1. Kpale ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni mɛ e na tengbingɔ na ni ka gbɛ lo lengɔ gbia ti bulu koto nɛ?

 NA DUNGƆ ngoi ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni na lo tɛ e na ngoi mɛ gbanda azi mɛ akpili abanda songo kwá ka gbɛ lo lengɔ gbia ti bulu koto tɛ Yezo! Azi zu mɛ azi tɛ la akpili ndo du na gwɛ̃ kpengbani ti hũngɔ ala fãni mɛndɛ̃. Yehova nga na gwɛ̃ ti ngaso. (Yobo 14:15) Da bɛ mɔ na dengɔ bɛ mɛ azi ti lɛ sese zu na dungɔ na ni na ngoi mɛ gbanda azi tɛ la aso kwá. Nga ma se mɛ mbalasi e manda na ni na pɔsɔ mɛ aɔ, “awa lingɔ nzɔ̃ ye [bere azi ti mbilimbili],” mɛ asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, ala na songo kwá ti luangɔ “bɛta du [bere dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka].” (Aw. 24:15; Yn. 5:29) Ngoi mɛndɛ̃ azi tɛ e mɛ e ndo ye ala gba na dungɔ ka popo tɛ azi mɛ na songɔ kwá nyi ngoi yakere na pɛ to ti Armagedona. * Hãngɔ ni zingɔ, “awa lingɔ siɔ ye [bere azi mɛ azanga mbilimbili]” mɛ afa azi mɛndó ta ala lua lége ti hĩngangɔ Yehova ma uzu ti nɛngɔ ya, ala kpili ko, ala na songɔ kwá ti nɛngɔ ya, ‘afa ngbanga tɛ la.’

2-3. (a) Prɔgramɛ ti hangɔ tɛnɛ na azi mɛ Yisaya 11:9, 10, atɛnɛ tɛnɛ ni ni nɛ? (b) Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

² Na yɔngɔ ya, aha azi zu mɛ na songɔ kwá na ye. (Yis. 26:9; 61:11) Na yɔngɔ ya, akpã prɔgramɛ kɔi ti hangɔ azi na aye, mɛ  ta adɛndó ali tɛrɛ lo ma bandangɔ la gigi banda na ni. (Di Yisaya 11:9, 10.) Na lo nɛ? Na lo ti ye kɔi, na yɔngɔ ya, aha na azi mɛ azanga mbilimbili mɛ na songɔ kwá akpale mɛ aba Yezo Kristo, Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa, tɔ̃ngɔ mɛndó Yezo tɔ̃ na azi, nda mɛ ili Yehova adu ngbondoni nga na nda mɛ bo lo la lo lengbi ti dungɔ Gbia. Abɛse azi ti mbilimbili mɛ na songɔ ko, na yɔngɔ nga ya, ala manda akpale ti fãnani mɛndó Yehova si na ni yɛkɛ yɛkɛ na omɛ aba dangɔ bɛ tɛ lo na lo ti lɛ sese. Ambanga azi ti mbilimbili akpilindó gã uzu ti nɛngɔ ya, ahonzi sungɔ Ngbangɔ. Azi mɛ azanga mbilimbili ná azi ti mbilimbili na dungɔ na aye gba ti mandangɔ.

³ Na ya tɛnɛ mɛ e na hɛ̃ngɔ gbinya ti ahũnda mɛ: Ngasia la kwa niko ti ngbondoni ti hangɔ na azi tɛnɛ na lingɔ tɛrɛ lo nɛ? Ngasia la ye mɛ azi na lingɔ na ngoi mɛ kwa niko na lingɔ tɛrɛ lo na lingɔ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ bwai bere ta asu ni ma nɛ? Gbinya ti ahũnda niko adu ngbondoni nvɛ̃ni na lo tɛ e ndɛ. Nga ma se mɛ ndɛ e na mandangɔ na ni, ambanga aprɔfesi ti kpɛ̃nɛ mɛ kaya mbeti ti Daniel ná ti Suma na zangɔ e ya, e lonzi se mɛndó e ndo kambisa na kpale mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ ngoi mɛ azi na songɔ kwá. Zia e ba uzu kpale ti dengɔ bɛ mɛ mbeti ti Danyele 12:1, 2 atɛnɛ tɛnɛ ni.

