Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 5

Salela ngoi tɛ mɔ na ndenge ti nzɔ̃ni

Salela ngoi tɛ mɔ na ndenge ti nzɔ̃ni

“Ĩ du na kpengba lɛ ya, ta ĩ li ye mabere tɛ azi mɛ azanga ndara ma, kanda mabere tɛ awa ndara. Ĩ salela ngoi tɛ ĩ na ndenge ti nzɔ̃ni.”​—EF. 5:15, 16, NWT.

BIA 8 Yehova azali ekimelo na biso

NA NDUNU NI *

1. Ngasia la, elengbi ti lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na Yehova nɛ?

E NDO ye lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na azi mɛ e ndo ye ala gba. Kɔli ná wali mɛ adungbi, ala na dengɔ bɛ so lekisangɔ ngoi ti nzɔ̃ni ndoni kɔi. Apalanga ndo ye dungɔ ndoni kɔi na akwa la. Wa e zu e ndo ye lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na ayata e awakristo. Omɛ aɔ zu, e ndo ye lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na Yehova Nzapa tɛ e. Elengbi ti lingɔ ni na lége ti lingɔ sambela hɛ̃ lo, mandangɔ Ngbangɔ, gbɔ̃ngɔ li e na ndo akapa nga na aseliye tɛ lo ti nzɔ̃ni. Lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na Yehova adu ngbondoni nvɛ̃ni!​—Nz. 139:17.

2. Kpengba kpale mɛ e ndo tengbi na ni nɛ?

2 Abɛse e ndo sepala lingɔ sambela hɛ̃ Yehova, nga na mandangɔ Ngbangɔ ko, ta lingɔ ni ando du ngoi zu woni ma. Bi kɔi kɔi, e na akpale gba ti lingɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e, ni lengbi ti lingɔ ya, ta e du na ngoi ti lingɔ kwa ti nyingɔ ma. Kwa tɛ e, kumba ti ndasewa, nga na akpale mɛndɛ̃ ti ngbondoni ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e alengbi ti tɛngɔ ngoi tɛ e gba, ni lengbi nga ti tongɔ e, e hũ ya, ta e na ngoi ti lingɔ sambela mandangɔ Ngbangɔ nga na gbɔ̃ngɔ li e na ndo tɛnɛ ni ma.

3. Ye mɛndɛ̃ mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ ngoi tɛ e nɛ?

3 Aye mɛndɛ̃ mɛ alengbi nga ti tɛngɔ ngoi tɛ e da. Se ta e du na kpengba lɛ ma ko, elengbi ti ziangɔ ya, ambanga aye mɛ ngoi mɛndɛ̃ ta lingɔ ni du siɔni ma agbɛ̃ ngoi tɛ e ti dɔngɔ dã na Yehova. Na ndakisa, lengɔ wele. Lengɔ awele ando hɛ̃ azi zu nzɔ̃ kpale. Kanda abɛse ta lengɔ wele adu siɔni ma ko, ni lengbi ti tɛngɔ ngoi tɛ e mɛ elengbi ti lekisangɔ ni na ya kpale ti nyingɔ. Ta bɛ e li na ni ma ya, ta lengɔ wele la, adu ye mɛ ngbondoni ma.​—Mas. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

4 Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ, e na bangɔ nda mɛ adu nzɔ̃ni ya, e hĩnga aye mɛ adu ngbondoni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. E nga na bangɔ se mɛ elengbi ti salelangɔ ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni ndoni kɔi na Yehova, nga na anzɔ̃ kpale mɛ lingɔ ngaso alengbi ti hɛ̃ngɔ e.

