɛ ta mɔ gbɔ̃ ndani ma ko, ta mɔ ɔ ni iɔ iɔ ma. Salela Index des publications des Témoins de Jéhovah bere Buku ya boluki luki ya batatoli ya Yehova ti nɛngɔ ya, mɔ hĩnga nda vɛrse ni na seni. Se mɔ ndo mu ngoi gba ti mandangɔ ni ko, mɔ na yengɔ na bɛ mɔ kɔi ya, tɛnɛ tɛ Nzapa du mbilimbili. (1 Tɛs. 5:21) Se mɔ gbɔ̃ ndani na seni ko, ni na lingɔ ya, mɔ sepala kambisangɔ hɛ̃ azi mɛndɛ̃ aye mɛ mɔ manda.

LƐKƐ TƐRƐ MƆ NZƆ̃NI UZU TI SINGƆ KWA TI FANGƆ TƐNƐ

6. Nda mɛ ayɔ ya, e lɛkɛ tɛrɛ e nzɔ̃ni uzu ti e singɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ?

⁶ Se mɔ lɛkɛ tɛrɛ mɔ nzɔ̃ni uzu ti singɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ ko, ta mɔ na dungɔ na mbɛtɔ ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na azi mɛndɛ̃ ma. Uzu ti nɛngɔ ya Yezo to ava lo na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ ko, lo zandó ala ya, ala lɛkɛ tɛrɛ ala nzɔ̃ni. (Luka 10:1-11) Na lo mɛ ya, ala kpãndó tɛnɛ tɛ Yezo na kwa ko, ni lindó ya ala lua dengɔ bɛ gba na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ.—Luka 10:17.

7. Elengbi ti lɛkɛngɔ tɛrɛ e uzu ti e singɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ ngasia? (Ba nga limɔ.)

 ⁷ Ngasia la elengbi ti lɛkɛngɔ tɛrɛ e uzu ti e singɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ? E na lingɔ ni, se e ndo gbɔ̃ li e na ndo tɛnɛ mɛ e na tɛnɛngɔ nga se mɛ e na kambisangɔ ni na tɛnɛ tɛ e nvɛ̃ni. Adu nga nzɔ̃ni ya, e gi hĩngangɔ dangɔ bɛ ta azi ti teritwarɛ tɛ e ti nɛngɔ ya, e hĩnga se ti nzɔ̃ni mɛ elengbi ti hɛ̃ngɔ ala gbinya na ndo akpale ni. Ni na zangɔ e ya, e zu na bɛ e, e hé ngia, wa e tɛnɛ tɛnɛ na songo nga na tɔndɔngɔ na ngoi mɛ e ndo pa hɛ̃ ala nzɔ̃ pa.

8. Na ndenge mɛ ngasia la awakristo du nga ma ata mɛ asɔ̃ ni na kpondo na ya ndakisa mɛ Toma Polo hɛ̃ nɛ?

⁸ Toma Polo salelandó tɛnɛ ti yika yika na ndo kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na ngoi mɛndó lo pa ya: “Ela na ye ti ngbondoni kaya ta mɛ asɔ̃ na kpondo.” (2 Kɔr. 4:7) Ye ti ngbondoni niko adu nɛ? Adu kwa mɛ aba pangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa mɛ ndo hɛ̃ dungɔ lɛ ngɛ̃́. (2 Kɔr. 4:1) Ta niko ti kpondo adu ana? Ni ndo fa awa kwa tɛ Nzapa mɛ ala ndo pa nzɔ̃ pa hɛ̃ azi mɛndɛ̃. Na ngoi tɛ Polo ndó ko, awa kangɔ ye ndo salelandó ata so batangɔ na aye ti ngbondoni nga ma tɛ ti tɛngɔ, vinyɔ nga na falanga. Kwɛ kɔi, Yehova ndo salela ti nɛngɔ ya, e pa nzɔ̃ pa. Na lége ti lisalisi tɛ Yehova, elengbi ti luangɔ ngunu mɛ e na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, e pa nzɔ̃ pa ni hɛ̃ azi mɛndɛ̃.

