1. Na bangɔ Masese 1:20, 21 ye mɛ azi gba ndo li ndɛ na ndombali wangɔ ti ndara mɛ kaya Ngbangɔ nɛ?

 KAYA akɔdɔrɔ gba, e ndo hũ ngoi gba ayata kɔli ná ayata wali ndɔ lo so ndo mɛ azi ndo ɔ da gba, ala ndo du na dengɔ bɛ, wa ala ndo hɛ̃ nga azi mbeti ti dingɔ, e hĩnga ya mɔ lingandó ngaso. Se du ya, mɔ lingandó ni ko, ta kitɛ da ma ya, mɔ da bɛ mɔ na tɛnɛ ti yika yika mɛ kaya mbeti ti Masese, afa ya, ndara mɛ ndo dɛ bo lá kwɛ kɔngɔ na ndo mɛ azi da gba ti nɛngɔ ya, azi ma tɛnɛ ni. (Di Masese 1:20, 21.) Ngbangɔ ná ambeti tɛ e mɛ ndo kambisa tɛnɛ ti ya Ngbangɔ na “ndara ti mbilimbili.”​—Afa ndara tɛ Yehova. Ni du ndara mɛ azi na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, ala lua dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka. Endo du na dengɔ bɛ na ngoi mɛ azi ndo sepela mungɔ ambeti tɛ e mɛ ndo kambisa atɛnɛ ti ya Ngbangɔ. Kanda ta azi zu la ndo ye ma. Ta ambanga azi ndo sepala mandangɔ tɛnɛ mɛ Ngbangɔ ndo ha ma. Ambagani ndo he e, wa ala ndo kanisa ya, Ngbangɔ du mbeti ti gã. Ambangani ndo kɛ̃ tɛnɛ ti ya Ngbangɔ na omɛ aba seliye tɛ azi, ala ndo tɛnɛ ya, azi mɛ ndo tɔndɔ tɛnɛ ti ya Ngbangɔ ko, ala du awa kakulu lo, wa ala ndo Sambisa nga azi mɛndɛ̃. Abɛse ngaso ko, Yehova ngbã bo lá kwɛ hɛ̃ngɔ ndara tɛ lo ti mbilimbili na azi zu. Ngasia?

2. Elengbi ti luangɔ ndara ti mbilimbili na olo ka wa, wa ye mɛ azi gba ndo pɔna lingɔ nɛ?

² Yehova ndo salela Ngbangɔ mɛ adu tɛnɛ tɛ lo ti hɛ̃ngɔ azi ndara ti mbilimbili. ni la azi zu alengbi ti dungɔ na Ngbangɔ. Wa na omɛ aba ambeti tɛ e mɛ ndo kambisa tɛnɛ ti ya Ngbangɔ mɛ?  Na lisalisi tɛ Yehova ko, mbeti ni ndo si na ayanga ɔngɔ 1 000. Azi mɛ ndo di, ndo ma, wa ala ndo kpã nga tɛnɛ mɛ ala manda na kwa ko, ala ndo lua nga anzɔ̃ kpale ni. Kanda ta azi gba ndo ye mangɔ ndara ti mbilimbili ma. Ngoi mɛ ala ndo mu ekateli ko, ala ndo li ni na bangɔ dangɔ bɛ tɛ la nvɛ̃ni bere dangɔ bɛ tɛ afɔ̃ la azi. Ngoi mɛndɛ̃ ala ndo kɛ̃ tɛrɛ e na lo mɛ ya, e ndo tɔndɔ ndia ti tɛnɛ mɛ Ngbangɔ ndo tɛnɛ. Tɛnɛ mɛ na kambisangɔ nda mɛ azi ndo li ngaso. Ni la, zia e tɛnɛ tɛnɛ na olo na ndo se mɛ elengbi ti luangɔ na ndara mɛ alo ka tɛ Yehova.

3. Ye mɛ ayɔ ya, e li ti nɛngɔ ya, e ti awa ndara ti mbilimbi nɛ?

³ Ndara lengbi ti dungɔ likoki ti lingɔ kwa mɛ e hĩnga ni nzɔ̃ni ti nɛngɔ ya, e mu ekateli ti nzɔ̃ni. Kanda ta ndara ti mbilimbili ngbã bo ndo ko ma. Ni la, Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Tɔndɔngɔ Yehova adu ebandeli ti ndara, wa hĩngangɔ Zo mɛ Santo la, adu kɔdɛ.” (Mas. 9:10) Se e ye mungɔ ekateli ti ngbondoni kɔi ngaso ko, elengbi ti landangɔ dangɔ bɛ tɛ Yehova afa, “kɔdɛ tɛ Zo mɛ Santo. Elengbi ti lingɔ ni se du ya, e ndo di Ngbangɔ ná ambeti tɛ e mɛ ndo kambisa tɛnɛ ti ya Ngbangɔ. Ngoi mɛ e ndo li ngaso ko, e ndo fa ya, e na ndara ti mbilimbili.​—Mas. 2:5-7.