PƆNA AYE MƐ MƆ YE LINGƆ NA NDARA; KPÃ AYE TI NGBONDONI NA NDO TI UZU

5. Ngasia la bangɔ wangɔ mɛ kaya Efɛzɛ 5:15-17 alengbi ti zangɔ apalanga ya, ala mu ekateli ti nzɔ̃ni nɛ?

5Pɔna dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ na tina. Apalanga gba ndo hũnda tɛrɛ na ndo na ndo se mɛ ala lengbi ti dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ na tina. Na mbage mɛndɛ̃, awa hangɔ ala na mbeti ná azi ti ndasewa tɛ ala mɛ ta ala du Atɛmwɛ tɛ Yehova ma, ala ndo to apalanga ya, ala gwe univɛrsite ti nɛngɔ ya, ala lua kwa ti nzɔ̃ni mɛ na futangɔ ala na falanga gba. Se ala landa wangɔ niko ko, ni na tɛngɔ ngoi tɛ ala gba. Na mbage mɛndɛ̃, ngoi mɛndɛ̃ awa dũngɔ ala ná ayata mɛndɛ̃ ti ya bombi ndo sa ngunu bɛ apalanga ya, ala hɛ̃ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ ala na ya kwa tɛ Yehova. Ye mɛ lengbi ti zangɔ palanga mɛ ndo ye tɛrɛ Yehova ya, lo mu ekateli ti nzɔ̃ni nɛ? Dingɔ Efɛzɛ 5:15-17 alengbi ti dungɔ ngbondoni na lo tɛ lo. (Di.) Na pɛ dingɔ vɛrse ni ko, nyita mɛ palanga lengbi ti hũndangɔ tɛrɛ lo na ndo mɛ: “Ye mɛ” Yehova ye nɛ? Ekateli mɛ na hɛ̃ngɔ lo dengɔ bɛ nɛ? Ekateli tɛ mbi na zangɔ mbi ya, mbi salela ngoi tɛ mbi na ndenge ti nzɔ̃ni?’ Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, “bi mɛ e da ati siɔni,” wa angbã yakere nda kpale ti gigi olo tɛ Satana kɔ. Na dungɔ ye ti ndara ya, e salela ngoi tɛ e na se mɛ na lingɔ ya, Yehova ye e.

6. Ekateli mɛndó Maria mu nɛ, wa nda mɛ ni du ekateli ti ndara nɛ?

6Kpã aye ti ngbondoni na ndo ti uzu. Ngoi mɛndɛ̃, salelangɔ ngoi tɛ e nzɔ̃ni ando yɔ ya, e pɔna lingɔ ye kɔi mɛ ngbondoni ka popo ti aye sɛ mɛ nzɔ̃ni mɛ e ye lingɔ ni. Se lɛlo tɛ Maria na Marta na ngoi mɛndó Yezo gwe ti bangɔ ala afa ni yangondo. Ta kitɛ da ma, na lo mɛ ya, lo ndó na gwɛ̃ ti yambangɔ Yezo na ndenge ti nzɔ̃ni ko, Marta hɛ̃ndó tɛrɛ lo na tɔngɔ tɛ ti nzɔ̃ni na lo tɛ Yezo. Kanda Maria salelandó libaku niko ti nɛngɔ ya, ni ma tɛnɛ tɛ Yezo. Ye mɛndó Marta li ko, ta ni du siɔni ma, kanda Yezo tɛnɛndó ya, Maria “asara tɛ lo ye mɛ nzɔ̃ni.” (Lk. 10:38-42) Ngoi mɛndɛ̃ bɛ Maria ka lindó na tɛ mɛndó ala tɛ ndoni kɔi na Yezo na bi niko, kanda elengbi ti yengɔ ya, ta bɛ lo lindó bɛ fãni kɔi na aye mɛndó lo manda ka tɛ Yezo ma. Nga ma se mɛndó Maria mu nyi ngoi yakere mɛndó lo lekisa ndoni kɔi na Yezo ya, adu ngbondoni ko, e ndo mu nga ngoi mɛ e ndo lekisa ndoni kɔi na Yehova ya, adu ngbondoni. Ngasia la elengbi ti salelangɔ ngoi niko na ndenge ti nzɔ̃ni nɛ?