4-5. Tɛnɛ mɛ mbeti ti Danyele 12:1 tɛnɛ na omɛ aba ndangba bi nɛ?

⁴ Di Danyele 12:1. Mbeti ti Danyele kambisa akpale ti dengɔ bɛ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na ndangba bi. Na ndakisa, Danyele 12:1 tɛnɛ ya, Mikaɛlɛ mɛ adu Yezo, lo na “longo so gunda azi tɛ [Nzapa].” Prɔfesi niko abandó tingɔ na seni na bulu ti 1914 na ngoi mɛndó Yezo ti Gbia ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa ka ndozu.

⁵ Abɛse ngaso ko, Daniel tɛnɛ ngandó ya, Yezo na “longo” na “ngoi ti pɛnɔ, pɛnɔ mɛndó ta adɛ si na azi ma bandandó la gigi banda na ni.” “Ngoi ti pɛnɔ” niko adu ngoi ti “kota pɛnɔ” mɛ atɛnɛ tɛnɛ ni kaya Matie 24:21. Yezo na longɔ ndozu bere lo na lingɔ akpale so zangɔ azi tɛ Nzapa na ngoi ti Armagedona mɛ na dungɔ ka nda kota pɛnɔ. Mbeti ti Suma tɛnɛ tɛ azi niko na ngoi mɛ ni ili la ya, butu butu tɛ azi mɛ “ahũ pɛnɔ mawoma.”​—Suma 7:9, 14.

6. Ye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ ngoi ti kota pɛnɔ nɛ? Kambisa. (Ba nga “Hũnda tɛ awa dingɔ ambeti” mɛ aba songɔ kwá ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ge lɛ sese.)

⁶ Di Danyele 12:2. Ye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo pɛ ngoi ti kota pɛnɔ nɛ? E ndo kambisandó uzu ya, prɔfesi niko ndo tɛnɛ tɛnɛ ti songɔ kwá ti yika yika bere songɔ kwá ti gwengɔ ndozu mɛ ando li tɛrɛ lo na ndangba bi mɛ e da, kanda ta seni la ma. * Ni ndo tɛnɛ tɛnɛ ti songɔ kwá tɛ azi mɛ akpili mɛ na lingɔ tɛrɛ lo kaya gigi ti fãnani. Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ngaso nɛ? Asalela nga tɛnɛ mɛ “butu ti sese” kaya Yobo 17:16 mɛ ni du kwɛ kɔi na “du ti sɛndɛ.” Ni fa ya, Danyele 12:2 ndo tɛnɛ tɛnɛ ti songɔ kwá ti biani mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na ngoi mɛ ndangba bi na wɛngɔ nga na pɛ to ti Armagedona.

7. (a) Ngasia la azi mɛndɛ̃ na songɔ kwá ti luangɔ “dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka” nɛ? (b) Nda mɛ ni na dungɔ ‘songɔ kwá mɛ nzɔ̃ni’ aɔ omɛndó ali tɛrɛ lo na ngoi ti gã nɛ?

⁷ Danyele 12:2 aye pangɔ ya nɛ, na ngoi mɛ ni tɛnɛ ya, azi mɛndɛ̃ na songo kwá ti luangɔ “dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka” nɛ? Afa ya, na ya bulu koto, azi mɛ na songɔ kwá mɛ na mandangɔ hĩngangɔ Yehova nga na ngbãngɔ lá kwɛ mandangɔ hĩngangɔ lo, tɔndɔngɔ lo ná Yezo ko, ala na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka. (Yn. 17:3) Ni na dungɔ ‘songɔ kwá mɛ nzɔ̃ni’ aɔ omɛndó ali tɛrɛ lo na ngoi ti gã. (Aeb. 11:35) Na lo nɛ?  Na lo mɛ ya, azi mɛndó aso kwá na ngoi ti gã ko, ala dirindó kpili fãni mɛndɛ̃.

