Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 27

BIA 73 Pesá biso mpiko

Du na ge ge ge ngama Zadoke

Du na ge ge ge ngama Zadoke

“Zadoke [ndó] palanga kɔli kɔi mɛ na ngunu nga na ge ge ge.”​—1 NT. 12:28.

NA NDUNU NI

E ba se lɛlo tɛ Zadoke mɛ na zangɔ e ya, e du na ge ge ge.

1-2. Zadoke dundó na? (1 Ntango 12:22, 26-28)

 E GBƆ̃ li e na ndo kpale mɛ. Azi hɔngɔ 340 000 agwendó ti kpãngɔ Davidi gbia ka Izraɛlɛ. Na ya bi taa, ala ndo tɛnɛndó tɛnɛ na dengɔ bɛ, ala ndo yendó bia ti gondangɔ na Yehova, wa ala ndo hé ngandó ngia ti dengɔ bɛ dã na ngomba ti Hebrone. (1 Nt. 12:39) Ka popo tɛ abutubutu tɛ azi niko palanga Zadoke ngandó so da, wa ta azi gba ndo hĩngandó ya, lo so ndo ko ma. Kanda Yehova lindó ya, azi hĩnga ya, Zadoke la popo tɛ la. (Di 1 Ntango 12:22, 26-28.) Zadoke dundó na?

2 Zadoke ndó nganga nzapa mɛ lo ndo le kwa ndoni kɔi na kota nganga nzapa Abiatare. Yehova hɛ̃ ngandó Zadoke ndara ná likoki ti kambisangɔ nda tɛnɛ tɛ lo. (2 Sam. 15:27) Azi gba ndo gwendó ka tɛ Zadoke na ngoi mɛ ala na gwɛ̃ ti luangɔ awangɔ ti ndara. Wa lo ngandó zo ti ge ge ge. Na ya tɛnɛ mɛ e na mandangɔ seliye tɛ Zadoke ti ge ge ge mɛ na zangɔ e.

3. (a) Nda mɛ awa vɔrɔngɔ Yehova na gwɛ̃ ti dungɔ na ge ge ge nɛ? (b) Ye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

3 Ndɛ lo mɛ ko, Satana ndo li zu ti gbɛ̃ngɔ loyengɔ tɛ awa kwa tɛ Nzapa. (1 Pet. 5:8) Ayɔ ya, e du na ge ge ge ti kũngɔ lá mɛ gbanda Yehova na hongɔ Satana nga na gigi tɛ lo mɛ ti siɔni. (Nz. 31:24) Zia e ba aye taa mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e landa se lɛlo tɛ Zadoke ti dungɔ na ge ge ge.

HƐ̃ TI MƆ NA YA KWA TI LO-LENGƆ GBIA TƐ NZAPA

4. Nda mɛ awa kwa tɛ Yehova na gwɛ̃ ti ge ge ge ti nɛngɔ ya, ala hɛ̃ ti la na ya kwa ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa nɛ? (Ba nga limɔ.)

4 Ngama azi tɛ Yehova, e ndo ye hɛ̃ngɔ ti e na ya kwa ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa, e na gwɛ̃ ti ge ge ge ti nɛngɔ ya e li ni. (Mat. 6:33) Na ndakisa, na ya gigi mɛ ti siɔni ko, e na gwɛ̃ ti ge ge ge ti nɛngɔ ya, e li ye mɛ amangbi na ndia tɛ Nzapa wa e pa nga nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia. (1 Tɛs. 2:2) Ngoi gba ando yɔ ya, e du na ge ge ge ti nɛngɔ ya, ta e li na ya kpale ti politikɛ mɛ ndo kangbi lɛ gigi ma. (Yn. 18:36) Awa kwa tɛ Yehova gba ndo tengbi na kpale ti zangangɔ falanga, ando gbɔ̃nɔ ala ka bɔlɔkɔ, wa ando hɛ̃ nga ala pɛnɔ na lo mɛ ya, ala kɛ̃ lingɔ na ya kpale ti politikɛ nga na ya kwa ti soda.

