1. Na bangɔ Malaki 3:16, buku mɛ wa la Yehova ndo su wa, wa ye me lo ndo su kaya ni nɛ?

 AƆ NDƐ abulu koto, Yehova ndo su Buku kɔi mɛ akɛ̃sɛnɛ na abuku mɛndɛ̃ zu. Buku niko na ili azi ka da, ni banda na ili Abɛlɛ mɛ wa kwa tɛ Yehova ti mbilimbili. * (Luka 11:50, 51) Bandangɔ bo so ndoko, Yehova ndo bakisa bo ili azi kaya buku niko, ndɛ lo mɛ ko, buku niko na ili amiliɔ̃ tɛ azi. Ngbangɔ ndo ili buku niko ya, “buku ti dangɔ bɛ,” “buku ti luangɔ du ti kaka,” nga na ‘rulo ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka.’ Na ya tɛnɛ mɛ, e na tɛnɛngɔ tɛnɛ ti “buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́.”​—Di Malaki 3:16; Suma 3:5; 17:8.

2. (a) Azi mɛ asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ na? (b) Wa ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, asu ili e kaya buku niko nɛ?

² Buku niko na ili azi zu mɛndó ali kwa hɛ̃ Yehova na mbilimbili zu, mɛndó ala ndo kpɛ lo, wa ala ye nga ili lo. Ala na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka. Ndɛ lo mɛ ko, Yehova lengbi ti sungɔ ili e kaya buku niko, se du ya, e ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, e dɔ dã na lo, wa e fa loyengɔ na lége ti kwá tɛ Nyi lo Yezo Kristo. (Yn. 3:16, 36) E zu, e na gwɛ̃ ya, asu ili e kaya buku niko, abɛse e na nzɔ̃ dangɔ bɛ ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ka ndozu bere ge lɛ sese!

3-4. (a) Se du ya asu ili e ndɛ kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́, afa ya, e na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka? Kambisa. (b) Ye mɛ e na mandangɔ so ya tɛnɛ mɛ, nga na tɛnɛ ti pɔsɔ mɛ na gangɔ nɛ?

³ Ni fa ya, azi zu ko la asu ili la kaya buku niko la na luangɔ  dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka? E na luangɔ gbinya ti hũnda niko kaya tɛnɛ mɛndó Yehova tɛnɛ hɛ̃ Moizɛ kaya Kobima 32:33. Yehova tɛnɛndó hɛ̃ lo ya: “Zo ko la li siɔ kpale tɛrɛ mbi ko, mbi na hãngɔ ili lo kaya buku tɛ mbi.” Afa ya, ili azi mɛ asu na olo, kaya buku niko ko, alengbi ti hãngɔ ni zingɔ. Ni li mabere Yehova ndo su ili azi ni na krɛnyɔ. (Suma 3:5) Elengbi ti lingɔ kpengbani ya, ili e ngbã kaya buku niko bwai na bwai mabere asu ni na ngu bikɛ mɛ ta ndo hã ma.

⁴ Ni li ya, e hũnda tɛrɛ e ambanga ndo mɛ. Na ndakisa, Ngbangɔ tɛnɛ ya nɛ na lo tɛ azi mɛ asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ná azi mɛ ta dɛ su ili la kaya buku niko ma nɛ? Ngoi mɛ wa la, azi mɛ asu ili la kaya buku niko na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka wa? Wa azi mɛndó kpili mɛ ta ala luandó nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ ti hĩngangɔ Yehova ma mɛ? Alengbi nga ti sungɔ ili la kaya buku ni? Tɛnɛ mɛ ná tɛnɛ ti pɔsɔ ti gesi na hɛ̃ngɔ gbinya ni.

AZI MƐ ASU ILI LA KAYA BUKU NIKO NA?

5-6. (a) Mabere se ko la Filipɛ 4:3, atɛnɛ na ni, azi mɛ asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ na? (b) Ngoi mɛ wa la ndo su ili ala ti bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ wa?