LI SAMBELA TI NƐNGƆ YA, MƆ LUA NGUNU

9. Elengbi ti nwɔngɔ mbɛtɔ mɛ e ndo du na ni na lo tɛ azi mɛ ndo kɛ̃ mangɔ tɛnɛ tɛ e bere na lo mɛ ya, ala ndo temɛla e ngasia? (Ba nga limɔ.)

⁹ Ngoi mɛndɛ̃, elengbi ti dungɔ na mbɛtɔ na lo tɛ azi bere na lo mɛ ya, ala ndo temɛla e. Elengbi ti nwɔ̃ngɔ dangɔ bɛ niko ngasia? Zia e ba sambela mɛndó atoma li na ngoi mɛndó agbanzi ala na kwa ti fangɔ tɛnɛ. Ta ala ziandó ya, mbɛtɔ gbanzi ala na fangɔ tɛnɛ ma, ala yɔndó ka ti Yehova ya, ‘lo za ala ti nɛngɔ ya, ala ngbã lá kwɛ ti fangɔ tɛnɛ tɛ lo na ge ge ge zu,’ Yehova hɛ̃ndó gbinya ti sambela tɛ ala mbala kɔi. (Aw. 4:18, 29, 31) Na ngoi mɛndɛ̃, se du ya, e ti na mbɛtɔ tɛ azi ko, ayɔ ya e li sambela hɛ̃ Yehova ya lo za e. Yɔ ka ti lo ya lo za mɔ, mɔ nwɔ̃ mbɛtɔ ti kpɛngɔ lɛ azi, wa mɔ ti na songo ti pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ ala.

10. Ngasia la Yehova ndo za e ti nɛngɔ ya, e du Atɛmwɛ tɛ lo nɛ? (Yisaya 43:​10-12)

¹⁰ Yehova pɔna e ti nɛngɔ ya, e du Atɛmwɛ tɛ lo, wa lo ko nga kapa ya, lo na zangɔ e, e ti na ge ge ge. (Di Yisaya 43:10-12.) E ba ndenge  siɔ mɛ lo ndo li na ni. Ti uzu, Yezo ndo du ndoni kɔi na e ngoi zu mɛ e ndo pa nzɔ̃ pa. (Mat. 28:18-20) Ti sɛ, Yehova hɛ̃ aangelo ti nɛngɔ ya, ala za e. (Suma 14:6) Ti taa, Yehova hɛ̃ e nyingɔ vurú ti nɛngɔ ya, ada na bɛ e aye mɛ e manda. (Yn. 14:25, 26) Ti siɔ, Yehova hɛ̃ e ayata kɔli ná ayata wali ti nɛngɔ ya, e na ala e fa tɛnɛ ndoni kɔi. E na aye zu mɛ e na gwɛ̃ ni, na lége ti lisalisi tɛ Yehova nga na ndasewa tɛ e ti nyingɔ mɛ asĩ na songo ko, elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ fangɔ tɛnɛ na ge ge ge zu.

LI YE MƐ AMANGBI NA GWƐ̃ TƐ AZI WA TƐNƐ TƐNƐ TI NZƆ̃NI

11. Ngasia la mɔ lengbi ti luangɔ azi gba kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ? (Ba nga limɔ.)

¹¹ Mɔ ndo ma nzɛ̃ngɔ na ngoi mɛ ta mɔ tã azi gba kaya da tɛ la ma? Se du ngaso ko, hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ: ‘Azi ti teritwarɛ tɛ mbi na olo ka wa?’ (Aw. 16:13) ‘Ala ka kwa bere ala gwe ti vɔ̃ngɔ aye?’ Se du ngaso ko, mɔ lengbi ti fangɔ tɛnɛ hɛ̃ azi gba ka lége? Nyita kɔli Joshua tɛnɛ ya, “Mbi luandó lége ti pangɔ nzɔ̃ pa gba ka gunda angele nga ka ndo mɛndɛ̃ mɛ azi ndo du da gba.” Lo ná ya lo Bridget ndo luangandó azi gba kaya da na ndɔ na ngoi mɛ ala ndo ili ndó ala na telefɔnɛ nga na ndɔ ti layenga.​—Ef. 5:15, 16.

