1-2. Aye mɛ e manda na pɔsɔ mɛ biri ɔ nɛ, wa aye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

NA PƆSƆ mɛ biri ɔ, e lua mbalasi awangɔ ti nzɔ̃ni mɛ alo kaya Balevi shapitrɛ ti 19. Na ndakisa kaya vɛrse ti 3, Yehova yɔndó ka ti aya Izraɛlɛ ya, ala tɔndɔ awa dũngɔ ala. Wa e hũ ngandó se mɛ elengbi ti kpãngɔ wangɔ ni na kwa ndɛ na ngoi tɛ e na hɛ̃ngɔ awa dũngɔ e aye ti mi mɛ ala na gwɛ̃ ni, sangɔ ngunu bɛ la, nga na lingɔ ya, ala du na mangbi ti nzɔ̃ni na Yehova. Nga bo so ya vɛrse niko, Nzapa pandó hɛ̃ azi tɛ lo ya, ta bɛ la li na ni ma ya, tɔndɔngɔ Sabata adu ye mɛ ngbondoni. E manda mbalasi ya, abɛse ta e ndɛ ka gbɛ ndia ti tɔndɔngɔ Sabata ma ko, elengbi ti kpãngɔ ndia niko na kwa se e ndo mu ngoi bi zu ti nɛngɔ ya, e kpã lɛ e na ndo akpale ti nyingɔ. Se e li ngaso ko, e na fangɔ ya, e ndo li kpengbani ti dungɔ asanto nga ma se mɛ Balevi 19:2 nga na 1 Petro 1:15 atɛnɛ na ni.

² Na ya tɛnɛ mɛ ndɛ e na mandangɔ, e na ngbãngɔ bo tɛnɛngɔ tɛnɛ na ndo Balevi shapitrɛ ti 19. Awangɔ mɛ elengbi ti luangɔ kaya shapitrɛ niko na omɛ aba fangɔ nzɔ̃ bɛ na azi mɛ awa ziba, awa ngbengule bere azi mɛ ta ala ndo ma ndo ma nɛ? Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ kaya mbeti niko na dungɔ mbilimbili na omɛ aba dengɔ buze, nga na fangɔ songo na afɔ̃ e nɛ? E ye dungɔ asanto nga ma Nzapa tɛ e mɛ santo, na lo ni la, zia e ba awangɔ mɛ elengbi ti luangɔ.

3-4. Na bangɔ Balevi 19:14, ngasia la aya Izraɛlɛ alengbindó ti lingɔ kpale tɛrɛ azi mɛ ta ala ndo ma ndo ma, ná azi mɛ awa ziba nɛ?

³ Di Balevi 19:14. Yehova yɔndó ka ti azi tɛ lo ya, ala fa nzɔ̃ bɛ na azi mɛ awa ziba awa ngbengule bere azi mɛ ta ala ndo ma ndo ma. Na ndakisa, ta azi ti Izraɛlɛ alengbindó ti dɛngɔ ba hɛ̃  zo mɛ ta lo ndo ma ndo ma. Dɛngɔ ba ni alengbi na lingɔ bere tɛnɛngɔ ya, siɔ kpale asi na lo. Lingɔ ngaso adundó siɔni nvɛ̃ni na lo tɛ zo mɛ ta lo ndo ma ndo ma! Ta lo lengbindó ti mangɔ tɛnɛ mɛ ando tɛnɛ na lo tɛ lo ma, wa ta lo lengbi ngandó ti diringɔ na nyɔ lo ma.

⁴ Nga bo so ya verse niko ti 14 Nzapa pandó hɛ̃ azi tɛ lo ya. “ta mɔ lengbi ti kpãngɔ aye ti tangɔ li gɛrɛ ka gbɛlɛ wa ziba ma.” Buku kɔi atɛnɛ tɛnɛ na lo tɛ azi mɛ na pɛnɔ ngaso: “Dã na Est ti Izraɛlɛ ti gã, azi ndo lindó kpale tɛrɛ [awa ziba, awa ngbengule ná azi mɛ ta ala ndo ma ndo ma] na zangangɔ mbilimbili nga na ndenge ti siɔni.” Ngoi mɛndɛ̃, azi mɛndɛ̃ mɛndó azanga ndara, ala ndo kpãndó kɛkɛ bere ye mɛndɛ̃ ka gbɛlɛ awa ziba ti nɛngɔ ya, ani hɛ̃ la pɛnɔ bere ani hé ala. Adundó siɔni nvɛ̃ni! Na lége ti ndia niko, Yehova pandó hɛ̃ azi tɛ lo ya, ale ala fa bɛ ti vundu na azi mɛ na pɛnɔ ti ngaso.