⁵ Azi mɛ asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ na? Ti nɛngɔ ya, e hɛ̃ gbinya ti hũnda niko ko, e na bangɔ linɔ tɛ azi kũ. Asu ili ambanga ka popo tɛrɛ la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́, wa ala mɛndɛ̃ ko, ta dɛ su ili ma.

⁶ Linɔ ti uzu adu tɛ azi mɛ na lengɔ gbia ndoni kɔi na Yezo ka ndozu. Asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́? Ĩi. Na bangɔ tɛnɛ tɛ Toma Polo mɛ lo su to hɛ̃ “ayata lo awa kristo” ti Filipɛ ko, awa kristo mɛ ahĩni la na kpɔ̃ ti nyingɔ ti nɛngɔ ya, ala gwe li kwa ndoni kɔi na Yezo ili la na olo kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́. (Di Filipɛ 4:3.) Kanda ti nɛngɔ ya, ili la ngbã bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, ayɔ ya, ala ngbã mbilimbili. Ni la, na pɛ luangɔ elembo tɛ la ti  ndani ko, ando su ili la ti bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́, ni na lingɔ tɛrɛ lo uzu ti nɛngɔ ya, ala kpili bere uzu ti nɛngɔ ya, ngoi ti kota pɛnɔ alengbi.​—Suma 7:3.

7. Ngasia la Suma 7:16, 17 aza e, e hĩnga ngoi mɛ na sungɔ ili angasã mɛndɛ̃ ti bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

⁷ Linɔ ti sɛ adu tɛ angasã ngbaga mɛndɛ̃. Asu ili la na olo kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́? Ĩi. Ili la dɛ bo lá kwɛ ndɛ kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́? Wa na ngoi mɛ ala na songɔ na ngoi ti to ti Armagɛdɔna, ili la na ngbãngɔ bo lá kwɛ kaya buku ni? Ĩi. (Suma 7:14) Yezo tɛnɛndó ya, angasã ngbaga mɛndɛ̃ “na [luangɔ] du ti kaka.” (Mat. 25:46) Kanda azi ko na songɔ na pɛ to ti Armagɛdɔna ko, ta la na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka bo mbala kɔi ma. Ĩli la na ngbãngɔ kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ na Krɛnyɔ nga ma se mɛndó ni da uzu. Na ngoi ti lengɔ Gbia tɛ lo ti bulu koto kɔi ko, Yezo “na nɔngɔ na ala ka li ngu mɛ ndohɛ̃ zo bɛta du ya, ala nyɔ ni.” Azi mɛ na yengɔ litambwisi tɛ Yezo wa ala ngbã nga mbilimbili ka tɛ Yehova ko, na sungɔ ili la ti bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́.—Di Suma 7:16, 17.

8. Azi mɛ ta asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma na, wa ye mɛ na singɔ na ala nɛ?

⁸ Linɔ ti taa, adu linɔ tɛ angasã mɛ na kpilingɔ na ngoi ti Armagɛdɔna. Ta ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma. Yezo tɛnɛndó ya, “ala na kpilingɔ kwá ti bwai na bwai.” (Mat. 25:46, NWT) Na litambwisi ti Nyingɔ vurú tɛ Nzapa ko, Polo tɛnɛ ya, “ala na luangɔ etumbu ti bwai.” (2 Tɛs. 1:9; 2 Pet. 2:9) Ni nga na dungɔ ngaso na lo tɛ azi mɛ abandandó gã lingɔ siɔ kpale tɛrɛ Nyingɔ vurú na sãna, ta ala na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka ma, kanda ala na kpilingɔ ti bwai. ni fa yangondo ya, ta la na songo na pɛ kwá ma. (Mat. 12:32; Mar 3:28, 29; Aeb. 6:4-6) Zia e ba na olo linɔ tɛ azi sɛ mɛ na songɔ ge lɛ sese.