Na ngoi mɛ azi mɛndɛ̃ ndo li kaya kpale ti politikɛ, ye mɛ mɔ na lingɔ nɛ?) (Ba paragrafɛ ti 4)


5. Nda mɛndó Zadoke na gwɛ̃ ti ge ge ge ti nɛngɔ ya, lo hɛ̃ ti lo hɛ̃ Davidi nɛ?

5 Ta Zadoke gwendó ka Hebrone bo na lo ti fɛtɛ ti kpãngɔ Davidi Gbia ma. Lo ndó na anwa ti to wa lo ngandó dã ti tiringɔ to. (1 Nt. 12:38) Lo yendó landangɔ Davidi ti nɛngɔ ya lo tiri to na awa kula tɛ aya Izraɛlɛ. Ta Zadoke ndó na asoda ti kpengbani ma, kanda lo ndó zo ti ge ge ge.

6. Se lɛlo ti nzɔ̃ni ti dungɔ na ge ge ge mɛndó Davidi zia hɛ̃ Zadoke nɛ? (Nzembo 138:3)

6 Nganga nzapa Zadoke mandandó dungɔ na ge ge ge ka wa? Lo ndo dundó ndoni kɔi na azi mɛ na ngunu nga na ge ge ge. Ta kitɛ da ma ya, lo luandó nzɔ̃ kpale na landangɔ se lɛlo tɛ la. Ndakisa tɛ Davidi mɛndó “tambwisa asoda ti Izraɛlɛ” na ge ge ge lindó ya, aya Izraɛlɛ zu yendó ti kpãngɔ lo gbia. (1 Nt. 11:1, 2) Davidi ndo kpãndó bɛ lo ngoi zu ka tɛ Yehova ya, lo za ni ti nɛngɔ ya, ni nwɔ awa kula tɛ lo. (Nz. 28:7; di Nzembo 138:3.) Zadoke landa ngandó se lɛlo tɛ azi mɛndɛ̃ so gunda lo ngama Yehoyada ná nyi lo Benaya nga na agbia ti ndasewa mɛndɛ̃ 22 mɛndó ala hɛ̃ ti la hɛ̃ Davidi. (1 Nt. 11:22-25; 12:26-28) Akɔli niko zu mundó ekateli ti kpãngɔ Davidi gbia tɛ la nga ti batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo.

7. (a) Ase lɛlo ti nzɔ̃ni mɛ aba dungɔ na ge ge ge mɛ ndɛ ayɔ ya e landa ni nɛ? (b) Wangɔ mɛ mɔ lua na ndo pandɛ tɛ nyita Nsilu mɛ atɛnɛ tɛnɛ tɛ lo kaya video nɛ?

7 E na luangɔ ge ge ge nga na ngunu se e ndo landa se lɛlo tɛ azi mɛndó ahɛ̃ ti la na ge ge ge zu ti nɛngɔ ya, ala za agbia mɛndó Yehova pɔna ala. Gbia tɛ e Yezo kɛ̃ndó na bɛ lo kɔi mbamba zu mɛndó akpa nda li lo ti nɛngɔ ya, lo li na ya kpale ti politikɛ ti gigi tɛ Satana. (Mat. 4:8-11; Yn. 6:14, 15) Lo ndo kpãndó bɛ lo ngoi zu ka ndo Yehova ya, lo na luangɔ ngunu. Ndɛ lo mɛ ko, e nga na anzɔ̃ se lɛlo tɛ apalanga kɔli mɛ ala ndo kɛ̃ nga yɔrɔngɔ tɛrɛ la na ya kpale ti politikɛ. Ta mɔ lengbi ti bangɔ ambanga akpale mɛndɛ̃ kaya jw.org ma? a