SALELA NGOI MƐ MƆ NDO LEKISA NDONI KƆI NA YEHOVA NZƆ̃NI

7. Nda mɛ adu nvɛ̃ni ngbondoni lingɔ sambela, mandangɔ Ngbangɔ nga na gbɔ̃ngɔ li e na ndo aye mɛ e manda nɛ?

7Ale e hĩnga ya, lingɔ sambela, mandangɔ Ngbangɔ, nga na gbɔ̃ngɔ li e na ndo aye mɛ e manda, adu kɔi ti asambela tɛ e. Na ngoi mɛ e ndo li sambela ko, e ndo tɛnɛ tɛnɛ na To e ti ndozu mɛ ndo ye tɛrɛ e mawoma. (Nz. 5:7) Mandangɔ Ngbangɔ ndo li ya, e ti na “hĩngangɔ ndo tɛ Nzapa,” Zo mɛ ndara ndo lo ka tɛ lo. (Mas. 2:1-5) Na ngoi mɛ e ndo gbɔ̃ li e na ndo aye mɛ e manda ko, afa ya, e ndo gbɔ̃ li e na ndo aseliye tɛ Yehova nga na ndo akapa tɛ lo ti nzɔ̃ni na lo tɛ azi zu, nga na lo tɛ e nvɛ̃ni. Ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni mɛ elengbi ti salelangɔ na ngoi tɛ e da. Kanda ngasia la, elengbi ti salelangɔ ngoi yakere mɛ e ngbã na ni nɛ?

Mɔ lengbi ti gingɔ ndo kɔi ti siriri ti nɛngɔ ya, mɔ manda na Ngbangɔ? (Ba paragrafɛ ti 8-9)

8. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo se mɛndó Yezo salela na ngoi tɛ lo ka lɛ nyama nɛ?

8Se alengbi ko, pɔna ndo mɛ siriri. E mu se lɛlo tɛ Yezo. Uzu ti lo bandangɔ kwa tɛ lo ge lɛ sese ko, lo lindó bi 40 ka lɛ nyama. (Lk. 4:1, 2) Kaya ndoni kondó ti siriri ko, Yezo lengbindó ti vɔrɔngɔ Yehova, gbɔ̃ngɔ li lo na ndo dangɔ bɛ mɛ Yehova na ni na lo tɛ lo. Ta kitɛ da ma, ni lɛkɛndó Yezo na lo ti tara mɛndó angbã dã asi na lo. Ngasia la mɔ lengbi ti luangɔ nzɔ̃ kpale na lo ti se lɛlo tɛ Yezo nɛ? Se du ya, mɔ ndo du kaya ndasewa mɛ na azi bulu bulu ko, luangɔ ndo ti siriri ka yada alengbi ti dungɔ kpengbani na lo tɛ mɔ. Se adu ngaso, mɔ lengbi ti gingɔ ndo ti nzɔ̃ni ka gigi. Ye mɛ Julie ndo li na ngoi mɛ lo ndo ye lekisangɔ ngoi ndoni kɔi na Yehova na lége ti sambela la. Lo ná kɔ lo ndo du kaya da kɔi mɛ yakere ka France, adu pɛnɔ ya, lo du kaya da lo kɔi na bɛ lo zangangɔ ya, azi mɛndɛ̃ agia lo. Lo tɛnɛ ya: “Bi zu, mbi ndo mbi si ti nɛngɔ ya, mbi nɔ nɔ kaya jardin. Kai, mbi lengbi ti dungɔ mbi kɔi na bɛ mbi zangangɔ ya, zo mɛndɛ̃ agia mbi, wa mbi lengbi ti tɛnɛngɔ tɛnɛ mɛ ka bɛ mbi zu hɛ̃ Yehova.”

9. Abɛse adu ya, Yezo ndó na akpale gba ti lingɔ, ngasia la, lo fandó ya, lo ndo hũ mangbi tɛ lo ná Yehova ya, adu ngbondoni nɛ?

9 Yezo ndó na akpale gba ti lingɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Ndo zu kondó la lo ndo gwe da ko, butu butu tɛ azi ndo landandó lo, wa ala ngandó na gwɛ̃ ya, ani du ndoni kɔi na lo. Lá kɔindó ko, “azi zu mɛ so ya kɔdɔrɔ [kɔi] abombi[ndó] tɛrɛ la so nyɔ da” ti nɛngɔ ya, ala hũ lo. Abɛse ngaso ko, Yezo ndo mundó ngoi ti nɛngɔ ya, lo li sambela hɛ̃ Yehova. Uzu ti nɛngɔ ya ndã de ko, lo gwendó ka “gbɛ ndo” ti nɛngɔ ya, lo li sambela hɛ̃ To lo.​—Mar. 1:32-35.