4. Nda mɛ ndara ti mbilimbili lengbi bo ti longɔ ka tɛ Yehova nɛ?

⁴ Ndara ti mbilimbili alengbi ti longɔ bo ka tɛ Yehova. (Roma 16:27) Nda mɛ e tɛnɛ ya, ndara ndo lo ka tɛ Yehova nɛ? Ti uzu na lo mɛ ya, lo wa lingɔ aye ko, lo hĩnga aye zu mɛ lo li. (Nz. 104:24) Ti sɛ, aye zu mɛ Yehova li ndo fa ya, lo du wa ndara. (Roma 11:33) Ti taa, azi zu ko la, ndo salela wangɔ ti ndara tɛ Yehova ko, ala ndo lua anzɔ̃ kpale. (Mas. 2:10-12) Se e ye luangɔ ndara ti mbilmbili ko, elengbi ti yengɔ akpale ti ngbondoni ko zu taa, wa e zia nga ni tambwisa e na ngoi mɛ e ye mungɔ ekateli bere lingɔ kpale kɔi ngaso mɛ.

5. Na ngoi mɛ azi kɛ̃ ya, ta ndara ti mbilimbili ndo lo ka tɛ Yehova ma, kpale mɛ ni si na ni nɛ?

⁵ Azi gba mɛ e ndo tengbi na la kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ ko, ala ndo ye ya, aye mɛ ala ndo hũ so ya gigi mɛ adu bɛta kpale, kanda ta ala ndo tɛnɛ ya Wa lingɔ ni da ma, ni si na bɛ lo. Ambangani mɛ e na la e ndo tengbi ka kwa ti fangɔ tɛnɛ ndo pa hɛ̃ e ya, ala ndo ye ya, Nzapa da, kanda ala ndo tɛnɛ ya, Ngbangɔ adu ye ti gã, wa ala ndo pɔna lingɔ ye na se mɛ bɛ a ye. Nzɔ̃ kpale mɛ ni hɛ̃ nɛ? Gigi du ndo ti nzɔ̃ni na lo mɛ ya, azi ndo kpã bɛ la na ndo ndara tɛ la nvɛ̃ni na se lɛ kpãngɔ bɛ la na ndo ndara tɛ Nzapa? Ala lua dengɔ bɛ bere nzɔ̃ dangɔ bɛ ti mbilimbili na lo ti bi mɛ na gangɔ? Kpale mɛ e ndo hũ so gunda e ndo to e ya, e ye tɛnɛ ti mbilimbili mɛ: “Ta ndara, bingangɔ li, na wangɔ da ma, ni du temelangɔ Yehova.” (Mas. 21:30) Ni ndo sa ngunu bɛ e ya, e ngbã bo lá kwɛ hũndangɔ Yehova ya, lo hɛ̃ e ndara tɛ lo ti mbilimbili! Kanda kpale ti vundu du ya, ta azi gba ndo li ngaso ma. Na lo nɛ?

6. Na bangɔ Masese 1:22-25, azi mɛ ta ala ndo ye mangɔ legɔ̃ ti ndara ti mbilimbili ma na?

⁶ Ta azi gba ndo ye mangɔ ndara ti mbilimbili mɛ “Ndo dɛ kɔngɔ kpengbani ka lége ma.” Na bangɔ Ngbangɔ, ni na linɔ tɛ azi taa mɛ ala kɛ̃ dungɔ na ndara, afa ya: “azi mɛ azanga kɔdɛ,” “azi mɛ ndo he azi na ngia,” nga na “abubulu.” (Di Masese 1:22-25.) Zia e ba aseliye mɛ ndo li ya, azi niko akɛ̃ ndara mɛ ndo lo ka tɛ Nzapa nga na ndenge mɛ elengbi ti kɛ̃ngɔ seliye tɛ azi niko.