5. Ngasia la elengbi ti fangɔ vundu na azi mɛ awa ngbengule, awa ziba bere azi mɛ ta ala ndo ma ndo ma nɛ?

⁵ Yezo mandó vundu tɛ awa ziba, tɛ awa ngbengule ná azi mɛ ta la ndo ma ndo ma. Kwa mɛndó lo to hɛ̃ Yoanɛ mɛ wa hɛ̃ngɔ batisimɔ afa ya tɛnɛ niko adu biani, lo tɛnɛndó ya: “Awa ziba ahũ ndo yango, awa zɛ̃ adɔ nɔ na seni, tɛrɛ awa ndiba ati nzɔ̃ni, awa kpua ama ndo ngere ngere, [wa azi mɛ akpili aso].” Na lo ti akpɛ̃nɛ mɛndó Yezo li ko, “azi butu butu . . . [a]gonda[ndó] Nzapa.” (Lk. 7:20-22; 18:43) E awakristo, e na dengɔ bɛ ti landangɔ se lɛlo tɛ Yezo na mangɔ vundu tɛ azi mɛ na apɛnɔ ti ngaso. Na lo ni la, e ndo fa songo, e ndo du na yɔngɔrɔ bɛ wa e ndo hɛ̃ azi niko ndima. Biani, ta Yehova hɛ̃ e ngunu ti lingɔ na akpale ti kpɛ̃nɛ ma. Kanda e na nzɔ̃ tangɔ li gɛrɛ ti pangɔ hɛ̃ azi mɛ awa ziba na ya mi bere na ya nyingɔ nzɔ̃ pa mɛ aba paradizo mɛ na lingɔ ya, azi zu adu na sãte ti nzɔ̃ni na ya mi nga na ya nyingɔ ge lɛ sese. (Lk. 4:18) Nzɔ̃ pa niko ndo to azi gba ya, ala hɛ̃ Nzapa gonda.

6. Ngasia la Balevi shapitrɛ ti 19 akambisa na se ni ambanga andia mɛndó kaya Andia Sui kɔi nɛ?

⁶ Ambanga avɛrse ti Balevi shapitrɛ ti 19 akambisa na seni ambanga andia mɛndó kaya andia Sui kɔi. Na ndakisa, ndia ti mwambe atɛnɛ bondó ya: “Ta mɔ lengbi ti nzĩngɔ nzĩ ma.”  (Kob. 20:15) Ambanga azi alengbi ti tɛnɛngɔ ya, ani ndo tɔndɔ ndia niko na lo mɛ ya, ta ani ndo mu ye tɛ azi ma. Kanda, ala alengbi ti nzĩngɔ nzĩ na ndenge mɛndɛ̃.

7. Ngasia la zo mɛ ndo dɛ buze alengbi ti kongɔ nyɔ ndia ti mwambe mɛ aba nzĩngɔ nzĩ nɛ?

⁷ Wa dɛngɔ buze alengbi ti gondangɔ tɛrɛ lo ya, ta ni ndo nzĩ nzĩ ma na lo mɛ ya, ta ni dɛndó ni mu ye tɛ zo ma. Kanda lo ndo du ngoi zu mbilimbili na ya buze tɛ lo? Nga ma se mɛ asu na ni kaya Balevi 19:35, 36, Yehova tɛnɛndó ya: “Ta ĩ lengbi ti zangangɔ mbilimbili na ngoi mɛ ĩ ndo ha yɔngɔ, kɔ̃nɔngɔ ná nɛngɔ ti aye ma. Ale ĩ salela aye ti nzɔ̃ni ti hangɔ na nɛngɔ ti aye, ti hangɔ na aye mɛ ahulɛ, nga na aye ti ngu.” Ni la wa dɛngɔ buze ko la ndo salela aye ti siɔni so bubangɔ na azi mɛndɛ̃ ko, lo ndo nzĩ ala. Mandangɔ na seni atɛnɛ mɛ kaya Balevi shapitrɛ ti 19 afa ya, tɛnɛ niko adu biani.