10-11. Na bangɔ Matie 26:40, 41, ye mɛndó Yezo yɔ ka ti ava lo ya, ala li ka yaka ti Gɛtɛsɛmani nɛ, wa ye mɛndó ala li tɛrɛ lo nɛ?

10 Na bi ti ndani uzu ti lo kpingɔ ko, Yezo gindó ndo kɔi ti siriri ti nɛngɔ ya, lo binga li lo, wa lo li nga sambela. Lo luandó ndo ti siriri ka yaka ti Gɛtɛsɛmani. (Mat. 26:36) Na ngoi nikondó la, Yezo hɛ̃ ava lo wangɔ ti ngbondoni na omɛ aba lingɔ sambela.

11 Zia e ba aye mɛndó ali tɛrɛ lo. Na ngoi mɛndó ala si ka yaka ti Gɛtɛsɛmani ko, ngoi yɔndó nvɛ̃ni, ngoi mɛndɛ̃ alengbindó ti tingɔ bɛ bi. Yezo yɔndó ka ti ava lo ya, “ĩ ngbã so ndo mɛ, ta ĩ la langɔ ma,” wa lo gwendó ti lingɔ sambela. (Mat. 26:37-39) Kanda na ngoi mɛndó Yezo so li sambela ko, langɔ amundó ava lo. Na ngoi mɛndó lo tã ala so la langɔ ko, Yezo di pandó hɛ̃ la ya “Ale ĩ du lɛ ĩ ngɛ̃́, ĩ sambela Nzapa.” (Di Matie 26:40, 41.) Biani, lo hĩngandó ya, ala na sɔngɔ bɛ gba wa ala nzɛ̃ ngandó gba. Ni la, lo mandó vundu tɛ ala wa lo pandó ya, “tɛrɛ . . . adu woni.” Wa lo dirindó lo gwe li sambela fãni sɛ, ngoi zu mɛndó lo diri lo ga ko, lo tã bo ala so la langɔ na se lɛ lingɔ sambela.​—Mat. 26:42-45.

Mɔ lengbi ti mungɔ ngoi ti lingɔ sambela na ndapelele na ngoi mɛ mɔ dɛ na ngunu? (Ba paragrafɛ ti 12)

12. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ se du ya, sɔngɔ bɛ aɔ ndo mɔ bere mɔ nzɛ̃ kpengbani ta kɔdɛ ti mɔ lingɔ sambela da ma nɛ?

12Pɔna ngoi mɛ nzɔ̃ni. Ngoi mɛndɛ̃ sɔngɔ bɛ bere nzɛ̃ngɔ alengbi ti lingɔ ya, ta e li sambela ma. Se du ya, ando si na mɔ ko, hĩnga ya, ta mɔ kɔi ma. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ nɛ? Azi mɛndɛ̃ mɛndó amɛsɛnɛ lingɔ sambela hɛ̃ Yehova na ndɔ ahũ ya, mungɔ ngoi na ndapelele nvɛ̃ni tɛnɛngɔ tɛnɛ na Yehova adu nzɔ̃ni aɔ lingɔ ni na ndɔ, na ngoi mɛ ala na nzɛ̃ngɔ. Azi mɛndɛ̃ ahũ ya, ala ndo li sambela hɛ̃ Yehova nzɔ̃ni na ngoi mɛ ala du sese bere ala kuku. Wa ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ se du ya, sɔngɔ bɛ aɔ ndo mɔ bere mɔ ndo ma nzɛ̃ngɔ kpengbani ta kɔdɛ ti mɔ lingɔ sambela da ma nɛ? Pa hɛ̃ Yehova se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ. Mɔ lengbi ti yengɔ na bɛ mɔ kɔi ya, To e mɛ na bɛ ti vundu na mangɔ mɔ.​—Nz. 139:4.

Mɔ lengbi ti kɛ̃ngɔ sungɔ mɛsajɛ na ngoi mɛ mɔ ka bombi? (Ba paragrafɛ ti 13-14)

13. Ngasia la, telefɔnɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ ngoi tɛ e mɛ e ndo lekisa ndoni kɔi na Yehova nɛ?