7. Nda mɛ azi mɛndɛ̃ ndo pɔna ngbãngɔ bo “azi mɛ azanga kɔdɛ” nɛ?

⁷ Azi mɛ “azanga kɔdɛ” adu azi mɛ ndo kɛ̃  kpale zu mɛ ala ma, wa ni du woni ti nɛngɔ ya ahanda la. (Mas. 14:15) Ngoi zu e ndo tengbi na azi ti ngaso kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Na ndakisa kanisa amiliɔ̃ tɛ azi mɛ agbia ti asambela ná azi ti politikɛ ndo handa la. Ambanga ni ndo ma sɔngɔ bɛ gba na ngoi mɛ ala ndo hĩnga ya, agbi a ti sambela niko ndo handa ni. Kanda, azi mɛ mbeti ti Masese 1:22 atɛnɛ tɛnɛ tɛ la ko, ala ndo pɔna bo ngbãngɔ azi mɛ zanga kɔdɛ, na lo mɛ ya, ala ye tɛ la dungɔ ngaso. (Yir. 5:31) Ala ndo li ye mɛ bɛ ala ye, wa ta la ndo ye mandangɔ tɛnɛ mɛ Ngbangɔ ndo tɛnɛ, bere tɔndɔngɔ ndia ni ma. Azi gba ndo ma tɛrɛ la mabere wali kɔi mɛ ahɛ̃ndó tɛrɛ lo gba na lo ti asambela ka kɔdɔrɔ ti Québec mɛ ka Canada, mɛndó atɛnɛ hɛ̃ atɛmwɛ tɛ Yehova mɛndó aga so bangɔ lo kaya da tɛ lo ya “Se du ya, Sango ndo handa e ko, adu siɔ kpale tɛ lo nvɛ̃ni, kanda ta tɛ e ma!” Ta kitɛ dama ya, ta e ndo ye landangɔ azi mɛ ndo ye bo tɛ la ngbãngɔ bo azi mɛ azanga kɔdɛ ma!​—Mas. 1:32; 27:12.

8. Ye mɛ lengbi ti zangɔ e ya, e ti na ndara nɛ?

⁸ Ngbangɔ ndo sa ngunu bɛ e ya, ta e ngbã bo azi mɛ azanga kɔdɛ ma, kanda “ale [e binga li e] nga ma se tɛ akangba.” (1 Kɔr. 14:20) E ndo ti na ndara ti mbilimbili na ngoi mɛ e ndo salela andia ti ya Ngbangɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Yɛkɛ yɛkɛ e ndo e hũ ndenge mɛ ndia niko lengbi ti zangɔ e ti nɛngɔ ya, e kpɛ akpengba kpale wa e mu ekateli ti nzɔ̃ni. Aɔ nzɔ̃ni ya, e binga li e na ndo ekateli mɛ e ye mungɔ. Se du ya, e ndo manda Ngbangɔ bere e ndo gwe bombi aɔ ndɛ ngoi gba ko, elengbi ti hũndangɔ tɛrɛ e na ndo ya, nda mɛ ta e dɛ e hɛ̃ tɛrɛ e hɛ̃ Yehova wa e mu nga batisimɔ ma nɛ. Se du ya, e mu batisimɔ wɛ ko, e ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, e ti na makoki ti pangɔ nzɔ̃ pa, nga na hangɔ ni? E kateli mɛ e ndo mu ndo fa ya, e ndo zia ya ndia ti ya Ngbangɔ atambwisa e? E ndo fa seliye tɛ awakristo na ya mangbi tɛ e ná afɔ̃ e? Se ayɔ ya, e gbinyangbi ko, elengbi ti kpãngɔ likebi tɛ e na ndo tɛnɛ tɛ Yehova mɛ ‘ndo li ya, azi mɛ zanga kɔdɛ ati awa ndara.’​—Nz. 19:7.