8. Ngasia la Balevi 19:11-13 azandó aya Izraɛlɛ ya, ala kpã ndia ti mwambe na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la nɛ, wa ye mɛ ni lengbi ti zangɔ e ya e li nɛ?

⁸ Di Balevi 19:11-13. Balevi 19:11 abanda ngaso mɛ: “Ta ĩ lengbi ti nzĩngɔ nzĩ ma.” Vɛrse ti 13 afa mangbi mɛ ka popo tɛ nzĩngɔ nzĩ na dɛngɔ buze mɛ azanga mbilimbili na tɛnɛngɔ ya: “Ta mɔ lengbi ti bubangɔ fɔ̃ mɔ ma.” Na lo ni la, dɛngɔ buze ti poloso adu nzĩngɔ nzĩ. Ndia ti Mwambe kaya andia Sui kɔi atɛnɛ bondó na ndunu ni ya, nzĩngɔ nzĩ adu siɔni. Kanda ndenge mɛ mbeti ti Balevi akambisa na akpale yangondo, alengbindó ti zangɔ aya Izraɛlɛ ya, ala gbɔ̃ nda ndia niko nzɔ̃ni wa ala kpã ndia niko mɛ aba dungɔ mbilimbili na ya akpale zu na kwa. Elengbi ti luangɔ anzɔ̃ kpale gba se du ya, e ndo ba nzĩngɔ nzĩ ná zangangɔ mbilimbili ma se mɛ Yehova ndo ba na ni. Elengbi ti hũndangɔ tɛrɛ e na ndo mɛ: ‘Na mangbi na tɛnɛ mɛ Balevi 19:11-13 atɛnɛ, ambanga aye mɛ mbi lengbi ti lɛkɛngɔ ni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi da? Ayɔ ya, mbi lɛkɛ akpale na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi na omɛ aba buze tɛ mbi bere kwa tɛ mbi?’

9. Ngasia la ndia mɛndó kaya Balevi 19:13 ando batandó awa kwa nɛ?

⁹ E ba ambanga wangɔ mɛndɛ̃ mɛ aba dungɔ mbilimbili mɛ awakristo mɛ amu azi na kwa alengbi ti luangɔ. Balevi 19:13 akɔ ndani ngaso mɛ: “Ta mɔ lengbi ti gbɔ̃ngɔ falanga tɛ wa kwa ka ti mɔ tee ndã ade ni ma.” Na ngoi ti Izraɛlɛ ti gã ko, azi gba ndo lindó kwa ka yaka tɛ azi, wa ando futandó awa kwa ni bi kɔi kɔi. Gbanzingɔ zo na falanga tɛ lo ti kwa ti bi kɔi adundó gbanzingɔ lo na falanga mɛ na zangɔ lo ya, lo kokisa gwɛ̃ ti ndasewa tɛ lo ti bi niko. Yehova kambisandó ya: “Lo na gwɛ̃ ti falanga ni, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo zu aba falanga tɛ lo.”​—Mib. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ kaya Balevi 19:13 nɛ?

¹⁰ Ndɛ lo mɛ ko, ta ando futa awa kwa bi kɔi kɔi ma, kanda ando futa ala fãni kɔi bere fãni sɛ na ya nzɛ kɔi. Abɛse ngaso ko, ndia mɛ kaya Balevi 19:13 adɛ bo ngbondoni ndɛ na ngoi tɛ e. Agbia kwa mɛndɛ̃ ndo buba awa kwa tɛ la mɛ ndo li kwa gba na futangɔ ala na falanga mɛ yakere nvɛ̃ni. Ala hĩnga ya, ta awa kwa niko na ye mɛndɛ̃ ti lingɔ ma, na lo ni la, ala na ngbãngɔ bo lingɔ kwa hɛ̃ ani abɛse ani futa ala na falanga mɛ yakere nvɛ̃ni. Na ya akpale ti ngaso, agbia ti kwa ndo ‘gbɔ̃ falanga tɛ awa kwa.’ Wa kristo mɛ amu azi mɛndɛ̃ na kwa, ayɔ ya, lo du mbilimbili na mbage tɛ awa kwa tɛ lo. Zia e ba na olo awangɔ mɛndɛ̃ mɛ elengbi ti luangɔ kaya Balevi shapitrɛ ti 19.

11-12. Ye mɛndó Yezo benda likebi tɛ e ndo ni na ngoi mɛndó lo diri ndo tɛnɛ mɛ kaya Balevi 19:17, 18 nɛ?

¹¹ Nzapa ndo kpã lɛ lo na ndo se mɛ e ndo li na kpale tɛrɛ azi mɛndɛ̃, ta lo ngbã bo na pangɔ  hɛ̃ e ya, ta elengbi ti lingɔ aye ti siɔni tɛrɛ azi mɛndɛ̃ ma. Elengbi ti hũngɔ tɛnɛ niko yangondo kaya Balevi 19:17, 18. (Di.) Yehova tɛnɛndó yangondo ya: “Ale mɔ ye fɔ̃ mɔ nga ma se mɛ mɔ ndo ye na tɛrɛ mɔ nvɛ̃ni.” Lingɔ ngaso adu ngbondoni nvɛ̃ni na lo tɛ awakristo mɛ aye hɛ̃ngɔ Nzapa dengɔ bɛ.

¹² Yezo fandó yangondo ya, ndia mɛ kaya Balevi 19:18 adu ngbondoni nvɛ̃ni. Zo ti Farizeo kɔi ahũndandó Yezo ya: “Na popo tɛ andia zu ko, ndia mɛ aɔ andia kwɛ nɛ?” Yezo gbinyandó hɛ̃ lo ya : “ndia mɛ aɔ andia kwɛ” adu yengɔ Yehova na bɛ mɔ zu nga na tɛrɛ mɔ zu nga na kɔdɛ tɛ mɔ zu. Wa Yezo dirindó ndo tɛnɛ mɛ kaya Balevi 19:18, wa lo pandó ya: “Ndia ti sɛ mɛ ngbondoni nga ma se ti kɔzoni lo mɛ: ‘Ale mɔ ye afɔ̃ mɔ nga ma se mɛ mɔ ndoye na tɛrɛ mɔ nvɛni.’” (Mat. 22:35-40) Ni na alége gba mɛ elengbi ti fangɔ songo na afɔ̃ e, kanda elengbi ti hĩngangɔ fãni mɛndɛ̃ ambanga aye ni kaya Balevi shapitrɛ ti 19.

13. Ngasia la tɛnɛ mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na lo tɛ Yozɛfɛ aza e ya, e gbɔ̃ nda tɛnɛ mɛ kaya Balevi 19:18 nzɔ̃ni nɛ?

¹³ Ndenge kɔi mɛ elengbi ti fangɔ songo na afɔ̃ e adu na kpãngɔ wangɔ mɛ kaya Balevi 19:18 na kwa. Ni tɛnɛ ya: “Ta mɔ lengbi ti gɛ̃ngɔ kula bere batangɔ ngɔnzɔ kaya mɔ ma.” Azi gba so popo tɛ e ahĩnga azi mɛndó abata ngɔnzɔ tɛ afɔ̃ la ti kwa, ti kalasi bere tɛ azi ti ndasewa tɛ la kaya la​—abɛse na pɛ abulu gba! Ta bɛ mɔ li na ni ma ya, ayata Yozɛfɛ sui kɔi abatandó ngɔnzɔ tɛ lo kaya la, ni tondó ala ya, ala li lo siɔni. (Eb. 37:2-8, 25-28) Kanda ta Yozɛfɛ lindó kpale tɛrɛ la nga ma se mɛndó ala li na ni tɛrɛ lo ma! Na ngoi mɛndó lo ti na lo-lengɔ gbia nga na ngunu ti diringɔ na siɔ kpale hɛ̃ ayata lo ko, ta lo lindó ni ma, lo fandó na ala bɛ ti vundu. Ta Yozɛfɛ batandó ngɔnzɔ kaya lo ma. Kanda lo lindó ye na mangbi na wangɔ mɛ asu ni na gesi mɛ kaya Balevi 19:18.​—Eb. 50:19-21.