13Ngoi mɛ mɔ ndo manda Ngbangɔ, ta mɔ kpã lɛ mɔ na ndo akpale mɛndɛ̃ ma. Ta bo lingɔ sambela kɔi la adu ye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e ti na mangbi ti kpengbani na Yehova ma. Mandangɔ Ngbangɔ nga na gwengɔ bombi alengbi ti zangɔ e ya, e ti na mangbi ti kpengbani na Nzapa. Aye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, mɔ lua anzɔ̃ kpale gba na ngoi mɛ mɔ ndo di Ngbangɔ bere mɔ ndo gwe bombi nɛ? Hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ, ‘Aye mɛ alengbi ti bendangɔ likebi tɛ mbi na ngoi mɛ mbi ka bombi bere mbi ndo manda Ngbangɔ nɛ?’ Alengbi ti dungɔ telefɔnɛ tɛ mbi, mesajɛ mɛ ato hɛ̃ mbi bere aili mbi na lége ti telefɔnɛ bere aparɛilɛ mɛndɛ̃? Ndɛ lo mɛ ko, amiliɔ̃ tɛ azi ge lɛ sese na aparɛilɛ niko. Azi mɛ ndo li recherche atɛnɛ ya, dungɔ bo na telefɔnɛ so gunda zo ando li ya, ta lo kpã kɔdɛ tɛ lo na ndo aye mɛ lo ndo li ma. Prɔfɛsɛrɛ kɔi ti psychologie atɛnɛ ya: “Ta mɔ na kpãngɔ lɛ mɔ na ndo aye mɛ mɔ ndo li ma, kɔdɛ tɛ mɔ na dungɔ ka katɛ.” Uzu ti nɛngɔ ya e banda akota bombi tɛ e ko, ando tɛnɛ hɛ̃ e ngoi zu ya, e rɛglé telefɔnɛ tɛ e na ndenge mɛ na lingɔ ya, ta agia azi mɛndɛ̃ ma. Elengbi nga ti lingɔ ngaso na ngoi mɛ e kɔi na bɛ e ti nɛngɔ ya, ta telefɔnɛ tɛ e agia e na ngoi mɛ e ndo lekisa ngoi ndoni kɔi na Yehova ma?

14. Na bangɔ Filipɛ 4:6, 7, ngasia la, Yehova na zangɔ e ya, e kpã lɛ e na ndo ye kɔi nɛ?

14Yɔ ka ti Yehova ya, lo za mɔ, mɔ kpã lɛ mɔ na ndo ye kɔi. Se du ya, na ngoi mɛ mɔ ndo manda Ngbangɔ bere mɔ ka bombi, ta kɔdɛ tɛ mɔ ndo du na ndo aye mɛ mɔ ndo manda bere omɛ ndo ɔ na ngoi ti bombi ma ko, yɔ ka ti Yehova ya, lo za mɔ. Se du ya, mɔ na sɔngɔ bɛ bere vundu ko, alengbi ti dungɔ kpengbani ya, mɔ kpã sɔngɔ bɛ tɛ mɔ katɛ, wa mɔ kpã lɛ mɔ na ndo akpale ti nyingɔ, kanda lingɔ ngaso adu ngbondoni. Li sambela ti nɛngɔ ya, mɔ lua siriri mɛ ta na batangɔ bo bɛ mɔ kɔi ma, kanda nga na “dangɔ bɛ” tɛ mɔ.​—Di Filipɛ 4:6, 7.

LINGƆ SAMBELA, MANDANGƆ NGBANGƆ NÁ GWENGƆ BOMBI, ANDO HƐ̃ E ANZƆ̃ KPALE GBA

15. Nzɔ̃ kpale mɛ elengbi ti luangɔ se du ya, e ndo lekisa ngoi ndoni kɔi na Yehova nɛ?

15 Se du ya, mɔ ndo mu ngoi ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na Yehova, mangɔ lo nga na gbɔ̃ngɔ li mɔ na ndo lo ko, mɔ na luangɔ anzɔ̃ kpale gba. Ngasia? Ti uzu, mɔ na mungɔ ekateli ti nzɔ̃ni. Ngbangɔ pa hɛ̃ e ya, “zo ko la ndo nɔ nɔ na awa ndara ko, lo na tingɔ wa ndara.” (Mas. 13:20) Ni la, se mɔ du ndoni kɔi na Yehova, Zo mɛ ndara ndo lo ka tɛ lo ko, mɔ na tingɔ na ndara. Mɔ na hĩngangɔ ye mɛ ndo hɛ̃ lo dengɔ bɛ nga na ekateli mɛ ndo sĩ na bɛ lo.

