Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

PANDƐ TI DUNGƆ LƐ NGƐ̃́

Awangɔ nga na aye ti dengɔ bɛ mɛ mbi lua na ya kwa tɛ Yehova

Awangɔ nga na aye ti dengɔ bɛ mɛ mbi lua na ya kwa tɛ Yehova

NGOI mɛndó mbi dɛ nyingambi ko, ngoi zu mɛndó mbi ndo hũ aviɔ̃ ndo ɔ ka lɛ ndozu ko, mbi ndo tindó na gwɛ̃ ti kpengbani ti lingɔ vuayajɛ gwengɔ ka kɔdɔrɔ mɛ yɔngɔrɔ ni. Kanda mbi ndo hũndó ya, ta ni lengbi ti lingɔ tɛrɛ lo ma.

Awa dũngɔ mbi aziandó kɔdɔrɔ ti Estonie na ngoi ti to ti sɛ ti lɛ gigi zu, wa ala dirindó ka Allemagne, kaindó lá adũ mbi. Nyi ngoi yakere na pɛ dũngɔ mbi ko, ala dirindó ka Canada. Da tɛ e ti uzu mɛndó ka Canada ko, nindó dã na Ottawa, adundó da kɔi ti yakere mɛ ali tɛrɛ ni na langi ti zuwa, ni ngandó ndo mɛ ando kã na akɔndɔ. E ndó awa yɛrɛ nvɛ̃ni, abɛse ngaso ko, e ndó na apala kɔndɔ ti nɛngɔ ya, e nyɔ na kafe na ndatu.

Lá kɔi, Atɛmwɛ tɛ Yehova adindó hɛ̃ mama tɛ mbi vɛrse ti Suma 21:3, 4. Ni gbɔ̃ndó bɛ lo, wa lo bandandó tongɔ to. Le ti mbilimbili abandandó maingɔ yɛkɛ yɛkɛ ka bɛ awa dũngɔ mbi, ta aningandó ma, ala mundó batisimɔ.

Ta awa dũngɔ mbi ahĩngandó tɛnɛngɔ Anglais na seni ma, abɛse ngaso ko, ta ala ndo mundó kpale ti nyingɔ na wele ma. Lá pɔsɔ zu, abɛse na pɛ lingɔ kwa kpengbani na bi kaya Izini ti Sudbury mɛ ka Ontario ko, tata tɛ e ndo mundó mbi, na mama tɛ e ná nyita mbi ti wali ya, e si kwa ti fangɔ tɛnɛ. Wa e ndo mandandó Linɔngi ti Sinzili ka ndasewa pɔsɔ zu. Mama ná Papa azandó mbi ya, mbi ye Yehova. Ni lindó ya, mbi hɛ̃ tɛrɛ mbi hɛ̃ Yehova, wa mbi mu batisimɔ na bulu ti 1956 na ngoi mɛndó mbi na bulu sui kɔi. Songo ti kpengbani mɛndó ala na ni na lo tɛ Yehova azandó mbi ya, mbi ngbã la kwɛ vɔrɔngɔ lo na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi.

Na pɛ onzingɔ kalasi ko, ta mbi kpãndó kpale ti vɔrɔngɔ Yehova na ndo ti uzu ma. Mbi ndo hũndó ya, se mbi ti wa sungɔ lége ti ngoi zu ko, ta mbi na luangɔ falanga gba ti nɛngɔ ya, mbi li aye mɛndó mbi na gwɛ̃ ti lingɔ na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi ma, na ndakisa lingɔ avuayajɛ nga na bangɔ akɔdɔrɔ ti ndo lɛ gigi. Mbi luandó kwa kɔi ka ndo ti radio, kwa tɛ mbi adundó ti dɛngɔ abia, mbi ndo yendó kwa ni gba nvɛ̃ni. Kanda mbi ndo lindó kwa tee bi, ni la ta mbi ndo gwendó abombi zu ma, mbi ti ngandó na mangbi na azi mɛ ta ala ndo ye Yehova ma. Ngbĩi bingangɔ li tɛ mbi mɛndó amangbi na awangɔ ti ya Ngbangɔ abandandó tongɔ mbi ya, mbi gbinyangbi akpale tɛ mbi.