8. Ngasia la azi mɛndɛ̃ na luangɔ songɔ kwá ti “kamɛnɛ nga na lo ti kɛ̃ngɔ ala bwai na bwai” nɛ?

⁸ Kanda ta azi zu mɛ na songɔ kwá la na yengɔ ya, Yehova ha ala na ye ma. Prɔfesi tɛ Daniel pa ya, azi mɛndɛ̃ na songɔ kwá ti “kamɛnɛ nga na lo ti kɛ̃ngɔ ala bwai na bwai.” Na lo mɛ ya, ala na fangɔ yangondo ya, ala du azi mɛ atɔmbɔgɔ ko, ta na sungɔ ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma, ni la, ta ala na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka ma. Na se lɛ luangɔ dungɔ ngɛ̃́ ti kaka ko, na “kɛ̃ngɔ ala bwai na bwai” afa ya, ala na kpili ti bwai na bwai. Na lo ni la Danyele 12:2 ndo tɛnɛ tɛnɛ ti ye mɛ a singɔ na azi mɛ na songɔ kwá na bangɔ aye mɛ ala na lingɔ na pɛ songɔ kwá tɛ la. * (Suma 20:12) Azi mɛndɛ̃ na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka; ta azi mɛndɛ̃ na luangɔ ni ma.

9-10. Ye mɛndɛ̃ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ kota pɛnɔ nɛ, wa azi mɛ na “sũngɔ nga mabere lá ti ndozu” na?

⁹ Di Danyele 12:3. Ye mɛndɛ̃ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ “ngoi ti kota pɛnɔ” nɛ? Danyele 12:2, 3 tɛnɛ nga tɛnɛ ti ye mɛndɛ̃ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na pɛ ngoi ti kota pɛnɔ.

¹⁰ Azi mɛ na “sũngɔ nga mabere lá ti ndozu” na? Tɛnɛ mɛndó Yezo tɛnɛ kaya Matie 13:43 alengbi ti zangɔ e ya, e hĩnga ni, lo pandó ya: “Azi ko la ndo ma nyɔ Nzapa ko, ala sũ tɛ la gbanda nga ma lá ka Kɔdɔrɔ Gbia tɛ To la Nzapa.” Na ya tɛnɛ mɛ, Yezo ndo tɛnɛndó tɛnɛ tɛ “azi [bere ayangambi] ti kɔdɔrɔ Gbia tɛ Nzapa,” ayata lo mɛ ahĩni la na kpɔ̃ mɛ lo ná ala na lengɔ gbia kaya Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa. (Mat. 13:38) Afa ya, Danyele 12:3 ndo tɛnɛ tɛnɛ tɛ azi mɛ ahĩni la na kpɔ̃ nga na kwa mɛ ala na lingɔ na ya lo-lengɔ gbia ti bulu koto.

11-12. Kwa mɛ azi 144 000 na lingɔ na ya ngoi ti lo lengɔ gbia ti bulu koto nɛ?

¹¹ Ngasia la azi mɛ ahĩni la na kpɔ̃ na lingɔ ya, “azi gba ati azi ti mbilimbili” nɛ? Azi mɛ ahĩni la na kpɔ̃ na lingɔ kwa ndoni kɔi na Yezo so tambwisangɔ prɔgramɛ ti hangɔ tɛnɛ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo ge lɛ sese na gbɛ Lo-lengɔ Gbia ti bulu koto. Ta azi 144 000 na lingɔ kwa bo mabere agbia ma, kanda mabere anganga Nzapa. (Suma 1:6; 5:10; 20:6) Na lo mɛ ya, ala du nga anganga nzapa ko, ala na hɛ̃ngɔ ti la na kwa ti “sarangɔ . . . [azi] ti lɛ sese”​—wa yɛkɛ yɛkɛ ala na zangɔ azi ya, ala ti azi ti lengbingɔ. (Suma 22:1, 2; Ezk. 47:12) Na dungɔ ngoi ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni na lo tɛ azi mɛ ahĩni la kpɔ̃!