ZA AYATA MƆ

8. Na ngoi mɛ wa la ayɔ ya abiazi fa ge ge ge ti zangɔ na ayata kɔli ná ayata wali wa?

8 Azi tɛ Yehova ndo ye zangɔ azi mɛndɛ̃. (2 Kɔr. 8:4) Kanda na ngoi mɛndɛ̃ ando yɔ ya, mɔ du na ge ge ge ti lingɔ ni. Na ndakisa, ngoi mɛ to ndo ti kaya kɔdɔrɔ ko, abiazi ndo hũ ya, ayata kɔli ná ayata wali na gwɛ̃ ya awamba bɛ la. Ni la, ala ndo bata ala na ya nyingɔ nga na ya mi. Abiazi ndo ye ayata kɔli ná ayata wali, wa ala ndo li zu ti batangɔ ala na ya kpengba kpale. (Yn. 15:12, 13) Na lingɔ ngaso ala ndo landa se lɛlo ti ge ge ge tɛ Zadoke.

9. Ngama se mɛ mbeti ti 2 Samwele 15:27-29 tɛnɛ na ni, ye mɛndó Davidi yɔ ka ti Zadoke ya lo li nɛ? (Ba nga limɔ.)

9 Dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Davidi ndó na ya kpengba kpale. Nyi lo Abisalome ndo lindó zu ti nɛngɔ ya, ni gbula lo-lengɔ gbia tɛ lo. (2 Sam. 15:12, 13) Ayɔndó ya Davidi si ka Yeruzalɛmɛ mbala kɔi, lo ilindó awakwa tɛ lo wa lo tɛnɛ hɛ̃ la ya: “ĩ longa ndozu wa e kpɛ to ti nɛngɔ ya, ta Abisalome lua e ma!” Na ngoi mɛ awa kwa so lége ko, Davidi hũndó nzɔ̃ni ya, ale ambanga azi ngbã ka Yeruzalɛmɛ ti nɛngɔ ya, ala hĩnga ye mɛ Abisalome ye lingɔ wa ala kambisa nga ni hɛ̃ ni! (2 Sam. 15:14) Ni la, lo dirindó na Zadoke ná anganga nzapa mɛndɛ̃ ti nɛngɔ ya, ala ndo pa hɛ̃ ni akpale zu mɛ ndo hɔ kai. (Di 2 Samwele 15:27-29.) Ayɔndó ya, ala li ni na kpengba lɛ zu. Ye mɛndó Davidi yɔ ka tɛ anganga nzapa niko alengbindó ti kpãngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la na ya kaka bere na ya kwá. Se Abisalome mɛ wa kota bɛ, wa gɛ̃ngɔ kula nga wa kongɔ nyɔ ndia hĩngandó ya, Zadoke ná anganga nzapa mɛndɛ̃ ndo ba kpale tɛ ni, wa ala ndo kambisa nga ni hɛ̃ Davidi ko, lo lengbindó ti lingɔ ala siɔni nvɛ̃ni!

Davidi hɛ̃ndó Zadoke kwa kɔi mɛndó lengbi ti kpãngɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo na ya kaka (Ba paragrafɛ ti 9)


10. Zadoke ná azi tɛ lo batandó Davidi ngasia?

10 Davidi lindó ebongiseli kɔi mɛ kaya ni lo hɛ̃ndó Zadoke ná Hushai mɛ kwa Davidi mɛndɛ̃ ti mbilimbili kumba ya, ala li ni. (2 Sam. 15:32-37) Na landangɔ ebongiseli niko, Hushai tindó zo ti bɛ Abisalome, wa lo fandó na Abisalome se mɛ lo lengbi ti tiringɔ to na Davidi. Na gesi, Hushai kambisandó kpale zu mɛ Abisalome ye lingɔ ni hɛ̃ Zadoke ná Abiatare. Ni hɛ̃ndó Davidi ngoi ti nɛngɔ ya, lo lɛkɛ tɛrɛ lo. (2 Sam. 17:8-16) Akɔli niko sɛ lindó ya, Davidi hĩnga aye zu mɛ Abisalome ye lingɔ. (2 Sam. 17:17) Na lége ti lisalisi tɛ Yehova ko, Zadoke ná anganga nzapa mɛndɛ̃ lindó kwa ti kpengbani ti batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Davidi.​—2 Sam. 17:21, 22.