AZI MƐ NA SONGƆ

9. (a) Nga ma se ko la, Awa Pangɔ Kwa 24:15, atɛnɛ na ni, linɔ tɛ azi sɛ mɛ na songɔ ge lɛ sese na? (b) Ɔngbi mɛ ka popo tɛrɛ alinɔ niko sɛ nɛ?

⁹ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ ti linɔ tɛ azi sɛ mɛ na songɔ ge lɛ sese, wa ala nga na dungɔ na nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ge lɛ sese “anzɔ̃ azi” na “asiɔ azi.” (Di Awa pangɔ kwa 24:15.) “anzɔ̃ azi” adu azi mɛndó vɔrɔ Yehova na mbilimbili zu na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la. Kanda, “asiɔ azi” adu azi mɛndó ta ala vɔrɔ Yehova na mbilimbili ma. Ta ala mɛndɛ̃ ndó na dɔngɔ nɔ ti nzɔ̃ni ka lɛ Yehova ma. Hũngɔ ya, linɔ tɛ azi niko zu sɛ na songɔ ko, elengbi ti nɛngɔ ya, ili la zu kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́? Ti nɛngɔ ya, e lua gbinya ti hũnda niko ko, zia e ba linɔ kɔi kɔi.

10. Nda mɛ “anzɔ̃ zi” na songɔ nɛ, wa nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ ambaga ka popo tɛrɛ la na luangɔ nɛ? (Ba nga nimɛro mɛ “Hũnda tɛ awa dingɔ ambeti” mɛ atɛnɛ tɛnɛ ti songɔ na pɛ kwá ge lɛ sese.)

¹⁰ Linɔ ti siɔ adu tɛ “anzɔ̃ zi.” Uzu ti la kpingɔ ko, asundó ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́. Ahãndó ili la kaya buku ni na ngoi mɛndó ala kpili? Ĩpo, na lo mɛ ya, ala dɛ bo na “dungɔ lɛ ngɛ̃́” kaya bingangɔ li tɛ Yehova. Ta Yehova “du Nzapa tɛ awa kwáni ma, kanda lo du Nzapa tɛ azi mɛ lɛ la ngɛ̃́, ta sanga ma, azi zu ndodu lɛ la ngɛ̃́ na lo tɛ lo.” (Luka 20:38) Ni fa ya, ngoi mɛ anzɔ̃ zi na songɔ ge lɛ sese ko, ili la na dungɔ bo kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́, abɛse asu ili la na “krɛnyɔ” na ebandeli. (Luka 14:14) Ta kitɛ da ma ya, ambage ni ka popo tɛrɛ la na luangɔ nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ ti dungɔ “akumu ge lɛ sese zu.”​—Nz. 45:16.

11. “Asiɔ zi” na dungɔ na gwɛ̃ ti nɛ uzu ti nɛngɔ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

¹¹ Ti kɔngɔ ndani, e ba linɔ ti kũ, afa ya “asiɔ zi.” Ngoi mɛndɛ̃ ta la hĩngandó ndia tɛ Yehova ma, ta la ngandó na dɔngɔ nɔ ti mbilimbili mɛ amangbi na ndia tɛ Yehova uzu ti nɛngɔ ya, ala  kpi ma. Ni la, ta sundó ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma. Kanda Nzapa na songɔ na ala, lo nga na hɛ̃ngɔ ala nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ ti nɛngɔ ya, asu ili la kaya buku niko. “Asiɔ zi” niko na dungɔ na gwɛ̃ ya, aza la gba nvɛ̃ni. Na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la ti gã ko, ambanga ni lindó siɔ kpale ti kpɛ̃nɛ nvɛ̃ni. Ni la, ala na dungɔ na gwɛ̃ ya, aha ala se ti dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ amangbi na ndia ti mbilimbili tɛ Yehova na omɛ aba nzɔ̃ni ná siɔni. Ti nɛngɔ ya, aha ala na ye ko, Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa na kpãngɔ prɔgramɛ ti mateya kɔi mɛ ta dɛndó li tɛrɛ lo uzu ma.