Mbi dirindó ka Oshawa mɛ ka Ontario. Kai, mbi tengbindó na Ray Norman, nga na nyita lo ti wali Lesli, nga na awa sungɔ lége ti ngoi zu mɛndɛ̃. Ala yambandó mbi nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Hũngɔ se mɛndó ala na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti dengɔ bɛ alindó ya, mbi diri mbi ba aye mɛ adu ngbondoni na lo tɛ mbi. Ala sandó ngunu bɛ mbi ya, mbi banda kwa tɛ wa sungɔ lége, wa mbi bandandó lingɔ ni na nzɛ ti gumbaya na bulu ti 1966. Mbi ndó na dengɔ bɛ, mbi ngandó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni. Kanda kpale kɔi mɛ agbinyangbi dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi alindó tɛrɛ lo.

SE YEHOVA ILI MƆ YA, MƆ LI YE KƆI KO, TARA LINGƆ NI

Na ngoi mɛndó mbi dɛ ka kalasi ko, mbi tondó fɔrmilɛrɛ ti nɛngɔ ya, mbi li kwa ka Bethel ti Toronto mɛ ka Canada. Na gesi, na ngoi mɛndó mbi ti wa sungɔ lége ko, ailindó mbi ya, mbi ga mbi li kwa ka Bethel na pɛ bulu siɔ. Kanda mbi ndo yendó Lesli, mbi ndo kpɛndó ya, se mbi ye gwengɔ Bethel ko, ta mbi na diringɔ hũngɔ lo gbanda fãni mɛndɛ̃ ma. Na pɛ abi gba nga na lingɔ asambela kpengbani ko, mbi yendó gwengɔ Bethel, kanda adundó pɛnɔ ziangɔ Lesli.

Ka Bethel, mbi lindó kwa ka Lingerie na gesi, mbi li nga kwa ti sɛkrɛtɛrɛ. Na ya ngoi niko ko, Lesli tindó wa sungɔ lége ti kotani ka Gatineau mɛ ka Quebec. Mbi ndo hũndandó tɛrɛ mbi na ndo na ndo se mɛ lo da, wa mbi ndo hũnda ngandó tɛrɛ mbi so hĩngangɔ bere mbi mundó ekateli ti nzɔ̃ni na ndenge mɛ mbi zia lo mbi gwe bethel. Na gesi ailindó Ray nyita Lesli ya, lo ga li kwa ge Bethel, wa akpãndó mbi ná lo na ya shambrɛ kɔi, ni dundó ngoi ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi! Ni lindó ya, mbi diri mbi banda tɛnɛngɔ tɛnɛ na Lesli. E lindó libala na ngoi mɛndó bulu siɔ tɛ mbi ka bethel alengbi na bi nzɛ ti 27/02/1971.

E banda kwa ti bangɔ ndo kɛlɛkɛlɛ na 1975

Atondó mbi ná Lesli kaya bombi ti yanga ti français mɛ ka kɔdɔrɔ ti Quebec. Na pɛ abulu yakere, mbi kamwandó na ngoi mɛ aili mbi ya, mbi li kwa tɛ wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ na ngoi mɛndó mbi na bulu 28. Mbi ndo hũndó ya, mbi dɛ nyingambi, wa ta mbi lengbi ti lingɔ kwa ti wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ma, kanda tɛnɛ mɛ kaya Yirimia 1:7, 8 asandó ngunu bɛ mbi gba. Na ya ngoi niko ko, Lesli lindó aksidã gba na kamiɔ, wa na lo ni, ta lo ndo landó langɔ na seni ma. Ni la, e ndo tɛnɛndó ya, ngasia la e na lingɔ kwa ti bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ nɛ? Kanda Lesli pandó ya, “Se Yehova ili e ya, e li ye kɔi ngaso ko, ta elengbi ti tarangɔ lingɔ ni ma?” E yendó lingɔ kwa ni, wa esepalandó na nɔngɔ nɔ so bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ na pɛ bulu 17.