11. Ngasia la elengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ Zadoke ti dungɔ na ge ge ge na ngoi mɛ e ndo za ayata nɛ?

11 Se du ya, ayata mɔ ti ya bombi ahũnda mɔ ya, mɔ za ani na ngoi ti pɛnɔ, ngasia la mɔ lengbi ti fangɔ ge ge ge ngama se tɛ Zadoke nɛ? Ti (1) landa malako. Na ngoi ti kpengba kpale ko, adu gbondoni ya, ĩ du na mangbi ka popo tɛ ĩ, ĩ salela nga malako mɛ ndo lo ka Béthel ti kɔdɔrɔ tɛ ĩ. (Aeb. 13:17) Abiazi ndo lua ngoi zu amalako mɛ alengbi ti zangɔ ala ti nɛngɔ ya, ala lɛkɛ na kpale na ngoi mɛ kpengba kpale si. (1 Kɔr. 14:33, 40) Ti (2) du na ge ge ge wa du nga na kpengba lɛ. (Mas. 22:3) Fa ya mɔ na bingangɔ li ti nzɔ̃ni, mu nga ekateli mɛ mɔ hĩnga ndani nzɔ̃ni. Ti (3) kpã bɛ mɔ na ndo Yehova. Hĩnga ya, Yehova ndo kpã bɛ lo na ndo mɔ nga na ndo anzɔ̃ kpale tɛ ayata ti ya bombi. Lo lengbi ti zangɔ mɔ ti nɛngɔ ya, mɔ za ayata ti ya bombi.

12-13. Wangɔ mɛ e lua na ndo se lɛlo tɛ Victor ná Vitalii nɛ? (Ba nga limɔ.)

12 E mu ndakisa tɛ Victor na Vitalii, ayata sɛ ti nyingɔ mɛndó amu ngoi tɛ la ti kangbingɔ tɛ ná ngu ka Ukraine. Victor tɛnɛ ya: “E gindó tɛ ti tɛngɔ ka ndo zu. Ngoi gba atawa ndo kpalendó so gunda e. Nyita kɔli kɔi hɛ̃ndó tisa ti tɛ mɛ ndo lo ka magazin tɛ lo mɛndó aza ayata ya, ala lua tɛ ti tɛngɔ na ya ngoi niko. Na ngoi mɛndó e ndo kpã kumba tɛ e kaya kamiɔ̃ ko, bɔ̃mbe kɔi kpale na 20 mɛtrɛ so gunda e. Na ya bi niko zu mbi lindó sambela hɛ̃ Yehova ya, lo hɛ̃ mbi ge ge ge mɛ mbi na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya mbi za ayata.”

13 Nyita Vitalii tɛnɛ ya: “E na gwɛ̃ ti dungɔ na ge ge ge gba”, “vuayajɛ tɛ mbi ti uzu alindó ngoi 12, wa mbi lindó sambela hɛ̃ Yehova na ya ngoi niko zu.” Vitalii ndó na ge ge ge wa lo ngandó na kpengba lɛ. Lo di tɛnɛ ya: “Mbi ngbãndó lá kwɛ yɔngɔ ka ti Yehova ndara ná zungɔ na tɛrɛ. Mbi ngbã bondó nɔngɔ nɔ na lége mɛ agbia aye ni. Se lɛlo tɛ ayata kɔli ná ayata wali mɛndó ndo le kwa ndoni kɔi, li ndo ya, loyengɔ tɛ mbi ti kpengbani. Ala hãnandó aye ti siɔni ka lége, ala hɛ̃ndó e tɛ ti tɛngɔ, wa ye ti gbondoni du ya, ala hɛ̃ ngandó e ndo ti langɔ na ni.”