9. Ngasia la “awa hengɔ azi” ndo fa ya, ala kɛ̃ ndara tɛ Nzapa nɛ?

⁹ Linɔ ti sɛ tɛ azi mɛ ta la ndo ye ndara mɛ ndo lo ka tɛ Nzapa ma adu “awa hengɔ azi.” Ngoi mɛndɛ̃ e ndo tengbi na azi ti ngaso kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Ala ndo gbɛ̃ ndima tɛ e. (Nz. 123:4) Ngbangɔ piandó kambisa ya, na ngoi ti ndani ko, awa hengɔ azi na dungɔ gba (2 Pet. 3:3, 4) Nga ma se tɛ awanda tɛ ayati Lota mɛ zo ti mbilimbili ko, ndɛ lo mɛ ko, ta azi gba ndo kpã likebi tɛ la na ndo tɛnɛ tɛ Nzapa ma. (Eb. 19:14) Azi gba ndo he azi mɛ ndo kpã ndia tɛ Nzapa na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la. Awa hengɔ niko, “ndo li aye bo na lo ti kokisangɔ gwɛ̃ ti tɛrɛ la so gbɛ̃ngɔ ili Nzapa.” (Yudɛ 7, 17, 18) Ndenge mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ awa hengɔ niko, ni lengbi nvɛ̃ni na kpale mɛ awa kongɔ nyɔ ndia ná azi mɛndɛ̃ mɛ akɛ̃ tɛnɛ tɛ Yehova ndo li!

10. Na bangɔ Nzembo 1:1, Ngasia la, elengbi ti dungɔ na kpengba lɛ ya, ta awa hengɔ niko handa e ma nɛ?

¹⁰ Ngasia la, elengbi ti dungɔ na kpengba lɛ ya, ta awa hengɔ niko handa e ma nɛ? Lége kɔi mɛ elengbi ti lingɔ na ni adu ya, e kɛ̃ dungɔ akwa azi mɛ amɛsɛnɛ demangɔ tɛrɛ la na ya akpale zu. (Di Nzembo 1:1.) Afa ya, ta e ma bere e di kpale zu mɛ aba awa kongɔ nyɔ ndia ma. Se ta e du na kpengba lɛ ma ko, e na bandangɔ tingɔ na bingangɔ li ti siɔni, wa e nga na bandangɔ temelangɔ Yehova, nga na malako mɛ e ndo lua na lége ti linɔ tɛ lo. Ti nɛngɔ ya, e kɛ̃ dangɔ bɛ ti ngaso ko, elengbi ti hũndangɔ tɛrɛ e na ndo mɛ: ‘Mbi mɛsɛnɛ tɛnɛngɔ siɔni na ngoi mɛ e ndo lua malako ti fãnani bere ndenge ti fãnani mɛ akambisa na tɛnɛ kɔi ngaso? Mbi ndo gi siɔ kpale tɛ azi mɛ  ndo tambwisa e?’ Se e li iɔ e zia aseliye niko ko, bɛ Yehova na dengɔ na lo tɛ e.​—Mas. 3:34, 35.

11. “Abubulu” ndo ba ndia tɛ Nzapa mɛ aba nzɔ̃ni ná siɔni ngasia?

¹¹ Linɔ ti taa tɛ azi mɛ ta la ndo ye ndara mɛ ndo lo ka tɛ Nzapa ma adu tɛ “abubulu.” Ala du abubulu na lo mɛ ya, ala ndo kɛ̃ dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ amangbi na ndia tɛ Nzapa mɛ aba nzɔ̃ni ná siɔni. Ala ndo li ye mɛ ala nvɛ̃ni hũ nzɔ̃ni. (Mas. 12:15) Azi niko ndo kɛ̃ Yehova mɛ wa hɛ̃ngɔ ndara. (Nz. 53:1) Ngoi mɛ e ndo tengbi na la ka kwa ti fangɔ tɛnɛ ko, ala ndo du na kanda, wa ala ndo kɛ̃ nga tɛrɛ e na lo mɛ ya, e ndo tɔndɔ ndia tɛ Nzapa mɛ kaya Ngbangɔ. Kanda ta la lengbi ti hɛ̃ngɔ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni ma. Ni la Ngbangɔ tɛnɛ ya: “ka tɛ zo mɛ bubulu ko, ndara ti mbilimbili ka ndozu madãma, ta lo nga na tɛnɛ ti tɛnɛngɔ ma.” (Mas. 24:7) Ta abubulu na wangɔ ti ndara kɔi mɛ ala lengbi ti hɛ̃ngɔ ma. Ni la, Yehova ayɔ ka ti e ya “e du yɔngɔrɔni na abubulu”!​—Mas. 14:7.

12. Ye mɛ na zangɔ e ti nɛngɔ ya ta e li ye mabere tɛ bubulu ma nɛ?

¹² Ta e mabere azi mɛ ndo kɛ̃ ndia tɛ Nzapa ma, kanda e ndo ye Nzapa e ndo ye nga ndia tɛ lo mɛ aba nzɔ̃ni na siɔni. Elengbi ti yengɔ ndia niko fãni mɛndɛ̃ gba se du ya, e binga li e na ndo nzɔ̃ le mɛ tɔndɔngɔ ndia ni ndo dũ. Ba pɛnɔ ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ mɛ ndo si na azi mɛ ndo kɛ̃ wangɔ ti ndara mɛ ndo lo ka tɛ Yehova na bubulu zu. Wa ba dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni mɛ mɔ na ni na lo mɛ ya, mɔ ndo tɔndɔ ndia tɛ Nzapa.​—Nz. 32:8, 10.

13. Yehova ndo gbɔ̃ azi na ngunu ti nɛngɔ ya, ala tɔndɔ ndia tɛ lo mɛ asi na ndara?

¹³ Yehova hɛ̃ azi zu likoki ti dungɔ na ndara tɛ lo, kanda ta lo ndo gbɔ̃ azi na ngunu ti nɛngɔ ya, ala ye ni ma. Kanda lo ndo fa ye mɛ ndo si na azi na ngoi mɛ ala ndo kɛ̃ mangɔ ndara tɛ lo. (Mas. 1:29-32) Azi mɛ ndo kɛ̃ tɔndɔngɔ Yehova ko, “ala na kɔngɔ le ti kɛkɛ tɛ la” yekɛ yɛkɛ, ta se ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la na hɛ̃ngɔ ala ye ti nzɔ̃ni ma, kanda bo vundu, pɛnɔ, wa na gesi Yehova na kpɔngɔ ala. Kanda azi ko la ndo ma wangɔ ti ndara mɛ Yehova ndo hɛ̃ ala, ndo kpã nga ni na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ko, Yehova ko kapa ya, “zo kola ndo ma mbi ko, lo na dungɔ na siriri, ta lo na mangɔ mbɛtɔ ti pɛnɔ ma.”​—Mas. 1:33.

14-15. Wangɔ mɛ e lua kaya Masese 4:23 nɛ?

¹⁴ Se e kpã wangɔ ti ndara tɛ Yehova na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e ko, e na luangɔ anzɔ̃ kpale ngoi zu. Nga ma se mɛ e lo ti hũngɔ na ni, lo kpã ni na lo tɛ azi zu. Na ndakisa, kaya mbeti ti Masese, lo ndo hɛ̃ e awangɔ gba mɛ alengbi ti lingɔ ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e di ti fãni mɛndɛ̃ nzɔ̃ni, se du ya, e kpã ni na kwa. Zia e ba ase lɛlo siɔ ti wangɔ ti ndara niko.

¹⁵ Bata bɛ mɔ ti yika yika. Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Ɔngɔ aye zu mɛ elengbi ti batangɔ ni ko, bata  bɛ mɔ, na lo mɛ ya, ndo mɛ dungɔ lɛngɛ̃́ndo da la.” (Mas. 4:23) Ti nɛngɔ ya, e bata bɛ e ti yika yika ko, ayɔ ya, e tɛ aye ti nzɔ̃ni, e ndo li afizikɛ ngoi zu, wa e kɛ̃ nga seliye ti siɔni zu. Kwɛ kɔi se e ye batangɔ bɛ ti yika yika ko, elengbi nga ti mandangɔ tɛnɛ tɛ Nzapa ngoi zu, bongisa bombi, hɛ̃ngɔ nga gbinya na ngoi ti bombi. Elengbi nga ti lekisangɔ ngoi tɛ e gba na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ. Wa e du na kpengba lɛ na ndo akpale ti siɔni zu mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ bingangɔ li tɛ e, mabere, wele ti bí, nga na dungɔ na akwa ti siɔni.

16. Nda mɛ mbeti ti Masese 23:4, 5 alengbi ti zangɔ e ndɛ nɛ?

¹⁶ Sepela na aye mɛ mɔ na ni. Ngbangɔ hɛ̃ wangɔ mɛ: “Ta mɔ ho tɛrɛ mɔ so gingɔ bomɛngɔ ti gigi ma. . . . Ngoi mɛ mɔ ba ni ta mɔ na hũngɔ ni ma, ti biani ko, ni ndo ko kpangi mabere tɛ ngwalo, wa ni ndo hulu yɔngɔrɔni ka lɛ ndozu.” (Mas. 23:4, 5) Ngenza ná aye tɛ e ti mi alengbi ti wɛngɔ mbala kɔi. Kanda abɛse du awa ngenza bere awa yelɛ ko, ala ndo hũ pɛnɔ gba ti nɛngɔ ya, ala gi ngenza. Na lo ni la, ala ndo li akpale mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ ndima tɛ la, mangbi tɛ la, abɛse sãte tɛ la nga. (Mas. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Kanda ndara ndo za e ya, e du na bingangɔ li ti nzɔ̃ni na ndo ngenza. Bangɔ ngenza na ndenge ti ngaso ndo bata e ya, ta e du na bɛ ti ngenza ma, ni ndo za nga e ya, e sepala na aye mɛ e na ni, wa e du nga na dengɔ bɛ.​—Mos. 7:12.

17. Ngasia la elengbi ti dungɔ na “li mɛnga ti ndara”, mɛ kaya mbeti ti Masese 12:18 nɛ?

¹⁷ Binga li mɔ uzu tu mɔ tɛnɛngɔ tɛnɛ. Se ta e du na kpengba lɛ ma ko, tɛnɛ tɛ e lengbi ti singɔ na siɔ kpale. Ngbangɔ tɛnɛ ya: “Azi mɛndɛ̃ ndo tɛnɛ tɛnɛ zangangɔ ya, ala binga li la mabere ala ndo dɛlɛ azi na zabe, kanda tɛnɛ tɛ azi ti ndara adu yɔrɔ ti sarangɔ na azi.” (Mas. 12:18) E ndo bata siriri na ngoi mɛ e ndo kɛ̃ tɛnɛngɔ ili zo siɔni. (Mas. 20:19) Se e ye ya, tɛnɛ tɛ e awamba bɛ azi, wa ta afa bɛ la na kã ma ko, elengbi ti dingɔ nga na gbɔ̃ngɔ li e na ndo tɛnɛ tɛ Nzapa. (Luka 6:45) Se e gbɔ̃ li e na ndo tɛnɛ mɛ Ngbangɔ mɛ “Du nda ndara” ndo tɛnɛ ko, nyɔ e na dungɔ ye mɛ ndo wamba ndo sa nga ngunu bɛ azi mɛndɛ̃.​—Mas. 18:4.

18. Ngasia la, ndia mɛ kaya Masese 24:6 alengbi ti zangɔ e ya, e ti kpengbani kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ nɛ?

 ¹⁸ Landa malako tɛ mbɛ ti mbilimbili. Elengbi ti luangɔ ndia ti ngbondoni niko kaya Ngbangɔ: “Mɔ na tiringɔ to tɛ mɔ na likoki ti tambwisangɔ kpale wa se awa hɛ̃ngɔ wangɔ du gba ko kpale lengbi ti longangɔ.” (Mas. 24:6) E ba se mɛ ndia niko lengbi ti zangɔ e ya, e ti kpengbani na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ nga na hangɔ ni. Na se lɛ lingɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nga na hangɔ ni na ndenge tɛ e ko, e li kpengbani e landa wangɔ mɛ ahɛ̃ e. E ndo lua awangɔ ti ndara na lége ti bombi tɛ e nga na lége tɛ azi mɛ hĩnga lingɔ diskur bere hãngɔ tɛnɛ ti ya Ngbangɔ nzɔ̃ni. Hãngɔ ni zingɔ, linɔ tɛ Yehova ndo hɛ̃ e ambeti ná avidéo​—mɛ ni du ngbondoni ti zangɔ azi ya, ala gbɔ̃ nda tɛnɛ ti ya Ngbangɔ. Mɔ ndo salela ambeti ná avidéo niko nzɔ̃ni?

19. Ngoi mɛ Yehova ndo hɛ̃ e wangɔ ti ndara ko, mɔ ndo matɛrɛ mɔ ngasia? (Masese 3:13-18)

¹⁹ Di Masese 3:13-18. E ndo hɛ̃ Yehova sia kɔli na lo ti nzɔ̃ wangɔ mɛ lo ndo hɛ̃ e na lége ti tɛnɛ tɛ lo! Se ta dundó ya e lua ni ma ko, ale dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e adundó ngasia? Na ya tɛnɛ mɛ, e manda ambanga wangɔ ti nzɔ̃ni nga ti ndara kaya mbeti ti Masese, kanda Ngbangɔ si na awangɔ ti nzɔ̃ni mɛ alo ka tɛ Yehova. Zia ya, e mu ekateli mɛ na mangbi na ndara tɛ Nzapa. Ta dangɔ bɛ tɛ azi ti gigi na ndo ndara niko du ngbondoni ka lɛ e ma. E ye na bɛ e kɔi ya,“nzɔ̃ kpale na azi mɛ ndo bata [ndara] niko, ala na dungɔ na dengɔ bɛ.”