16. Ngasia la, tɛnɛngɔ tɛnɛ na Yehova gba nga na mandangɔ akpale gba na lo tɛ lo, alengbi ti zangɔ e ya, e ti azi mɛ ahĩnga hangɔ tɛnɛ nzɔ̃ni nɛ?

16 Ti sɛ, mɔ na tingɔ zo mɛ hĩnga hangɔ tɛnɛ nzɔ̃ni. Na ngoi mɛ e ndo manda Ngbangɔ na zo ko, e na gwɛ̃ ti zangɔ lo ya, lo ti na mangbi ti kpengbani ná Yehova. Se du ya, e ndo tɛnɛ tɛnɛ na Yehova gba, wa e ndo manda nga akpale gba na lo tɛ lo ko, e na yengɔ lo gba, e nga na dungɔ na makoki ti zangɔ zo mɛ e ndo manda na lo Ngbangɔ ya, lo ye Yehova. Yezo ziandó hɛ̃ e se lɛlo. Lo ndo tɛnɛndó tɛnɛ tɛ Yehova na ndenge ti nzɔ̃ni, nga na ndenge ti songo nvɛ̃ni, ni zandó ava lo ya, ala ye nga Yehova.​—Yn. 17:25, 26.

17. Nda mɛ lingɔ sambela ná dingɔ Ngbangɔ ando za e ya, e ti na loyengɔ mɛ kpengbani nɛ?

17 Ti taa, loyengɔ tɛ mɔ na tingɔ kpengbani. Binga li mɔ na ndo aye mɛ ndo li tɛrɛ lo na ngoi mɛ mɔ ndo yɔ ka ti Yehova ya, lo fa mɔ na lége, lo wamba bɛ mɔ bere lo za mɔ. Ngoi zu ko la, lo ndo hɛ̃ mɔ gbinya na ndo asambela ti ngaso ko, mɔ na tingɔ na loyengɔ gba. (1 Yn. 5:15) Ye mɛndɛ̃ mɛ alengbi ti lingɔ ya, loyengɔ tɛ mɔ ati kpengbani nɛ? Mandangɔ Ngbangɔ tɛ mɔ nvɛ̃ni. Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, “loyengɔ ndo lo na ndo aye mɛ zo ma, NWT.” (Rom. 10:17) Abɛse ngaso ko, ti nɛngɔ ya, e ti na loyengɔ mɛ kpengbani ko, ta ayɔ bo ya, e ngbã na mandangɔ nga na hĩngangɔ aye ma. Ye mɛndɛ̃ mɛ ayɔ ya, e li nɛ?