12. (a) Azi mɛ na hangɔ asiɔ zi na ye na? (b) Ye mɛ na singɔ na azi ko la ndo kɛ̃ kpãngɔ tɛnɛ tɛ Nzapa mɛ ala ndo manda na kwa nɛ?

¹² Azi mɛ na hangɔ asiɔ zi a ye na? Butubutu tɛ azi, nga na anzɔ̃ zi mɛ na songɔ. Ti nɛngɔ ya, asu ili asiɔ zi kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, ala na dungɔ na gwɛ̃ ya, mangbi tɛ la ná Yehova ati kpengbani, wa ala hɛ̃ nga tɛrɛ la hɛ̃ lo. Yezo Kristo ná awa kristo mɛ ahĩni la na kpɔ̃ la, na landangɔ kpale ni nvɛ̃ni nzɔ̃ni ka ndozu, bere asiɔ zi niko na kpãngɔ tɛnɛ mɛ ndo ha na la na kwa bere ta la na kpãngɔ ni na kwa ma. (Suma 20:4) Zo ko la na kɛ̃ngɔ tɛnɛ mɛ ndo ha na lo na sãna ko, na hongɔ lo​—abɛse lo ti na bulu 100. (Yis. 65:20) Yehova ná Yezo ndo hĩnga tɛnɛ mɛ ka bɛ zo, wa ta ala na zingɔ lége ya, zo kɔi gbɛ̃ gigi ti fãnani ma.​—Yis. 11:9; 60:18; 65:25; Yn 2:25.

 SONGƆ KWÁ TI DUNGƆ LƐ NGƐ̃ NÁ TI SAMBISANGƆ

13-14. (a) Uzu e ndo kanisa ndó ya nɛ na ndo tɛnɛ tɛ Yezo mɛ kaya Yoanɛ 5:29 nɛ? (b) Ye mɛ ta bɛ e lengbi ti lingɔ na ni na ndo tɛnɛ niko ma nɛ?

¹³ Yezo tɛnɛ ngandó tɛnɛ tɛ azi mɛ na songɔ kwá ti dungɔ ge lɛ sese, lo tɛnɛndó ya: “ngoi alengbi gbanda ko, awa kwáni mɛ ka ya du sɛndɛ ama gbanda legɔ mbi ko, ala lo gbanda kai asi, ala ko ndo awa lingɔ nzɔ̃ ye ko, Nzapa aso gbanda la ya, ni hɛ̃ la bɛta du, kanda ala ko ndo la awa lingɔ sɔi ye ko, Nzapa aso gbanda la ya, ni fa ngbanga ni bi li la.” (Yn. 5:28, 29) Yezo ye ndó tɛnɛngɔ ya nɛ?

¹⁴ Uzu ndó ko, e ndo kanisa ya, Yezo ndo tɛnɛndó tɛnɛ ti aye mɛ azi mɛ akpili na lingɔ na pɛ songɔ kwá tɛ la. E ndo dandó bɛ e ya, Yezo yendó pangɔ ya, azi mɛndɛ̃ mɛ na diringɔ lɛ la ngɛ̃́ na lingɔ akpale ti nzɔ̃ni, ambanga ni na lingɔ akpale ti siɔni. Kanda ta bɛ e li na ni ma ya, ta Yezo tɛnɛndó ya, azi mɛ na singɔ kaya sɛndɛ na lingɔ nzɔ̃ kpale bere lingɔ siɔ kpale ma. Lo salelandó tɛnɛ mɛ ndo fa kpale mɛndó aɔ wɛ. Lo tɛnɛ tɛnɛ tɛ azi mɛ “alindó nzɔ̃ ye” ná “azi mɛndó ali siɔ ye.” Ni fa ya, lo ndo tɛnɛ tɛnɛ ti aye mɛndó ala li uzu ti nɛngɔ ya, ala kpili. Lɛ tɛnɛ ni si yangondo ta se ni la ma? Ta na hɛ̃ngɔ zo kɔi lége ya, lo li aye ti siɔni kaya gigi ti fãnani ma. Afa ya, azi mɛ azanga mbilimbli mɛ Yezo tɛnɛ tɛnɛ tɛ la alindó aye ti siɔni uzu ti nɛngɔ ya, ala kpili. Wa ngasia la, elengbi ti gbɔ̃ngɔ nda tɛnɛ tɛ Yezo na omɛ aba ‘songɔ kwá ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́’ ná ‘songɔ kwá ti fangɔ ngbanga bingɔ li’ nɛ?