Na ya ngoi ti siɔni ko, du na ge ge ge nga na kpengba lɛ na ngoi mɛ mɔ ndo za ayata (Ba paragrafɛ ti 12-13)


NGBÃ MBILIMBILI NA MBANGE TƐ YEHOVA

14. Ngasia la elengbi ti mangɔ sɔngɔ bɛ na ngoi mɛ zo mɛ e ndo ye lo kɛ̃ vɔrɔngɔ Yehova nɛ?

14 Kɔi ti akpengba kpale mɛ lengbi ti nzɛ̃ngɔ na e adu ngoi mɛ zo kɔi ti ndasewa tɛ e bere kwa e kɔi zia vɔrɔngɔ Yehova. (Nz. 78:40; Mas. 24:10) Se mɔ du na mangbi ti kpengbani na zo kɔi ko, ta mɔ na yengɔ ya, pɛnɔ si na lo ma. Se du ya, mɔ ndo tengbi na akpale ti pɛnɔ ko, se lɛlo ti mbilimbili tɛ Zadoke alengbi ti hɛ̃ngɔ mɔ ngunu.

15. Nda mɛndó Zadoke na gwɛ̃ ti dungɔ na ge ge ge ti nɛngɔ ya lo ngbã mbilimbili na mbange tɛ Yehova nɛ? (1 Bakonzi 1:5-8)

15 Zadoke ngbãndó mbilimbili na mbage tɛ Yehova abɛse du ya, fɔ̃ lo Abiatare kɛ̃ndó ngbãngɔ mbilimbili. Kpale niko lindó tɛrɛ lo na nda lo-lengɔ gbia tɛ Davidi. Na ngoi mɛndó tɛrɛ Davidi sɔ kpengbani wa lo dɛ ngandó dã ti kpingɔ ko, nyi lo Adoniya gindó mungɔ lo-lengɔ gbia mɛndó Yehova ko kapa ti hɛ̃ngɔ ni hɛ̃ Salomo. (1 Nt. 22:9, 10) Abiatare pɔnandó dungɔ ka mbange tɛ Adoniya. (Di 1 Bakonzi 1:5-8.) Na lingɔ ngaso ta Abiatare zanga bondó mbilimbili ka tɛ Davidi ma, kanda lo zanga ngandó mbilimbili na mbange tɛ Yehova! Da bɛ mɔ na sɔngɔ bɛ mɛndó Zadoke ma na ngoi mɛndó lo ma na tɛnɛ niko. Na ya bulu 40 Abiatare ná Zadoke lendó kwa na mangbi ngama anganga nzapa. (2 Sam. 8:17) Ala yɔndó “sanduku tɛ bɛta Nzapa” ndoni kɔi. (2 Sam. 15:29) Na ebandeli, akɔli niko sɛ hɛ̃ndó ti la na ndo lo-lengɔ gbia tɛ Davidi nga na ndo akpale mɛndɛ̃.​—2 Sam. 19:11-14.

16. Ye mɛndó ngoi mɛndɛ̃ aza Zadoke ya, lo ngbã mbilimbili nɛ?

16 Zadoke ngbãndó mbilimbili na mbange tɛ Yehova abɛse du ya, ta Abiatare ngbãndó mbilimbili ma. Wa ta Davidi dɛndó kitɛ na lo ti mbilimbili tɛ Zadoke ma. Na ngoi mɛ ala hĩnga mɔkanɔ tɛ Adoniya ko, Davidi gindó Zadoke, Nathan ná Benaya ya, ala hĩni Salomo na kpɔ̃ ti nɛngɔ ya lo ti gbia. (1 Ba. 1:32-34) Dungɔ ndoni kɔi na azi ti mbilimbili tɛ Yehova ngama Nathan ná akwa gbia Davidi mɛndɛ̃ ko, Zadoke luandó awangɔ gba mɛ awamba bɛ lo. (1 Ba. 1:38, 39) Na ngoi mɛndó Salomo ti gbia ko, lo “hɛ̃ndó Zadoke akumba mɛndó Abiatare ndo li.”​—1 Ba. 2:35.