18. Hɛ̃ ndakisa kɔi mɛ ando fa ya, ayɔ ya e gbɔ̃ li e na ndo aye mɛ Yehova li.

18 Ayɔ ya, e gbɔ̃ li e na ndo aye mɛ e ndo manda. E mu se lɛlo tɛ wa sungɔ Nzembo 77. Na lo mɛ ya, lo ndo dandó bɛ lo ya, ta Yehova dɛ ye tɛrɛ lo ná aya Izraɛlɛ mɛndɛ̃ ma ko, lo tindó na sɔngɔ bɛ kpengbani, wa ta lo ndo la ngandó langɔ ma. (Vɛrse ti 2-8) Ye mɛndó lo li nɛ? Lo pandó hɛ̃ Yehova ya: “Mbi na gbɔ̃ngɔ li mbi na ndo aye zu mɛ mɔ li, wa mbi na gbɔ̃ngɔ li mbi na ndo se mɛ mɔ ndo li na akpale.” (Vɛrse ti 12) Biani, ta bɛ wa sungɔ bia mɛ alindó na aye mɛndó Yehova li na lo tɛ azi tɛ lo ma, kanda sɔngɔ bɛ atondó lo ya, lo hũnda tɛrɛ lo ya: “Bɛ Nzapa ali na fangɔ nzɔ̃ bɛ tɛ lo, bere ngɔnzɔ tɛ lo ali ya, ta lo ma vundu tɛ e ma?” (Vɛrse ti 9) Wa sungɔ bia ni agbɔ̃ndó li lo na ndo aye mɛndó Yehova li gã, mɛ ando fa nzɔ̃ bɛ nga na bɛ ti vundu tɛ lo. (Vɛrse ti 11) Nzɔ̃ kpale mɛndó lo lua nɛ? Wa sungɔ bia ni ayendó na bɛ lo kɔi ya, ta Yehova na ziangɔ azi tɛ lo ma. (Vɛrse ti 15) Ndenge ni kɔi, loyengɔ tɛ mɔ na tingɔ kpengbani se mɔ gbɔ̃ li mɔ na ndo aye mɛ Yehova li na lo tɛ azi tɛ lo nga na lo tɛ mɔ nvɛ̃ni.

19. Nzɔ̃ kpale mɛndɛ̃ mɛ e ndo lua se du ya, e ndo du ndoni kɔi na Yehova nɛ?

19 Ti siɔ nga omɛ aɔ zu, songo tɛ mɔ na ndo Yehova na tingɔ gba. Mɔ ndo tɔndɔ Yehova, mɔ ndo li zu ti nɛngɔ ya, mɔ hɛ̃ lo dengɔ bɛ, wa mɔ ndo gbe bɛ mɔ na ya atara zu mɛ mɔ ndo tengbi na ni na lo mɛ ya, mɔ ndo ye Lo. (Mat. 22:37-39; 1 Kɔr. 13:4, 7; 1 Yn. 5:3) Ta ye kɔi mɛ aɔ dungɔ na mangbi ti nzɔ̃ni nga na songo na Yehova da ma!​—Nz. 63:1-8.

20. Ye mɛ mɔ na lingɔ ti nɛngɔ ya, ngoi mɛ mɔ ndo di Ngbangɔ, mɔ ndo li sambela bere mɔ ka bombi ko, ta ye kɔi agbɛ̃ kɔdɛ tɛ mɔ ma nɛ?

20 Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, lingɔ sambela nga na mandangɔ Ngbangɔ, adu kɔi ti asambela tɛ e. Nga ma Yezo, gi ndo ti siriri ti nɛngɔ ya, mɔ lekisa ngoi ndoni kɔi na Yehova. Kpã aye zu mɛ alengbi ti bendangɔ likebi tɛ mɔ katɛ. Yɔ ka ti Yehova ya, lo za mɔ, mɔ kpã lɛ mɔ na ndo aye ti nyingɔ mɛ mɔ ndo li. Se du ya, mɔ salela ngoi tɛ mɔ na ndenge ti nzɔ̃ni bandangɔ ndɛ ko, Yehova na hɛ̃ngɔ mɔ mbana gɛrɛ ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bwai na bwai kaya gigi tɛ lo ti fãnani.​—Mar. 4:24.

BIA 28 Tózala baninga ya Yehova

^ par. 5 Yehova la du kwa e ti nzɔ̃ni mɛ aɔ akwa zu. E ndo mu mangbi mɛ e na lo na ni ya, adu ngbondoni, wa e nga na gwɛ̃ ya, e hĩnga lo nzɔ̃ni. Ando mu ngoi gba ti nɛngɔ ya, e hĩnga zo nzɔ̃ni. Ayɔ nga ya, e mu ngoi gba ti nɛngɔ ya, e li ya mangbi tɛ e na Yehova ati kpengbani. E na akpale gba ti lingɔ na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e ti bi kɔi kɔi, ngasia la elengbi ti luangɔ ngoi ti nɛngɔ ya, e dɔ dã na To e ti ndozu nɛ, wa anzɔ̃ kpale mɛ lingɔ ngaso alengbi ti hɛ̃ngɔ e nɛ?