Mbi ndó na kwa gba ti lingɔ nga ma wa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ, ni la, ta mbi ndo lekisandó ngoi gba ndoni kɔi na Lesli ma. Mbi luandó wangɔ kɔi ti ngbondoni. Na bi kwa kɔi na ndatu nvɛ̃ni, agɔngɔndó nyɔ da tɛ e. Na ngoi mɛndó e si ko, ta e hũ zo kɔi ma, e hũ bondó sake ti aye mɛ zo lengbi ti singɔ mungɔ na mbó, ale kɛkɛ, gbogbo ná langi ti vinyɔ, nga na mbeti kɔi mɛ asu ka tɛrɛ ni ya, “Mu ya mɔ, ĩ gwe ĩ mu mbó ndoni kɔi.” Ni dundó lá ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Kanda mbi kambisandó hɛ̃ Lesli ya, ayɔ ya, mbi lɛkɛ diskur tɛ mbi, ta kɔdɛ ti e singɔ fãna nga mungɔ mbó na dungɔ da ma, wa lo kpãndó tɛrɛ lo na ndo tɛ mbi. Abɛse ngaso ko, lo mandó vundu yakere. Na ngoi mɛndó mbi du ka biro tɛ mbi ko, bingangɔ li tɛ mbi abandandó giangɔ mbi. Mbi gbɔ̃ndó li mbi na ndo tɛnɛ mɛ kaya Efɛzɛ 5:25, 28. Tɛnɛ niko mɛ alo ka tɛ Yehova azandó mbi ya, mbi kpã nga lɛ mbi ndo gwɛ̃ tɛ ya mbi. Na pɛ lingɔ sambela ko, mbi pandó hɛ̃ Lesli ya, “E si e mu mbó,” wa ni hɛ̃ndó lo dengɔ bɛ gba. E gwendó ka ndo kɔi ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni ka tɛrɛ ngu, e dundó ka ndo gbogbo tɛ e, wa e lɛkisandó ngoi ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni ndoni kɔi. Wa mbi lɛkɛ ngandó diskur tɛ mbi.

Kwa ti bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ ndó na anzɔ̃ kpale gba, mbi lindó kwa ka Colombie-Britannique nga ka Terre-Neuve. Gwɛ̃ mɛndó mbi na ni ti lingɔ avuayajɛ atindó na seni. Mbi ndó na gwɛ̃ ti lingɔ kalasi ti Galaad, kanda ta mbi ndo tondó fɔrmilaɛrɛ ma na lo mɛ ya, ta mbi ndó na gwɛ̃ ti tingɔ misiɔnɛrɛ nga na dungɔ kaya kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ ma. Mbi ndo hũndó ya, dungɔ misiɔnɛrɛ adu na lo tɛ azi mɛ ngbondoni, wa ta mbi na kokangɔ lingɔ ni ma. Hãngɔ ni zingɔ, mbi ndó kpɛndó ya, na tongɔ e kaya kɔdɔrɔ ti Afrika mɛ to ndo tiri ka da gba nga na asiɔ ngã. Mbi ndó na dengɔ bɛ ti lingɔ kwa ka ndo mɛndó mbi da.

ATONDÓ MBI KA ESTONIE, NDO MƐNDÓ TA MBI NDO DA BƐ MBI NA NI MA

E ndo li vuayajɛ ka kɔdɔrɔ ti Estonie

Na 1992 na ngoi mɛndó azi lége hɛ̃ Atɛmwɛ tɛ Yehova ya, ala banda fangɔ tɛnɛ kaya ambanga kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ ti Unions Sovietique ko, atondó e nga ma amisiɔnɛrɛ ka kɔdɔrɔ ti Estonie. Ni kamwisandó e mawoma, kanda e lindó sambela na lo ni. E diri e pandó ya, ‘Se Yehova yɔ ka ti e ya, e li ye kɔi ngaso, nda mɛ ta elengbi ti tarangɔ ni ma nɛ?’ E yendó lingɔ ni, wa mbi pandó ya, ‘bɛ mbi de na ndenge mɛ ta ato e ka Afrika ma.’

E bandandó mandangɔ yanga ti Estonie mbala kɔi. Na pɛ lingɔ anzɛ gba na ya kɔdɔrɔ niko ko, ahɛ̃ndó e kumba tɛ awa bangɔ ndo kɛlɛ kɛlɛ. E ndó na kumba ti bangɔ abombi bere 46 nga na agrupɛ mɛ kaya kɔdɔrɔ ti Estonie, Lettonie ná Lituanie nga kaya kɔdɔrɔ ti Kaliningrad mɛ ka Russie. E lindó kpengbani ti mandangɔ yanga ti Letton, Lituanie ná yanga ti Russe. Ta adundó ye ti wele ma. Kanda ayata ndo mandó dengɔ bɛ na ndenge mɛndó e ndo li kpengbani ti mandangɔ yanga tɛ la, wa ala ndo zandó e. Na bulu ti 1999, azindó bethel ti fãnani ka Estonie, wa mbi luandó kumba ti lingɔ kwa ka kɔmite ti filiale ndoni kɔi na nyita Toomas Edur, Lembit Reile, nga na Tommi Kauko.

Na ndo kɔti: Mbi ndo li diskur ka kota bombi kɔi ka kɔdɔrɔ ti Lituanie

Na ndo ga: Komite ti filiale ti Estonie mɛ akpã ni na bulu ti 1999

E hĩngangbindó na ayata gba mɛndó ali bɔlɔkɔ na ebandeli ka Siberie. Abɛse ka bɔlɔkɔ ti pɛnɔ wa ala kangbindó na azi ti ndasewa tɛ la ko, ta ala tindó awa ngɔnzɔ bere azi mɛ ndo bata kula ma. Ala batandó dengɔ bɛ tɛ la nga na ge ge ge tɛ la na omɛ aba kwa ti fangɔ tɛnɛ. Se lɛlo tɛ la azandó e, e hũ ya, abɛse na ya kpengba kpale ko, elengbi nga ti gbengɔ bɛ e, wa e du nga na dengɔ bɛ.

Na pɛ lingɔ kwa kpengbani na ya abulu gba ko, Lesli bandandó mangɔ nzɛ̃ngɔ kpengbani. Ta amɔnganga ahĩngandó iɔ ye mɛ ndo li ya, lo ndo ma nzɛ̃ngɔ ti ngaso ma, kanda adundó ngã mɛ ando ili ni ya fibromyalgie. Ni la e mundó ekateli ya, e na diringɔ ka Canada. Na ngoi mɛndó aili e ka kalasi tɛ ayata mɛ ndo li kwa kaya kɔmite ndoni kɔi na awoti la ka Etatas-Unis ko, mbi dandó bɛ mbi ya, ta e na kokangɔ lingɔ ni ma. Kanda na pɛ lingɔ sambela ko, e yendó gwengɔ. Yehova sulundó ekateli ni. Na ngoi mɛndó e ka kalasi la ahɛ̃ndó Lesli ayɔrɔ mɛ na zangɔ lo na lo ti ngã tɛ lo. Ni lindó ya, e diri fãni mɛ̃ndɛ na ya kwa tɛ e zangangɔ pɛnɔ.

KWA MƐNDƐ̃ TI KAMWANGƆ KAYA KƆDƆRƆ MƐNDƐ̃

Na ngoi mɛ e lo ka Estonie e diri ko, na ndɔ na bulu ti 2008, ayata ti biro ti kotani ailindó mbi, wa ala pandó hɛ̃ mbi ya, ato mbi ka Congo Kinshasa. Ni kamwisandó mbi, na lo mɛ ya, ayɔndó ya, mbi hɛ̃ gbinya na bi mɛ na gangɔ. Ta mbi pandó ni hɛ̃ Lesli na lá niko ma, na lo mɛ ya, mbi ndo hũndó ya, se lo ma ni ko, ta langɔ na mungɔ lo ma. Kanda mbi ndó la, ta mbi la langɔ na lo ni ma, bi mobimba, mbi lindó sambela hɛ̃ Yehova na lo ti sɔngɔ bɛ mɛndó mbi na ni na lo ti Afrika.

Na ngoi mɛ ndã ade ko, mbi pandó ni hɛ̃ Lesli, e gbɔ̃ndó li e wa e pandó ya “Yehova ili e ya, e gwe ka Afrika. Ngasia la elengbi ti hĩngangɔ bere ta e na lingɔ ni ma se du ya, ta e tara lingɔ ni bɛ yakere ma nɛ?” Na lo ni la, na pɛ lingɔ bulu 16 ka Estonie ko, e gwendó ka Congo Kinshasa. Bethel ti Congo adundó ndo kɔi ti siriri nvɛ̃ni. Ye kɔi ti uzu mɛndó Lesli kpã kaya shambrɛ tɛ e adu mbeti mɛndó ahɛ̃ e ka Canada. Asundó ka lɛ ni ya, “Du na dengɔ bɛ abɛse mɔ ka wa.” Na pɛ tengbingɔ na ayata, mandangɔ Ngbangɔ na azi, nga na sepalangɔ na kwa ti dungɔ misiɔnɛrɛ ko, e tindó na dengɔ bɛ gba. Na ya ngoi gba e luandó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti gwengɔ bangɔ afiliale ti Afrika mɛndɛ̃ bere 13. Ni lindó ya, e manda akpale gba nga ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ na ndo azi ti ya akɔdɔrɔ gba mɛ na aseliye ti nzɔ̃ni. Ta mbi di dɛndó na mbɛtɔ ti dungɔ ka Afrika ma, wa e ndo hɛ̃ Yehova sia kɔli gba na ndenge mɛndó lo to e ka Afrika.

Ka Congo, ando hɛ̃ndó e atɛ ti tɛngɔ ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ mabere azɔzɔ, e ndo hũndó ya, ta e na kokangɔ tɛngɔ ni bɛ fãni kɔi ma. Kanda na ngoi mɛndó mbi hũ ayata ndo sepala na tɛngɔ ni ko, e tara ngandó tɛngɔ ni wa ni hɛ̃ndó e dengɔ bɛ.

E li ngandó vuayajɛ ka Estɛ ti Congo ndo mɛ azi ti mɔbulu ndo hɛ̃ pɛnɔ hɛ̃ awali na ayangambi so zangɔ ayata na ya nyingɔ nga na ya mi. Ta ayata ndó na aye ti mi gba ma. Abɛse ngaso ko, ala ndó na loyengɔ ti kpengbani na omɛ aba songɔ kwá, songo mɛndó ala na ni na lo tɛ Yehova nga na linɔ tɛ lo agbɔ̃ndó bɛ e mawoma. Se lɛlo tɛ ala azandó e ya, e diri e gbɔ̃ li e na ndo nda mɛ e ndo vɔrɔ Yehova. Ambanga ayata mɛndɛ̃ ndo hũndó pɛnɔ na lo mɛ ya, da nga na aye tɛ la zu agbɛ̃ndó. Ni lindó ya, e gbɔ̃ ndani ya, aye ti mi alengbi ti wɛngɔ na mbala kɔi nga iɔ nvɛ̃ni, kanda mangbi tɛ e ná Yehova adu ye mɛ aɔ aye zu. Abɛse na ya akpengba kpale ko, ta ayata ndo demandó tɛrɛ la kilikili ma. Seliye tɛ la ti nzɔ̃ni azandó e ya, e du na ge ge ge na lo ti asɔngɔ bɛ mɛndó e ndo tengbi na ni.

Na ndo kɔti: Mbi ndo li diskur hɛ̃ azi mɛ akpɛ to

Na ndo ga: Mbi ndo yɔ aye mɛ aga za na ayata ka kɔdɔrɔ ti Dungu mɛ ka Congo

MBI LUA KUMBA MƐNDƐ̃ TI FÃNANI KA ASIE

Mbi di tengbindó na kpale mɛndɛ̃ ti kamwangɔ. Ayɔndó ka tɛ e ya, e diri ka Filiale ti Hong Kong. Ta e ndo dandó bɛ e ya, lá kɔi gbanda ko, e na dungɔ ka Asie ma! Kanda na pɛ hũngɔ songo tɛ Yehova na ya akumba zu mɛ lo ndo hɛ̃ e ko, e ye ndó gwengɔ kai. Na bulu ti 2013, na ngulɛ na lɛ e ko, e ziandó akwa e nga na anzɔ̃ kɔdɔrɔ ti Afrika, zangangɔ hĩngangɔ aye mɛ ndo kũ e ka gbɛlɛ e.

Adundó nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ dungɔ ka Hong Kong na lo mɛ ya, ni du kota kɔdɔrɔ mɛ na azi ti ya kɔdɔrɔ ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃. Mandangɔ yanga ti Chinois Cantonais adundó kpengba kpale nvɛ̃ni. Ayata ayambandó e na dengɔ bɛ nvɛ̃ni, wa e sepalandó na tɛ ti tɛngɔ ti kɔdɔrɔ ni. Kwa ndo maindó na kpɛ nvɛ̃ni kaya Filiale, kanda ngele ti lopangɔ nga na ti ada ndo mandó na kpɛ nvɛ̃ni. Na lo ni la, Bombi tɛ Adonzi amundó ekateli ti kangɔ ada mɛndɛ̃ ti Bethel ti Hong Kong. Nyi ngoi yakere na bulu ti 2015, e dirindó ka Corée du Sud, wa tee na olo e ndo li kwa kai. Ge e ndo tengbi na kpengba kpale mɛndɛ̃ mɛ aba mandangɔ yanga ti Coré, kanda ayata ndo sa ngunu bɛ e, abɛse e dɛ na kpale gba ti mandangɔ ko, ala ndo pa hɛ̃ e ya, e ndo li ge ge ge.

Na ndo kɔti: E dã ti bandangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti fãnani ka Hong Kong

Na ndo ga: Bethel ti Kore

AWANGƆ TI NGBONDONI MƐ E LUA NA YA KWA TƐ YEHOVA

Tingɔ na akwa ti fãnani ta adu woni ma, kanda e hũndó ya, na fangɔ songo na ayata, nga na ilingɔ ala ka tɛ e ko, ta ando ningandó ti nɛngɔ ya, e hĩngangbi na ala ma. E hũndó ya, ayata ndó na mangbi ka popo tɛ la, Yehova lindó ya, e du na songo na lo tɛ azi gba, wa e ye nga ala.​—2 Kɔr. 6:11.

E hũndó nda mɛ adu ngbondoni ya, e ye azi nga ma se mɛ Yehova ndo ye na ala, wa e du dã ti hũngɔ aye zu mɛ ndo fa ya, Yehova ndo tambwisa e. Ngoi zu mɛndó e ndo ti na nzɛ̃ngɔ bere na songɔ bɛ ya, ta ayata na yambangɔ e na seni ma ko, e ndo dindó ambeti ti sangɔ ngunu bɛ mɛ ayata asu hɛ̃ e. E hũndó se mɛ Yehova ndo hɛ̃ gbinya ti asambela tɛ e, lo ndo fandó na e ya, lo ndo ye e, wa lo ndo hɛ̃ ngandó e ngunu.

Na ya abulu gba, mbi ná Lesli e luandó awangɔ na omɛ aba mungɔ ngoi ti dungɔ ndoni kɔi abɛse e na kwa gba ti lingɔ. E hũ ngandó nda mɛ adu ngbondoni ya, e ndo hé ngia na ngoi mɛ e yu ndo, gba ni na ngoi mɛndó e ndo manda yanga kɔi ti fãnani. Wa na ndɔ zu, e ndo lindó kpengbani ti hũngɔ aye ti nzɔ̃ni mɛ e na hɛ̃ngɔ Yehova sia kɔli na lo ni.

Ti biani ko, ta mbi ndo hũndó ya, mbi lengbi ti lingɔ kwa ti misiɔnɛrɛ nga na dungɔ kaya kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ ma. Kanda mbi mandó dengɔ bɛ ti hũngɔ se mɛ akpale zu alengbi ti lingɔ tɛrɛ lo na lége ti lisalisi tɛ Yehova. Mbi ndo da bɛ mbi na tɛnɛ tɛ prɔfeta Yirimia mɛndó lo pa ya: “Mɔ handa mbi, Oo Yehova.” (Yir. 20:7) Ti biani, Yehova hɛ̃ e aye gba nga na anzɔ̃ sulu mɛndó ta e da bɛ e na ni ma, kutu lo kokisa gwɛ̃ mɛndó mbi na ni ti lingɔ vuayagɛ na ndo lɛ gigi zu. E lindó avuayajɛ kaya akɔdɔrɔ gba mɛndó ta mbi hĩnga ni ma na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi, e nɔndó nɔ na ya akɔ̃tina kũ. Na ya akumba zu mɛndó ahɛ̃ e ko, mbi ndo hɛ̃ Lesli sia wali gba na lo ti lisalisi nga na nzɔ̃ dangɔ bɛ tɛ lo.

E ndo lindó kpengbani ti nɛngɔ ya, ta bɛ e li na nda mɛ e ndo li kwa nga na zo mɛ e ndo li ni hɛ̃ lo ma. Anzɔ̃ sulu zu mɛ ndɛ e na ni, ando fa anzɔ̃ kpale mɛ gbanda e na dungɔ na ni kaya gigi ti fãnani, ngoi mɛ gbanda Yehova na “zingɔ ti [lo] wa lo na kokisangɔ gwɛ̃ tɛ aye zu mɛ lo li.”​—Nz. 145:16.