12. Elengbi ti hĩngangɔ ye mɛ azi ndo ye nga na aye mɛ ndo gia ala ngasia?

¹² Se ta azi ndo sepala na tɛnɛ tɛ e ma ko, e gi hĩngangɔ ye mɛ ala ndo ye, nga na ye mɛ ndo gia ala. Ti nɛngɔ ya ala banda tɛnɛ na azi ko, nyita Joshua ná ya lo Bridget ndo salelandó ahũnda mɛ kaya pajɛ ti uzu ti tractɛ. Na ndakisa, ala salelandó tractɛ mɛ bɛli tɛnɛ ni pa ya, Mɔ ndo hũ tɛ mɔ ya Ngbangɔ du nɛ? Ala ndó pando hɛ̃ azi ya: “Ambanga azi ndo hũ Ngbangɔ nga ma buku mɛ alo ka tɛ Nzapa, ta azi mɛndɛ̃ ndo hũ ngaso ma. Wa mɔ, mɔ da bɛ mɔ ya nɛ?” Lingɔ ngaso ndo hɛ̃ lége ti bandangɔ tɛnɛ na azi.

13. Nda mɛ elengbi ti hũngɔ ya e ndo kokisa kumba tɛ e nzɔ̃ni abɛse du ya, ta azi ndo ye mangɔ e ma nɛ? (Masese 27:11)

¹³ Abɛse azi kɛ̃ mangɔ nzɔ̃ pa mɛ e ndo pa hɛ̃ la ko, e hĩnga ya, e kokisa kumba tɛ e. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, e kokisa kumba ti fangɔ tɛnɛ mɛ Yehova ná Nyi lo ayɔ ge ti e ya e li ni. (Aw. 10:42) Abɛse ta e tã azi ti nɛngɔ ya e fa tɛnɛ hɛ̃ ala ma, bere ala kɛ̃ mangɔ e ko, ayɔ ya  e du na dengɔ bɛ na lo mɛ ya, e hĩnga ya, e ndo hɛ̃ to e ti ndozu dengɔ bɛ.—Di Masese 27:11.

14. Nda mɛ elengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ se du ya, wa fangɔ tɛnɛ kɔi ti ya bombi tɛ e alua zo mɛ aye mandangɔ Ngbangɔ nɛ?

¹⁴ Elengbi nga ti dungɔ na dengɔ bɛ na ngoi mɛ nyita kɔi ti ya bombi lua zo mɛ sepala mandangɔ mbilimbili ti ya Ngbangɔ kaya teritwarɛ tɛ ala. Linɔngi ti Sinzili haka kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na gingɔ nyingambi mɛ agere. Azi gba na kangbingɔ tɛrɛ la na ndo zu ti gingɔ nyingambi ni, na ngoi mɛ kɔi ka popo tɛ ala lua nyingambi niko ko, ta bo lo kɔi la na mangɔ dengɔ bɛ ma, kanda ala zu la, na tingɔ na dengɔ bɛ. Kwɛ kɔi, kwa ti zangɔ azi ya, ala ti ava Yezo adu kwa tɛ ayata zu ti ya bombi. E zu na gwɛ̃ ya, e fa tɛnɛ na ya teritwarɛ tɛ e zu, kanda e ndo du nga na dengɔ bɛ na ngoi mɛ kɔi tɛ azi mɛ e pa nzɔ̃ pa hɛ̃ lo banda gangɔ bombi.

KPÃ BƐ MƆ NA NDO SONGO MƐ MƆ NA NI NA LO TƐ YEHOVA NGA NA AZI MƐNDƐ̃

15. Ngasia la, tɛnɛ mɛ kaya Matie 22:​37-39 alengbi ti zangɔ e ya, e li kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na dengɔ bɛ nɛ? (Ba nga limɔ ti koko mbeti.)