15. Azi mɛ na luangɔ “songɔ kwá ti dungɔ lɛ ngɛ̃́” na, wa na lo nɛ?

¹⁵ Azi ti mbilimbili mɛndó ali kpale ti nzɔ̃ni uzu ti la kpilingɔ ko, “Nzapa aso gbanda na la ya, ni hɛ̃ la bɛta du, [bere dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka]” na lo mɛ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́. Afa ya, songɔ kwá tɛ “awa lingɔ nzɔ̃ ye” mɛ mbeti ti Yoanɛ 5:29 atɛnɛ tɛnɛ ni ná songɔ kwá tɛ “anzɔ̃ azi” mɛ mbeti tɛ Awa Pangɔ Kwa 24:15 atɛnɛ tɛnɛ ni, adu kwɛ kɔi. Kambisangɔ nda tɛnɛ mɛ amangbi na tɛnɛ mɛ kaya Roma 6:7 mɛ atɛnɛ ya: “Zo ko la akpi wɛ ko, [lo futa nyongo ti siɔ kpale tɛ lo].” Ni la, ngoi mɛ azi ti mbilimbili ndo kpili ko, Yehova ndo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ la, kanda ta bɛ lo ndo li na aye ti nzɔ̃ni zu mɛndó ala li na ngoi mɛndó ala dɛ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma. (Aeb. 6:10) Ti nɛngɔ ya, ili la ngbã bwai na bwai kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, ayɔ ya, ala ngbã mbilimbili ka tɛ Yehova.

16. Ando tɛnɛ tɛnɛ ti “songɔ kwá ti fangɔ ngbanga bingɔ li” hɛ̃ ana?

¹⁶ Wa na dungɔ ngasia na lo tɛ azi mɛndó ali siɔ kpale uzu ti nɛngɔ ya ala kpingɔ nɛ? Abɛse ala futandó nyongo ti siɔ kpale tɛ la na ngoi mɛndó ala kpili ko, ta la lindó kwa hɛ̃ Yehova na mbilimbili na ngoi mɛndó ala dɛ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma. Ta asu ili la kaya buku ti dugɔ lɛ ngɛ̃́ ma. Na lo ni la, songɔ kwá tɛ “azi mɛ awa lingɔ siɔ ye” ná songɔ kwá tɛ “asiɔ azi” mɛ mbeti tɛ Awa Pangɔ Kwa 24:15 atɛnɛ tɛnɛ ni, ni du kwɛ kɔi. Songɔ kwá tɛ la, na dungɔ “songɔ kwá ti fangɔ ngbanga bingɔ li.” * Afa ya, Yezo na bangɔ bere tarangɔ ala ti hĩngangɔ bere ala lengbi ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́. (Luka 22:30) Na mungɔ ngoi ti nɛngɔ ya, ahĩnga bere alengbi ti sungɔ ili la bere ta su ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ma. Se ala gbinyangbi seliye ti siɔni mɛndó ala na ni uzu, wa ala hɛ̃ tɛrɛ la hɛ̃ Yehova ko, lo na sungɔ ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́.

17-18. Ye mɛ azi zu mɛ na songo ge lɛ sese na lingɔ nɛ, wa mbeti ti Suma 20:12, 13 atɛnɛ tɛnɛ ti “kwa” mɛ wa?

¹⁷ Abɛse du ya, uzu ndó, ala du awa lingɔ ye ti nzɔ̃ni bere awa lingɔ ye ti siɔni ko, azi mɛ na songɔ kwá alengbi ti tɔndɔngɔ ndia mɛ na dungɔ kaya rulo ti fãna ni mɛ na zingɔ ni na ngoi ti bulu 1 000. Toma Yoanɛ kambisandó kpale mɛ lo hũ kaya suma ya: “Mbi hũ akota azi na ambumbusɛ azi mɛ ndo akpili, ala longa so gbɛlɛ ngɛndɛ gbia ni. Mbi hũ azizi ya abuku, azi nga ya buku mɛ ndɛ̃ mɛ asuru na ili azi mɛ alua du ti kaka. Nzapa afa ngbanga tɛ awa  kwáni na se ye mɛ ndo ala li, nga ma se mɛ asu na ni ka ya abuku ni ko.”​—Suma 20:12, 13.

¹⁸ Azi ko na songɔ kwá ko, na fangɔ ngbanga tɛ la na bangɔ “kwa” mɛ wa? Na fangɔ ngbanga tɛ la na lo ti aye mɛndó ala li uzu ti la kpingɔ? Ĩpo! Ta bɛ e li na ni ma ya, ala futandó nyongɔ ti siɔ kpale tɛ la na ngoi mɛndó ala kpili. So ndo lo tɛnɛ mɛ: “kwa tɛ la” ta di dɛ akpale ti gã mɛndó ala li uzu ti la kpilingɔ ma. Ni la ala na fangɔ kwa tɛ la na ya kpale mɛ ala na lingɔ na bangɔ mateya mɛ ala na luangɔ ka gigi ti fãna ni. Ni nga na yɔngɔ ya, azi ti mbilmbili mabere Noa, Samwele, Davidi, nga na Daniel amanda tɛnɛ mɛ aba Yezo Kristo wa ala fa nga loyengɔ na lo ti kwá tɛ lo. Se azi niko ti mbilimbili na dungɔ na aye mɛ ayɔ ya ala manda ko, azi mɛ awa lingɔ siɔ kpale na dungɔ na aye gba nvɛ̃ni ti mandangɔ!

19. Ye mɛ na singɔ na azi mɛ na kɛ̃ngɔ nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ ala na luangɔ ti nɛngɔ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

¹⁹ Ye mɛ na singɔ na azi mɛ na kɛ̃ngɔ nzɔ̃ tangɔ ligɛrɛ mɛ ala na luangɔ ti nɛngɔ ya, asu ili la kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ? Suma 20:15 atɛnɛ ya: “Zo ko ndo la ta asu ili lo ka ya buku mɛ asuru na ili azi mɛ alua du ti kaka ma ko, abi lo gbanda ka ya wá ni ko.” Ta kitɛ da ma ya, na kpɔngɔ la ti bwai. Ni la, adu ngbondoni ya, e li kpengbani ti nɛngɔ ya, asu ili e kaya buku ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka, wa ni ngbã kaya ni bwai na bwai

20. Kwa ti ngbondoni mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na ngoi ti Lo-lengbɔ Gbia ti bulu koto nɛ? (Ba limɔ ti koko mbeti.)

²⁰ Lo-lengɔ gbia ti bulu koto na dungɔ ngoi kɔi ti dengɔ bɛ! Ni nga na dungɔ na prɔgramɛ ti mateya kɔi ti kotani mɛ ta dɛndó li tɛrɛ lo uzu ge lɛ sese ma. Kanda na ngoi ko la na bangɔ kwa tɛ azi ti mbilimbili ná azi mɛ azanga mbilimbili bere ala na tɔndɔngɔ dia tɛ Nzapa bere ta la tɔndɔngɔ ma. (Yis. 26:9; Aw. 17:31) Prɔgramɛ ti mateya niko na lingɔ tɛrɛ lo ngasia? Tɛnɛ mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ ti gesi na zangɔ e ya, e hĩnga wa e hɛ̃ nga sia kɔli na lo ti bibongiseli niko ti nzɔ̃ni.