14. Aye mɛ ndo fa ya, elengbi ti tɔndɔngɔ ndia mɛ kaya Balevi 19:18 ndɛ na ngoi tɛ e nɛ?

¹⁴ Yozɛfɛ du ndakisa ti nzɔ̃ni na lo tɛ awakristo mɛ aye hɛ̃ngɔ Nzapa dengɔ bɛ na omɛ aba kangɔ lɛ na ndo siɔ kpale zangangɔ batangɔ ngɔnzɔ bere gɛ̃ngɔ kula. Ni mangbi na sambela mɛndó Yezo ha na e, na ngoi mɛndó lo pa ya, e ka lɛ e na ndo siɔ kpale tɛ afɔ̃ e (Mat. 6:9, 12) Na lo ni la, Toma Polo tɛnɛndó hɛ̃ awakristo  ya: “Ayata mbi ti kpɔ̃ bɛ mbi, ta ĩ nvɛni ĩ gɛ̃ kula ma.” (Rom. 12:19) Lo sa ngandó ngunu bɛ la ya: “Se afɔ̃ ĩ ali ĩ siɔni ko, ĩ́ gbe bɛ ĩ, ĩ́ ka lɛ ĩ ndo siɔ ye mɛ ala li tɛrɛ ĩ.” (Kɔl. 3:13) Ta ndia tɛ Yehova ndo gbinyangbi ma. Ndia mɛ e lua kaya Balevi 19:18 adɛ ngbondoni tee ndɛ na ngoi tɛ e.

15. Ndakisa mɛ alengbi ti zangɔ e ya, e hĩnga nda mɛ elengbi ti kangɔ lɛ e na ndo siɔ kpale nɛ?

¹⁵ E mu se lɛlo kɔi. Elengbi ti hakangɔ pɛnɔ mɛ e ndo ma ka bɛ e na bɛta kã mɛ e ndo hɔ̃ ge tɛrɛ e. Ambanga kã ni ndo du yakere atãnga ni ndo du kotani nvɛ̃ni. Na ndakisa, na ngoi mɛ e ndo zi nyɔ envelope kɔi ko, ngoi mɛndɛ̃ nyi mashinɛ ti yakere mɛ ando zi na nyɔ mbeti alengbi ti fangɔ ti e na kã. Ni lengbi ti hɛ̃ngɔ e pɛnɔ, kanda ta ni na dungɔ pɛnɔ mɛ na ningangɔ abi gba ma. Na pɛ bi kɔi bere sɛ, ngoi mɛndɛ̃ ta elengbi ti dangɔ bɛ e na ndo mɛ kã niko da ma. Ndenge ni kɔi, ambanga aye mɛndɛ̃ mɛ azi ndo li tɛrɛ e ko, ta ni ndo du nvɛ̃ni kpengbani ma. Na ndakisa nyita kɔi lengbi ti tɛnɛngɔ bere lingɔ ye kɔi ti siɔni mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ e pɛnɔ, abɛse ngaso ko, elengbi ti kangɔ lɛ e na ndo siɔ kpale ni iɔ. Kanda se adu kã kɔi mɛ kotani ko, na yɔngɔ ya mɔnganga fũ kã ni, bere lo gbe ni na bãndɛ. Se du ya e nvɛ̃ni e ndo kponga bere e ndo pɛpɛtɛ lɛ kã ni ko, ta ni na mungɔ iɔ ma, wa ni lengbi ti tingɔ kotani, alengbi nga ti hɛ̃ngɔ e nvɛ̃ni pɛnɔ. Na vundu zu, elengbi nga ti lingɔ aye ti ngaso na ngoi mɛ ali kpale mɛ ahɛ̃ e pɛnɔ nvɛ̃ni. Elengbi ti ngbãngɔ lá kwɛ dangɔ bɛ e na siɔ ye mɛ ali tɛrɛ e nga na se mɛ ni hɛ̃ e pɛnɔ nvɛ̃ni. Kanda azi ko la ndo bata ngɔnzɔ kaya la ko, ala ndo hɛ̃ tɛrɛ la nvɛ̃ni pɛnɔ. Adu nzɔ̃ni nvɛ̃ni ya, e landa wangɔ mɛ kaya Balevi 19:18!

16. Na bangɔ Balevi 19:33, 34, Yehova yendó ya, aya Izraɛlɛ ali kpale tɛrɛ azi ti kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ ngasia, wa wangɔ mɛ ni lengbi ti hɛ̃ngɔ e nɛ?

¹⁶ Ngoi mɛndó Yehova hɛ̃ aya Izraɛlɛ ndia ya ala ye afɔ̃ la ko, ta fandó ya, ala ye tɛrɛ azi mɛ ala na la na pɔrɔ tɛrɛ kɔi, bere ya kɔdɔrɔ kɔi ma. Ayɔndó ya, ala ye nga tɛrɛ azi ti kɔdɔrɔ mɛndɛ̃. Ni la adu tɛnɛ mɛndó lo tɛnɛ yangondo kaya Balevi 19:33, 34. (Di.) Ayɔndó ya, ala li kpale tɛrɛ awa ndɛ̃ “nga ma se mɛ ala ndo li na ni tɛrɛ awa kɔdɔrɔ,” wa ayɔ ngandó ya, aya Izraɛlɛ “aye tɛrɛ ala” nga ma se mɛ ala ndo ye na tɛrɛ la nvɛ̃ni. Na ndakisa ayɔndó ya, aya Izraɛlɛ azi lége hɛ̃ azi mɛ awa yɛlɛ, agwe lɔ tɛ ka yaka tɛ la, abɛse wa yɛlɛ ni du zo ti Izraɛlɛ bere wa ndɛ̃. (Le. 19:9, 10) Ndia niko mɛ aba yengɔ azi ti kɔdɔrɔ mɛndɛ̃ aba nga awakristo  ndɛ na ngoi tɛ e. (Lk. 10:30-37) Ngasia? Ndɛ mɛ ko, amiliɔ̃ tɛ azi ndo zia kɔdɔrɔ tɛ la, wa ala ndo diri ka akɔdɔrɔ mɛndɛ̃, ngoi mɛndɛ̃ ambɛge ni ndo du so gunda mɔ. Adu ngbondoni ya, e li kpale tɛrɛ akɔli, awali ná ayangambi niko na ndima nga na tɔndɔngɔ.

17-18. (a) Ye mɛ Balevi 19:2 ná 1 Petro 1:15 ndo to e ya e li nɛ? (b) Kwa ti ngbondoni mɛ Toma Petro asa ngunu bɛ e ya, e li ni nɛ?

¹⁷ Kaya Balevi 19:2 ná 1 Petro 1:15 Nzapa tɛnɛ hɛ̃ azi tɛ lo ya, ala du asanto. Avɛrse mɛndɛ̃ gba ti Balevi shapitrɛ ti 19 alengbi ti zangɔ e ya, e hĩnga aye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, Yehova ye tɛrɛ e. E ba ambanga avɛrse mɛ atɛnɛ tɛnɛ ti aye ti nzɔ̃ni mɛ elengbi ti lingɔ na omɛ ta elengbi ti lingɔ ma. * Biani, Ngbangɔ mɛ asu na yanga ti Grɛkɛ afa na e yangondo ya, gwɛ̃ tɛ Yehova adu ya, e kpã awangɔ niko na kwa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e. Kanda Toma Petro atɛnɛ ngandó tɛnɛ mɛndɛ̃.

¹⁸ Elengbi ti hɛ̃ngɔ tɛrɛ gba na kpale ti nyingɔ bere lingɔ anzɔ kpale gba, kanda Petro tɛnɛ bo tɛnɛ ti ye kɔi mɛ ngbondoni. Uzu ti nɛngɔ ya, lo hɛ̃ e wangɔ mɛ aba dungɔ santo na ya kpale tɛ e zu ko, Petro sandó ngunu bɛ e ya: “Ĩ lɛkɛ bɛ ĩ so lingɔ kwa hɛ̃ Nzapa.” (1 Pet. 1:13, 15) Kwa niko adu nɛ? Petro tɛnɛ ya, ayɔ ya, awakristo mɛ a hĩni la ma kpɔ̃ “[a]pa lo ti akwa ti ndima” tɛ Zo mɛ aili la. (1 Pet. 2:9) Kanda awa kristo zu alua ndima ti lingɔ kwa niko ti ngbondoni sĩ, mɛ ando za azi gba aɔ akwa mɛndɛ̃ zu. Adu kota ndima nvɛ̃ni dungɔ ka popo tɛ azi tɛ Nzapa mɛ santo, nga na hɛ̃ngɔ ti e na dengɔ bɛ nga na ge ge ge zu na ya kwa ti pangɔ nga na hangɔ nzɔ̃ pa! (Mar. 13:10) Se e li zu mɛ elengbi ti lingɔ so kpãngɔ awangɔ mɛ kaya mbeti ti Balevi shapitrɛ ti 19 na kwa ko, e na fangɔ ya, e ndo ye Nzapa nga na afɔ̃ e. Wa e nga na fangɔ ya, e “du asanto” na ya akpale tɛ e zu.