¹⁵ E na lingɔ kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na dengɔ bɛ, se e hĩnga ya, ye mɛ ngbondoni adu songo mɛ e ndo du na ni na ndo Yehova nga na lo tɛ azi mɛndɛ̃. (Di Matie 22:37-39.) Da bɛ mɔ na dengɔ bɛ mɛ Yehova ndo ma na ngoi mɛ lo ndo hũ, e ndo si kwa ti fangɔ tɛnɛ, nga na dengɔ bɛ mɛ azi mɛndɛ̃ ndo ma na ngoi mɛ ala ndo banda mandangɔ Ngbangɔ fãnani. Wa hĩnga ya, azi ko la aye nzɔ̃ pa mɛ e pa hɛ̃ la ko, ala na luangɔ songɔ kwá.​—Yn. 6:40; 1 Tim. 4:16.

16. Se du ya e ngbã kaya da na lo ti sãte tɛ e, ngasia la elengbi ti luangɔ dengɔ bɛ na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ? Hɛ̃ se lɛlo kɔi.

¹⁶ Ngã, tingɔ bange bere aye mɛndɛ̃ ali ya, mɔ li da, wa ta mɔ du na makoki ti singɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ ma? Se du ngaso ko, binga li mɔ na ndo aye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, mɔ fa songo na mbage tɛ Yehova, nga na azi mɛndɛ̃. Na ngoi ti siɔ ngã ti COVID-19 ko, Samuel ná Dania a ngbãndó kaya da tɛ ala wa ta ala ndo sindó gigi ma. Na ngoi nikondó ti pɛnɔ ko, ala ndo fandó tɛnɛ na lége ti telefɔnɛ, ala sundó ambeti, ala manda ngandó Ngbangɔ na azi na lége ti Zoom. Samuel ndo fa ngandó tɛnɛ hɛ̃ azi mɛ lo ndo tengbi na ala ka dayɔrɔ, na ngoi mɛndó lo ndo gwe ti mungɔ yɔrɔ ti cancer. Lo tɛnɛ ya: “Kpengba kpale ndo nzɛ̃ na e na ya bingangɔ li, na ya mi, nga na ya nyingɔ. E na gwɛ̃ ti luangɔ dengɔ bɛ na ya kwa mɛ e ndo li hɛ̃ Yehova.”  Wa na pɛ anzɛ mana na gesi, lo ndo nɔndó nɔ na kiti tɛ awa ngbengule. Lo tɛnɛ ya: “Mbi lindó zu ti lingɔ kpale na bangɔ makoki mɛ mbi na ni. Mbi pandó nzɔ̃ pa hɛ̃ mɔnganga mɛ ndo ga so bangɔ mbi, wa mbi lua ngandó lége ti pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ azi mɛ ndo ga so kangɔ ye hɛ̃ e kaya da. Na lége ti telefɔnɛ mbi lua ngandó libaku ti nzɔ̃ni ti pangɔ nzɔ̃ pa hɛ̃ kɔi tɛ agbia ti dayɔrɔ.” Abɛse kumba tɛ Samuel ná Dania ti fangɔ tɛnɛ ka teritwarɛ wɛndó ko, ala ndo lindó zu ti nɛngɔ ya, ala lua dengɔ bɛ na ndo aye mɛ ala lengbi ti lingɔ.

17. Nzɔ̃ kpale mɛ elengbi ti luangɔ na ndo aye mɛ e lo ti mandangɔ na ya tɛnɛ mɛ nɛ?

¹⁷ E na luangɔ anzɔ̃ kpale gba na ndo aye mɛ e lo ti mandangɔ se du ya, e kpã ni na kwa. Aye niko kɔi kɔi du ngama aepisɛ mɛ e ndo tɔ na tɛ. Ngoi mɛ aepisɛ zu ndo lengbi na ya tɛ ko, ni ndo li ya, tɛ ni lɔgɔma. Kwɛ kɔi se e kpã na kwa aye mɛ e lo ti manda ko, ni na zangɔ e ti nɛngɔ ya, e nwɔ asiɔ dangɔ bɛ mɛ e ndo du na ni, wa e du na dengɔ bɛ na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ.