Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

Hũnda tɛ awa dingɔ mbeti

Hũnda tɛ awa dingɔ mbeti

Veranda ti tepelo mɛndó Salomo kĩ ndó na yɔngɔ ti ngasia?

Ando salelandó veranda niko uzu ti nɛngɔ ya, zo li ka ndo mɛ santo mɛndó ka tepelo. Na bangɔ Biblia​—Libongoli ya Mokili ya Sika mɛndó akangbi ni uzu ti 2023 ko, “veranda nikondó na yɔngɔ ti sese (longueur) ti 20 coudées, yɔngɔ nikondó kwɛ kɔi na kɔ̃nɔngɔ (largeur) ti da ni, wa yɔngɔ ti ndozu (hauteur) ti veranda ni dundó 120 coudées.” (2 Nt. 3:4) Ambanga awa gbinyangbingɔ Ngbangɔ tɛnɛ ya, veranda nikondó na yɔngɔ ti ndozu (hauteur) ti “120 coudées,” ni lengbi ti tingɔ 53 mɛtrɛ!

Kanda Biblia​—Libongoli ya Mokili ya Sika ti 2023 atɛnɛ na lo ti veranda ti tepelo tɛ Salomo ya: “Nindó na yɔngɔ ti ndozu (hauteur) ti 20 coudées,” bere na yɔngɔ ti 9 mɛtrɛ. a Zia e ba ambanga aye mɛ fa ya, kpale niko du biani.

Ta mbeti ti 1 Bakonzi 6:3 atɛnɛ tɛnɛ ti yɔngɔ ti ndozu (hauteur) ti veranda niko ma. Yirimia mɛ wa sungɔ vɛrse mɛ, atɛnɛ tɛnɛ ti yɔngɔ (longueur) ná ti nda (profondeur) veranda ni, kanda ta lo tɛnɛ tɛnɛ ti yɔngɔ ti ndozu (hauteur) ma. Kaya shapitrɛ mɛ alanda ko, lo kambisa ambanga aye mɛndɛ̃ ti kamwangɔ gba mɛndó kaya tepelo ni, na ndakisa ngu mɛ kaya basĩ, shario 10 nga na angbo sɛ ti kwivrɛ mɛndó so nyɔ veranda ni. (1 Ba. 7:15-37) Se adu biani ya, yɔngɔ (hauteur) ti veranda nikondó 50 mɛtrɛ wa ni yɔ ɔ beli tepelo ko, nda mɛndó ta Yirimia tɛnɛ tɛnɛ ni ma nɛ? Abɛse bulu ɔngɔ 100 na pɛni, azi ti istwarɛ ti Yuda sundó ya, ta yɔngɔ ti veranda niko aɔ tepelo mɛndó Salomo kĩ ma.

Azi ti bolukiluki dɛ ndó kitɛ na lo ti yɔngɔ (hauteur) ti murs ti tepelo niko ti 120 coudées. Na ngoi ti gã, ndia ti kĩngɔ da na tɛ̃nɛ ná briki ngama se mɛndó nyɔ da ti tepelo mɛ ka Ezipito da ko, ando bandandó kingɔ ni ge sese kotani wa ati yakere ka ndozu. Kanda tepelo tɛ Salomo akɛsɛnɛndó na ni. Azi mɛ hĩnga kwa ti kĩngɔ da nzɔ̃ni tɛnɛ ya, ta mur niko lengbindó ti ɔngɔ 6 coudées bere 2,7 mɛtrɛ ti kɔ̃nɔngɔ ma. Theodor Busink zo ti istwarɛ mɛ ndo ba kpale ti kĩngɔ da tɛnɛ ya: “Na bangɔ kɔ̃nɔngɔ ti mur ti nyɔ da ti tepelo ko, ta veranda lengbindó ti dungɔ na yɔngɔ (hauteur) ti 120 coudées ma.”

Ngoi mɛndɛ̃, awa sungɔ Ngbangɔ dirindó su mbeti ti 2 Ntango 3:4 siɔni. Abɛse avɛrse mɛndɛ̃ kaya manuscrits ti gã ndo tɛnɛ ya, ni na “120” coudées ko, ambanga manuscrits mɛndɛ̃ ti gã mɛndó na ndima gba mabere Codex ti Alexandrinus ti siɛklɛ ti kũ nga na Codex Ambrosianus ti siɛklɛ ti 6, ndo tɛnɛ tɛnɛ ti “20 coudées.” Nda mɛ awa sungɔ Ngbangɔ alengbindó ti sungɔ “120” coudées na ya yungɔ ndo nɛ? Na yanga ti Ebre ko, ando su tɛnɛ “100” ná “coudées” kwɛ kɔi. Ni du woni ya wa sungɔ Ngbangɔ su “100” na se lɛ sungɔ “coudées.”

Abɛse e ndo du na gwɛ̃ ti hĩngangɔ na seni kpale mɛ aba tepelo wa e fa nga na seni tepelo mɛndó Salomo kĩ ko, ye ti ngbondoni ka tɛ e du ya, e kpã lɛ e na ndo ye mɛ tepelo niko ndo fa, ni du kota tepelo ti nyingɔ. E hɛ̃ sia kɔli hɛ̃ Yehova na ndenge mɛ lo ili e awa vɔrɔngɔ lo zu ya, e vɔrɔ lo kaya tepelo tɛ lo!​—Aeb. 9:11-14; Suma 3:12; 7:9-17.

a Tɛnɛ ti gbɛnda pajɛ mɛ ndo kambisa “ambanga maniscrits ti gã mɛ adi ‘120’ nga na ambanga maniscrits ná awa diringɔ sungɔ ni mɛ adi ‘20 coudées.’”