17. Se du ya, fɔ̃ mɔ kɔi kɛ̃ vɔrɔngɔ Yehova ngasia la se lɛlo tɛ Zadoke lengbi ti zangɔ mɔ nɛ?

17 Ngasia la mɔ lengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ Zadoke nɛ? Se du ya zo kɔi mɛ mɔ ndo ye lo, apɔna tɛ lo ziangɔ Yehova ko, fa na lo yangondo ya mɔ pɔna tɛ mɔ ngbãngɔ mbilimbili na mbange tɛ Yehova. (Yos. 24:15) Yehova na hɛ̃ngɔ mɔ ngunu nga na ge ge ge mɛ mɔ na gwɛ̃ ni. Hɛ̃ tɛrɛ mɔ hɛ̃ lo na ya sambela wa ngbã nga dã na ayata mɛ ndo vɔrɔ lo na mbilimbili. Yehova ndo sepala na mbilimbili tɛ mɔ wa lo nga na hɛ̃ngɔ mɔ mbana gɛrɛ na lo ni.​—2 Sam. 22:26.

18. Wangɔ mɛ mɔ lua na ndo kpale mɛndó asi na ndo nyita Marco ná Sidse nɛ?

18 E ba ndakisa tɛ nyita Marco ná ya lo Sidse mɛndó ayati la sɛ mɛ ati akangba azia vɔrɔngɔ Yehova. Marco tɛnɛ ya: “Bandangɔndó e dũ ayati e ko, e ndo ye la gba. E ndo lindó zu ti nɛngɔ ya, e bata ala. Wa na olo mɛ ko, ala kɛ̃ vɔrɔngɔ Yehova ando gia bɛ e gba.” Lo di tɛnɛ ya: “Yehova zandó e ya, e gbe bɛ e. Lo ndo lindó zu ya, na ngoi mɛ mbi nzɛ̃ ko, ya mbi ndo du kpengbani, na ngoi mɛ lo nzɛ̃ ko, mbi ndo du kpengbani.” Sidse tɛnɛ ya: “Se ta Yehova hɛ̃ndó e ngunu tɛ lo ma ko, ta elengbindó ti ngbãngɔ kpengbani ma. Mbi ndo tirindó to na dangɔ bɛ tɛ mbi, mbi ndo hũndó ya, adu fotɛ tɛ mbi, ni la mbi tɛnɛndó hɛ̃ Yehova se mɛ mbi ndo ma na tɛrɛ mbi. Na pɛ ndunu ngoi nyita wali kɔi mɛ alindó abulu gba, ta mbi na lo e dɛ hũngbi ma gandó ti bangɔ mbi, lo kpãndó ti lo na ndo pambu ti mbi, lo bandó mbi na ya ngba lɛ mbi wa lo pandó hɛ̃ mbi ya, ‘Sidse, kpale zu ko lo ti hɔngɔ ko, hĩnga ya, ta adu fotɛ tɛ mɔ ma!’ Na lége ti lisalisi tɛ Yehova ko, mbi batandó dengɔ bɛ tɛ mbi ti lengɔ na kwa tɛ lo.”

19. Ye mɛ mɔ mu ekateli ti lingɔ nɛ?

19 Yehova ye ya, zo zu ko ndo sambela ni lo du na ge ge ge ngama se tɛ Zadoke. (2 Tim. 1:7) Kanda ta lo ye ya, e kpã bɛ e na ndo ngunu tɛ e nvɛ̃ni ma. Lo ye ya e kpã bɛ e na ndo lo. Ni la, se mɔ tengbi na kpale mɛ na yɔngɔ ya mɔ fa ge ge ge ko, li sambela hɛ̃ Yehova. Ye na bɛ mɔ kɔi ya, lo na hɛ̃ngɔ mɔ ge ge ge ngama se mɛndó lo hɛ̃ Zadoke!​—1 Pet. 5:10.

BIA 126 Kɛngɛláká, tɛlɛmá ngwi, zalá makasi

a Ba kaya sitɛ jw.org video mɛ bɛli tɛnɛ ni tɛnɛ ya Bakristo ya solo basengeli kozala na mpiko​—Mpo bákɔta na makambo ya mokili te.”.