¹² Azi mɛ na dungɔ ka popo tɛ “azi gba” mɛ na tingɔ azi ti mbilimbili na? Na dungɔ azi mɛndó akpili mɛ ala diri lɛ la ngɛ̃́ fãni mɛndɛ̃ ná azi mɛ aso kwá na ngoi ti to ti Armagedona ndoni kɔi ná ayangambi mɛ ngoi mɛndɛ̃ na dũngɔ ala kaya gigi ti fãnani. Na nda lo-lengɔ gbia ti bulu koto ko, azi zu mɛ na dungɔ ge lɛ sese na dungɔ azi ti lengbingɔ. Ngasia la na sungɔ ili la na ndenge ti bwai na bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ na ngu mbeti mɛ ta alengbi ti wozangɔ ni ma nɛ?

13-14. Ye mɛ na yɔngɔ ya, azi zu ti lengbingɔ afa uzu ti la luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka nɛ?

¹³ Ale e hĩnga ya, ta tingɔ zo ti lengbingɔ afa ya, zo na luangɔ bo mbala kɔi dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka ma. Da bɛ mɔ na Adamu ná Eva. Ala dundó azi ti lengbingɔ, kanda uzu ti nɛngɔ ya, ala lua dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka ko, ayɔndó ya, ala fa ya, ala ndo tɔndɔ Yehova Nzapa. Na vundu zu, ta ala tɔndɔndó Yehova ma.​—Roma 5:12.

¹⁴ Na nda lo-lengɔ gbia ti bulu koto, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ azi zu mɛ na dungɔ ge lɛ sese na tingɔ ngasia? Azi zu na tingɔ azi ti lengbingɔ. Afa ya, azi zu mɛ na tingɔ azi ti lengbingɔ la na hɛ̃ngɔ ti hɛ̃ Lo-lengɔ Gbia tɛ Yehova ti bwai na bwai? Bere azi mɛndɛ̃ na lingɔ kpale mabere Adamu ná Eva mɛndó abɛse ala du azi lengbingɔ kanda ala zangandó mbilimbili? Ngasia la e na luangɔ gbinya ti ahũnda niko nɛ?

15-16. (a) Ngoi mɛ wa la azi ti lengbingɔ na fangɔ ya, ala du mbilimbili ka tɛ Yehova wa? (b) Ye mɛ tarangɔ ti ndani na singɔ na ni nɛ?

¹⁵ Na bingɔ Satana kaya du ti nɛngɔ ya, lo li kai bulu koto. Na ya ngoi niko, ta lo na dungɔ na ngunu ti handangɔ azi fãni mɛndɛ̃ ma. Abɛse ngaso ko, na nda bulu koto, na zingɔ Satana. Lo na gingɔ lége ti handangɔ azi ti lengbingɔ. Na ya ngoi niko, azi zu ti lengbingɔ mɛ na dungɔ ge lɛ sese na luangɔ lége ti fangɔ ya, ala ndo tɔndɔ ili Nzapa, wa ala ndo hɛ̃ nga ti la hɛ̃ Lo-lengɔ Gbia lo. (Suma 20:7-10) Ye mɛ ala na lingɔ na ngoi mɛ Satana na tarangɔ ala na lingɔ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai bere ta asu ni ma.

¹⁶ Ngbangɔ tɛnɛ ya, azi mɛndɛ̃ na zangangɔ mbilimbili nga ma Adamu ná Eva, ala na kɛ̃ngɔ Lo-lengɔ Gbia tɛ Yehova. Ye mɛ na singɔ na ala nɛ? Suma 20:15 tɛnɛ ya: “Zo ko la ta asu ili lo ka ya buku [ti dungɔ lɛ ngɛ̃́] ma ko, abi lo gbanda ka ya wá.” Ti biani, azi niko na kpilingɔ ti bwai na bwai. Kanda azi gba ti lengbingɔ na longangɔ na tarangɔ niko. Na  sungɔ ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai.

17. Ye mɛndó angelo pa hɛ̃ Daniel ya, ni na lingɔ tɛrɛ lo na ngoi tɛ e nɛ? (Danyele 12:4, 8-10)

¹⁷ Adu ye ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni gbɔ̃ngɔ e li na ndo akpale niko ti kpɛ̃nɛ mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na bi mɛ na gangɔ! Abɛse ngaso ko, angelo tɛnɛ nga hɛ̃ Daniel tɛnɛ ti kpale kɔi ti ngbondoni mɛ aba “ndangba bi,” ngoi mɛ e na ni. (Di Danyele 12:4, 8-10; 2 Tim. 3:1-5) Angelo pa hɛ̃ Danyele: “hĩngangɔ ndo ti mbilimbili na tingɔ gba.” Afa ya, azi tɛ Nzapa na gbɔ̃ngɔ nda aprɔfesi ti ya Ngbangɔ na seni nvɛ̃ni. Angelo kɔ nda tɛnɛ tɛ lo na pangɔ ya, na ngoi niko ko, “asiɔ azi na lingɔ asiɔ ye gba nvɛ̃ni, wa ta siɔ zo kɔi na gbɔ̃ngɔ nda tɛnɛ ni ma.”

18. Ye mɛ angbã yakere asi na asiɔ azi nɛ?

¹⁸ Ndɛ lo mɛ ko, elengbi ti hũngɔ ya, ta asiɔ azi ndo lua tumbu na lo ti siɔ kpale tɛ la ma. (Mal. 3:14, 15) Kanda angbã yakere Yezo na sambisangɔ angasã ngbandi, wa lo na kangbingɔ ala na angasã gbaga. (Mat. 25:31-33) Ta asiɔ azi na songɔ kwá na ngoi ti kota pɛnɔ ma, na pɛ kwá tɛ ala ta ala nga na luangɔ lége ti diringɔ lɛ la ngɛ̃́ fãni mɛndɛ̃ ti nɛngɔ ya, ala du kaya gigi ti fãnani ma. Ta ili la na dungɔ kaya  “buku ti dangɔ bɛ” mɛ Malaki 3:16 tɛnɛ tɛnɛ ni ma.

19. Ye mɛ ayɔ ya, e li ni na olo nɛ, wa na lo nɛ? (Malaki 3:16-18)

¹⁹ Na olo mɛ la adu ngoi mɛ elengbi ti fangɔ na lége ti dɔngɔ nɔ tɛ e ya, ta e ka popo tɛ asiɔ azi ma. (Di Malaki 3:16-18.) Na olo mɛ, Yehova ndo bombi azi mɛ ndo lo hũ ala ya, ala du “ye tɛ lo nvɛ̃ni,” afa azi mɛ adu ngbondoni na lo tɛ lo. Biani, e na gwɛ̃ ti dungɔ ka popo tɛ azi niko.

20. Kapa ti ndani mɛndó Yehova ko hɛ̃ Daniel nɛ, wa nda mɛ e ndo kũ na bɛ e ndozu ya, ni ti na seni nɛ?

²⁰ Ti biani e na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na ya ngoi kɔi ti dengɔ bɛ. Kanda binga li mɔ na ndo aye mɛndɛ̃ ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni mɛ angbã yakere ali tɛrɛ lo. Angbã yakere e hũ se mɛ Yehova na kpɔngɔ na asiɔ azi zu. So pɛ ni, e na hũngɔ se mɛ kapa mɛndó Yehova ko hɛ̃ Daniel na tingɔ na seni. Yehova pandó hɛ̃ lo ya: “Na ndangba bi, mɔ na longɔ ndozu ti nɛngɔ ya, mɔ lua mbana gɛrɛ mɔ.” (Dan. 12:13) Mɔ ndo kũ na bɛ mɔ ndozu lá mɛ gbanda Daniel ndoni ná azi tɛ mɔ mɛ mɔ mɛ akpili na “longɔ ndozu” fãni mɛndɛ̃? Se adu ngaso ko, li zu bandangɔ ndɛ ti nɛngɔ ya, mɔ ngbã mbilimbili, se mɔ li ngaso, mɔ lengbi ti yengɔ ya, Yehova na sungɔ ili mɔ kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai.